قرقاوُل و نگهداری آن
قرقاوُل (Pheasant) یکی از پرندگان است. قرقاول پرنده‌ای است که به خاطر داشتن دم بلند و راه رفتن باشکوهش از سایر ماکیان متمایز میشود. این پرنده یکی از عجیب‌ترین پرندگان جهان است. در ۲ یا۳ هفته اول زندگی یک جفت پنجه روی هر بال این پرنده وجود دارد. قرقاولها روی درختان زندگی می‌کنند و انواع بالغ از برگ‌های درختان، حشرات، تمشک، دانه‌ها و میوه‌های جنگلی تغذیه می‌کنند و افزایش و کاهش میوه‌های جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده موثر است. پس از خوردن یک غذای کامل، وزن آنها آن‌قدر سنگین میشود، که پرواز برایشان بسیار دشوار میشود. قرقاول را در زبان انگلیسی Pheasant ودر زبان فرانسوی Faisan ودر زبان عربی « الفزان» و « طائر التدرج » گویند، این پرنده در زبان فارسی اسامی متعددی داشته وعلاوه بر قرقاول که متداولترین نام پرنده می‌باشد به آن تورنگ، تیرنگ، تذرو ، تذرج و خروس صحرایی نیز می گویند. این پرنده هنگام احساس خطر معمولاً پرواز نمی کند ، بلکه به سرعت می دود و پنهان می شود. پروازش پرتوان و آغاز آن پرسر و صداست. در ارتفاع کم پرواز می‌کند و مدت پروازش معمولاً کوتاه است.
زیستگاه
زیستگاه این پرنده در جنگل‌های مرطوب، بوته‌زارهای تمشک و درختان پهن‌برگ یا خزان‌کننده‌است که در زیر بوته‌های آنها آشیانه می‌کند. قرقاولها وابستگی زیادی به جنگل‌های و بوته‌زارها دارند آنها معمولاً در جنگلها استراحت و در نقاط باز و کم‌درخت و کشتزارها به تغذیه می‌پردازند.
جنس نرو ماده
جنس نرو ماده این پرنده کاملا با هم تفاوت دارندو رنگ پر آنها برحسب زیرگونه جنس و سن تغییر می‌کند. نرهای بالغ پروبال رنگین و پر زرق و برق و دمی دراز تر و سر و گردن آنها به رنگ سبز تیره براق است. در قرقاولهای ماده رنگ پرها نخودی تیره با لکه‌های قهوه‌ای زیاد به رنگ محیط اطراف است که باعث میشود در دوران طولانی خوابیدن روی تخم‌ها و زمان پرورش جوجه‌ها از دید دشمنان پنهان بماند. در جنس نر سروگردن غالبا به قرقاولهای نابالغ از لحاظ دم شبیه به کبک و دارای دمهای کوتاه هستند و از این لحاظ بایستی آنها را با کبک‌ها حتی زمانی که همراه قرقاولهای بالغ دیده می‌شوند تشخیص داد.
این پرنده سالانه ۱۲تخم در اواسط اردیبهشت ماه به جا می‌گذارد و مدت نشستن روی تخم‌ها نیز حدود ۲۰ روز است.
شکل ظاهری قرقاول
قرقاول نظیر مرغ وخروس وانواع بوقلمون جزو ماکیان تقسیم بندی شده و به این ترتیب از نظر مشخصات ظاهری وفیزیولوژیکی کم وبیش تمام خصوصیات گروه ماکیان را دارند. قد پرنده به اندازه مرغ وخروس معمولی بوده ولی پرهای دم در قرقاول رشد بسیار زیادی کرده، به طوری که در برخی از نژادها، طول دم به5/1 متر می رسد وبدین گونه درازای پرنده از سر تا دم به دو متر هم می رسد. ارتفاع قرقاولها از 50 تا 100 سانتی متر است. بلندی پرهای دم را در هنگام پرواز می توان به خوبی تشخیص داد زیرا که در این موقع دم وضعیت خاص ومشخصی را به خود می گیرد. وزن قرقاولهای بالغ بین دو تا سه کیلوگرم است وتنها در یکی از نژادها که به غول قرقاول یا آرگوس معروف است وزن پرنده به پنج تا شش کیلوگرم می رسد. رنگ پر وبال پرنده در نرها رنگین ودر ماده‌ها خاکستری مایل به قهوه ای است. سر پرنده کوچک بوده ودارای منقاری کوتاه وخمیده می باشد. سوراخ بینی ظریف بوده وبه وسیله پرهای رنگین پوشیده شده است. پاها لخت بوده ، اما بلندی ولختی پاهای طاووس را ندارد.
تاریخچه پرورش قرقاول
جانورشناسان معتقدند که زیست گاه اولیه قرقاول مشرق زمین ومخصوصاً قفقاز وسواحل دریای خزر است واین موضوع از قدیم مورد تأیید دانشمندان بوده است به طوری که شاردن معروف در جلد دوم سفرنامه خود می نویسد: « آن چه که در دهانه رودخانه ایونی در مجاورت دریای سیاه کاملاً مطابق نوشته‌های مورخین باستان یافتم، قرقاولهای شکیل وعظیم آن است که از حیث لطافت در سرتاسر آفاق بی نظیر است وبه نظر من چنان پرندگانی با چنین گوشت مطبوع وذائقه نواز در هیچ جای جهان پیدا نمی شود...». صرفنظر از نوشته شاردن توجه به نام Faisan نشان می دهد که از کلمه Phase فاز مشتق شده که نام رودخانه ای است که از کوه‌های قفقاز سرچشمه می گیرد و امروزه به نام محلی فاکزFachs نامیده میشود ودر گرجستان امروزی جاری است که در قدیم به آن کلشید می گفته اند وپیداست که نام علمی قرقاول معمولی Ph.Colchicus از نام آن گرفته شده است. مارسیال Martial دانشمند وشاعر یونانی در نوشته‌های خود ذکر می‌کند که قرقاول برای اولین بار از قاره آسیا به یونان برده وسپس از آن جا به سایر کشورهای دیگر منتقل شده است. مورخ مذکور می نویسد که آرگونوت Argonaute قهرمان افسانه ای یونان در سفرهایی که با کشتی معروف وتاریخی خود Argo به نقاط مختلف جهان کرد، موفق شد قرقاول را به همراه حیوانات شگفت آور دیگری به عنوان هدیه برای مردم یونان بیاورد. امروزه نیز با این که قرقاول به تمام نقاط دنیا برده شده است ولی پرنده مذکور تنها در مناطق مرطوب ومعتدل وپوشیده از بوته و درخت وجنگل به زاد و ولد پرداخته وبه آسانی پرورش می یابد. بعد از یونانی ها، رومی‌ها جزو اولین ملل اروپایی بودند که به