حقایق تاریخی نشان داده‌اند كه گیاه آلوئه‌ورا قدمتی طولانی دارد. نقاشی‌هایی از این گیاه روی کنده‌کاری‌های دیوارهای معابد مصری دیده شده كه مربوط به 4هزار سال قبل از میلاد است بنابراین قدمت شناخت آن به‌وسیله بشر به 5 هزار سال می‌رسد.
در ادامه به نكاتی كه دكتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماكوگنوزی و استاد دانشكده داروسازی دانشگاه تهران، درباره این گیاه به آنها اشاره كرده‌اند، توجه كنید.
آقای دكتر! آلوئه‌ورا را به چه نامی در ایران می‌شناسیم و چه ترکیباتی دارد؟
در ایران این گیاه علفی با نام فارسی «صبر زرد» و «شاخ بزی» شهرت داشته است. آلوئه یا آلوئه‌ورا حاوی مشتقات هیدروکسی آنتراسن و آلوئه‌رزین A، B و C است. این ترکیبات آثار سطحی دارند. همچنین قندهای گلوکز و مانوز، آنزیم‌های اکسیداز، آمیداز، کاتالاز و ویتامین‌های B1، B2، B6، C، E و اسیدفولیك و مواد معدنی نظیر کلسیم، سدیم، منیزیم، روی، مس و کروم از مواد مغذی موجود در آن (البته در مقادیر کم) هستند.
امروزه این گیاه طرفداران بسیاری پیدا كرده است، خوردن آن چه خواصی دارد؟
خاصیت اصلی آلوئه‌ورا، مسهل بودن است. به علاوه می‌توان آن را یك ضد ورم، ضدمیکروب، التیام‌‌بخش زخم‌ها، ضدآفتاب و ضدسوختگی به حساب آورد. از قدیم از این گیاه به عنوان مرهم سوختگی استفاده می‌شد. مصرف ژل خوراکی این گیاه به مدت 6 ماه برای كنترل زخم‌معده و كاهش شدت آسم بسیار موثر است. می‌توان گفت آلوئه ورا ضدآلرژی، ضدسرطان، ضدقارچ، ضدویروس، تا حدودی کاهش‌دهنده قندخون و قاعده‌آور، تقویت‌كننده معده و کبد و از بین برنده انگل و كرم در بدن است. ژل آلوئه‌ورا آثار مفیدی روی سوختگی‌های معمولی، سوختگی‌های حاصل از اشعه به خصوص اشعه ایكس، زخم‌ها و صدمه‌های دیگر پوست دارد. به علاوه، کرم‌های تهیه‌شده از ژل آن در تسکین پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امروزه علاوه بر ژل، محصول‌های مختلف این گیاه به شکل قرص، کپسول، صابون، شامپو، کرم، پماد، ژل، نوشابه‌های خوراکی و کمپوت تولید می‌شوند و شركت‌های سازنده این نوشیدنی‌ها مدعی هستند كه مصرف آنها برای تقویت سیستم ایمنی بدن تا حدودی موثر است.
بهترین شیوه مصرف این گیاه چیست؟
برگ‌های خود این گیاه به صورت تازه در عطاری‌ها و داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. استفاده از این گیاه به دو شكل موضعی و خوراكی است. برای استفاده مستقیم از ژل آلوئه‌ورا می‌توان برگ‌های گیاه را قطع کرد. در محل قطع شده ژل بی‌رنگ نمایان خواهد شد. با فشردن برگ گوشتی گیاه، ژل بیرون می‌زند. می‌توان از این ژل برای مرطوب کردن پوست، آفتاب‌سوختگی، زخم، سوختگی‌های معمولی و نرم کردن اگزمای زیرچشم استفاده کرد. فراموش نكنید كه ژل به مرور زمان در هوا تغییر رنگ می‌دهد و پس از مدتی به رنگ قرمز تیره مایل به سیاه در می‌آید.
در نوع خوراكی نیز می‌توان از انواع كمپوت، دراژه، قرص و نوشیدنی‌های آلوئه‌ورا كه تا حدودی خواص ملینی، ضدمیكروبی و... دارند، استفاده كرد. خوردن كمپوت آلوئه‌ورا به دلیل اینكه مولکول‌های پلی‌ساکارید موجود در آن می‌توانند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شوند و بدن را در برابر انواع عوامل بیماری‌زا به خصوص ویروس‌ها مقاوم کنند، مفید است.
آیا شروط خاصی برای مصرف آن وجود دارد؟
بله. در استفاده از این گیاه باید مراقب بود زیرا مصرف بیش از حد آن به صورت خوراکی (مصرف روزانه بیش از یک گرم به مدت طولانی) ممکن است باعث به هم خوردن تعادل آب و الکترولیت‌ها و در نهایت كم‌آبی بدن، سقط جنین، زایمان زودرس، اسهال خونی و ضایعات کلیوی شود زیرا خاصیت مسهلی آلوئه‌ورا باعث دفع بیش از حد آب بدن و در نتیجه بروز ضایعات كلیوی و اسهال خونی می‌شود.
در چه مواردی آلوئه‌ورا منع مصرف دارد؟
از آلوئه‌ورا نباید در زمان تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، خون‌ریزی رکتال (مقعد) و ضعف شدید استفاده کرد. در زمان بارداری نیز به غیر از دستور پزشک مصرفش ممنوع است.
مصرف آن در دوران بارداری ممكن است همراه با چه عارضه‌ای باشد؟
هر گیاه یا ماده‌ای كه خاصیت ملینی قوی دارد، در صورتی كه بیش از اندازه مصرف شود، باعث تحریك شدید روده و در نتیجه فشار بر رحم و سقط جنین می‌شود. به همین دلیل مصرف آلوئه‌ورا در زمان بارداری بدون دستور پزشك ممنوع است. میزان مصرف معمولی آن به عنوان ضدیبوست، 0.2 گرم است. مصرف بیش از این مقدار در افراد عادی باعث دل‌پیچه و در خانم‌های باردار باعث سقط جنین می‌شود.
آیا مصرف این گیاه همراه با میوه‌های دیگر یا سالاد میوه اشكالی دارد؟
مصرف آلوئه‌ورا به مقدار توصیه‌شده در كنار میوه‌های دیگر یا سالاد میوه منعی ندارد اما از مصرف مداوم و روزانه آن باید پرهیز شود. مصرف مداوم این گیاه با تمام خاصیت‌ها و فوایدی كه دارد به كلیه‌ها آسیب جدی می‌رساند.
در پایان...
باید محصولات گیاه آلوئه‌ورا را كه به صورت پماد، كرم، كمپوت و... برگ‌های آن كه به بسته‌بندی‌های فویل‌شده در سوپرماركت‌ها یا داروخانه‌ها موجود است، با توجه به تاریخ انقضای درج شده روی آن مصرف كرد.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