دکتر مهراد فخرالدینی | متخصص قلب و عروق
حاملگی دربیماران مبتلا به بیماری های قلبی بخصوص بیماریهای مادرزادی قلب و بیماریهای دریچه ای قلب در سنین باروری معمولا یک چالش مهم و پیچیده ای برای خانم حامله و خانواده ایشان و از طرفی برای پزشک متخصص قلب و پزشک زنان و زایمان ایجاد می کند .
عمده تردید و ترس از نظر میزان خطر مرگ و میر برای مادر وجنین - ریسک انتقال بیماری از مادربه جنین – ریسک تشدید بیماری قلبی و نیاز به بستری مکرر – خطر عوارض داروهای قلبی برای جنین و انتخاب روش کم خطر زایمان یا جراحی برای مادر و جنین است .
مثلا :دریک خانم حامله مبتلا به سندروم مارفان همراه با درگیری قلبی جدای از افزایش خطر پارگی دیواره آئورت (دیسکشن آئورت ) و خطر مرگ برای مادر با توجه نوع توارث بیماری حدود 50درصد خطر انتقال بیماری به جنین وجود دارد .
یا بیماری که دریچه فلزی قلبی دارد و باید برای تمام عمر قرص وارفارین را مصرف کند درصورت حاملگی ناخواسته ومصرف وارفارین که در دوازده اول بخصوص درشش هفته اول در حاملگی بدلیل ریسک ناهنجاری های متعدد جنینی ممنوع می باشد لذا باتوجه به نمونه های ذکرشده و خطرات احتمالی برای مادر و جنین ضرورت دارد هر خانم با هر گونه بیماری قلبی باهر شدتی در سنین باروری قبل از اقدام به حاملگی بصورت دقیق و کامل از نظر قلبی بررسی و مورد مشاوره قرار گیرد.
حاملگی تغییرات همو دینامیکی متعددی درسیستم قلبی و عروقی ایجاد می کند که هر کدام می تواند سبب بروز یا تشدید بیماری قلبی و یا تقلید بیماری قلبی شود.
دریک حاملگی طبیعی حجم خون تا 50 درصد و ضربان قلب تا 25-20درصد و بازده قلب حدود 50-30درصدافزایش می یابد و افزایش بازگشت وریدی و کاهش در مقاومت عروق محیطی دیده می شود گاهی در بعضی خانم های حامله تا 80 درصد ورم اندام تحتانی دیده می شود این تغییرات همودینامیک سبب افزایش حجم خون و افزایش ضربان و کاهش درمقاومت محیطی سبب تشدید ضایعات دریچه ای انسدادی و عدم تحمل حاملگی می شود .
از طرفی درحاملگی بصورت فیزیولوژیک بدلیل افزایش حجم خون و افزایش نیاز مادر و جنین یک کم خونی نسبی ایجاد می شود که می تواند سبب تشدید علایم بیماری قلبی شود .
درمعاینه قلبی در خانم های حامله افزایش صداهای قلبی (صدای اول )وگاهی سوفل سیستولیک قلبی و شنیده شدن صدای سوم قلبی و افزایش فشار و ریدهای مرکزی و...دیده می شود که می تواند بیماری قلبی را تقلید کنند.
لذا دربیماران قلبی حامله بسته به شدت بیماری قلبی و شدت علائم راجع به اقدامات تشخیصی و درمانی یا بستری بیمار و تحت نظر گرفتن در بیمارستان برای پایش سلامتی مادر و جنین تصمیم گیری می شود :
بیماران قلبی با فونکشنال کلاس یک و دو علایم اغلب بیماران با ادامه درمان و محدود کردن فعالیت فیزیکی شدید و تغذیه کم نمک و جایگزینی آهن و ویتامین های ضروری در پیشگیری از کم خونی و ویزیت منظم و ارزیابی قلبی و مامایی می توانند حاملگی بی خطر یا کم خطری داشته باشند هر چند که نو ع داروی مصرفی قلبی و دوز آن در حاملگی دقیقا کنترل شود .
بیماران قلبی با فونکشنال کلاس سه و چهار ترجیحا باید از حاملگی اجتناب نمایند و در صورت حاملگی باید دقیقا از نظر سلامت مادر و جنین پایش شوند و اغلب نیاز به بستری مکرر در بیمارستان و مو نیتورینگ منظم و در صورت ضرورت ختم زودرس بارداری دارند.
بندرت در بارداری نیاز به جراحی غیر مامایی یا قلبی پیش می آید . در حاملگی حد الامکان باید از جراحی غیر اورژانس و غیر ضروری اجتناب شود بطوری که در سه ماه اول جراحی ریسک ناهنجاری جنینی و از دست رفتن جنین را افزایش می دهد و درسه ماهه سوم ریسک زایمان زودرس را افزایش می دهد .
