استان كردستان از طبیعتی زیبا برخوردار است و جنگل بخشی از زیبایی های استان را شكل بخشیده است. جنگل های استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل های شمال كشور در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد. در حال حاضر جنگل های استان به صورت درختچه و بوته های پراكنده درآمده است. معروف ترین درختان جنگلی این جنگل ها بلوط ، مازو یا دار مازو، گلابی، زبان گنجشك ( ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی (بنه) ، زالزالك، آلبالو جنگلی، بادام تلخ ،ازگیل، داغداغان، نارون، افرا و درخت هایی مانند گز و بید وحشی در كنار رودخانه است.
به طور كلی می توان نواحی جنگلی استان را چنین تقسیم نمود:
- جنگل های منطقه مریوان، كه وسعت آن 185000 هكتار است.
- جنگل های منطقه بانه، كه مساحت آن حدود 50000 هكتار تخمین زده می شود.
- جنگل های منطقه سقز كه مساحت آن حدود 7000 هكتار است.
- جنگل های منطقه سنندج كه مساحت آن حدود 78000 هكتاراست و بیشتر درغرب كامیاران و جنوب سنندج واقع شده اند.
پارك جنگلی آبیدر
این پارك در ضلع غربی شهر سنندج در دامنه كوه آبیدر قرار دارد. آبیدر در فرهنگ منطقه جایگاه خاصی دارد و به دلیل پر آب بودن چشمه سارها، قنات ها و وجود باغ های متعدد مانند امانیه، امیریه و ... چنین نامیده می شود.
از زمانی كه شهر سنندج بنیان نهاده شد، آب چشمه های آبیدر به شهر منتقل شد. هنوز هم قنات عمارت خسروآباد، آصف، وكیل، مشیر و تعدادی از بناها، به نوعی از این كوه سرچشمه می گیرد. در سال های اخیر در این كوه پاركی احداث و سكوبندی و داده سازی در آن انجام شده است. نقش برجسته ای هم در آن ساخته شده كه بسیار قابل درنگ است. این منطقه از مكان های زیبای شهر سنندج است.
منطقه اورامان
یكی از مناطق زیبای استان كردستان، منطقه ی اورامان است كه در شرق مریوان قرار دارد و دارای كوهستان های زیبا با پوشش جنگلی است. رودخانه بزرگ سیروان ، از این منطقه و دره ی اورامان عبور می كند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد.
یادآوری این مهم ضروری است كه جنگل ها و مناطق بسیاری چون جنگل های بانه، مریوان و همچنین " دره شاهان" كه در كنار قلعه " قم چقای" واقع شده است از مراكز مهم طبیعی استان محسوب می شوند.
دریاچه ها و آبشارها
دریاچه زریوار
این دریاچه در سه كیلومتری شمال باختری مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد و از زیباترین میراث های طبیعی استان كردستان به شمار می آید. آب این دریاچه از چشمه های جوشان و رودخانه های چندی كه به آن می ریزد، تامین می شود. حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مكعب تا 5/47 میلیون متر مكعب در طول سال متغیر است. طول دریاچه شش كیلومتر و عرض آن 1700 تا 3000 متر است. مساحت آن حدود 720 هكتار است.
وجه تسمیه زریوار و زریبار كه هر دو در منطقه متداول است، به واژه " زری" كه در زبان كردی به معنی دریاچه است، باز می گردد. پسوند " دار" و " بار" پسوند تشبیهی، و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است. درباره این دریاچه افسانه های متعددی وجود داد كه مشهورترین آنها وجود شهری مدفون در زیر آب های دریاچه است.
آبشاربل
در یكی از روستاهای منطقه اورامان و در مرز استان كرمانشاهان، روستایی به نام " بل" واقع است. دركنار این روستا، در جاده ای كه به " كوسه هجیج" منتهی می شود، آبشاری زیبا وجود دارد كه به عقیده كارشناسان دارای آبی عالی برای شرب است. این آب با فشار زیاد و در حجم بسیار از شكاف كوهی بیرون می ریزد و عظمت و شكوه طبیعت را جلوه گر می سازد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد.
