دکتر منصور ریسمانچیان [ پزشک عمومی ]
براي جلوگيري از آسيب به چشم و پا :
1- قند خون، فشار خون و كلسترول را كنترل كنيد.
2- به طور منظم ورزش كنيد.
3- به طور منظم به پزشكتــان مراجعه كنيد.
4- يك رژيم سالم داشته باشيد.
5- سيگار و الكل مصرف نكنيد.
چه مشكلاتي ممكن است براي چشم شما پديد آيد ؟
ديابت كنترل نشده يا بد كنترل شده (يعني قند خون بالا) باعث آسيب عروق كوچك شبكيه مي‌شود. (شبكيه قسمتي از چشم است كه به نور حساس است و پيغام‌ها بينائي را به مغز براي تفسير بينائي مي‌فرستد).
وقتي اين عروق تخريب شد، مايع از آنها نشست مي‌كند و در ماكولاي (قسمتي از چشم كه ديد واضح و تيز را به شما مي‌دهد) چشم ايجاد تورم مي‌كند. وقتي آسيب شبكيه شديدتر شد، در آن عروق جديد به‌وجود مي‌آيد كه اينها خيلي شكننده‌اند و راحت مي‌شكنند و خونريزي مي‌كنند. وقتي اين شكنندگي جوش مي‌خورد باعث مي‌شود كه شبكيه از پشت چشم كنده شود. اگر آسيب شبكيه سريع تشخيص داده شود درمان با ليزر مانع از دست رفتن ديد مي‌شود.
چگونه از چشم‌هايتان مراقبت كنيد ؟
مهم‌ترين نكته ويزيت ساليانه چشم پزشك است، چون تغييرات اوليه تا موقعي كه خيلي پيشرفته شدند، قابل توجه نيستند و بايد با دستگاههاي خاص مشاهده شوند.
هركدام از علائم زير كه مشاهده شدند با دكترتان تماس بگيريد:
1- تاري ديد بيشتر از 2 روز
2- از دست رفتن ناگهاني ديد در يك يا هر دو چشم
3- مشاهده لكه‌هاي سياه، نورهاي جرقه زننده و يا تار عنكبوت كه واقعاً وجود ندارند.
در مورد پاهايتان :
به علت تخريب عروق پاهاي شما خون كافي دريافت نمي‌كنند و به علت تخريب عصب‌ها حس پاي شما هم كم شده است. ديابت ايمني و مقاومت بدن شما نسبت به عفونت را هم كم مي‌كند. پس همه اينها باعث مي‌شوند كه با كمترين آسيب نظير تاول، پينه يا ناخني كه به درون گوشت انگشت فرو رود به عفونت‌هائي منجر شوند كه باعث قطع پاي شما مي‌شوند.
چگونه از پاي خود مراقبت كنيد ؟
هر روز پاي خود را از نظر تاول، خراش و زخم بررسي كنيد. اگر بررسي كف پاي شما مشكل است با يك آينه كه روي زمين مي‌گذاريد آن را مشاهده كنيد. هرچيز غيرطبيعي را نظير درد پا، سردي، ظاهر درخشنده پا، كاهش موي پا و انگشتان و يا ضخيم شدن انگشتان را به پزشكتان گزارش كنيد. قبل از ورزش حتماً پاي خود را چك كنيد.
كمك به فاميل كه ديابت دارند ؟
براي شخصي كه ديابت دارد، پذيرش آن آسان نيست. اين يك بيماري است كه از بدن خارج نمي‌شود و هر روز مراقبت نياز دارد. شخص باديابت نيازمند تغييرات اساسي در زندگي خود مي‌باشد. براي سالم ماندن آنها مجبورند كنترل قند خون خود را ياد بگيرند و اگر اين كار را نكنند عواقب وخيمي نظير كوري، آسيب به عصب‌ها و كليه‌ها قلب و پاها بوجود مي‌آيد.
در اين قسمت سعي مي‌كنيم به شما بگوئيم كه اگر همسر يا والدين يا فرزند شما داراي ديابت است چگونه مي‌توانيد به او كمك كنيد.
اول، در مورد ديابت همه چيز را ياد بگيريد. هرچه بيشتر بدانيد، بيشتر مي‌توانيد كمك كنيد و فاميل را نيز تشويق كنيد كه تا مي‌توانند در مورد ديابت ياد بگيرند.
دوم، ابراز همدردي كنيد. اوايل براي شخص ممكن است داشتن ديابت ترسناك باشد. او ممكن است در مورد تغييراتي كه بايد ايجاد كند احساس درماندگي كند. به او بگوئيد كه احساس او را درك مي‌كنيد ولي اجازه ندهيد كه اين احساسات بهانه‌اي براي عدم مراقبت از ديابت شود.
