جام جم آنلاين: استامينوفن از داروهاي مصرفي است كه با اثر بر مركز تب در مغز باعث كاهش تب ميشود؛ از طرفي اين دارو باعث كاهش احساس درد نيز ميشود. اين دارو اثراتي مشابه با آسپيرين دارد با اين تفاوت كه اثر ضدالتهابي نداشته لذا در بيماري‌هاي التهابي همچون روماتيسم قلبي كاربرد ندارد.
استامينوفن به خوبي از طريق خوراكي جذب ميشود، اما جذب آن از طريق مقعد متغير است. دارو در كبد دچار تغيير و دگرگوني شده و از راه ادرار دفع ميشود. استامينوفن براحتي وارد بدن جنين ميشود، اما ميزان اندكي از آن در شير ترشح ميشود؛ در مجموع در دوران بارداري و شيردهي دارويي امن به حساب مي‌آيد.
مسموميت
مسموميت با استامينوفن را بايد در هر نوع مسموميت دارويي مدنظر داشت و نمونه خون براي سنجش سطح خوني دارو فرستاد. مسموميت با استامينوفن را مي‌توان به 2 دسته تقسيم كرد، دسته اول مسموميت حاد است كه به طور قراردادي به مصرف يكباره استامينوفن در كمتر از 4 ساعت اطلاق ميشود. دسته دوم مسموميت مزمن است كه به مواردي همچون مصرف مقادير زياد از حد درماني، به صورت اتفاقي و تكرارشونده يا مصرف عمدي اما در مدت بيش از 4 ساعت اطلاق ميشود. در بيماري كه تاريخچه‌اي از مصرف حاد مي‌دهد مي‌توان با سنجش سطح سرمي يا ميزان مصرف استامينوفن، خطر بروز مسموميت را برآورد كرد. اگر بيمار ميزاني بيش از 150 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن از استامينوفن را به صورت يكباره مصرف كرده باشد مستعد مسموميت حاد است.در صورت شك به مسموميت با استامينوفن بايد بيمار را سريعا به اولين اورژانس در دسترس و ترجيحا داراي بخش مسموميت رساند. اقدام خاصي در ارتباط با بيمار مسموم با استامينوفن وجود ندارد وبايد رساندن بيمار به اورژانس اولويت داشته باشد.
نكات لازم جهت بيماران
ـ اين دارو را نبايد در سنين كمتر از 3 سال و براي مدت بيش از 5 روز در كودكان، بدون نظر پزشك استفاده كرد. مصرف استامينوفن در بيماران بالغ براي رفع درد بيش از 10 روز و براي كنترل تب بيش از 3 روز نياز به دستور پزشك دارد.
ـ داروهايي همچون فني‌توئين و كاربامازپين زماني كه همزمان با استامينوفن استفاده مي‌شوند احتمال آسيب كبدي ناشي از استامينوفن را افزايش مي‌دهند و همزمان اثرات دارويي استامينوفن را كم مي‌كنند.
ـ مصرف همزمان آسپيرين، ايبوپروفن، پيروكسيكام، ايندومتاسين، ديكلوفناك با استامينوفن خطر بروز نارسايي كليه را به همراه دارد. اين خطر زماني كه فرد روي مصرف طولاني‌مدت يا در معرض مسموميت با مقادير بالاي دارو قرار دارد، افزايش مي‌يابد.
دكتر بهروز هاشمي
متخصص طب اورژانس
استامينوفن به خوبي از طريق خوراكي جذب ميشود، اما جذب آن از طريق مقعد متغير است. دارو در كبد دچار تغيير و دگرگوني شده و از راه ادرار دفع ميشود. استامينوفن براحتي وارد بدن جنين ميشود، اما ميزان اندكي از آن در شير ترشح ميشود؛ در مجموع در دوران بارداري و شيردهي دارويي امن به حساب مي‌آيد.
مسموميت
مسموميت با استامينوفن را بايد در هر نوع مسموميت دارويي مدنظر داشت و نمونه خون براي سنجش سطح خوني دارو فرستاد. مسموميت با استامينوفن را مي‌توان به 2 دسته تقسيم كرد، دسته اول مسموميت حاد است كه به طور قراردادي به مصرف يكباره استامينوفن در كمتر از 4 ساعت اطلاق ميشود. دسته دوم مسموميت مزمن است كه به مواردي همچون مصرف مقادير زياد از حد درماني، به صورت اتفاقي و تكرارشونده يا مصرف عمدي اما در مدت بيش از 4 ساعت اطلاق ميشود. در بيماري كه تاريخچه‌اي از مصرف حاد مي‌دهد مي‌توان با سنجش سطح سرمي يا ميزان مصرف استامينوفن، خطر بروز مسموميت را برآورد كرد. اگر بيمار ميزاني بيش از 150 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن از استامينوفن را به صورت يكباره مصرف كرده باشد مستعد مسموميت حاد است.در صورت شك به مسموميت با استامينوفن بايد بيمار را سريعا به اولين اورژانس در دسترس و ترجيحا داراي بخش مسموميت رساند. اقدام خاصي در ارتباط با بيمار مسموم با استامينوفن وجود ندارد وبايد رساندن بيمار به اورژانس اولويت داشته باشد.
نكات لازم جهت بيماران
ـ اين دارو را نبايد در سنين كمتر از 3 سال و براي مدت بيش از 5 روز در كودكان، بدون نظر پزشك استفاده كرد. مصرف استامينوفن در بيماران بالغ براي رفع درد بيش از 10 روز و براي كنترل تب بيش از 3 روز نياز به دستور پزشك دارد.
ـ داروهايي همچون فني‌توئين و كاربامازپين زماني كه همزمان با استامينوفن استفاده مي‌شوند احتمال آسيب كبدي ناشي از استامينوفن را افزايش مي‌دهند و همزمان اثرات دارويي استامينوفن را كم مي‌كنند.
ـ مصرف همزمان آسپيرين، ايبوپروفن، پيروكسيكام، ايندومتاسين، ديكلوفناك با استامينوفن خطر بروز نارسايي كليه را به همراه دارد. اين خطر زماني كه فرد روي مصرف طولاني‌مدت يا در معرض مسموميت با مقادير بالاي دارو قرار دارد، افزايش مي‌يابد.
دكتر بهروز هاشمي
متخصص طب اورژانس