برای اعمال جراحی ضروری غیر اورژانس در حاملگی زمان ایده ال بین هفته 28-20است .مونیتورینگ دقیق مامایی جنین در طول جراحی از نظر برادی کاردی جنین و انقبا ضات رحمی تو صیه می شود.علیرغم همه مراقبت ها حین جراحی حداقل 10درصد موارد جنین از دست می رود
حاملگی دربیماران مبتلا به بیماری های قلبی بخصوص بیماریهای مادرزادی قلب و بیماریهای دریچه ای قلب در سنین باروری معمولا یک چالش مهم و پیچیده ای برای خانم حامله و خانواده ایشان و از طرفی برای پزشک متخصص قلب و پزشک زنان و زایمان ایجاد می کند .
عمده تردید و ترس از نظر میزان خطر مرگ و میر برای مادر وجنین - ریسک انتقال بیماری از مادربه جنین – ریسک تشدید بیماری قلبی و نیاز به بستری مکرر – خطر عوارض داروهای قلبی برای جنین و انتخاب روش کم خطر زایمان یا جراحی برای مادر و جنین است .
مثلا :دریک خانم حامله مبتلا به سندروم مارفان همراه با درگیری قلبی جدای از افزایش خطر پارگی دیواره آئورت (دیسکشن آئورت ) و خطر مرگ برای مادر با توجه نوع توارث بیماری حدود 50درصد خطر انتقال بیماری به جنین وجود دارد .
یا بیماری که دریچه فلزی قلبی دارد و باید برای تمام عمر قرص وارفارین را مصرف کند درصورت حاملگی ناخواسته ومصرف وارفارین که در دوازده اول بخصوص درشش هفته اول در حاملگی بدلیل ریسک ناهنجاری های متعدد جنینی ممنوع می باشد لذا باتوجه به نمونه های ذکرشده و خطرات احتمالی برای مادر و جنین ضرورت دارد هر خانم با هر گونه بیماری قلبی باهر شدتی در سنین باروری قبل از اقدام به حاملگی بصورت دقیق و کامل از نظر قلبی بررسی و مورد مشاوره قرار گیرد.
حاملگی تغییرات همو دینامیکی متعددی درسیستم قلبی و عروقی ایجاد می کند که هر کدام می تواند سبب بروز یا تشدید بیماری قلبی و یا تقلید بیماری قلبی شود.
دریک حاملگی طبیعی حجم خون تا 50 درصد و ضربان قلب تا 25-20درصد و بازده قلب حدود 50-30درصدافزایش می یابد و افزایش بازگشت وریدی و کاهش در مقاومت عروق محیطی دیده می شود گاهی در بعضی خانم های حامله تا 80 درصد ورم اندام تحتانی دیده می شود این تغییرات همودینامیک سبب افزایش حجم خون و افزایش ضربان و کاهش درمقاومت محیطی سبب تشدید ضایعات دریچه ای انسدادی و عدم تحمل حاملگی می شود .
از طرفی درحاملگی بصورت فیزیولوژیک بدلیل افزایش حجم خون و افزایش نیاز مادر و جنین یک کم خونی نسبی ایجاد می شود که می تواند سبب تشدید علایم بیماری قلبی شود .
درمعاینه قلبی در خانم های حامله افزایش صداهای قلبی (صدای اول )وگاهی سوفل سیستولیک قلبی و شنیده شدن صدای سوم قلبی و افزایش فشار و ریدهای مرکزی و...دیده می شود که می تواند بیماری قلبی را تقلید کنند.
لذا دربیماران قلبی حامله بسته به شدت بیماری قلبی و شدت علائم راجع به اقدامات تشخیصی و درمانی یا بستری بیمار و تحت نظر گرفتن در بیمارستان برای پایش سلامتی مادر و جنین تصمیم گیری می شود :
بیماران قلبی با فونکشنال کلاس یک و دو علایم اغلب بیماران با ادامه درمان و محدود کردن فعالیت فیزیکی شدید و تغذیه کم نمک و جایگزینی آهن و ویتامین های ضروری در پیشگیری از کم خونی و ویزیت منظم و ارزیابی قلبی و مامایی می توانند حاملگی بی خطر یا کم خطری داشته باشند هر چند که نو ع داروی مصرفی قلبی و دوز آن در حاملگی دقیقا کنترل شود .
بیماران قلبی با فونکشنال کلاس سه و چهار ترجیحا باید از حاملگی اجتناب نمایند و در صورت حاملگی باید دقیقا از نظر سلامت مادر و جنین پایش شوند و اغلب نیاز به بستری مکرر در بیمارستان و مو نیتورینگ منظم و در صورت ضرورت ختم زودرس بارداری دارند.
بندرت در بارداری نیاز به جراحی غیر مامایی یا قلبی پیش می آید . در حاملگی حد الامکان باید از جراحی غیر اورژانس و غیر ضروری اجتناب شود بطوری که در سه ماه اول جراحی ریسک ناهنجاری جنینی و از دست رفتن جنین را افزایش می دهد و درسه ماهه سوم ریسک زایمان زودرس را افزایش می دهد .
برای اعمال جراحی ضروری غیر اورژانس در حاملگی زمان ایده ال بین هفته 28-20است .مونیتورینگ دقیق مامایی جنین در طول جراحی از نظر برادی کاردی جنین و انقبا ضات رحمی تو صیه می شود.علیرغم همه مراقبت ها حین جراحی حداقل 10درصد موارد جنین از دست می رود