چگونه مي‌توانيد به او كمك كنيد تا تغييرات سالمي را در خود ايجاد كند؟
اگر با هم غذا مي‌خوريد، همان غذائي كه او مي‌خورد را بخوريد. از خريد غذاهائي كه براي او منع مصرف دارد خودداري كنيد. در كل رژيم ديابتي همان رژيم سالمي است كه هر شخص بايد داشته باشد. غذا بايد قند و چربي كمتر و بجاي آن ميوه‌هاي تازه، سبزيجات، گندم با سبوس و گوشت بدون چربي داشته باشد. او را تشويق به ورزش كنيد و اگر مي‌توانيد با او به ورزش برويد. قدم زدن، دويدن آرام، دوچرخه‌سواري، شنا و حركات ائروبيك همگي فعاليت‌هاي مناسبي هستند كه تحرك كافي را براي هر دوي شما ايجاد مي‌كنند.
تشخيص مشكلات بالقوه نظير قند بالا و قند پائين خون را ياد بگيريد. بفهميد كه وقتي او خيلي بداخلاق و حساس است ممكن است قندش خيلي بالا يا خيلي پائين باشد و او را تشويق كنيد تا قندش را چك كند و آن را اصلاح كند.
قند خون بالا : اغلب اگر در مصرف غذا زياده‌روي كرده باشد يا انسولين كم زده باشد يا استرس زيادي داشته باشد يا تحركش نسبت به روزهاي قبل كم شده باشد، عفونت داشته باشد و . . .
علائم آن شامل :
1- افزايش نياز به ادرار كردن
2- خواب آلودگي
3- تهوع
4- تشنگي يا گرسنگي شديد
5- تاري ديد.
قند خون پائين : علائم آن در قسمت تغذيه توضيح داده شده و مقابله با آن توضيح داده شده است.
صبور باشيد و پشتكار داشته باشيد: يادگيري زندگي با ديابت زمان مي‌برد. شخص ديابتي (عزيز شما) روزهاي خوب و روزهاي بد خواهد داشت. زمان‌هاي استرس مشكل‌ترين مواقع هستند. زيرا كنترل قند خون خيلي مشكل مي‌شود. شما بايد بتوانيد او را به حال اول برگردانيد و مرتب به او يادآوري كنيد كه برنامه غذائي سالم و ورزش را فراموش نكند. اگر احساس خشم يا درماندگي دارد، او را تشويق كنيد تا نسبت به حل مشكلات يك ديد مثبت پيدا كند.
مصرف قابل تغيير(انعطاف پذير) انسولين يعني چه؟
قبلاً توضيح داديم كه اگر انسولين در بدن اصلاً توليد نشود (ديابت تيپ i) يا كم توليد شود (تيپ 2) كليد براي باز كردن درب سلول بر روي قند خون وجود ندارد و در مورد تيپ 1 هميشه و در مورد تيپ 2 گاهي مجبوريم انسولين را از خارج وارد بدن نمائيم. وگرنه سلول قادر به دريافت قند و توليد انرژي نيست و از طرف ديگر قند در خون باقي مانده، ميزانش بالا مي‌رود و عوارض را بوجود مي‌آورد.
مصرف انسولين مي‌تواند بصورت يك برنامه منظم و از پيش تعيين شده باشد كه بر فرض شخص قبل از وعده‌هاي خاص غذا مقدار معيني انسولين را تزريق مي‌نمايد.
در مصرف قابل تغيير انسولين اين اجازه به شما داده مي‌شود تا زمان و مقدار مصرف انسولين را تغيير بدهيد. به عنوان مثال اگر غذاي شما داراي نشاسته بيشتري باشد، مي‌توانيد انسولين خود را افزايش دهيد و يا اگر مي‌خواهيد به ورزش برويد ميزان انسولين خود را كم مي‌كنيد.
اين نوع مصرف انسولين به شما كمك مي‌كند تا كنترل شديدتري بر روي قند خون خود داشته باشيد. اين روش منافع زيادي دارد ولي تلاش بيشتري را مي طلبد. شما بايد به طور مرتب و منظم قند خون خود را چك كنيد و مواظب چيزي كه مي‌خوريد باشيد و نيز بايد ياد بگيريد كه بدن شما چطور به انسولين واكنش نشان مي‌دهد و چطور ميزان آن را تنظيم كنيد. انسولين زياد قند خون شما را كاهش و ميزان كم آن باعث افزايش قند خون مي‌شود. كه هر دو حالت خطرناك است.
