پاها را می‌شود جزو مظلوم‌ترین اعضای بدن شمرد که با وجود خدمات زیادشان معمولا توجهی به وضع‌شان نمی‌شود، چون در بیشتر مواقع داخل جوراب و کفش هستند و همین پنهانی باعث غفلت از آنها می‌شود؛ یعنی آن‌قدر که حواسمان به زیبایی و سلامت دست‌ها، پوست و اعضای دیگر بدن است معمولا به پاها نیست.
جام جم سرا: اما این اعضا هم حرف‌های زیادی از سلامت دارند که با زبان بی‌زبانی ابراز می‌کنند. گاهی همین پاها وجود یک بیماری جدی را فاش می‌کنند. برای همین هرگز نباید آنها را نادیده گرفت.
پاهای همیشه یخچالی
وقتی هوا خوب و گرم هم است گاه پاهایتان سرد و یخ زده‌اند، شاید کم‌خونی و کم‌کاری تیروئید در میان باشد. احساس سرمای زیاد در پاها ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی در گردش خون باشد. یعنی خون کافی به بخش‌های بیرونی بدن نمی‌رسد، در نتیجه سرمای بیشتری احساس می‌کنید. به طور کلی، این مشکل می‌تواند نشان‌دهنده سوخت‌وساز کند بدن، کم‌کاری تیروئید، کم‌خونی و سندرم رینود (کاهش چشمگیر جریان خون در رگ‌های دست یا پا) باشد.
اگر مشکل با علائم دیگری مانند تغییر در رنگ پوست، تورم، بی‌حسی، خستگی و خشکی پوست همراه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
سفیدی و کبودی انگشتان پا
این مشکل ممکن است نشان‌دهنده سندرم رینود باشد که معمولا در انگشتان دست‌ها و پاها دیده می‌شود. به این ترتیب که هنگام قرار گرفتن در معرض هوای سرد، انگشتان دست و پای فرد سفید و کبود و در نهایت قرمز و البته دردناک می‌شوند. در واقع، خروج از محیط گرم و ورود به محیط سرد باعث می‌شود که مویرگ‌ها منقبض شوند. در نتیجه خون به اندام‌های بدن بخوبی نمی‌رسد و سرد و دردناک می‌شوند. بیماری رینود اختلالی در گردش خون در اندام‌های بیرونی بدن است که هنگام قرارگرفتن در معرض سرما و گاهی بر اثر اضطراب و فشارهای روحی بروز می‌کند. دلیل مشخصی برای این مشکل وجود ندارد.
خوشبختانه هرچند علایم این بیماری آزاردهنده است، بی‌خطر بوده و آسیبی به رگ‌ها و بافت‌های بدن نمی‌رساند. توجه داشته باشید که این مشکل لب‌ها، انگشت‌های دست و بینی را نیز درگیر می‌کند. توصیه می‌شود اگر مشکل بعد از مدتی رفع نشد، به پزشک مراجعه کنید.
کشیدن پاها روی زمین
اگر مدتی است که متوجه تغییراتی در گام‌هایتان شده‌اید، یعنی بی‌اختیار پاهایتان را دنبال خودتان می‌کشید و احساس می‌کنید باید زانوهایتان را بیش از اندازه بالا بکشید تا نوک پاهایتان از زمین کنده شود، بهتر است بیشتر حواس‌تان را جمع کنید. کاهش بی‌سروصدای حساسیت پاها و کشیده شدن آنها روی زمین ممکن است علامت ابتلا به دیابت باشد. این مشکل همچنین ممکن است علامت وجود عفونت و حتی اختلالات عصبی باشد.
پاهای پف‌کرده
پاهای پف‌کرده و متورم در بیشتر اوقات در نتیجه گردش خون نامناسب یا به دلیل سرپا ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت بروز می‌کند.
اگر این تورم رفع نشود و پاهایتان به مدت طولانی پف‌کرده بمانند، ممکن است نشان‌دهنده فشار خون بالا، مشکلاتی در دستگاه لنفاوی، نارسایی تیروئید، مشکلات قلبی یا علامت دیابت باشد.
توصیه می‌شود موقع خواب یک یا دو بالش زیر پاهایتان بگذارید. اگر مشکل‌تان رفع نشد یا علایم دیگری هم احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های دقیق‌تر انجام دهد.