چهل چشمه
چهل چشمه از كوه های مرتفع كردستان است. این كوه دارای آبشارها و چشمه های بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حكایت از وجود چهل چشمه آب دارد. این كوه در منطقه "خورخوره" از شهرستان دیواندره قرار دارد و منطقه ای سردسیر و برف گیراست. در این كوه می توان در تمامی سال برف را مشاهده كرد. این كوه یكی از سرچشمه های رودخانه جغاتو ( جغتو) و سپید رود است و دارای چشمه سارهای فراوان و دامنه های سرسبز و زیبا است.
چشمه باباگرگر
در روستای "بابا گرگر"، در 18 كیلومتری شمال شرقی شهرستان قروه، چشمه ای جوشان همیشه می خروشد كه به آن "دنگز" می گویند. آب این چشمه در استخری عمیق و مدور به محیط 200 متر جمع می شود. این چشمه پر آب دارای آبی است كه رنگ آن مایل به سرخ است و در بعضی مواقع به رنگ زرد مایل به لیمویی در می آید. آب این چشمه به علت وجود املاح معدنی به ویژه گوگرد ، رنگین است. ظاهراً این آب برای امراض سودایی و پوستی مناسب است و در درمان سوء هاضمه و دیگر بیماری های دستگاه گوارش و نیز راشیتیسم و درمان تورم مؤثر می افتد. این چشمه و امامزاده باباگرگر در كنار آن، از مكان های طبیعی و تاریخی استان محسوب می شوند.
سراب وینسار
یكی از چشمه های قدیمی شهرستان قروه، چشمه سراب است كه با آب بسیار گوارا و عالی در داخل روستای " وینسار" از دل زمین بیرون می آید. در حقیقت روستای وینسار پیرامون این چشمه شكل گرفته است. این چشمه سال های سال است كه تأمین كننده آب روستا، هم برای شرب و هم كشاورزی است. اطراف چشمه اصلی سنگ چین شده و قدمت سنگ چین آن حدود دو تا سه قرن بر آورد شده است. تا حدود سی سال پیش مردم روستا در ماه خرداد مراسم شكرگزاری و قربانی برای " سراب "، برگزار می كردند. در این مراسم ضمن قربانی كردن گوسفندان به جشن و شادمانی می پرداختند و احترام ویژه ای برای این چشمه قایل بودند.
سراب قروه
در بخش جنوبی شهر قروه سرابی طبیعی وجود دارد كه یكی از تفرج گاه های مردم منطقه محسوب می شود. این سراب دارای آبی خوب و گواراست. به همین دلیل شهر قروه در كنار آن ایجاد شده است. بخشی از آب كشاورزی و مشروب قروه از این آب تأمین می شود.
آبشاركویله
یكی از مكان های دیدنی استان كردستان ، آبشار" كویله " است كه در شهرستان مریوان و در مسیر جاده مریوان – سقز واقع است. این آبشار زیبا در فصل بهار از مكان ها دیدنی و زیبای منطقه محسوب می شود.
چشمه آب تلخ ( پیرصالح)
چشمه آب تلخ در روستای قشلاق از شهرستان بیجار قرار دارد. علت نامگذاری این چشمه به علت تلخ بودن آب آن است. هر چند دلیل تلخ بودن آب این چشمه به روشنی مشخص نشده است، اما آب آن برای درمان بیماری های روماتیسمی مؤثر است.
چشمه كواز
این چشمه در50 كیلومتری شمال غربی كامیاران و در10 كیلومتری شمال غربی روستای پلنگان در دامنه كوه واقع شده است. آب این چشمه طعم گوگردی دارد و در محل جوشش آن از زمین، رنگ آب شیری است و خود نشان دهنده وجود مواد آهنی و گوگردی درآب است. آب این چشمه در استخر كوچكی جمع می شود و از آن برای نوشیدن و نیز درمان بیماری های مجاری تنفسی، روماتیسمی و بیماری های جلدی استفاده می شود.
علاوه بر این چشمه ها می توان به موارد زیر نیز اشاره كرد:
چشمه خاور آباد: این چشمه در جنوب شرقی چشمه سراب بیجار واقع است.