مطالعه این پرنده پرداختند. در قرون وسطی قرقاول به کشور فرانسه راه یافت وفرانسویان در آغاز بدان خروس لیموژCoq de limoge می گفتند. در اوایل پرورش قرقاول در فرانسه ومتعاقب آن در انگلستان فقط به خاطر استفاده از گوشت لذیذ پرنده بوده است وبه این ترتیب به زیبایی پرنده توجه چندانی مبذول نمی شد. علت این امر نیز بیشتر به خاطر علاقمندی شاهان وسرداران آن زمان به خوردن غذاهای خوشمزه و به اصطلاح عادت آنان به پرخوری وشکم پرستی بوده است. آثار موجود نشان می دهد که در اوایل قرن چهاردهم خوردن گوشت قرقاول در فرانسه واروپا متداول گردید واین علاقمندی به حدی شدید بود که شاهان ترجیح می دادند، پرنده را پس از طبخ با همان پرهای الوان ودم بلند و پاها ، بر سر سفره به معرض تماشای مدعوین قرار دهند. شارل هفتم یکی از طرفداران جدی گوشت قرقاول بود ودستور می داد که در تمام میهمانی‌های رسمی فقط از گوشت پرنده مزبور استفاده شود. در هرحال پیشرفت پرورش قرقاول در اروپا مدیون فعالیت‌های شاهانی نظیر: هنری چهارم ، لویی سیزدهم ومخصوصاً لویی چهاردهم وپانزدهم می باشد. گذشته از مصرف گوشت، علاقمندی بسیاری از امپراتوران وسرداران اروپا به شکار وشرکت در مراسم مزبور موجب می گردید که عده ای از افراد به پرورش چنین پرندگانی مأموریت می یافتند وبه این ترتیب در ازدیاد طبیعی پرندگان و حیوانات شکاری کوشش واهتمام لازم به عمل می آمد. به طور کلی باید در نظر داشت که تا قبل از سال 1861 میلادی حداکثر تلاش مأمورین مذکور وهم چنین پرورش دهندگان بر این بود که از راه طبیعی به ازدیاد قرقاولها بپردازند و به این ترتیب هیچ گاه اقدامی به منظور پرورش دستی پرنده مزبور به عمل نمی آمد، ولی از آن به بعد به خاطر این که زاد وولد وتکثیر قرقاولها تحت کنترل قرار گرفت و بشر موفق گردید در پرورش این حیوان دخالتی بیشتر نماید، کم و بیش نگهداری قرقاول در نزد پرورش دهندگان رواج یافت وفعالیت مزبور نیز به کارهای دیگر دامپروری افزوده شد. اولین کشوری که در این راه قدم پیش گذارد انگلستان بود، پرورش دهندگان انگلیسی به خاطر این که به تقاضای خریداران داخلی وخارجی این پرنده جواب مثبت بدهند سعی کردند مراکز نسبتاً بزرگی برای پرورش دستی قرقاول تهیه نمایند وکم وبیش از راه وروش‌های علمی وصحیح برای پرورش این پرنده پیروی نمایند.
نژادهای قرقاول
به طور کلی نژادهای متعدد قرقاول در دو دسته قرار گرفته اند : گروه اول، قرقاولهای دم دراز هستند که در این گروه پرهای دم طویل بوده واز چند ردیف تشکیل یافته است. تعدادی از قرقاولهای دسته مذکور حتی قادر هستند پرهای دم را تا اندازه ای به شکل چتر درآورند ولی هیچ گاه این قدرت به اندازه پرها وچتر طاووس نمی باشد. در این دسته بسیاری از قرقاولهای عادی و اهلی که امروزه پرورش داده می شوند وهم چنین تعدادی از قرقاول هایی که شکار خوبی برای شکارچیان به شمار می روند قرار دارند و روی هم رفته پراکندگی آنها در دنیا نسبت به دسته دیگر بیشتر است. نژادهای گروه دم دراز در دنیا پراکندگی بیشتری دارند. گروه دوم، قرقاولهای دم کوتاه هستند که تعداد آنها کم واکثراً در نواحی مرتفع به خصوص در ارتفاعات هیمالیا وچین زندگی می نمایند. نژادهای گروه مزبور متعدد نبوده واز جمله باید قرقاول جنس لوفورا Lophura را نام برد .
منابع و پانویس‌ها
با شرح و تحقيق اين موضوع به اين نتيجه مي رسيم و مي بينيم كه اين پرنده در قسمتي از سواحل درياي خرز از آستارا تا گيلان و گرگان و دشت و منطقه جنگل گلستان كه زيستگاه اصلي او بوده وجود داشته كه باستناد و گزارشهاي مستند موجود در آرشيو وزارت كشاورزي كه در آنزمان متولي بوده اين پرنده در سالهاي دهه 1340 شمسي به علت ابتلا به بيماري نيوكاسل مرغي – تخريب محيط زيست – مهاجرت مردم به مناطق ميان دشت و ارتفاعات براي ساختن بناهاي مسكوني و شكار بي رويه و سم پاشي هاي مزارع و باغها در معرض نابودي و انقراض قرار گرفته.
با تلاش و پيگيري حكومت وقت و دوستداران طبيعت و محيط زيست قانون و مقررات شكار و صيد در بيست و نهم خرداد 1346 به تصويب رسيد كه به موجب آن حمايت و حفاظت از پرندگان نادر از جمله قرقاول در دستور كار مسئولين و مجريان قرار گرفت و مناطقي از جنگل ها و مراتع شمال كشور و زيستگاههاي اين حيوان به محل هاي حفاظت شده براي پرندگان نادر و منحصر به فرد ايران تعين شد. هم زمان با تصويب اين قانون براي نظارت و اجراي آن نيز شكارباني و نظارت بر صيد كه بعدها به سازمان حفاظت محيط زيست تغيير نام داد و در آنزمان زير نظر نخست وزيري و يكي از معاونين وقت و در حال حاضر به همان نام بعد از انقلاب يكي از معاونين رياست جمهوري مي باشد شكل گرفت.
ناكامي اداره شكارباني كه زير نظر وزارت كشاورزي اداره مي شد و سازمان حفاظت محيط زيست كه تحت نظر نخست وزيري وقت بود در اجراي قانون و حفاظت از پرندگان نادر از جمله قرقاول موجب شد كه در سال 1352 كارهاي مربوطه از جمله پرورش و ازدياد نسل اين پرنده به وزارت دربار وقت محول و بدين منظور منطقه اي به وسعت 5700 هكتار از جنگلهاي شمال در مازندران در محدوده بابل كنار به عنوان مكاني مناسب جهت اجراي پروژه مزبور واگذار گرديد.
