مراسم گلاب گیری در قمصر کاشان

[Nicol]

گلاب
سرزمین پهناور ایران گنجینه‌ای سرشار ار منابع گوناگون می‌باشد. توجه به گل و گلاب بعنوان نمونه‌ای از این منابع از جنبه‌های مختلف در تاریخ مدنظر بوده است. در حال حاضر بطور مسلم پرورش انواع گل‌های تزیینی و گل‌های معطر ضمن برآوردن نیازهای روزافزون داخلی از جنبه اشتغال‌زایی و رونق بخشیدن به صادرات و افزایش درآمد ناخالص ملی نقش بسزایی ایفا می‌نماید. پرورش گل محمدی براساس اصول فنی به زراعی و روش‌های نوین کشاورزی توسط پرورش‌دهندگان ، اتخاذ سیاست‌های سنجیده صادراتی از سوی دولت ، رعایت اصول موازین استاندارد ملی و بین‌المللی در فرآوری از سوی تولیدکنندگان گلاب و ارتقای سطح کیفی آن باعث رونق روزافزون این محصول می‌گردد. امروزه تجارت اسانس‌های گیاهی از مرحله کشت گیاهان اسانس‌دار تا مرحله فروش و بازاریابی فرآورده‌های حاصل از آن ، از یک ساختار کلی و مشخص با عنوان صنعت اسانس تبعیت می‌کند و بسیاری از کشورهای قدرتمند نظیر فرانسه ، آمریکا ، بلغارستان ، برزیل ، روسیه و غیره آن را در برنامه‌های اقتصادی خود قرار داده‌اند.

 

[Nicol]

استخراج مواد معطر گل

از تقطیر گل‌های تازه گل محمدی با روش‌های مختلف ، مواد معطر آن استخراج می‌شود این روش‌ها در کشورهای مختلف تولید کننده مانند ایران بلغارستان ، ترکیه ، آرژانتین ، اسپانیا ، پرتغال ، سوئیس کاملا باهم تفاوت دارند. در ایران مناطقی مانند قمصر و توابع دیگر کاشان سابقه دیرینه در امر تولید گلاب و اسانس از گل محمدی دارند.
روشهای استخراج اسانس گل سرخ محمدی

استخراج اسانس گل سرخ از سه روش امکان‌پذیر است:
استخراج از طریق تقطیر با آب شامل تعلیق گل‌ها در آب و جوشاندن آن‌ها و سپس خنک‌کردن بخارات و جمع آوری آنها می‌باشد. در این روش مقدار مشخصی از گل سرخ محمدی را براساس گنجایش مخازن با مقداری آب که حدود 3 تا 4 برابر وزن گل می‌باشد تقطیر می‌‌کنند. کاربرد دما در عمل تقطیر باید خیلی آهسته و ملایم باشد. بعبارتی افزایش ناگهانی دما ، بعضی از اجزای معطر سبک‌تر را با هوای باقی‌مانده در دستگاه تقطیر خارج خواهد کرد. براساس گزارشاتی که ارایه گردیده است تا زمانی که در دستگاه تقطیر یک لیتر گلاب از هر کیلو گل سرخ محمدی جمع ‌آوری گردد عمل تقطیر ، گلاب و اسانس اول می‌باشد. بار اسانس که از تقطیر اول بدست می‌آید کم است زیرا مقدار زیادی از اسانس گل سرخ محمدی در گلاب محلول بوده و برای جدا کردن این اسانس ، محلول گلاب حاصله باید تقطیر شود. لازم به ذکر است که در ایران و هندوستان از روش تقطیر با آب برای تهیه اسانس گل سرخ محمدی استفاده می‌گردد. البته در برخی مناطق ایران ایران روش تقطیر با بخار و آب با هم بکار گرفته می‌شود. در دو روش ذکر شده بدلیل وجود ترکیبات ناپایدار که در دمای بالا ، آسیب دیده یا بطور کلی از بین می‌روند، بازده عمل چندان مطلوب نمی‌باشد. بنابراین روش دیگری نیز برای جداسازی ترکیبات معطر از گل بکار می‌رود که استخراج با حلال نامیده می‌شود. در این روش میزان فنیل الکل که ماه موثر اسانس می‌باشد 10 برابر بیش از محصول حاصل از تقطیر با بخار است.
تولید گلاب از گل محمدی

گلاب به حاصل تقطیر گل‌های سرخ محمدی و از خانواده Rosaceae تازه چیده شده و مخلوط آن با آب تحت روشهای مختلف با شرایط خاص که اسانس اضافی آن از محلول آبکی جدا شده است، اطلاق می‌گردد. گلاب در ایران به دو روش سنتی و صنعتی تولید می‌گردد.
تولید سنتی گلاب

تولید گلاب به روش سنتی از قدیم‌الایام در ایران مرسوم بوده است. گلاب اولین بار توسط ابوعلی‌سینا استخراج و گوهر گل سرخ یا جوهر گل سرخ نام گرفته است. در تولید سنتی گلاب مقادیر مشخصی از گل محمدی و آب را که به ازای هر کیلوگرم گل یک لیتر می‌باشد در یک دیگ مسی محصول می‌ریزند و سپس درپوش روی دیگر را قرار داده و با تعبیه نمودن واشر لاستیکی مابین دیگ و درپوش دیگ که باعث جلوگیری از نشست بخارات می‌باشد، محکم می‌بندند. روی در دیگ سوراخی وجود دارد که به لوله‌های استیل یا آلومینیومی متصل و سر دیگر لوله به ظرف مسی که پاچ می‌نامند منتهی می‌شود و بخارات حاصل از تقطیر پس از عبور از این لوله در پاچ مسی که در داخل آن آب و یا آب سرد قرار دارد به تدریج سرد شده و گلاب حاصل می‌شود مدت زمان گلاب‌گیری در روش سنتی معمولا 5 تا 7 ساعت می‌باشد و از یک کیلوگرم گل محمدی 1.5 کیلوگرم گلاب بدست می‌آید که 500 گرم اولیه بسیار خوشبو و غلیظ‌تر است.