براي جلوگيري از آسيب به چشم و پا :
1- قند خون، فشار خون و كلسترول را كنترل كنيد.
2- به طور منظم ورزش كنيد.
3- به طور منظم به پزشكتــان مراجعه كنيد.
4- يك رژيم سالم داشته باشيد.
5- سيگار و الكل مصرف نكنيد.
چه مشكلاتي ممكن است براي چشم شما پديد آيد ؟
ديابت كنترل نشده يا بد كنترل شده (يعني قند خون بالا) باعث آسيب عروق كوچك شبكيه مي‌شود. (شبكيه قسمتي از چشم است كه به نور حساس است و پيغام‌ها بينائي را به مغز براي تفسير بينائي مي‌فرستد).
وقتي اين عروق تخريب شد، مايع از آنها نشست مي‌كند و در ماكولاي (قسمتي از چشم كه ديد واضح و تيز را به شما مي‌دهد) چشم ايجاد تورم مي‌كند. وقتي آسيب شبكيه شديدتر شد، در آن عروق جديد به‌وجود مي‌آيد كه اينها خيلي شكننده‌اند و راحت مي‌شكنند و خونريزي مي‌كنند. وقتي اين شكنندگي جوش مي‌خورد باعث مي‌شود كه شبكيه از پشت چشم كنده شود. اگر آسيب شبكيه سريع تشخيص داده شود درمان با ليزر مانع از دست رفتن ديد مي‌شود.
چگونه از چشم‌هايتان مراقبت كنيد ؟
مهم‌ترين نكته ويزيت ساليانه چشم پزشك است، چون تغييرات اوليه تا موقعي كه خيلي پيشرفته شدند، قابل توجه نيستند و بايد با دستگاههاي خاص مشاهده شوند.
هركدام از علائم زير كه مشاهده شدند با دكترتان تماس بگيريد:
1- تاري ديد بيشتر از 2 روز
2- از دست رفتن ناگهاني ديد در يك يا هر دو چشم
3- مشاهده لكه‌هاي سياه، نورهاي جرقه زننده و يا تار عنكبوت كه واقعاً وجود ندارند.
در مورد پاهايتان :
به علت تخريب عروق پاهاي شما خون كافي دريافت نمي‌كنند و به علت تخريب عصب‌ها حس پاي شما هم كم شده است. ديابت ايمني و مقاومت بدن شما نسبت به عفونت را هم كم مي‌كند. پس همه اينها باعث مي‌شوند كه با كمترين آسيب نظير تاول، پينه يا ناخني كه به درون گوشت انگشت فرو رود به عفونت‌هائي منجر شوند كه باعث قطع پاي شما مي‌شوند.
چگونه از پاي خود مراقبت كنيد ؟
هر روز پاي خود را از نظر تاول، خراش و زخم بررسي كنيد. اگر بررسي كف پاي شما مشكل است با يك آينه كه روي زمين مي‌گذاريد آن را مشاهده كنيد. هرچيز غيرطبيعي را نظير درد پا، سردي، ظاهر درخشنده پا، كاهش موي پا و انگشتان و يا ضخيم شدن انگشتان را به پزشكتان گزارش كنيد. قبل از ورزش حتماً پاي خود را چك كنيد.
كمك به فاميل كه ديابت دارند ؟
براي شخصي كه ديابت دارد، پذيرش آن آسان نيست. اين يك بيماري است كه از بدن خارج نمي‌شود و هر روز مراقبت نياز دارد. شخص باديابت نيازمند تغييرات اساسي در زندگي خود مي‌باشد. براي سالم ماندن آنها مجبورند كنترل قند خون خود را ياد بگيرند و اگر اين كار را نكنند عواقب وخيمي نظير كوري، آسيب به عصب‌ها و كليه‌ها قلب و پاها بوجود مي‌آيد.
در اين قسمت سعي مي‌كنيم به شما بگوئيم كه اگر همسر يا والدين يا فرزند شما داراي ديابت است چگونه مي‌توانيد به او كمك كنيد.
اول، در مورد ديابت همه چيز را ياد بگيريد. هرچه بيشتر بدانيد، بيشتر مي‌توانيد كمك كنيد و فاميل را نيز تشويق كنيد كه تا مي‌توانند در مورد ديابت ياد بگيرند.
دوم، ابراز همدردي كنيد. اوايل براي شخص ممكن است داشتن ديابت ترسناك باشد. او ممكن است در مورد تغييراتي كه بايد ايجاد كند احساس درماندگي كند. به او بگوئيد كه احساس او را درك مي‌كنيد ولي اجازه ندهيد كه اين احساسات بهانه‌اي براي عدم مراقبت از ديابت شود.
