[h=2]قلعه بهستان در يك كيلومتري جنوب شرق روستاي «بهستان» در بخش ماهنشان، بقاياي دو تودة معماري صخره‌اي بزرگ به فاصله صد متر از يكديگر ديده مي‌شود. توده بخش غربي با فضاهاي كنده به قلعه بهستان معروف است. در مجاور قلعه بهستان، روستايي كهن و متروك به همين نام قرار دارد و اكنون به «قيزلار قلعه» معروف است. در بخش شمال و شمال شرقي مشرف به رودخانه قزل اوزن، پلكان‌هايي سنگي به صورت راهروها و دالان‌هاي باريكي در بدنه صخره‌اي تراشيده شده است كه در مواقع خطر مورد استفاده قرار مي‌گرفت. قلعه بهستان يكي از زيباترين و جالب‌ترين آثار معماري صخره‌اي را به وجود آورده و فضاهاي ايجاد شده در اين پديده ماسه سنگي شامل اتاق‌ها، پلكان‌ها، راهروها و طاق‌نماها است. هم‌چنين براساس سفال‌هاي به دست آمده از سده‌هاي پنجم و ششم هـ .ق در اطراف قلعه، مي‌توان به طور تقريبي زمان ساخت و ساز قلعه را به سده‌هاي مياني دوره اسلامي دانست.
[h=2]قلعه مهر (ارزه خوران) اين قلعه صخره‌اي درحدود پانصد متري شمال شرق روستاي «ارزه خوران»، در كرانه جنوبي رودخانه قلعه چاي ماهنشان قرار دارد. با توجه به آثار بر جاي مانده، دو نوع معماري صخره‌اي و ساخت و ساز سنگي و آجري در اين قلعه قابل مشاهده است. اين قلعه به دليل نوع كاربري آن كه يكي از استحكامات دفاعي و نظامي بود، داراي فضاها و ساختار ويژه است. به استناد مطالعات و بررسي‌هاي باستان‌شناسي (به خصوص سفال‌هاي پراكنده در منطقه)، مي‌توان قدمت اين قلعه را دوران مياني اسلامي حد فاصل قرون هفتم و هشتم هـ.ق تخمين زد. [h=2]ميل خويين روستاي تاريخي «خويين» در كيلومتر شصت جادة زنجان ـ بيجار قرار دارد. در ضلع جنوبي ارتفاعات مشرف به روستا و در ميان قبرستان قديمي و متروكه بناي تاريخي ميل خويين ـ به عنوان يك ميل راهنما ـ ديده مي‌شود. گنبد اين بنا دو پوششه آجري و از نوع زنگوله‌اي است. بدنه اصلي بنا با لاشه سنگ و گچ آهك بر پا شده است. در حال حاضر يك ورودي در ضلع شمالي قرار دارد و براي ورود به آن بايد سه پله را طي نمود. هم‌چنين در اضلاع شمالي و جنوبي آن دو پنجره جهت ديدباني ديده مي‌شود. با توجه به شيوه ساخت بنا و نيز گنبد ميل خويين كه از نوع زنگوله‌اي و قابل مقايسه با مقبرة قيدار نبي است، مي‌توان زمان ساخت آن را بين قرون پنجم تا هفتم هـ .ق دانست. [h=2]قلعه مهر (ارزه خوران) اين قلعه صخره‌اي درحدود پانصد متري شمال شرق روستاي «ارزه خوران»، در كرانه جنوبي رودخانه قلعه چاي ماهنشان قرار دارد. با توجه به آثار بر جاي مانده، دو نوع معماري صخره‌اي و ساخت و ساز سنگي و آجري در اين قلعه قابل مشاهده است. اين قلعه به دليل نوع كاربري آن كه يكي از استحكامات دفاعي و نظامي بود، داراي فضاها و ساختار ويژه است. به استناد مطالعات و بررسي‌هاي باستان‌شناسي (به خصوص سفال‌هاي پراكنده در منطقه)، مي‌توان قدمت اين قلعه را دوران مياني اسلامي حد فاصل قرون هفتم و هشتم هـ.