پاهایی که همیشه در تب می‌سوزند
این حالت را سندرم پاهای سوزان می‌گویند. فرد مبتلا همیشه در کف پای خود احساس گرما می‌کند که بیشتر اوقات با احساس سوزش و درد همراه است. این سندرم گاهی مربوط به عوارض دیابت، نارسایی کلیوی، مشکلات تیروئیدی و کمبود ویتامین5 B است. در مواردی نیز حساسیت به ترکیبات کفی کفش‌ها و جنس جوراب یا تعریق بیش از حد باعث تب‌کردن کف پاها می‌شود. البته در بیشتر موارد این مشکل ناشی از فشارهایی است که به پا وارد شده و در نهایت باعث پینه‌زدن پاها می‌شود که بسیار دردناک و آزاردهنده است. بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌های مناسب دلیل مشکل‌تان را بیابد.
زخم‌هایی که میلی به بهبودی ندارند
اگر جای زخم در پاهایتان زود خوب نمی‌شود، احتمال بیماری دیابت وجود دارد. اگر این بیماری درمان نشود مشکلاتی مانند بی‌حسی در پاها، مشکلات گردش خون و اختلال در بهبود جای زخم بروز می‌کند، تا جایی که حتی جای تزریق آمپول، بریدگی جزئی، خراش یا نیش حشره نیز به زخم جدی مبدل می‌شود. اگر علاوه بر این مشکل با مسائل دیگری مانند عطش مداوم، گرسنگی زیاد، کاهش وزن و خستگی مواجه هستید حتما به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید زخم‌هایی که جوش نمی‌خورند، ممکن است نشان‌دهنده گردش خون نامناسب نیز باشند. یعنی خون براحتی عناصر مغذی لازم را برای مقابله با عفونت و بهبود زخم به بخش‌های خارجی بدن نمی‌رساند. برای این‌که خیال‌تان راحت شود به پزشک مراجعه کنید.
احساس درد شدید در شست پا
احساس درد شدید در شست پا ممکن است علامت ابتلا به بیماری نقرس باشد که معمولا با التهاب دردناک مفاصل دیده می‌شود. در این بیماری معمولا شست پا قرمز و حتی کبود می‌شود، پف می‌کند و دردناک می‌شود. دلیل آن هم میزان زیاد اسید اوریک خون است که احتمالا بر اثر اختلال در سوخت‌وساز بدن، نارسایی کلیوی یا پرخوری بروز می‌کند. آرتروز، میخچه، پینه پا یا انحراف در شست پا نیز ممکن است باعث ایجاد درد در انگشت پا، بخصوص هنگام راه‌رفتن شود. اما اگر متوجه شدید شست پایتان همچنان دردناک، ملتهب و بزرگ‌تر از حد معمول شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
ناخن‌های زرد، قوزدار یا ضخیم
اگر ناخن پاهایتان زرد و نرم شده‌اند، احتمالا پای عفونت قارچی در میان است که با مصرف دارو قابل‌درمان است. این مشکل معمولا به دلیل پابرهنه راه‌رفتن در سطوحی مانند استخر یا سونا و تماس طولانی‌مدت با محیط مرطوب بروز می‌کند.
اگر ناخن‌های انگشت پاهایتان ضخیم شده‌اند، ممکن است در نتیجه ضربه‌های میکروسکپی باشد که به‌ویژه با پوشیدن کفش‌های تنگ و کوچک به‌وجود می‌آیند. این کار باعث می‌شود که ناخن پاها بتدریج ضخیم شوند و حتی بیفتند.
اگر شکل ناخن‌ها عوض شده و روی آنها قوس پیدا کرده و انگشت پاها نیز از شکل طبیعی خارج شده‌اند، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات قلبی یا ریوی و همچنین مشکلات گوارشی یا کبدی باشد. در این صورت حتما به پزشک مراجعه کنید.
در حالت کلی توصیه می‌شود از کفش‌های روباز با کفی‌های مناسب استفاده کنید تا هوا براحتی در پاها جریان داشته باشد و عرق آنها بخوبی گرفته شود.
کرامپ‌های عضلانی ناگهانی در پاها
کرامپ‌ها یا گرفتگی عضلات بی‌اختیار و بسیار دردناک هستند که معمولا بر اثر انقباض یک یا چند عضله بروز می‌کنند. عضلات ما برای عملکرد درست به اکسیژن نیاز دارند و اگر به میزان کافی از آن بهره‌مند نشوند، به میزان زیادی اسیدلاکتیک تولید می‌کنند. در واقع تجمع اسیدلاکتیک باعث دردناکی عضلات می‌شود. ورزش یا کار سنگین زیاد جزو عوامل شایع گرفتگی عضلات است. این مشکل همچنین ممکن است در نتیجه گردش خون نامناسب، کم‌آبی بدن یا تعادل نداشتن بین مواد معدنی و عناصر مغذی مانند پتاسیم، منیزیم و کلسیم باشد.