از آنجاييكه براي اجراي طرح فوق نياز به يك رشته مطالعات ودانش روز بود و همانطوريكه يادآوري شد كشور بلژيك از جمله كشورهاي اروپايي بود كه در پرورش اين پرنده از قرقاولهاي ايراني استفاده نموده بود و در اين امر موفقيتهايي هم داشت اين جانب محمد رضا حبيبي مود كه در رشته پرورش طيور تحصيلات داشتم و علاقمند به پرورش پرندگان زينتي و نادر از جمله قرقاول بودم براي گذراندن دوره هاي عملي و علمي به كشور بلژيك اعزام و پس از بازگشت اقدام به اجرا و انجام طرح نمودم كه خوشبختانه بلطف خداوند موفق هم شديم.
جهت اجراي طرح مذكور بسمت مسئول و طراح و مجري طرح تكثير و پرورش قرقاول ايران منصوب و پس از اجراي طرح كه اختصاص جنگل و ساختن ساختماي اداري – مسكوني و خريد ماشين آلات مربوط بود. اقدام به زنده گيري قرقاول بومي ايران كه هدف احياء پرورش نسل قرقاول ايران كه در حال انقراض بود نموديم و در سال 1352 با زنده گيري تعداد اندكي از قرقاولهاي نر و ماده طرح تكثير و پرورش قرقاول ايران بنيان نهاده شد. به طوريكه بگواهي اسناد موجود در سال 1357 تعداد قرقاولهاي مادر موجود در حصار مركز پرورش قرقاول بابل كنار به متجاوز 50000 قطعه رسيد.
موجب طرح زمان بندي شده قرار بود پس از موقعيت در تكثير قرقاول از سال 1358 كارهاي اجرايي ساخت شكارگاهها اختصاصي قرقاول براي علاقمندان به ورزش شكار اين پرنده و رها سازي تعدادي از آنها در مناطقي كه نسل آنها در حال انقراض و نابودي قرار گرفته بود زير نظر وبا نظارت سازمان حفاظت محيط زيست و فروش تعدادي جوجه نيمچه به كشورهاي غرب از جمله بلژيك و فرانسه كه طالب و متقاضي بودند آغاز شود چرا فروش نيمچه به كشورهاي غرب به اين دليل كه قرقاول هاي پرورشي براي شكارگاههاي آنها چاق و تنبل شده بودند ولي نسل قرقاول ايران با جثه اي كوچكتر و قدرت بيشتر پرواز مورد توجه شكارچيان اروپايي قرار گرفته بودند.
با تغيير و تحولاتيكه در نتيجه انقلاب اسلامي صورت گرفت ادامه طرح متوقف ماند و مركز پرورش قرقاول بابل كنار به همراه تأسيسات و ساختمانها و ماشين آلات و پرندگان جهت حفاظت و جلوگيري از دستبردهاي احتمالي طي صورت جلساتي به كميته مركزي انقلاب اسلامي بابل تحويل و مدتي زير نظر آن كميته تا تعيين سرنوشت اداره شد كه از شرح آن دوران و عمليات مي گذرم. در ابتداي سال 1358 به دستور نخست وزير دولت موقت همه اموال و داراييها و تأسيسات مربوط و ماشين آلات كه مورد استفاده بي رويه شخص يا اشخاصي قرار گرفته بود به همراه 1116 قطعه قرقاول باقي مانده از پنجهزار قطعه اوليه ديگر تحويل اين جانب گرديد ولي در اواخر سال 58 با تصميم و ابلاغ وزير كشاورزي وقت آقاي دكتر شيباني طرح مزبور لوكس اعلام و 56 هزار قطعه قرقاول مادر موجود به قيمت غير قابل تصور جفتي به مبلغ 250 تومان حراج و بفروش رسيدند كه در همان زمان بعضي خريداران قرقاولها را را جفتي به مبلغ 5 هزار تومان فروختند در سال 1359 به پيشنهاد اين جانب به منظور جلوگيري از انهدام تأسيسات مركز پرورش قرقاول بابلكنار و موافقت و پيگيري جناب دكتر خطيب معاونت امور دام وزارت كشاورزي مركز پرورش قرقاول تبديل به مركز مرغ لاين و اجداد بابل كناركه خوشبختانه به شكرانه لطف خداوند امروزه به عنوان يك مركز موفق و كم مانند در خاورميانه اقدام به توليد مرغ اجداد و مادر مي نمايد.
حال چنانچه اهداف گذشته 1- ايجاد پرورشگاههاي مناسب و مزارع مادر 2- توليد تخم نطفه دار 3- رها سازي تعدادي از اين پرنده ها زير نظر محيط زيست و مناطقيكه نسل پرنده در حال انقراض است و ايجاد شكارگاههاي اختصاصي قرقاول به روشي كه در جهان براي علاقمندان به شكار مرسوم است و كسب ارز از اين طريق و هم چنين فروش زنده اين پرنده به كشورهاي حاشيه نشين خليج فارس و همجوار و ايجاد باغ هاي پرندگان جهت آشنايي كودكان و نوجوانان با اين پرنده خواهد شد.
قرقاول : مشخصات بیولوژیكی، اهمیت و سودمندیها نكات مدیریتی در پرورش و كنترل
معرفی:
جدول شماره یك بعضی از مشخصات بیولوژیكی مشترك گونه قرقاولهای دنیا را به طور خلاصه نشان می دهد.
ردیف نام علمی Phasianus-Clochicus 1 وزن نر(اونس) 46-41 2 وزن ماده(اونس) 34-31 3 طول(سانتیمتر) 36-30 4 سرعت پرواز(مایل در ساعت) 48-38 5 محل پراكنش علفزارها و بوته زارها 6 نحوه جفتگیری پلی گامی(یك نر با چند ماده) 7 فصل لانه سازی پیك لانه سازی اردیبهشت تا خرداد
دامنه تخمگذاری فروردین تا مرداد 8 تعداد تخم درهر بار(عدد) 11 9 مشخصات تخم قهوه ای زیتونی 10 طول جوجه كشی(روز) 23 11 میزان زنده مانی(سالانه) 70% 12 مرگ ومیر(سالانه) 3-2 %
توضیحات مترجم: یك اونس معادل35/28 گرم
تاریخچه قرقاول در ایران:
پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از كشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شكارگاهها و بهره برداری به صورت شكار به یك شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است. با آن كه پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه كاریهایش مشكلاتی را در بردارد اما در مقیاس كوچكتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن، یكی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگرا پرندگان همطراز از خود است.
قرقا ول از جمله پرندگان بومی و نادر در ایران است كه در مراتع و بوته زارها زندگی می كند . این پرنده در زبان محلی تورنگ یا تیرنگ نامیده می شود.قرقاول یكی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می شود كه با تغذیه از دانه های گیاهی و حشرات می تواند در حفظ محصولات كشاورزی مفید باشد.
قرقاولهای ایران همه از یك گونه اند ولی با توجه به پراكندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به 4 زیر گونه تقسیم می كنند:
طبق مدارك موجود در سازمان محیط زیست كشور، این پرنده در دهه چهل شمسی به علت ابتلا به بیماری نیوكاسل مرغی، تخریب محیط زیست و مهاجرت مردم به مناطق میان دشت و ارتفاعات برای ساخت بناهای مسكونی و نیز به علت شكار بی رویه و سم پاشی های مزارع و باغها در معرض انقراض و نابودی قرار گرفت .اما با تلاشهای و پیگیری دوستداران طبیعت و محیط زیست قوانین و مقررات شكار و صید در بیست و نهم خرداد 1346 به تصویب رسید كه به موجب آن حمایت و حفاظت از قرقاول در دستور كار مسئولان قرار گرفت و مناطقی از جنگلها و مراتع شمال ایران به محلهای حفاظت شده برای وحوش نادر تبدیل شد.
در سال 1357 به گواهی اسناد موجود تعداد قرقائلهای موجود در حصار مركز پرورش قرقاول بابل كنار 5000 قطعه بود.در سال 1359 تاسیسات مركز پرورش قرقاول بابل كنار تبدیل به مركز پرورش مرغ لاین و اجداد شد كه امروزه به عنوان یك مركز موفق و بی نظیر در خاورمیانه اقدام به تولید مرغ اجداد كرد.
اهداف تحقیقات قرقاول در ایران:
عمده اهداف پرورش قرقاول در ایران ایجاد پرورشگاههای مناسب و مزارع مادر برای تولید تخم های نطفه دار، رها سازی تعدادی از این پرنده در مكانهای كه نسل این پرنده در حال انقراص است، حفظ ذخائر ژنتیكی كشور، جذب توریست و شكارچیان به مناطق دیدنی و بكر كشور، تهیه قرقاول برای باغ وحشها به منظور بازدید عموم می باشد.
تفاوت ظاهری جنس نر و ماده:
جنس نر و ماده قرقاول كاملا با هم فرق دارند.آنها معمولا از گونه به گونه دیگراز لحاظ رنگ پر متفوتند. نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است. قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره، بالكه های قهوه ای زیاد و به رنگ محیط اطرلف می باشد. قرقائلهای نر دارای صدایی شبیه به كوركور می باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریك سرو صدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد می كنند. نرهای 87/88 سانتیمتر و ماده ها بین 53 تا 62 سانتیمتر طول دارند. سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.
1- قرقاولهای ارسباران و دشت مغان 2- قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس 3- قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان 4- قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود
شكل شماره یك- مشخصات و تفاوتهای ظاهری قرقاولهای نر و ماده را نشان می دهد.
جوجه كشی:
جوجه قرقاول یك روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه وبه خصوص دسترسی به غذاهای كافی نیاز دارد. همچنین سالن محل پرورش جوجه ها باید دراری فضای كافی باشد و در ضمن كاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد. هر جوجه قرقاول نیاز به 5/0 فوت مربع فضا دارد. كف سالن باید با خاك اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از كاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده كنیم چرا كه جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف، همواره دچار مشكل می شود. هر مادر مصنوعی برای حداقل 200 الی 250 جوجه در نظر گرفته می شود. از آنجایی كه معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امكان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی باشد. معمولا برای اعمال برنامه های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می شود. این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا كه نور سفید باعث ایجاد مشكلات دگرخواری و كانیبالیسم در سالن پرورش می شود. دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مكانهای از سالن تعبیه شوند كه نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراكی نتابد زیرا باعث تخریب ویتمسنهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین میشود. دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید 100 درجه فارنهایت باشد و 24 ساعت قبل از ورود جوجه های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد.
نظارت و بازرسی مستمر سالن به خصوص در روزهای اول و دوم ضروری می باشد و عملكرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود. بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج 5 درجه كاهش می یابد تا اینكه نهایتا در 85 درجه فارنهایت باقی می ماند. بعد از گذراندن 4 هفته پرورش از منابع حرارتی كمتری در سالن استفاده كرد ولی بهر حال توصیه می شود كه در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود. در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود 70 الی 80 درجه فارنهایت توصیه می شود.
تغذیه:
دسترسی به غذا برای جوجه های قرقاول از ضروریات انكارناپذیر پرورش می باشد. جیره های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شركت تجاری آمریكایی تولید می شود كه قابل اطمینان و توصیه می باشد. جیره آغازین باید حاوی 28 الی 30 درصد پروتئین باشد كه برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می باشد. جیره های كه به شكل كرامبل و خمیری ارائه می شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده اند. اما باید توجه داشت كه جوجه های قرقاول قادر به مصرف خوراك پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند.جیرههای غذایی قرقاول باید حتما حاوی كوكسیدواستات باشد تا از ابتلا به كوكسیدوز جلوگیری شود.
جدول شماره 2 تركیبات پروتئین جیره غذایی قرقاول را در كل دوره پرورش نشان می دهد.
ردیف هفته پرورش مقدار درصد پروتئین توضیحات 1 4-1 30-28 استارتر 2 8-4 24 اگر جیره 24 درصد نتوانیم تهیه كنیم تا 7 هفتگی می توان از جیره استارتر استفاده كرد 3 8-12 21 دو هفته قبل از رها سازی قرقاولها به ازای هر 100 پرنده 2 پوند دانه ذرت كامل به عنوان مكمل در سالن پخش می شود
جدول شماره 3 مقدار غذای مصرفی هر قرقاول را درطی دوره های مختلف پرورش نشان می دهد.
مقدار غذای مصرفی به ازای هر پرنده(پوند) دوره پرورش ردیف 0/25 5-0 1 1 8-6 2 1 8 هفته به بعد 3
بر طبق جداول nrc 1994 سایر احتیاجات غذایی قرقاول به صورت ذیل محاسبه شده است.
جفتگیری 17-9 8-4 0-4 2800 2700 2800 2800 مقدار انرژی 15 18 24 28 پروتیین 0/68 0/8 1/40 1/5 لیزین 0/30 0/30 0/47 0/50 متیونین 2/5 0/53 0/85 1 كلسیم احتیاجات آب:
آب از نیازمندیهای اصلی قرقاولهای جوان محسوب می شود.خنكی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود. ابتدا می توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده كرد تا از خیس شدن آنها در نتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری كند. محل قرار گرفتن آبخوریها باید دور از خارج از محل نصب مادر مصنوعی باشد. یك قرقاول در حال رشد به 2 الی 5 گالن آب نیاز دارد و 200 قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول روزانه به 5 گالن آب نیاز دارند.
قرقاوُل (Pheasant) یکی از پرندگان است. قرقاول پرنده‌ای است که به خاطر داشتن دم بلند و راه رفتن باشکوهش از سایر ماکیان متمایز میشود. این پرنده یکی از عجیب‌ترین پرندگان جهان است. در ۲ یا۳ هفته اول زندگی یک جفت پنجه روی هر بال این پرنده وجود دارد. قرقاولها روی درختان زندگی می‌کنند و انواع بالغ از برگ‌های درختان، حشرات، تمشک، دانه‌ها و میوه‌های جنگلی تغذیه می‌کنند و افزایش و کاهش میوه‌های جنگلی و حشرات در جمعیت این پرنده موثر است. پس از خوردن یک غذای کامل، وزن آنها آن‌قدر سنگین میشود، که پرواز برایشان بسیار دشوار میشود. قرقاول را در زبان انگلیسی Pheasant ودر زبان فرانسوی Faisan ودر زبان عربی « الفزان» و « طائر التدرج » گویند، این پرنده در زبان فارسی اسامی متعددی داشته وعلاوه بر قرقاول که متداولترین نام پرنده می‌باشد به آن تورنگ، تیرنگ، تذرو ، تذرج و خروس صحرایی نیز می گویند. این پرنده هنگام احساس خطر معمولاً پرواز نمی کند ، بلکه به سرعت می دود و پنهان می شود. پروازش پرتوان و آغاز آن پرسر و صداست. در ارتفاع کم پرواز می‌کند و مدت پروازش معمولاً کوتاه است.
زیستگاه
زیستگاه این پرنده در جنگل‌های مرطوب، بوته‌زارهای تمشک و درختان پهن‌برگ یا خزان‌کننده‌است که در زیر بوته‌های آنها آشیانه می‌کند. قرقاولها وابستگی زیادی به جنگل‌های و بوته‌زارها دارند آنها معمولاً در جنگلها استراحت و در نقاط باز و کم‌درخت و کشتزارها به تغذیه می‌پردازند.
جنس نرو ماده
جنس نرو ماده این پرنده کاملا با هم تفاوت دارندو رنگ پر آنها برحسب زیرگونه جنس و سن تغییر می‌کند. نرهای بالغ پروبال رنگین و پر زرق و برق و دمی دراز تر و سر و گردن آنها به رنگ سبز تیره براق است. در قرقاولهای ماده رنگ پرها نخودی تیره با لکه‌های قهوه‌ای زیاد به رنگ محیط اطراف است که باعث میشود در دوران طولانی خوابیدن روی تخم‌ها و زمان پرورش جوجه‌ها از دید دشمنان پنهان بماند. در جنس نر سروگردن غالبا به قرقاولهای نابالغ از لحاظ دم شبیه به کبک و دارای دمهای کوتاه هستند و از این لحاظ بایستی آنها را با کبک‌ها حتی زمانی که همراه قرقاولهای بالغ دیده می‌شوند تشخیص داد.
این پرنده سالانه ۱۲تخم در اواسط اردیبهشت ماه به جا می‌گذارد و مدت نشستن روی تخم‌ها نیز حدود ۲۰ روز است.
شکل ظاهری قرقاول
قرقاول نظیر مرغ وخروس وانواع بوقلمون جزو ماکیان تقسیم بندی شده و به این ترتیب از نظر مشخصات ظاهری وفیزیولوژیکی کم وبیش تمام خصوصیات گروه ماکیان را دارند. قد پرنده به اندازه مرغ وخروس معمولی بوده ولی پرهای دم در قرقاول رشد بسیار زیادی کرده، به طوری که در برخی از نژادها، طول دم به5/1 متر می رسد وبدین گونه درازای پرنده از سر تا دم به دو متر هم می رسد. ارتفاع قرقاولها از 50 تا 100 سانتی متر است. بلندی پرهای دم را در هنگام پرواز می توان به خوبی تشخیص داد زیرا که در این موقع دم وضعیت خاص ومشخصی را به خود می گیرد. وزن قرقاولهای بالغ بین دو تا سه کیلوگرم است وتنها در یکی از نژادها که به غول قرقاول یا آرگوس معروف است وزن پرنده به پنج تا شش کیلوگرم می رسد. رنگ پر وبال پرنده در نرها رنگین ودر ماده‌ها خاکستری مایل به قهوه ای است. سر پرنده کوچک بوده ودارای منقاری کوتاه وخمیده می باشد. سوراخ بینی ظریف بوده وبه وسیله پرهای رنگین پوشیده شده است. پاها لخت بوده ، اما بلندی ولختی پاهای طاووس را ندارد.
تاریخچه پرورش قرقاول
جانورشناسان معتقدند که زیست گاه اولیه قرقاول مشرق زمین ومخصوصاً قفقاز وسواحل دریای خزر است واین موضوع از قدیم مورد تأیید دانشمندان بوده است به طوری که شاردن معروف در جلد دوم سفرنامه خود می نویسد: « آن چه که در دهانه رودخانه ایونی در مجاورت دریای سیاه کاملاً مطابق نوشته‌های مورخین باستان یافتم، قرقاولهای شکیل وعظیم آن است که از حیث لطافت در سرتاسر آفاق بی نظیر است وبه نظر من چنان پرندگانی با چنین گوشت مطبوع وذائقه نواز در هیچ جای جهان پیدا نمی شود...». صرفنظر از نوشته شاردن توجه به نام Faisan نشان می دهد که از کلمه Phase فاز مشتق شده که نام رودخانه ای است که از کوه‌های قفقاز سرچشمه می گیرد و امروزه به نام محلی فاکزFachs نامیده میشود ودر گرجستان امروزی جاری است که در قدیم به آن کلشید می گفته اند وپیداست که نام علمی قرقاول معمولی Ph.Colchicus از نام آن گرفته شده است. مارسیال Martial دانشمند وشاعر یونانی در نوشته‌های خود ذکر می‌کند که قرقاول برای اولین بار از قاره آسیا به یونان برده وسپس از آن جا به سایر کشورهای دیگر منتقل شده است. مورخ مذکور می نویسد که آرگونوت Argonaute قهرمان افسانه ای یونان در سفرهایی که با کشتی معروف وتاریخی خود Argo به نقاط مختلف جهان کرد، موفق شد قرقاول را به همراه حیوانات شگفت آور دیگری به عنوان هدیه برای مردم یونان بیاورد. امروزه نیز با این که قرقاول به تمام نقاط دنیا برده شده است ولی پرنده مذکور تنها در مناطق مرطوب ومعتدل وپوشیده از بوته و درخت وجنگل به زاد و ولد پرداخته وبه آسانی پرورش می یابد. بعد از یونانی ها، رومی‌ها جزو اولین ملل اروپایی بودند که به مطالعه این پرنده پرداختند. در قرون وسطی قرقاول به کشور فرانسه راه یافت وفرانسویان در آغاز بدان خروس لیموژCoq de limoge می گفتند. در اوایل پرورش قرقاول در فرانسه ومتعاقب آن در انگلستان فقط به خاطر استفاده از گوشت لذیذ پرنده بوده است وبه این ترتیب به زیبایی پرنده توجه چندانی مبذول نمی شد. علت این امر نیز بیشتر به خاطر علاقمندی شاهان وسرداران آن زمان به خوردن غذاهای خوشمزه و به اصطلاح عادت آنان به پرخوری وشکم پرستی بوده است. آثار موجود نشان می دهد که در اوایل قرن چهاردهم خوردن گوشت قرقاول در فرانسه واروپا متداول گردید واین علاقمندی به حدی شدید بود که شاهان ترجیح می دادند، پرنده را پس از طبخ با همان پرهای الوان ودم بلند و پاها ، بر سر سفره به معرض تماشای مدعوین قرار دهند. شارل هفتم یکی از طرفداران جدی گوشت قرقاول بود ودستور می داد که در تمام میهمانی‌های رسمی فقط از گوشت پرنده مزبور استفاده شود. در هرحال پیشرفت پرورش قرقاول در اروپا مدیون فعالیت‌های شاهانی نظیر: هنری چهارم ، لویی سیزدهم ومخصوصاً لویی چهاردهم وپانزدهم می باشد. گذشته از مصرف گوشت، علاقمندی بسیاری از امپراتوران وسرداران اروپا به شکار وشرکت در مراسم مزبور موجب می گردید که عده ای از افراد به پرورش چنین پرندگانی مأموریت می یافتند وبه این ترتیب در ازدیاد طبیعی پرندگان و حیوانات شکاری کوشش واهتمام لازم به عمل می آمد. به طور کلی باید در نظر داشت که تا قبل از سال 1861 میلادی حداکثر تلاش مأمورین مذکور وهم چنین پرورش دهندگان بر این بود که از راه طبیعی به ازدیاد قرقاولها بپردازند و به این ترتیب هیچ گاه اقدامی به منظور پرورش دستی پرنده مزبور به عمل نمی آمد، ولی از آن به بعد به خاطر این که زاد وولد وتکثیر قرقاولها تحت کنترل قرار گرفت و بشر موفق گردید در پرورش این حیوان دخالتی بیشتر نماید، کم و بیش نگهداری قرقاول در نزد پرورش دهندگان رواج یافت وفعالیت مزبور نیز به کارهای دیگر دامپروری افزوده شد. اولین کشوری که در این راه قدم پیش گذارد انگلستان بود، پرورش دهندگان انگلیسی به خاطر این که به تقاضای خریداران داخلی وخارجی این پرنده جواب مثبت بدهند سعی کردند مراکز نسبتاً بزرگی برای پرورش دستی قرقاول تهیه نمایند وکم وبیش از راه وروش‌های علمی وصحیح برای پرورش این پرنده پیروی نمایند.
نژادهای قرقاول
به طور کلی نژادهای متعدد قرقاول در دو دسته قرار گرفته اند : گروه اول، قرقاولهای دم دراز هستند که در این گروه پرهای دم طویل بوده واز چند ردیف تشکیل یافته است. تعدادی از قرقاولهای دسته مذکور حتی قادر هستند پرهای دم را تا اندازه ای به شکل چتر درآورند ولی هیچ گاه این قدرت به اندازه پرها وچتر طاووس نمی باشد. در این دسته بسیاری از قرقاولهای عادی و اهلی که امروزه پرورش داده می شوند وهم چنین تعدادی از قرقاول هایی که شکار خوبی برای شکارچیان به شمار می روند قرار دارند و روی هم رفته پراکندگی آنها در دنیا نسبت به دسته دیگر بیشتر است. نژادهای گروه دم دراز در دنیا پراکندگی بیشتری دارند. گروه دوم، قرقاولهای دم کوتاه هستند که تعداد آنها کم واکثراً در نواحی مرتفع به خصوص در ارتفاعات هیمالیا وچین زندگی می نمایند. نژادهای گروه مزبور متعدد نبوده واز جمله باید قرقاول جنس لوفورا Lophura را نام برد .
منابع و پانویس‌ها
- احسان مقدس : پرورش، نگهداری و بیماریهای قرقاول ، انتشارات نیلوبرگ ، خرداد ۱۳۸۸، تهران.
- از دانشنامهٔ رشد
- عالم الطیور
با شرح و تحقيق اين موضوع به اين نتيجه مي رسيم و مي بينيم كه اين پرنده در قسمتي از سواحل درياي خرز از آستارا تا گيلان و گرگان و دشت و منطقه جنگل گلستان كه زيستگاه اصلي او بوده وجود داشته كه باستناد و گزارشهاي مستند موجود در آرشيو وزارت كشاورزي كه در آنزمان متولي بوده اين پرنده در سالهاي دهه 1340 شمسي به علت ابتلا به بيماري نيوكاسل مرغي – تخريب محيط زيست – مهاجرت مردم به مناطق ميان دشت و ارتفاعات براي ساختن بناهاي مسكوني و شكار بي رويه و سم پاشي هاي مزارع و باغها در معرض نابودي و انقراض قرار گرفته.
با تلاش و پيگيري حكومت وقت و دوستداران طبيعت و محيط زيست قانون و مقررات شكار و صيد در بيست و نهم خرداد 1346 به تصويب رسيد كه به موجب آن حمايت و حفاظت از پرندگان نادر از جمله قرقاول در دستور كار مسئولين و مجريان قرار گرفت و مناطقي از جنگل ها و مراتع شمال كشور و زيستگاههاي اين حيوان به محل هاي حفاظت شده براي پرندگان نادر و منحصر به فرد ايران تعين شد. هم زمان با تصويب اين قانون براي نظارت و اجراي آن نيز شكارباني و نظارت بر صيد كه بعدها به سازمان حفاظت محيط زيست تغيير نام داد و در آنزمان زير نظر نخست وزيري و يكي از معاونين وقت و در حال حاضر به همان نام بعد از انقلاب يكي از معاونين رياست جمهوري مي باشد شكل گرفت.
ناكامي اداره شكارباني كه زير نظر وزارت كشاورزي اداره مي شد و سازمان حفاظت محيط زيست كه تحت نظر نخست وزيري وقت بود در اجراي قانون و حفاظت از پرندگان نادر از جمله قرقاول موجب شد كه در سال 1352 كارهاي مربوطه از جمله پرورش و ازدياد نسل اين پرنده به وزارت دربار وقت محول و بدين منظور منطقه اي به وسعت 5700 هكتار از جنگلهاي شمال در مازندران در محدوده بابل كنار به عنوان مكاني مناسب جهت اجراي پروژه مزبور واگذار گرديد.
