معصومه بانو
متخصص بخش خانه و خانواده
[h=2]فست*فود و ماهواره به جای سفره و خانواده
عدم توجه نهادهای فرهنگی به جایگاه واقعی خانواده باعث شده در روزنامه*ها، سایت*ها، صداوسیما و سینما خانواده جایگاه واقعی خویش را پیدا نکند.
خانواده به عنوان اولین مدرسه آموزش رفتار و اصلیترین الگوی همانندسازی در زندگی افراد بشر است. از نگاه رفتاری در یک گروه*بندی خانواده را می*توان در سه گونهٔ زیر شناسایی کرد:
یک: خانواده متزلزل که از هدف اصلی خویش بازمانده، آرمانش را از دست داده و از درون تهی شده و با هر ضربه بیشتر می*ریزد. مدیریت در این خانواده تجزیه شده، جاذبه کافی برای پایبندی اعضای آن به میثاق زندگی مشترک وجود ندارد، مملو از روابط خصمانه و غیردوستانه است، مسوولیت هیچکس روشن و مشخص نیست، در آن فردای روشن و آینده امیدبخش وجود ندارد و انتقاد*ها به شکل تهاجم است و مستقیم و ظالمانه صورت می*گیرد.
دو: خانواده متعادل که ایده*آل هر پسر و دختر در زندگی رسیدن به یک خانواده متعادل است. در خانواده متعادل هر یک از اعضا از توانایی*های خود آگاهی دارند، نوعی هماهنگی و همخوانی در کلیه رفتار*ها و عناصر شخصیتی اعضای آن دیده می*شود، رویه مشاوره با یکدیگر، همدلی و حمایت از اعضا اصلیترین عامل دوام و تعادل در آن است و به طور خلاصه سازمانی است که بصیرت و اعتماد به نفس اعضایش عامل حل مشکلات و رفع موانع است.
سه: خانواده متکامل؛ این نوع از خانواده نه تنها هیچگونه مشکلی ندارد، بلکه از تعادل لازم برخوردار بوده و مشکل*زدا است. هدف* اعضای این خانواده والا*تر از منافع شخصی است و در مواقع ضروری با فکر و ایده و ابزار مادی به کمک خانواده*های دیگر می*روند. تنوع، کار، استراحت، تفریح، مهمانی و عبادت هریک در جای خود و در اوقات خویش در این خانواده قرار دارد.
حال که به طور بسیار خلاصه با انواع خانواده*های موجود آشنا شدیم لازم است به یک حقیقت تلخ اشاره کنم و آن هم هشداری است که چندی پیش در یک مصاحبه عرض کردم: «خانواده ایرانی در مرز خطر است.»
گسست نسل*ها و فاصله گرفتن اعضای خانواده از یکدیگر نه تنها خانواده را آسیب*پذیر کرده بلکه فرزندان را در معرض انواع ناهنجاری*ها قرار داده است. عدم توجه نهادهای فرهنگی به جایگاه واقعی خانواده باعث شده در روزنامه*ها، سایت*ها، صداوسیما و سینما خانواده جایگاه واقعی خویش را پیدا نکند. به طور مثال در شرایطی که در صداوسیما هر رشته برای خود شورایی دارد، چرا نباید خانواده نیز شورایی داشته باشد که صاحب*نظران بر محتوای فیلم*ها و سریال*ها در ارتباط با مساله حیاتی خانواده نظارت کنند؟
با توجه به تضعیف ارکان خانواده از درون و بیرون باید توجه کنیم که این عنصر حیاتی و بسیار مهم مورد هجوم واقعی و جدی ناتوی فرهنگی قرار گرفته و تمام فیلم*ها و سریال*های ماهواره*ها با هدف ایجاد تزلزل در خانواده، تضعیف بنیان*های اخلاقی و اجتماعی آن و کمرنگ کردن ارزش*های قدرت*بخش به خانواده در حال فعالیت گسترده هستند و معلوم نیست ما چه زمانی این واقعیت*های تلخ را خواهیم پذیرفت.
کاهش ارتباط کلامی در خانواده و رسیدن آن به ۱۵ تا ۱۷ دقیقه در روز باعث شده همدلی و فصل مشترک*های عاطفی در خانواده*ها کمرنگ شود و عدم تعهد به فرهنگ خودی و نابردباری نسل جوان موجب عدم حضور در مشارکت*های اجتماعی شده است.
گسست عاطفی موجب ازخودبیگانگی و خلق زمینه گسست فکری شده و اشتغال روزافزون والدین همزمان با فناوری*های پیشرفته ارتباطات باعث شده ماهواره و اینترنت به عنوان دو لبه قیچی برشگر خانواده به کار بیفتند.
نفوذ فرهنگ بیگانه، فقر فرهنگی در خانواده، فقدان هویت اجتماعی و ضعف الزام معنوی باعث فاصله گرفتن فرزندان از باورهای دینی والدین شده و آموزش دینی جای تربیت دینی را گرفته است. در این شرایط ایجاد فراکسیون خانواده در مجلس شورای اسلامی و شورای خانواده در صداوسیما و وارد کردن مهارت*های تربیتی در کتب درسی و فیلم*ها و سریال*ها هرچند درمان قطعی دردهای گفته شده نیست، اما می*توانند در روند حرکت تخریب خانواده کندی و توقف ایجاد کنند.
لازم به ذکر است عدم اختصاص جایگاه اصلی خانواده به آن باعث کم*توجهی به این رکن اساسی جامعه شده تا جایی که فست*فود جای سفره*های صمیمانه را گرفته و دوست جای پدر و مادر و فیلم و سریال ماهواره جای کانون پرعاطفه خانواده و فامیل را.
خانواده به عنوان اولین مدرسه آموزش رفتار و اصلیترین الگوی همانندسازی در زندگی افراد بشر است. از نگاه رفتاری در یک گروه*بندی خانواده را می*توان در سه گونهٔ زیر شناسایی کرد:
یک: خانواده متزلزل که از هدف اصلی خویش بازمانده، آرمانش را از دست داده و از درون تهی شده و با هر ضربه بیشتر می*ریزد. مدیریت در این خانواده تجزیه شده، جاذبه کافی برای پایبندی اعضای آن به میثاق زندگی مشترک وجود ندارد، مملو از روابط خصمانه و غیردوستانه است، مسوولیت هیچکس روشن و مشخص نیست، در آن فردای روشن و آینده امیدبخش وجود ندارد و انتقاد*ها به شکل تهاجم است و مستقیم و ظالمانه صورت می*گیرد.
دو: خانواده متعادل که ایده*آل هر پسر و دختر در زندگی رسیدن به یک خانواده متعادل است. در خانواده متعادل هر یک از اعضا از توانایی*های خود آگاهی دارند، نوعی هماهنگی و همخوانی در کلیه رفتار*ها و عناصر شخصیتی اعضای آن دیده می*شود، رویه مشاوره با یکدیگر، همدلی و حمایت از اعضا اصلیترین عامل دوام و تعادل در آن است و به طور خلاصه سازمانی است که بصیرت و اعتماد به نفس اعضایش عامل حل مشکلات و رفع موانع است.
سه: خانواده متکامل؛ این نوع از خانواده نه تنها هیچگونه مشکلی ندارد، بلکه از تعادل لازم برخوردار بوده و مشکل*زدا است. هدف* اعضای این خانواده والا*تر از منافع شخصی است و در مواقع ضروری با فکر و ایده و ابزار مادی به کمک خانواده*های دیگر می*روند. تنوع، کار، استراحت، تفریح، مهمانی و عبادت هریک در جای خود و در اوقات خویش در این خانواده قرار دارد.
حال که به طور بسیار خلاصه با انواع خانواده*های موجود آشنا شدیم لازم است به یک حقیقت تلخ اشاره کنم و آن هم هشداری است که چندی پیش در یک مصاحبه عرض کردم: «خانواده ایرانی در مرز خطر است.»
گسست نسل*ها و فاصله گرفتن اعضای خانواده از یکدیگر نه تنها خانواده را آسیب*پذیر کرده بلکه فرزندان را در معرض انواع ناهنجاری*ها قرار داده است. عدم توجه نهادهای فرهنگی به جایگاه واقعی خانواده باعث شده در روزنامه*ها، سایت*ها، صداوسیما و سینما خانواده جایگاه واقعی خویش را پیدا نکند. به طور مثال در شرایطی که در صداوسیما هر رشته برای خود شورایی دارد، چرا نباید خانواده نیز شورایی داشته باشد که صاحب*نظران بر محتوای فیلم*ها و سریال*ها در ارتباط با مساله حیاتی خانواده نظارت کنند؟
با توجه به تضعیف ارکان خانواده از درون و بیرون باید توجه کنیم که این عنصر حیاتی و بسیار مهم مورد هجوم واقعی و جدی ناتوی فرهنگی قرار گرفته و تمام فیلم*ها و سریال*های ماهواره*ها با هدف ایجاد تزلزل در خانواده، تضعیف بنیان*های اخلاقی و اجتماعی آن و کمرنگ کردن ارزش*های قدرت*بخش به خانواده در حال فعالیت گسترده هستند و معلوم نیست ما چه زمانی این واقعیت*های تلخ را خواهیم پذیرفت.
کاهش ارتباط کلامی در خانواده و رسیدن آن به ۱۵ تا ۱۷ دقیقه در روز باعث شده همدلی و فصل مشترک*های عاطفی در خانواده*ها کمرنگ شود و عدم تعهد به فرهنگ خودی و نابردباری نسل جوان موجب عدم حضور در مشارکت*های اجتماعی شده است.
گسست عاطفی موجب ازخودبیگانگی و خلق زمینه گسست فکری شده و اشتغال روزافزون والدین همزمان با فناوری*های پیشرفته ارتباطات باعث شده ماهواره و اینترنت به عنوان دو لبه قیچی برشگر خانواده به کار بیفتند.
نفوذ فرهنگ بیگانه، فقر فرهنگی در خانواده، فقدان هویت اجتماعی و ضعف الزام معنوی باعث فاصله گرفتن فرزندان از باورهای دینی والدین شده و آموزش دینی جای تربیت دینی را گرفته است. در این شرایط ایجاد فراکسیون خانواده در مجلس شورای اسلامی و شورای خانواده در صداوسیما و وارد کردن مهارت*های تربیتی در کتب درسی و فیلم*ها و سریال*ها هرچند درمان قطعی دردهای گفته شده نیست، اما می*توانند در روند حرکت تخریب خانواده کندی و توقف ایجاد کنند.
لازم به ذکر است عدم اختصاص جایگاه اصلی خانواده به آن باعث کم*توجهی به این رکن اساسی جامعه شده تا جایی که فست*فود جای سفره*های صمیمانه را گرفته و دوست جای پدر و مادر و فیلم و سریال ماهواره جای کانون پرعاطفه خانواده و فامیل را.