چشم قم چقای: در 17 كیلومتری قم چقای در دهستان " سیاه منصور" شهرستان بیجار واقع است.
چشمه هفت آسیاب: در روستای شریف آباد از دهستان سیاه منصور واقع است
به طور كلی می توان نواحی جنگلی استان را چنین تقسیم نمود:
- جنگل های منطقه مریوان، كه وسعت آن 185000 هكتار است.
- جنگل های منطقه بانه، كه مساحت آن حدود 50000 هكتار تخمین زده می شود.
- جنگل های منطقه سقز كه مساحت آن حدود 7000 هكتار است.
- جنگل های منطقه سنندج كه مساحت آن حدود 78000 هكتاراست و بیشتر درغرب كامیاران و جنوب سنندج واقع شده اند.
پارك جنگلی آبیدر
این پارك در ضلع غربی شهر سنندج در دامنه كوه آبیدر قرار دارد. آبیدر در فرهنگ منطقه جایگاه خاصی دارد و به دلیل پر آب بودن چشمه سارها، قنات ها و وجود باغ های متعدد مانند امانیه، امیریه و ... چنین نامیده می شود.
از زمانی كه شهر سنندج بنیان نهاده شد، آب چشمه های آبیدر به شهر منتقل شد. هنوز هم قنات عمارت خسروآباد، آصف، وكیل، مشیر و تعدادی از بناها، به نوعی از این كوه سرچشمه می گیرد. در سال های اخیر در این كوه پاركی احداث و سكوبندی و داده سازی در آن انجام شده است. نقش برجسته ای هم در آن ساخته شده كه بسیار قابل درنگ است. این منطقه از مكان های زیبای شهر سنندج است.
منطقه اورامان
یكی از مناطق زیبای استان كردستان، منطقه ی اورامان است كه در شرق مریوان قرار دارد و دارای كوهستان های زیبا با پوشش جنگلی است. رودخانه بزرگ سیروان ، از این منطقه و دره ی اورامان عبور می كند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد.
یادآوری این مهم ضروری است كه جنگل ها و مناطق بسیاری چون جنگل های بانه، مریوان و همچنین " دره شاهان" كه در كنار قلعه " قم چقای" واقع شده است از مراكز مهم طبیعی استان محسوب می شوند.
دریاچه ها و آبشارها
دریاچه زریوار
این دریاچه در سه كیلومتری شمال باختری مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد و از زیباترین میراث های طبیعی استان كردستان به شمار می آید. آب این دریاچه از چشمه های جوشان و رودخانه های چندی كه به آن می ریزد، تامین می شود. حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مكعب تا 5/47 میلیون متر مكعب در طول سال متغیر است. طول دریاچه شش كیلومتر و عرض آن 1700 تا 3000 متر است. مساحت آن حدود 720 هكتار است.
وجه تسمیه زریوار و زریبار كه هر دو در منطقه متداول است، به واژه " زری" كه در زبان كردی به معنی دریاچه است، باز می گردد. پسوند " دار" و " بار" پسوند تشبیهی، و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است. درباره این دریاچه افسانه های متعددی وجود داد كه مشهورترین آنها وجود شهری مدفون در زیر آب های دریاچه است.
آبشاربل
در یكی از روستاهای منطقه اورامان و در مرز استان كرمانشاهان، روستایی به نام " بل" واقع است. دركنار این روستا، در جاده ای كه به " كوسه هجیج" منتهی می شود، آبشاری زیبا وجود دارد كه به عقیده كارشناسان دارای آبی عالی برای شرب است. این آب با فشار زیاد و در حجم بسیار از شكاف كوهی بیرون می ریزد و عظمت و شكوه طبیعت را جلوه گر می سازد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد.
چهل چشمه
چهل چشمه از كوه های مرتفع كردستان است. این كوه دارای آبشارها و چشمه های بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حكایت از وجود چهل چشمه آب دارد. این كوه در منطقه "خورخوره" از شهرستان دیواندره قرار دارد و منطقه ای سردسیر و برف گیراست. در این كوه می توان در تمامی سال برف را مشاهده كرد. این كوه یكی از سرچشمه های رودخانه جغاتو ( جغتو) و سپید رود است و دارای چشمه سارهای فراوان و دامنه های سرسبز و زیبا است.
چشمه باباگرگر
در روستای "بابا گرگر"، در 18 كیلومتری شمال شرقی شهرستان قروه، چشمه ای جوشان همیشه می خروشد كه به آن "دنگز" می گویند. آب این چشمه در استخری عمیق و مدور به محیط 200 متر جمع می شود. این چشمه پر آب دارای آبی است كه رنگ آن مایل به سرخ است و در بعضی مواقع به رنگ زرد مایل به لیمویی در می آید. آب این چشمه به علت وجود املاح معدنی به ویژه گوگرد ، رنگین است. ظاهراً این آب برای امراض سودایی و پوستی مناسب است و در درمان سوء هاضمه و دیگر بیماری های دستگاه گوارش و نیز راشیتیسم و درمان تورم مؤثر می افتد. این چشمه و امامزاده باباگرگر در كنار آن، از مكان های طبیعی و تاریخی استان محسوب می شوند.
سراب وینسار
یكی از چشمه های قدیمی شهرستان قروه، چشمه سراب است كه با آب بسیار گوارا و عالی در داخل روستای " وینسار" از دل زمین بیرون می آید. در حقیقت روستای وینسار پیرامون این چشمه شكل گرفته است. این چشمه سال های سال است كه تأمین كننده آب روستا، هم برای شرب و هم كشاورزی است. اطراف چشمه اصلی سنگ چین شده و قدمت سنگ چین آن حدود دو تا سه قرن بر آورد شده است. تا حدود سی سال پیش مردم روستا در ماه خرداد مراسم شكرگزاری و قربانی برای " سراب "، برگزار می كردند. در این مراسم ضمن قربانی كردن گوسفندان به جشن و شادمانی می پرداختند و احترام ویژه ای برای این چشمه قایل بودند.
سراب قروه
در بخش جنوبی شهر قروه سرابی طبیعی وجود دارد كه یكی از تفرج گاه های مردم منطقه محسوب می شود. این سراب دارای آبی خوب و گواراست. به همین دلیل شهر قروه در كنار آن ایجاد شده است. بخشی از آب كشاورزی و مشروب قروه از این آب تأمین می شود.
آبشاركویله
یكی از مكان های دیدنی استان كردستان ، آبشار" كویله " است كه در شهرستان مریوان و در مسیر جاده مریوان – سقز واقع است. این آبشار زیبا در فصل بهار از مكان ها دیدنی و زیبای منطقه محسوب می شود.
چشمه آب تلخ ( پیرصالح)
چشمه آب تلخ در روستای قشلاق از شهرستان بیجار قرار دارد. علت نامگذاری این چشمه به علت تلخ بودن آب آن است. هر چند دلیل تلخ بودن آب این چشمه به روشنی مشخص نشده است، اما آب آن برای درمان بیماری های روماتیسمی مؤثر است.
چشمه كواز
این چشمه در50 كیلومتری شمال غربی كامیاران و در10 كیلومتری شمال غربی روستای پلنگان در دامنه كوه واقع شده است. آب این چشمه طعم گوگردی دارد و در محل جوشش آن از زمین، رنگ آب شیری است و خود نشان دهنده وجود مواد آهنی و گوگردی درآب است. آب این چشمه در استخر كوچكی جمع می شود و از آن برای نوشیدن و نیز درمان بیماری های مجاری تنفسی، روماتیسمی و بیماری های جلدی استفاده می شود.
علاوه بر این چشمه ها می توان به موارد زیر نیز اشاره كرد:
چشمه خاور آباد: این چشمه در جنوب شرقی چشمه سراب بیجار واقع است.
چشم قم چقای: در 17 كیلومتری قم چقای در دهستان " سیاه منصور" شهرستان بیجار واقع است.
چشمه هفت آسیاب: در روستای شریف آباد از دهستان سیاه منصور واقع است