از آنجاييكه براي اجراي طرح فوق نياز به يك رشته مطالعات ودانش روز بود و همانطوريكه يادآوري شد كشور بلژيك از جمله كشورهاي اروپايي بود كه در پرورش اين پرنده از قرقاولهاي ايراني استفاده نموده بود و در اين امر موفقيتهايي هم داشت اين جانب محمد رضا حبيبي مود كه در رشته پرورش طيور تحصيلات داشتم و علاقمند به پرورش پرندگان زينتي و نادر از جمله قرقاول بودم براي گذراندن دوره هاي عملي و علمي به كشور بلژيك اعزام و پس از بازگشت اقدام به اجرا و انجام طرح نمودم كه خوشبختانه بلطف خداوند موفق هم شديم.
جهت اجراي طرح مذكور بسمت مسئول و طراح و مجري طرح تكثير و پرورش قرقاول ايران منصوب و پس از اجراي طرح كه اختصاص جنگل و ساختن ساختماي اداري – مسكوني و خريد ماشين آلات مربوط بود. اقدام به زنده گيري قرقاول بومي ايران كه هدف احياء پرورش نسل قرقاول ايران كه در حال انقراض بود نموديم و در سال 1352 با زنده گيري تعداد اندكي از قرقاولهاي نر و ماده طرح تكثير و پرورش قرقاول ايران بنيان نهاده شد. به طوريكه بگواهي اسناد موجود در سال 1357 تعداد قرقاولهاي مادر موجود در حصار مركز پرورش قرقاول بابل كنار به متجاوز 50000 قطعه رسيد.
موجب طرح زمان بندي شده قرار بود پس از موقعيت در تكثير قرقاول از سال 1358 كارهاي اجرايي ساخت شكارگاهها اختصاصي قرقاول براي علاقمندان به ورزش شكار اين پرنده و رها سازي تعدادي از آنها در مناطقي كه نسل آنها در حال انقراض و نابودي قرار گرفته بود زير نظر وبا نظارت سازمان حفاظت محيط زيست و فروش تعدادي جوجه نيمچه به كشورهاي غرب از جمله بلژيك و فرانسه كه طالب و متقاضي بودند آغاز شود چرا فروش نيمچه به كشورهاي غرب به اين دليل كه قرقاول هاي پرورشي براي شكارگاههاي آنها چاق و تنبل شده بودند ولي نسل قرقاول ايران با جثه اي كوچكتر و قدرت بيشتر پرواز مورد توجه شكارچيان اروپايي قرار گرفته بودند.
با تغيير و تحولاتيكه در نتيجه انقلاب اسلامي صورت گرفت ادامه طرح متوقف ماند و مركز پرورش قرقاول بابل كنار به همراه تأسيسات و ساختمانها و ماشين آلات و پرندگان جهت حفاظت و جلوگيري از دستبردهاي احتمالي طي صورت جلساتي به كميته مركزي انقلاب اسلامي بابل تحويل و مدتي زير نظر آن كميته تا تعيين سرنوشت اداره شد كه از شرح آن دوران و عمليات مي گذرم. در ابتداي سال 1358 به دستور نخست وزير دولت موقت همه اموال و داراييها و تأسيسات مربوط و ماشين آلات كه مورد استفاده بي رويه شخص يا اشخاصي قرار گرفته بود به همراه 1116 قطعه قرقاول باقي مانده از پنجهزار قطعه اوليه ديگر تحويل اين جانب گرديد ولي در اواخر سال 58 با تصميم و ابلاغ وزير كشاورزي وقت آقاي دكتر شيباني طرح مزبور لوكس اعلام و 56 هزار قطعه قرقاول مادر موجود به قيمت غير قابل تصور جفتي به مبلغ 250 تومان حراج و بفروش رسيدند كه در همان زمان بعضي خريداران قرقاولها را را جفتي به مبلغ 5 هزار تومان فروختند در سال 1359 به پيشنهاد اين جانب به منظور جلوگيري از انهدام تأسيسات مركز پرورش قرقاول بابلكنار و موافقت و پيگيري جناب دكتر خطيب معاونت امور دام وزارت كشاورزي مركز پرورش قرقاول تبديل به مركز مرغ لاين و اجداد بابل كناركه خوشبختانه به شكرانه لطف خداوند امروزه به عنوان يك مركز موفق و كم مانند در خاورميانه اقدام به توليد مرغ اجداد و مادر مي نمايد.
حال چنانچه اهداف گذشته 1- ايجاد پرورشگاههاي مناسب و مزارع مادر 2- توليد تخم نطفه دار 3- رها سازي تعدادي از اين پرنده ها زير نظر محيط زيست و مناطقيكه نسل پرنده در حال انقراض است و ايجاد شكارگاههاي اختصاصي قرقاول به روشي كه در جهان براي علاقمندان به شكار مرسوم است و كسب ارز از اين طريق و هم چنين فروش زنده اين پرنده به كشورهاي حاشيه نشين خليج فارس و همجوار و ايجاد باغ هاي پرندگان جهت آشنايي كودكان و نوجوانان با اين پرنده خواهد شد.
قرقاول : مشخصات بیولوژیكی، اهمیت و سودمندیها نكات مدیریتی در پرورش و كنترل
معرفی:
جدول شماره یك بعضی از مشخصات بیولوژیكی مشترك گونه قرقاولهای دنیا را به طور خلاصه نشان می دهد.
ردیف نام علمی Phasianus-Clochicus 1 وزن نر(اونس) 46-41 2 وزن ماده(اونس) 34-31 3 طول(سانتیمتر) 36-30 4 سرعت پرواز(مایل در ساعت) 48-38 5 محل پراكنش علفزارها و بوته زارها 6 نحوه جفتگیری پلی گامی(یك نر با چند ماده) 7 فصل لانه سازی پیك لانه سازی اردیبهشت تا خرداد
دامنه تخمگذاری فروردین تا مرداد 8 تعداد تخم درهر بار(عدد) 11 9 مشخصات تخم قهوه ای زیتونی 10 طول جوجه كشی(روز) 23 11 میزان زنده مانی(سالانه) 70% 12 مرگ ومیر(سالانه) 3-2 %
توضیحات مترجم: یك اونس معادل35/28 گرم
تاریخچه قرقاول در ایران:
پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از كشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شكارگاهها و بهره برداری به صورت شكار به یك شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است. با آن كه پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه كاریهایش مشكلاتی را در بردارد اما در مقیاس كوچكتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن، یكی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگرا پرندگان همطراز از خود است.
قرقا ول از جمله پرندگان بومی و نادر در ایران است كه در مراتع و بوته زارها زندگی می كند . این پرنده در زبان محلی تورنگ یا تیرنگ نامیده می شود.قرقاول یكی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می شود كه با تغذیه از دانه های گیاهی و حشرات می تواند در حفظ محصولات كشاورزی مفید باشد.
قرقاولهای ایران همه از یك گونه اند ولی با توجه به پراكندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به 4 زیر گونه تقسیم می كنند:
طبق مدارك موجود در سازمان محیط زیست كشور، این پرنده در دهه چهل شمسی به علت ابتلا به بیماری نیوكاسل مرغی، تخریب محیط زیست و مهاجرت مردم به مناطق میان دشت و ارتفاعات برای ساخت بناهای مسكونی و نیز به علت شكار بی رویه و سم پاشی های مزارع و باغها در معرض انقراض و نابودی قرار گرفت .اما با تلاشهای و پیگیری دوستداران طبیعت و محیط زیست قوانین و مقررات شكار و صید در بیست و نهم خرداد 1346 به تصویب رسید كه به موجب آن حمایت و حفاظت از قرقاول در دستور كار مسئولان قرار گرفت و مناطقی از جنگلها و مراتع شمال ایران به محلهای حفاظت شده برای وحوش نادر تبدیل شد.
در سال 1357 به گواهی اسناد موجود تعداد قرقائلهای موجود در حصار مركز پرورش قرقاول بابل كنار 5000 قطعه بود.در سال 1359 تاسیسات مركز پرورش قرقاول بابل كنار تبدیل به مركز پرورش مرغ لاین و اجداد شد كه امروزه به عنوان یك مركز موفق و بی نظیر در خاورمیانه اقدام به تولید مرغ اجداد كرد.
اهداف تحقیقات قرقاول در ایران:
عمده اهداف پرورش قرقاول در ایران ایجاد پرورشگاههای مناسب و مزارع مادر برای تولید تخم های نطفه دار، رها سازی تعدادی از این پرنده در مكانهای كه نسل این پرنده در حال انقراص است، حفظ ذخائر ژنتیكی كشور، جذب توریست و شكارچیان به مناطق دیدنی و بكر كشور، تهیه قرقاول برای باغ وحشها به منظور بازدید عموم می باشد.
تفاوت ظاهری جنس نر و ماده:
جنس نر و ماده قرقاول كاملا با هم فرق دارند.آنها معمولا از گونه به گونه دیگراز لحاظ رنگ پر متفوتند. نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است. قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره، بالكه های قهوه ای زیاد و به رنگ محیط اطرلف می باشد. قرقائلهای نر دارای صدایی شبیه به كوركور می باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریك سرو صدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد می كنند. نرهای 87/88 سانتیمتر و ماده ها بین 53 تا 62 سانتیمتر طول دارند. سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.
1- قرقاولهای ارسباران و دشت مغان 2- قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس 3- قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان 4- قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود
شكل شماره یك- مشخصات و تفاوتهای ظاهری قرقاولهای نر و ماده را نشان می دهد.
جوجه كشی:
جوجه قرقاول یك روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه وبه خصوص دسترسی به غذاهای كافی نیاز دارد. همچنین سالن محل پرورش جوجه ها باید دراری فضای كافی باشد و در ضمن كاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد. هر جوجه قرقاول نیاز به 5/0 فوت مربع فضا دارد. كف سالن باید با خاك اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از كاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده كنیم چرا كه جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف، همواره دچار مشكل می شود. هر مادر مصنوعی برای حداقل 200 الی 250 جوجه در نظر گرفته می شود. از آنجایی كه معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امكان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی باشد. معمولا برای اعمال برنامه های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می شود. این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا كه نور سفید باعث ایجاد مشكلات دگرخواری و كانیبالیسم در سالن پرورش می شود. دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مكانهای از سالن تعبیه شوند كه نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراكی نتابد زیرا باعث تخریب ویتمسنهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین میشود. دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید 100 درجه فارنهایت باشد و 24 ساعت قبل از ورود جوجه های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد.
نظارت و بازرسی مستمر سالن به خصوص در روزهای اول و دوم ضروری می باشد و عملكرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود. بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج 5 درجه كاهش می یابد تا اینكه نهایتا در 85 درجه فارنهایت باقی می ماند. بعد از گذراندن 4 هفته پرورش از منابع حرارتی كمتری در سالن استفاده كرد ولی بهر حال توصیه می شود كه در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود. در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود 70 الی 80 درجه فارنهایت توصیه می شود.
تغذیه:
دسترسی به غذا برای جوجه های قرقاول از ضروریات انكارناپذیر پرورش می باشد. جیره های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شركت تجاری آمریكایی تولید می شود كه قابل اطمینان و توصیه می باشد. جیره آغازین باید حاوی 28 الی 30 درصد پروتئین باشد كه برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می باشد. جیره های كه به شكل كرامبل و خمیری ارائه می شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده اند. اما باید توجه داشت كه جوجه های قرقاول قادر به مصرف خوراك پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند.جیرههای غذایی قرقاول باید حتما حاوی كوكسیدواستات باشد تا از ابتلا به كوكسیدوز جلوگیری شود.
جدول شماره 2 تركیبات پروتئین جیره غذایی قرقاول را در كل دوره پرورش نشان می دهد.
ردیف هفته پرورش مقدار درصد پروتئین توضیحات 1 4-1 30-28 استارتر 2 8-4 24 اگر جیره 24 درصد نتوانیم تهیه كنیم تا 7 هفتگی می توان از جیره استارتر استفاده كرد 3 8-12 21 دو هفته قبل از رها سازی قرقاولها به ازای هر 100 پرنده 2 پوند دانه ذرت كامل به عنوان مكمل در سالن پخش می شود
جدول شماره 3 مقدار غذای مصرفی هر قرقاول را درطی دوره های مختلف پرورش نشان می دهد.
مقدار غذای مصرفی به ازای هر پرنده(پوند) دوره پرورش ردیف 0/25 5-0 1 1 8-6 2 1 8 هفته به بعد 3
بر طبق جداول nrc 1994 سایر احتیاجات غذایی قرقاول به صورت ذیل محاسبه شده است.
جفتگیری 17-9 8-4 0-4 2800 2700 2800 2800 مقدار انرژی 15 18 24 28 پروتیین 0/68 0/8 1/40 1/5 لیزین 0/30 0/30 0/47 0/50 متیونین 2/5 0/53 0/85 1 كلسیم احتیاجات آب:
آب از نیازمندیهای اصلی قرقاولهای جوان محسوب می شود.خنكی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود. ابتدا می توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده كرد تا از خیس شدن آنها در نتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری كند. محل قرار گرفتن آبخوریها باید دور از خارج از محل نصب مادر مصنوعی باشد. یك قرقاول در حال رشد به 2 الی 5 گالن آب نیاز دارد و 200 قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول روزانه به 5 گالن آب نیاز دارند.