موقعیت مسجد دو مناره:مسجد دو مناره سقز واقع در محله میان قلعه سقز و در دامنه یگانه تپه تاریخی داخل شهر یعنی نارین قلعه و در واقع در بافت قدیم شهر در خیابان امام خمینی و پشت حسینیه سقز قرار دارد.این مسجد در محیطی آزاد ساخته شده و از هر چهر طرف باز است.از طرف شمال به یك كوچه سه متری محدود به تپه قلعه قدیم نارین قلعه و خیابان امام و از طرف جنوب به محوطه باز حوضخانه راه دارد.در جهت غرب به یك گذرگاه چهار متری و از طرف شرق نیز به یك كوچه یك متری محدود است.این مسجد در سال 1380 با شماره ثبتی 2600 جزء آثار ملی كشور به ثبت رسید.
ارزش تاریخی مسجد:بنای مسجد طبق روایات محلی به زمان شیخ حسن مولان آباد از عرفای حكیم ریاضیدان مشهور عصر افشاریه بر می گردد.هنگام عزیمت نادرشاه افشار به بغداد وی از منطقه سقز عبور كرد و طبق درخواست شیخ حسن مولان آباد برای ساخت مسجدی برای اهالی شهر سقز.نادرشاه دستور ساخت این مسجد را در بافت قدیم شهر سقز داد . در حال حاضر نیز برخی از اهالی منطقه به این مسجد،مسجد شیخ حسن مولان آباد می گویند.از نشانه ها و دلایل صحت این مدعا این است كه در این سفر نادرشاه دو عصای مرصع و یك سفره منقوش زیبای چرمی را نیز به شیخ حسن هدیه می دهد.این وسایل در حال حاضر در قریه مولان آباد كه آرامگاه این عارف عالی رتبه در آن قرار دارد.نگهداری می شود.همچنین یك جلد كلام ا… مجید خطی در مقبره شیخ حسن است و تاریخ آن به اواخر دوره افشاریه دلالت دارد.همچنین با توجه به كاشیكاریهای این مسجد كه بیشتر مربوط به اواخر افشاریه و اوایل زندیه است و خصوصیات آن دوران را دارد می توان به طور قطع مطمئن شد كه بنا مربوط به دوره افشاریه است و در دورانهای بعدی مرمت شده و تعمیرات جزئی در آن صورت گرفته شده است.
گلدسته های مسجد:موقعیت دو گلدسته بسیار زیبای این مسجد كه وجه تسمیه مسجد نیز شده اند بدین صورت اسست كه دو گلدسته در ضلع شرقی و غربی مسجد و دقیقا در موازات محراب مسجد قرار گرفته اند . هر دو گلدسته به صورتی بنا شده اند كه نیمی از آنها داخل دیوارهای مسجد قرار دارد و نیمه دیگر آن نیز بیرون است. برای ساخت مناره ها در پی از سنگ استفاده شده و برای بدنه كلا آجر و كاشیهای معقلی رنگی به كار رفته است.این گلدسته ها با استفاده از كاشیهای معقلی و با نقوش زیبای هندسی تزیین شده اند.البته تزیینات كاشیكاری دو گلدسته متفاوت است.و در كل گلدسته ضلع غربی تزیینات بیشتری دارد.برای ورود به داخل گلدسته ها از پشت بام و از طریق دریچه كوچكی كه با یك فرم در هر دو مناره تعبیر شده است می توان به داخل مناره ها راه یافت انتهای مناره ها با شش ستون استوانه ای كوچك و با ارتفاع تقریبی یك متر به سقف مناره ها منتهی می شود.ارتفاع گلدسته ضلع غربی از سطح پشت بام حدود 5 متر و 30سانتیمتر است و2 متر و 8- سانتیمتر قطر دارد كه با 11 پله می توان به بالای آن راه یافت.گلدسته ضلع شرقی نیز ارتفاعی حدود 5 متر و 80 سانتیمتر و قطری حدود 2 متر و 60 سانتیمتر دارد كه راه ارتباطی بر بالایی آن نیز از طریق 12 پله ممكن می شود.گلدسته ضلع غربی۱۵ سانتیمتر به طرف كوچه غربی مسجد منحرف می باشد. در ادوار پیشین مؤذن برای اذان گفتن به بالای این مناره ها می رفت تا صدایش به گوش همه محله برسد.اما در حال حاضر این رسم منسوخ شده است و مناره ها این كاربرد خود را از دست داده اند.