ق تخمين زد. [h=2]قلعه يا حصار شهر زنجان: حصار شهر زنجان كه به «قلعه زنجان» نيز شهرت دارد، از آثار دوران سلجوقي است كه در فتنه مغول قسمت اعظم آن تخريب شده است ؛ اين حصار در دورۀ صفويه، به علت انطباق موقعيت آن بر روي نقشه طرح كلي شهر و هماهنگي آن با موانع طبيعي دفاعي كه داراي اهميت سوق الجيشي است، مجدداً منطبق بر مسير ديوار قبلي بازسازي شده است. قلعه زنجان از طريق شش دروازه ورودي با روستاهاي حوزه نفوذ زنجان و شهرهاي هم جوار آن مرتبط بوده است. در داخل اين حصار عناصر تاريخي شهر احداث شده اند. [h=2]ارگ سلطنتي سلطانيه: محدوده ارگ سلطنتي كه «كهن دژ» نيز ناميده مي شود، در وسط شهر سلطانيه با ابعاد 450×450 متر و در زميني به مساحت تقريبي 20 هكتار واقع شده است . اين محدوده از دو بخش خندق و حصار تشكيل يافته است، حد فاصل خندق و حصار (حداقل در جبهۀ جنوبي) پهنه اي به عرض 17 متر و طول 30 تا 40 متر مي باشد و ارگ سلطنتي در ميان حصار، قرار گرفته است. قلعه سلطانيه ، آثار ارزشمندي از معماري و شهرسازي دوران مغول را در خود جاي داده است. جالب ترين عنصر شهري ارگ سلطانيه، مجموعه اي معروف به «ابواب البر» است. اين مجموعه شامل مدرسه، دارالشفاء، دارالضيافه، دارالسياده، خانقاه، دارالكتب، بيت القانون، ديوانخانه اي به نام كرباس، مسجد جامع و بالاخره آرامگاه سلطنتي با موقوفات بسيار و مديريت ويژه بوده است و خواجه رشيدالدين فضل الله نيز نايب التوليه آن بوده است. از آثار اين شهر عظيم تنها سه بناي مجموعه تاريخي چلبي اوغلي، بقعه ملاحسن كاشاني و گنبد سلطانيه باقي مانده است. [h=2]قلعه شميران: قلعه شميران در ناحيه طارم علياي زنجان كه به دورۀ پيش از اسلام مربوط است. [h=2]قلعه سانسيز: قدمت قلعه سانسيز که به گور قلعه نیز شهرت دارد، به دوره ساسانیان و دوره اسلامی می رسد. این قلعه تاریخی كه بر روی تپه ای طبیعی واقع شده یکی از مناطق دیدنی شهرستان طارم است. شیب و دامنه تند اين تپه دسترسی به قلعه را با دشواری همراه كرده است. قلعه سانسيز علاوه بر قدمت تاریخی از نظر طبیعی نیز در محیطی زیبا، در ساحل رودخانه زیبای قزل اوزن و در کنار روستای سانسیز قرار گرفته است. [h=2]ستي قلعه: قدمت ستی قلعه كه در ناحیه ماهنشان در محدوده استان زنجان قرار گرفته است به دوره ساسانیان می رسد. این قلعه بهترین گواه برای سابقه سکونت در این ناحیه در دوره های پیش از اسلام محسوب می شود . [h=2]قلعه قمچي: قلعه قمچي در دهكده اركبين (110 كيلومتري زنجان) كه به 800 تا 900 سال پيش از ميلاد تعلق دارد . [h=2]قلعه قلابر: قلعه قلابر در روستایی به همین نام در 52 کیلومتری جنوب شهر زنجان واقع شده است. در کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در دامنه های باختری ارتفاعات روستای قلابر، مجموعه ارزشمندی به دست آمده که شامل یک مسجد و یک خانقاه یا قلعه است. قلعه قلابر احتمالاً به دوره های باستانی تعلق دارد ولی اظهارنظر قطعی در مورد آن نیازمند اکتشافات و تحقیقات باستان شناسی است. [h=2]میل خویین: بنای‌تاریخی میل خویین از مهم ترین بناهای دیدنی شهرستان ایجرود است كه بر فراز ارتفاعات جنوبی و مشرف به روستای قدیمی و سرسبز خویین در کیلومتر 60 جاده زنجان - بیجار واقع شده و با مقبره قیدار نبی‌در خدابنده قابل مقایسه است. تا کنون مدارک مکتوبی، دال بر تاریخ ساخت و نام بانی این برج تاریخی، به دست نیامده اما با توجه به سبک گنبد زنگوله ای آن می توان زمان ساخت میل خویین را حد فاصل سده های پنجم تا هفتم هجری قمری دانست.