چگونه مي‌توانيد به او كمك كنيد تا تغييرات سالمي را در خود ايجاد كند؟
اگر با هم غذا مي‌خوريد، همان غذائي كه او مي‌خورد را بخوريد. از خريد غذاهائي كه براي او منع مصرف دارد خودداري كنيد. در كل رژيم ديابتي همان رژيم سالمي است كه هر شخص بايد داشته باشد. غذا بايد قند و چربي كمتر و بجاي آن ميوه‌هاي تازه، سبزيجات، گندم با سبوس و گوشت بدون چربي داشته باشد. او را تشويق به ورزش كنيد و اگر مي‌توانيد با او به ورزش برويد. قدم زدن، دويدن آرام، دوچرخه‌سواري، شنا و حركات ائروبيك همگي فعاليت‌هاي مناسبي هستند كه تحرك كافي را براي هر دوي شما ايجاد مي‌كنند.
تشخيص مشكلات بالقوه نظير قند بالا و قند پائين خون را ياد بگيريد. بفهميد كه وقتي او خيلي بداخلاق و حساس است ممكن است قندش خيلي بالا يا خيلي پائين باشد و او را تشويق كنيد تا قندش را چك كند و آن را اصلاح كند.
قند خون بالا : اغلب اگر در مصرف غذا زياده‌روي كرده باشد يا انسولين كم زده باشد يا استرس زيادي داشته باشد يا تحركش نسبت به روزهاي قبل كم شده باشد، عفونت داشته باشد و . . .
علائم آن شامل :
1- افزايش نياز به ادرار كردن
2- خواب آلودگي
3- تهوع
4- تشنگي يا گرسنگي شديد
5- تاري ديد.
قند خون پائين : علائم آن در قسمت تغذيه توضيح داده شده و مقابله با آن توضيح داده شده است.
صبور باشيد و پشتكار داشته باشيد: يادگيري زندگي با ديابت زمان مي‌برد. شخص ديابتي (عزيز شما) روزهاي خوب و روزهاي بد خواهد داشت. زمان‌هاي استرس مشكل‌ترين مواقع هستند. زيرا كنترل قند خون خيلي مشكل مي‌شود. شما بايد بتوانيد او را به حال اول برگردانيد و مرتب به او يادآوري كنيد كه برنامه غذائي سالم و ورزش را فراموش نكند. اگر احساس خشم يا درماندگي دارد، او را تشويق كنيد تا نسبت به حل مشكلات يك ديد مثبت پيدا كند.
مصرف قابل تغيير(انعطاف پذير) انسولين يعني چه؟
قبلاً توضيح داديم كه اگر انسولين در بدن اصلاً توليد نشود (ديابت تيپ i) يا كم توليد شود (تيپ 2) كليد براي باز كردن درب سلول بر روي قند خون وجود ندارد و در مورد تيپ 1 هميشه و در مورد تيپ 2 گاهي مجبوريم انسولين را از خارج وارد بدن نمائيم. وگرنه سلول قادر به دريافت قند و توليد انرژي نيست و از طرف ديگر قند در خون باقي مانده، ميزانش بالا مي‌رود و عوارض را بوجود مي‌آورد.
مصرف انسولين مي‌تواند بصورت يك برنامه منظم و از پيش تعيين شده باشد كه بر فرض شخص قبل از وعده‌هاي خاص غذا مقدار معيني انسولين را تزريق مي‌نمايد.
در مصرف قابل تغيير انسولين اين اجازه به شما داده مي‌شود تا زمان و مقدار مصرف انسولين را تغيير بدهيد. به عنوان مثال اگر غذاي شما داراي نشاسته بيشتري باشد، مي‌توانيد انسولين خود را افزايش دهيد و يا اگر مي‌خواهيد به ورزش برويد ميزان انسولين خود را كم مي‌كنيد.
اين نوع مصرف انسولين به شما كمك مي‌كند تا كنترل شديدتري بر روي قند خون خود داشته باشيد. اين روش منافع زيادي دارد ولي تلاش بيشتري را مي طلبد. شما بايد به طور مرتب و منظم قند خون خود را چك كنيد و مواظب چيزي كه مي‌خوريد باشيد و نيز بايد ياد بگيريد كه بدن شما چطور به انسولين واكنش نشان مي‌دهد و چطور ميزان آن را تنظيم كنيد. انسولين زياد قند خون شما را كاهش و ميزان كم آن باعث افزايش قند خون مي‌شود. كه هر دو حالت خطرناك است.