اگر به‌طور مرتب دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید در گام اول آب بیشتری بنوشید، بخصوص در حین و بعد از ورزش. قبل از شروع جلسات ورزشی بدن‌تان را کاملا گرم کنید و برنامه غذایی متنوعی داشته باشید. اگر با تمام این تغییرات مشکل همچنان به قوت خود باقی بماند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا دلیل آن بررسی شود.
درد پاشنه
اگر درد در ناحیه پاشنه پا، بخصوص صبح‌ها و همچنین بعد از فعالیت‌های فیزیکی بروز کند، احتمالا نشان‌دهنده التهاب غلاف کف پا یا فاسیت پلانتار است که یکی از دلایل اصلی و رایج درد در پاشنه است. این مشکل نوعی ناراحتی و آسیب در پاهاست که بیشتر ورزشکاران و افراد چاق را تهدید می‌کند. زیر پوست کف پا رباطی بلند و نازک به نام پلانتار فاسیا وجود دارد که کشیدگی و التهاب در آن باعث بروز ضعف و تورم در کف پا می‌شود؛ طوری که وقتی ایستاده‌اید یا راه می‌روید، پاشنه یا کف پایتان درد می‌گیرد. اگر این مشکل رفع نشود ممکن است به بروز خار پاشنه منجر شود.
پیشنهاد می‌شود هنگام درد به مدت 10 دقیقه یک قالب یخ روی پاشنه قرار دهید و سپس برای درمان با پزشک مشورت کنید. برای پیشگیری از حاد شدن مشکل سعی کنید منطقه دردناک را به‌آرامی ماساژ دهید و از کفش‌ها و کفی‌های مناسب استفاده کنید تا از گودی پا حفاظت کند و ضربه‌های ناشی از راه‌رفتن و ورزش را مهار کند.
پاهای خشک و زمخت
بیشتر آدم‌ها تصور می‌کنند که خشکی و زبری پاها مساله‌ای مربوط به زیبایی است و با توجه به این‌که کسی پاهایشان را نمی‌بیند براحتی از آن می‌گذرند. در بیشتر موارد خشکی پوست پاها که گاهی باعث خارش و ترک پاشنه‌ها می‌شود، به دلیل استفاده زیاد از صابون‌ها، سایش زیاد و استفاده از آب داغ بروز می‌کند. بااین‌همه، همین خشکی ممکن است علامت بیماری پای ورزشکار، پسوریازیس یا بیماری صدفی، دیابت و اختلالات تیروئیدی باشد. بنابراین در گام اول بهتر است بیشتر مراقب پاهایتان باشید. آنها را در آب ولرم قرار دهید سپس با کرم مرطوب‌کننده مناسب مرطوب کنید. اگر بعد از انجام این مراقبت‌ها مشکل رفع نشود به پزشک مراجعه کنید.
مفاصل دردناک
درد در مفاصل پاها ممکن است نشانه‌ای از پلی‌آرتریت روماتوئید باشد که نوع رایجی از روماتیسم است. این دردها ناشی از التهاب در مفاصل است و مفاصل با شدت‌گرفتن بیماری میل زیادی به تغییرشکل و بدشکلی دارند.
این دردها معمولا با خشکی مفاصل و تورم نیز همراه است. تنها کاری که میتوانید انجام دهید مراجعه به پزشک و درمان است. فیزیوتراپی برای کاهش خشکی مفاصل و همچنین افزایش قدرت عضلانی بسیار موثر است.
ناخن‌های رنگ‌پریده و فرورفته
اگر ناخن پاهایتان گود، رنگ‌پریده و شکننده هستند، احتمالا بدن‌تان کمبود آهن یا کم‌خونی دارد.
اگر این مشکل همراه با علایم دیگری مانند پاهای یخ‌کرده، خستگی، نفس‌نفس زدن، سردرد و سرگیجه هنگام ایستادن باشد، به احتمال زیاد کم‌خون شده‌اید و باید به فکر چاره باشید. توصیه می‌شود تغذیه سالم و متنوعی در پیش بگیرید. مصرف مواد غذایی سرشار از آهن را در اولویت قرار دهید. مصرف مکمل آهن و ویتامین C هم کمک می‌کند. البته توصیه می‌شود قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید. (ضمیمه سیب/ فاطمه مهدی پور)