فرق آقا و آغا

[baroon]

این دو واژه یعنی آقا و آغا مغولی هستند و یادگار حمله ی مغول به ایران هستند.

از آنجا که ترکی و مغولی هم ریشه اند بسیاری از کلمات مغولی با ترکی آنها یکی است . اینکه مغولی با ترکی هم ریشه است مانند این است که زبان فارسی را با زبان هندیان و اروپاییان هم ریشه بدانیم پس اگر در هند یا اروپا مردمانی جنایت کردند ربطی به ایران و فارسی زبانان ندارد. مبادا هم میهنان خوب ترک ایران از این سخن آزرده شوند.تازه این ترکان بودند که بیش از دیگر مردمان از مغولان آزار دیدند زیرا از نظر جغرافیایی سرزمینشان به مغولستان نزدیک تر بود.

[HIGHLIGHT]آقا برای مرد و آغا برای زن است.[/HIGHLIGHT]

البته مرد اخته مانند آغامحمدخان قاجار نیز با «غ» نوشته می شود.

آغاباجی به معنی خواهر همان است که در تهران آبجی گفته می شود.
ننه آغا، خانم آغا، دختر آغا، گوهرشاد آغا اینها نمونه هایی قدیمی از این نام در فارسی گذشتگان است.

غیر از این دو واژه کلمات مغولی دیگر نیز در فارسی راه پیدا کرده است:


چند نمونه از کلمات مغولی در فارسی برگرفته از ویکیپدیا)
 تمغا
 آقا
 آغا
 آلتون
 اردو
 اروغ
 الاغ( ترکی آن اِشَّــک است.)
 ایل
 ایلخان
 ایلچی
 بهادر
 تغار
 تمغا: ریشه کلمه در پارسی تمگا بوده است که وارد زبان‌های ترکی و مغولی شده و سپس دوباره به صورت تمغا وارد پارسی شده است. تنسوق
 تومان
 چاخان ( ترکی آن یالان است.)
 چریک
 خپل
 خان و خانم
 سوغات
 قمیز
 قورچی
 نوکر
 یاسا (یعنی قانون)
 یاغی



مُغول قومی از نژاد زرد است که سرزمین مادری آنان مغولستان می‌باشد. جمعیت کنونی مغول‌ها حدود ۱۰ میلیون تن است که بیشتر در مغولستان (۷/۲ میلیون)، چین (۸/۵ میلیون) و روسیه (۱ میلیون) زندگی می‌کنند.

برخی از پژوهشگران عقیده دارند که مغولهای حقیقی از تایگا یا جنگلهای سیبری آمده‌اند سرزمین مغولستان آب و هوای سرد و خشک دارد و با بادهای سرد و شدید همراه است. این منطقه یکی از سهمگین‌ترین و سخت‌ترین آب و هواهای جهان را دارد. این اوضاع سخت و نبود آذوقه،‌ انسان‌هایی پرخاشگر، قوی، و جنگجو را در خود می‌پروراند.

تا پیش از ظهور چنگیز خان (مشهورترین فرد مغول و جهانگشای بزرگ)ایرانی‌ها، چینی‌ها، ترک‌ها و سایر اقوام همسایه به مغولان، تتر یا تاتارمی‌گفتند و اصلاً سخنی از واژهٔ مغول در میان نبوده است. مغولان تا زمان چنگیز به صورت قبایلی وحشی و پراکنده زندگی می‌کردند که کارشان غارت و کشتار دیگران بوده است که باعث وحشت و عذاب همسایگان‌شان بودند.

چنگیز خان در پایان سده ششم خورشیدی (اوایل سده هفتم قمری) قبایل مغول را یکپارچه کرد و با نیروی آنان و برخی از اقوام ترک، نیروی جنگی سهمگینی ایجاد کرد که بیشتر آسیا و شرق اروپا را به تصرف خود درآورد. یورش مغولان، بدترین فاجعهٔ تاریخ بشر محسوب می‌شود که باعث کشتار میلیون‌ها تن گردید.

جانشینان چنگیز تا بیش از یک سده بر مناطق پهناوری از آسیا و باختر اروپا (ازجمله روسیه) حکمرانی می‌کردند، ولی کم‌کم از قدرت آنان کاسته شد و در میان مردم شکست خورده آمیخته شدند. حکومت مغولان در ایران با نامایلخانان بیش از یک قرن حکومت کردند و تأثیراتی عمیق بر این کشور برجای نهادند.



گردآوری: عادل اشکبوس