عناصر تزیینی:عناصر تزیینی به كار رفته در داخل این مسجد همان تاقچه های گچكاری شده شومینه ضلع شمالی شبستان و سرستونهای چوبی به كار رفته در مسجد است.دیوارهای بیرونی مسجد با استفاده از طاقنما های آجری تزیین شده است.در هر طاقنما مقدار زیادی شمسه كلوك معقلی به طور ساده یا چهار لنگه با تركیب زیبایی به كار رفته است.از دیگر عناصر تزیینی سرو معقلی می باشد كه همه این عناصر تزیینی.بر روی زمینه آجری با بافت ساده یا حصیری نقش شده اسست.كاشیهای معقلی كه برای تزیین به كار رفته اند.شامل چهار رنگ:سفید و آبی و زرد و سیاه است.
كاربری بنا:درباره ماربری بنا و نوع بهره برداری از آن باید ذكر كرد كه از این مسجد از ابتدای سساخت به عنوان پایگاه مذهبی و اجرای فرییضه پنجگانه نماز جماعت استفاده می شده است.همچنین طلبه های علوم دینی نیز برای طلب علم پیش ماموستا و روحانی این مسجد می آیند و مدارج علوم دینی را كسب می كنند.همچنین از طرف سازمان میراث فرهنگی استان كردستان پیشنهاد شده است كه از این مسجد در آینده به عنوان كتابخانه دینی و مذهبی نیز استفاده شود.
گلدسته های مسجد:موقعیت دو گلدسته بسیار زیبای این مسجد كه وجه تسمیه مسجد نیز شده اند بدین صورت اسست كه دو گلدسته در ضلع شرقی و غربی مسجد و دقیقا در موازات محراب مسجد قرار گرفته اند . هر دو گلدسته به صورتی بنا شده اند كه نیمی از آنها داخل دیوارهای مسجد قرار دارد و نیمه دیگر آن نیز بیرون است. برای ساخت مناره ها در پی از سنگ استفاده شده و برای بدنه كلا آجر و كاشیهای معقلی رنگی به كار رفته است.این گلدسته ها با استفاده از كاشیهای معقلی و با نقوش زیبای هندسی تزیین شده اند.البته تزیینات كاشیكاری دو گلدسته متفاوت است.و در كل گلدسته ضلع غربی تزیینات بیشتری دارد.برای ورود به داخل گلدسته ها از پشت بام و از طریق دریچه كوچكی كه با یك فرم در هر دو مناره تعبیر شده است می توان به داخل مناره ها راه یافت انتهای مناره ها با شش ستون استوانه ای كوچك و با ارتفاع تقریبی یك متر به سقف مناره ها منتهی می شود.ارتفاع گلدسته ضلع غربی از سطح پشت بام حدود 5 متر و 30سانتیمتر است و2 متر و 8- سانتیمتر قطر دارد كه با 11 پله می توان به بالای آن راه یافت.گلدسته ضلع شرقی نیز ارتفاعی حدود 5 متر و 80 سانتیمتر و قطری حدود 2 متر و 60 سانتیمتر دارد كه راه ارتباطی بر بالایی آن نیز از طریق 12 پله ممكن می شود.گلدسته ضلع غربی۱۵ سانتیمتر به طرف كوچه غربی مسجد منحرف می باشد. در ادوار پیشین مؤذن برای اذان گفتن به بالای این مناره ها می رفت تا صدایش به گوش همه محله برسد.اما در حال حاضر این رسم منسوخ شده است و مناره ها این كاربرد خود را از دست داده اند.
كاربری بنا:درباره ماربری بنا و نوع بهره برداری از آن باید ذكر كرد كه از این مسجد از ابتدای سساخت به عنوان پایگاه مذهبی و اجرای فرییضه پنجگانه نماز جماعت استفاده می شده است.همچنین طلبه های علوم دینی نیز برای طلب علم پیش ماموستا و روحانی این مسجد می آیند و مدارج علوم دینی را كسب می كنند.همچنین از طرف سازمان میراث فرهنگی استان كردستان پیشنهاد شده است كه از این مسجد در آینده به عنوان كتابخانه دینی و مذهبی نیز استفاده شود.
