قلعه ايراج؛ پناهگاه مردم در دوره‌هاي مختلف تاريخي
جام جم آنلاين: قلعه «ايراج» باقي‌مانده از قرن چهارم هجري قمري، بي‌شباهت به خانه‌هاي هگمتانه در همدان نيست.
به گزارش ايسنا، قلعه روستاي ايراج از توابع شهرستان نايين اصفهان روي تپه‌اي در وسط بافت قديم و مشرف به دشت قرار گرفته و از بناهاي قديمي ايراج است كه دست كم سه طبقه داشته و تا 40 سال پيش، از اتاق‌هاي آن به‌عنوان مكتب‌خانه و موارد ديگر استفاده مي‌شده است.
اين قلعه چهار برج در چهار گوشه داشته كه دو برج آن تقريبا سالم مانده است. همچنين دو راهرو طويل و باريك شرقي ـ غربي در دو طرف بنا وجود دارد. از آنجا نيز به همه اتاق‌ها، هال مركزي و برج‌ها راهروهايي وجود دارد. دو در بزرگ و يك چاه آب نيز از ديگر بخش‌هاي ديدني و جذاب قلعه است.
مصالح به كار رفته در ساخت اين قلعه، خشت خام و گل است؛ ولي تاريخ دقيقي از ساخت آن در دست نيست. با اين وجود، براساس گفته‌ها و نوشته‌ها اين قلعه يكي از قلعه‌هاي متعلق به دوره اسماعيليه در قرن چهارم هجري قمري است كه در دوران قاجار بازسازي شده و تا زماني كه اين قلعه مورد استفاده بوده است.
از روستاي «ايراج» در متون قرون سوم و چهارم هجري قمري با نام «ادا» و «ارابه» ياد شده است و مردم خوري (خور و بيابانك كنوني) به آن «ايرا» مي‌گويند. ايراج قلعه‌اي قديمي دارد كه روي ارتفاعي در روستا واقع شده است و در سال 1327 هجري قمري در درگيري بين قواي دولتي با «رمضان‌خان باصري» بخشي از آن آسيب ديد.
يك دوست‌دار ميراث فرهنگي در روستاي ايراج گفت: قلعه قديمي اين روستا هر چند نخستين جايي است كه گردشگران را جذب مي‌كند و در نوروز، روزانه بيش از چندصد گردشگر از آن ديدن مي‌كنند، اما متأسفانه به اين مكان هيچ توجهي نمي‌شود و با هر باد و باران، قلعه فرسوده‌تر مي‌شود.