 

[Nicol]

تولید صنعتی گلاب

در تولید گلاب بروش صنعتی از ماشین آلات پیشرفته که قطعات آن از استیل زنگ‌نزن می‌باشد، استفاده می‌شود. ابتدا گل محمدی و آب در دیگ‌های استیل قرار گرفته و با حرارت‌دادن غیر مستقیم که معمولا بخار آب می‌باشد، از لابلای مخلوط گل و آب عبور داده می‌شود. مراحل تقطیر انجام و بخارات حاصله در مبردها که دارای لوله آب با جریان آب سرد می‌باشند، خنک و به مایع تبدیل می‌گردند و سپس به مخازن استیل گلاب منتقل می‌شوند. از این مرحله عملیات پاستوریزاسیون و صاف نمودن گلاب شروع می‌گردد و پس از گرم نمودن گلاب تا 80 درجه سلسیوس ، از $$$$$$$$$$های مخصوص کاغذی یا پلاستیکی بسیار ریز عبور داده شده و سپس در منبع پرکردن بطری‌ها قرار می‌گیرد. گلاب همچنان که داغ می‌باشد به داخل بطری‌های شیشه‌ای یا پلی‌اتیلن که قبلا با آب داغ شسته شده و میکروب‌زدایی گردیده هدایت و پس از دربندی با درب آلومینیومی یا پلاستیکی غیر قابل نفوذ ، بر روی بطری‌ها برچسب‌گذاری می‌شود و در داخل کارتن قرار می‌گیرند. در روش صنعتی با توجه به رعایت موازین مختلف در حین تولید و بسته‌بندی، گلاب حاصله از نظر ویژگی‌های فیزیک و شیمیایی و میکروبی مطابق استاندارد خواهد بود. عطر گل محمدی بصورت لایه زرد رنگ و چرب مانند ، سبک ، ، غیر محلول و نیمه جامد با توده کریستالی در حین تقطیر بر روی سطح گلاب قرار می‌گیرد.

 

[Nicol]

همزمان با آغاز ماه ارديبهشت و پيچيدن بوي خوش گل محمدي در كوچه باغ هاي كاشان، فصل و مراسم گلاب گيري در این دیار اغاز میشود.
خبرگزاري ميراث فرهنگي _گردشگري_ همزمان با آغاز ماه ارديبهشت و پيچيدن بوي خوش گل محمدي در كوچه‌باغهاي كاشان، فصل و مراسم گلاب‌گيري امسال نيز همچون سالهاي گذشته اجرا مي‌شود و ميزبان هزارها گردشگر داخلي و خارجي خواهد بود با اين تفاوت كه ديگر هيچ خبري از جشنواره و برنامه ويژه نيست.

 

[Nicol]

گلاب دوآتشه بخواهيد
گلاب دوآتشه يعني پس از يك بار گلاب گيري دوباره به جاي آب در ديگ گلاب ريخته مي شود كه معمولاً گلاب سال قبل است. اين روش كار گلاب گيري را گلاب دو آتشه مي گويند. در هر ديگ گلاب گيري ۳۰ كيلوگرم گل تازه به اضافه مقداري گلاب سال گذشته به اضافه ۷۰ كيلوگرم آب معمولي مي ريزند و سپس حرارت مي دهند. پس از جوش آمدن محتويات داخل ديگ بخار آب حاصل از طريق يكي از لوله ها به پارچ مسي بزرگ كه در آب سرد قرار دارد انتقال مي يابد در نتيجه پس از خنك شدن به مايع و گلاب تبديل مي شود. از هر پارچ مسي ۳۰ تا ۴۰ كيلوگرم گلاب مي توان گرفت. پس از آن كه پارچ مسي بزرگ پر از گلاب شد از دهانه آن كه به وسيله پارچه اي سفيد لوله ها و دهانه پارچ را پوشانده بخار خارج مي شود كه معناي آن لبريز شدن گلاب پارچ مسي است.
همه ساله گلاب در مكان هايي خاص از شهرستان هاي قمصر، نياسر و برزوك تهيه مي شود كه بازديدكنندگان به راحتي مي توانند در آن محل ها از نزديك با طرز تهيه گلاب آشنا شوند.

گلاب هرچه تلخ تر، خالص تر
اگر خواستيد گلاب خالص را هم بشناسيد، كافي است تا گلاب را مزه مزه كنيد اگر مزه گس و تلخي داشت و شفاف و بدون رنگ بود، گلاب خالص است. هرقدر گلاب تلخ تر باشد اصل تر است البته بايد توجه داشت كه تلخي گلاب هم بايد طبيعي باشد و اگر شك داشتيد مي توانيد پس از چشيدن گلاب ۲ بار آب دهان خود را قورت دهيد اگر تلخي باز در دهانتان باقي ماند پس گلاب اصل نيست و ناخالصي دارد ولي اگر تلخي كام شما برطرف شد پس گلاب شما اسانس نداشته و طبيعي و اصيل است.

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]