شما چقدر اهل مطالعه‌اید؟ چند ساعت از روز مشغول خواندن و نوشتن هستید؟ درباره اصول صحیح مطالعه چه می‌دانید؟
اصلا به نظر شما خواندن و نوشتن هم می‌تواند به استخوان و مفاصل آسیب برساند؟ برای پاسخ به این سوال‌ها با دکتر علی ترکمان، ارتوپد، جراح و متخصص بیماری‌های استخوان و مفاصل، فوق‌تخصص جراحی زانو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گفت‌وگویی کرده‌ایم....
ایشان به نکته‌های مهمی درباره اصول صحیح مطالعه اشاره کردند که خواندنش را به دانش‌آموزان، دانشجویان و همه افرادی که اهل مطالعه هستند و چند ساعت از روز را مشغول خواندن و نوشتن‌اند پیشنهاد می‌کنیم.
آقای دکتر! بعضی‌ها عادت دارند در حالت خوابیده و روی زمین مطالعه کنند. بهترین حالت بدن هنگام خواندن، نوشتن و مطالعه چه حالتی است؟
هنگام مطالعه سر نباید بیشتر از 20 تا 25 درجه خم شود. میزان خم و راست شدن سر را هم می‌توان این‌طور تشخیص داد که اگر مدادی را با دندان بگیرید و بین دندان‌های جلو قرار دهید این مداد باید به طور طبیعی موازی زمین باشد و اگر سر را 20 تا 25 درجه خم می‌کنید، مداد بیشتر از 20 تا 25 درجه خم نشود. هنگام مطالعه باید به خم و راست شدن سر و زاویه گردن توجه داشت. سر نباید خیلی به طرف پایین خم شود چون این حالت پس از مدتی دانش‌آموزان و دانشجویان را دچار درد گردن می‌کند و در طولانی‌مدت می‌تواند مشکلاتی مانند آرتروز گردن ایجاد کند.
اما خواندن و نوشتن در حالت صاف سخت است و اغلب افراد هنگام مطالعه برای نوشتن یا خواندن کتاب به سمت جلو خم می‌شوند! برای رفع این مشکل می‌توان از میزهای مهندسی که سطح آنها زاویه‌دار و مورب است، استفاده کرد. در این صورت کتاب روبه‌روی صورت قرار می‌گیرد و دیگر لازم نیست فرد سرش را به سمت پایین خم کند.
بعضی دانش‌آموزان عادت دارند در حالت خوابیده روی شکم مشق بنویسند و کتاب بخوانند. مطالعه در این حالت می‌تواند موجب درد و آسیب شود؟
بله. این حالت هم اشتباه است. هنگام مطالعه در وضعیت خوابیده روی شکم سر به عقب می‌رود که در طولانی‌مدت می‌تواند موجب خستگی گردن و درنهایت مشکلات گردن شود. حتی برخی افراد هنگام مطالعه به پشت می‌خوابند، یک بالش زیر سرشان می‌گذارند و کتاب را روی سینه‌شان قرار می‌دهند. این حالت‌های غلط مطالعه نباید عادت شود چون در طولانی‌مدت به بدن آسیب می‌رساند.
پس بهتر است افراد هنگام مطالعه روی میز و صندلی بنشینند؟
بله. با میز و صندلی راحت‌تر می‌شود مطالعه کرد. البته اصول صحیح مطالعه باید رعایت شود.
چه اصولی؟
به عنوان نمونه وقتی فرد روی صندلی می‌نشیند کف پاها راحت روی زمین قرار بگیرد. در این حالت زاویه ران و تنه حدود 90 درجه باشد. پشتی صندلی در ناحیه گودی کمر قوس و برآمدگی داشته باشد. (بسیاری از صندلی‌های راحتی برآمدگی دارند و اگر صندلی فاقد این ویژگی بود، می‌توان از یک بالش کوچک استفاده کرد.) فرد هنگام مطالعه صاف بنشیند و قوز نکند. پشتی صندلی قابل‌انعطاف باشد تا فرد برای رفع خستگی بتواند به سمت عقب متمایل شود. بهتر است صندلی برای استراحت آرنج و ساعد دسته داشته باشد و قسمت سر و گردن صندلی محافظ داشته باشد. ارتفاع صندلی قابل تنظیم باشد و متناسب با اندازه افراد بالا و پایین برود. درنهایت هم وقتی فرد با این شرایط روی صندلی نشست ارتفاع میز کار در حد آرنج‌های او قرار بگیرد.
یک سوال ویژه دانش‌آموزان سختکوش! گاهی کنار ناخن انگشت سوم بعضی دانش‌آموزان که زیاد مشق می‌نویسند یک برآمدگی ایجاد می‌شود که موجب نگرانی والدین می‌شود. علت چیست؟
علت این برآمدگی شاخی شدن سلول‌های پوست در محل تماس با مداد و خودکار است. این حالت موقتی است و وقتی مقدار نوشتن کمتر شود پس از مدتی برطرف می‌شود.
آیا لوازم‌التحریر می‌تواند به استخوان و مفاصل آسیب برساند؟ در انتخاب نوشت‌افزار به چه نکته‌ای باید توجه کرد؟
نه، معمولا لوازم‌التحریر ایجاد مشکل نمی‌کند اما باید با اندازه دست متناسب باشد و فرد هنگام نوشتن و در دست گرفتن آنها احساس راحتی کند.
این روزها مطالعه کتاب و نوشتن با قلم و کاغذ کمتر شده و در عوض مطالعه از طریق خواندن صفحات وب و نوشتن از طریق تایپ با صفحه کلید کامپیوتر انجام می‌شود. در این نوع نوشتن و مطالعه باید چه اصولی را رعایت کرد؟
افرادی که شغلشان طوری است که روزی 7 تا 8 ساعت با رایانه کار می‌کنند، ممکن است در انگشتان و مچ دست دچار درد و ناراحتی و خستگی شوند اما در مورد دانش‌آموزان و دانشجویان و افراد عادی که این زمان زیاد نیست مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود و رعایت همان اصولی که ذکر شد کافی است. ضمن اینکه مانیتور باید روبه‌روی صورت قرار بگیرد و سر هم به طرف عقب یا جلو خم نشود.
و نکته آخر؟
به افرادی که زیاد مطالعه می‌کنند به ویژه آنهایی که در مقاطع کارشناسی به بالا مطالعات سنگینی دارند و روزی 10 تا 15 ساعت مطالعه می‌کنند توصیه می‌کنم اصول صحیح مطالعه را رعایت کنند. با توجه به اینکه ساعت‌های طولانی مشغول درس خواندن و نوشتن و مطالعه هستند به مدت طولانی در یک حالت نمانند. هر 15 دقیقه یا نیم ساعت یک بار برای رفع خستگی از جایشان بلند شوند و با انجام یک فعالیت دینامیک سر و گردن و دست و پاها را حرکت دهند.
تبیان
:ناراحت: