-
توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.
منطقه ازاد ارس (جلفا)
- شروع کننده موضوع Nicol
- تاریخ شروع
شهرستان جلفا
شهرستان جلفا يكي از شهرستانهاي استان اذربايجانشرقي و در شمال غربي اين استان واقع شده است . شهر جلفا مركز اين شهرستان در كنار رودخانه ارس در45 درجه و 38 دقيقه طول شرقي و38 درجه و56 دقيقه عرض شمال ودرفاصله 130 كيلومتري تبريز و منطقه صفر مرزي قرار گرفته وفاصله هوائي ان از تهران800 كيلومتر مي باشد.
اين شهرستان بصورت طولي درميان رودخانه ارس درشمال وكوههاي قره داغ در جنوب شكل گرفته كه تنها دسترسي آسان از مركز ايران به اين منطقه از گردنه معروف واستراتژيك دره ديزاست.
اين شهرستان از شمال بواسطه رودخانه ارس به جمهوريهاي ارمنستان واذربايجان وازجنوب به شهرستان مرند ، ازغرب به شهرستانهاي ماكو وخوي(استان اذربايجان غربي)وازشرق به شهرستانهاي كليبر واهرمنتهي مي گردد.
شهرستان جلفا يكي از شهرستانهاي استان اذربايجانشرقي و در شمال غربي اين استان واقع شده است . شهر جلفا مركز اين شهرستان در كنار رودخانه ارس در45 درجه و 38 دقيقه طول شرقي و38 درجه و56 دقيقه عرض شمال ودرفاصله 130 كيلومتري تبريز و منطقه صفر مرزي قرار گرفته وفاصله هوائي ان از تهران800 كيلومتر مي باشد.
اين شهرستان بصورت طولي درميان رودخانه ارس درشمال وكوههاي قره داغ در جنوب شكل گرفته كه تنها دسترسي آسان از مركز ايران به اين منطقه از گردنه معروف واستراتژيك دره ديزاست.
اين شهرستان از شمال بواسطه رودخانه ارس به جمهوريهاي ارمنستان واذربايجان وازجنوب به شهرستان مرند ، ازغرب به شهرستانهاي ماكو وخوي(استان اذربايجان غربي)وازشرق به شهرستانهاي كليبر واهرمنتهي مي گردد.
اين شهرستان بصورت طولي درميان رودخانه ارس درشمال وكوههاي قره داغ در جنوب شكل گرفته كه تنها دسترسي آسان از مركز ايران به اين منطقه از گردنه معروف واستراتژيك دره ديزاست.
اين شهرستان از شمال بواسطه رودخانه ارس به جمهوريهاي ارمنستان واذربايجان وازجنوب به شهرستان مرند ، ازغرب به شهرستانهاي ماكو وخوي(استان اذربايجان غربي)وازشرق به شهرستانهاي كليبر واهرمنتهي مي گردد.
کليساي «سنت استپانوس»در فهرست عجايب جهان قرار گرفت
کليساي «سنت استپانوس» موسوم به «كليسا خرابه» واقع در نزديكي شهر جلفا در استان آذربايجان غربي كه از عبادتگاههاي مسيحيان در قرن يازدهم ميلادي است ، چندي پيش از سوي سازمان علمي فرهنگي آموزشي سازمان ملل متحد (يونسكو) در فهرست عجايب جهان قرار گرفت.
كليساي سنت استپانوس موسوم به «كليسا خرابه» كه مورد توجه و زيارتگاه ارامنه است ، در 16 كيلومتري غرب جلفا به فاصله 3 كيلومتري كرانه رود ارس در روستاي متروكه‌اي به نام دره شام قرار دارد. نام كليسا ملهم از نام استپانوس شهيد اول راه مسيحيت است و به علت استقرار اين كليسا در روستاي دره شام به اين نام نيز خوانده مي‌شود.
اين شهرستان از شمال بواسطه رودخانه ارس به جمهوريهاي ارمنستان واذربايجان وازجنوب به شهرستان مرند ، ازغرب به شهرستانهاي ماكو وخوي(استان اذربايجان غربي)وازشرق به شهرستانهاي كليبر واهرمنتهي مي گردد.
کليساي «سنت استپانوس»در فهرست عجايب جهان قرار گرفت
کليساي «سنت استپانوس» موسوم به «كليسا خرابه» واقع در نزديكي شهر جلفا در استان آذربايجان غربي كه از عبادتگاههاي مسيحيان در قرن يازدهم ميلادي است ، چندي پيش از سوي سازمان علمي فرهنگي آموزشي سازمان ملل متحد (يونسكو) در فهرست عجايب جهان قرار گرفت.
كليساي سنت استپانوس موسوم به «كليسا خرابه» كه مورد توجه و زيارتگاه ارامنه است ، در 16 كيلومتري غرب جلفا به فاصله 3 كيلومتري كرانه رود ارس در روستاي متروكه‌اي به نام دره شام قرار دارد. نام كليسا ملهم از نام استپانوس شهيد اول راه مسيحيت است و به علت استقرار اين كليسا در روستاي دره شام به اين نام نيز خوانده مي‌شود.
آثار تاریخی و دیدنی
شهرستان جلفا به دلیل داشتن آثار تاریخی و دیدنی فراوان یکی از شهرستان‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. از مهم‌ترین آثار تاریخی و دیدنی این شهرستان آرامگاه سید ابوالقاسم نباتی، برج دوزال، حمام کردشت، کلیسای سنت اسپتانوس، آسیاب خرابه، روستای اشتبین، کلیسای مریم مقدس، امامزاده سید محمد آقا، زیارتگاه بابا یعقوب، قلعه علی بیگ، حمام تاریخی جلفا، امامزاده سید ابراهیم و قلعه کردشت هستند.
آسیاب‌خرابه
آسیاب‌خرابه (خارابا دییرمان) یکی از جای‌های دیدنی و گردشگری استان آذربایجان شرقی است که در شهرستان جلفا و در چند کیلومتری مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده‌است.
آسیاب‌خرابه، آسیابی آبی است که سال‌ها پیش مورد استفادهٔ مردم منطقه بوده‌است؛ ولی هم‌اکنون به‌دلیل تخریب قسمت‌های عمدهٔ آن کاربردی ندارد و به همین دلیل به «آسیاب‌خرابه» شهرت یافته‌است. ارتفاع آسیاب ۱۰ متر و مساحت محوطهٔ پایینی آن ۲۰۰ متر مربع است.
در آسیاب‌خرابه آبشارهای کوچک و بزرگ بسیاری پدید آمده‌است که از بالای آسیاب به سمت پایین سرازیر می‌شوند. آب این آبشارها از چشمه‌های متعدد موجود در بالای آسیاب که از کوه کیامکی سرچشمه می‌گیرند، تأمین می‌گردد.
سید ابوالقاسم نباتی (زادهٔ ۱۱۹۱ قمری در اوشتبین-درگذشتهٔ ۱۲۶۲ قمری در اوشتبین) شاعر ایرانی قرن ۱۲ و ۱۳ هجری قمری
زندگینامه سید ابولقاسم فرزند میر یحیی (ملقب به سید محترم اشتبینی) به سال ۱۱۹۱ ه. ق. در روستای اوشتبین از توابع دهستان دیزمار شرقی بخش سیه‌رود شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی تولد یافت.
دوران جوانی خود را در همین روستا که یکی از روستاهای ناحیه ارسباران (قره‌داغ) و بخش سیه‌رود در آذربایجان ایران است با حشم‌داری و باغبانی گذرانید، زیبایی‌های طبیعت اورا به سرودن اشعار برانگیخت تا رفته رفته به عرفان گرایید و ضمن تحصیل به مطالعه آثار عمر خیام و مولوی و حافظ پرداخت.
بعدها به شهر اهر رفت و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری گوشه عزلت گزید و اواخر عمر باز به زادگاهش اشتبین برگشت. او حدود هفتاد سال عمر کرد و در سال ۱۲۶۲ هجری قمری درگذشت.
دیوان اشعار
جمع اشعار به‌جامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ می‌گردد که تقریبا نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در جمهوری آذربایجان و قفقاز و ترکیه و ایران طرفداران بسیاری دارد. در زندگی و طرز تفکر او نشیب‌وفرازهای زیادی دیده می‌شود. او گاهی صوفی و درویش، گاه رند و خراباتی و گاه عارف و عاشق، گاه مسلمان و گاه کافر می‌باشد.
از عرش خدابلندتر چیزی نیست بالاتر ازو اگر بود جای علی است
و یا
در درگه خلق بندگی مارا کشت از بهر دو نان دوندگی مارا کشت
گه منّت روزگار گه منّت خلق ای مرگ بیا که زندگی مارا کشت
آنگونه که محمدعلی تربیت مینویسد نباتی متتبع از اشعار حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی، کرمی، قارا کهری، گرایلی بسیار گفته‌است.
دیگر از آثار نباتی منظومه‌ای است به نام (عین العشق) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ در لاهور به طبع رسیده‌است.
دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق (یوسف مشکین قلم) به اهتمام مدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شده‌است و شامل بحر طویل و غزل و قصیده و مخمس و رباعی و مستزاد و ساقی‌نامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است.
تخلص او در اشعارش نباتی، خان چوبانی، مجنون و مجنون‌شاه می‌باشد.
نمونه‌ای از اشعار اشعار فارسی
عمر چون همدم مرگ است چه هشتاد چه بیست
خوشدل آن کس که در این میکده آزاد بزیست
ای نباتی بنگر این گهر از مخزن کیست
گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست
گفت حافظ گله‌ای از شب یلدا می‌کرد
اشعار ترکی
گؤره سن من نییه یارب بئله نالان اولدوم؟
غلط ائتـدیم کی سنه واله و حئیران اولدوم.
اودا یاخدین من بیچاره نی پروانه کیمی،
آجیغینگلدی مگر عاشیق انسان اولدوم؟
سود و سرمایه می‌مجموع ألیمدن آلدین
نییه کیم زاهید اولوب مسجده دربان اولدوم!
آرامگاه
وی پس از حدود هفتاد سال عمر، در ۱۲۶۲ قمری درگذشت. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می‌آید که نباتی همیشه در یک نقطه‌ای از بلندی کوه می‌نشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه ارس و جاده‌ای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه می‌کرده و اکثر شعرهای خود را در آن نقطه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن می‌پرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، وی را در همان نقطه دفن کرده‌اند.
توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی (تبریز) و عده‌ای از ادب‌دوستان کنگره بزرگداشت این شاعر و عارف در شهریورماه سال ۱۳۷۲ شمسی در شهر کلیبر مرکز قره‌داغ برگزار گردید.
شهرستان جلفا به دلیل داشتن آثار تاریخی و دیدنی فراوان یکی از شهرستان‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. از مهم‌ترین آثار تاریخی و دیدنی این شهرستان آرامگاه سید ابوالقاسم نباتی، برج دوزال، حمام کردشت، کلیسای سنت اسپتانوس، آسیاب خرابه، روستای اشتبین، کلیسای مریم مقدس، امامزاده سید محمد آقا، زیارتگاه بابا یعقوب، قلعه علی بیگ، حمام تاریخی جلفا، امامزاده سید ابراهیم و قلعه کردشت هستند.
آسیاب‌خرابه
آسیاب‌خرابه (خارابا دییرمان) یکی از جای‌های دیدنی و گردشگری استان آذربایجان شرقی است که در شهرستان جلفا و در چند کیلومتری مرز ایران با جمهوری آذربایجان واقع شده‌است.
آسیاب‌خرابه، آسیابی آبی است که سال‌ها پیش مورد استفادهٔ مردم منطقه بوده‌است؛ ولی هم‌اکنون به‌دلیل تخریب قسمت‌های عمدهٔ آن کاربردی ندارد و به همین دلیل به «آسیاب‌خرابه» شهرت یافته‌است. ارتفاع آسیاب ۱۰ متر و مساحت محوطهٔ پایینی آن ۲۰۰ متر مربع است.
در آسیاب‌خرابه آبشارهای کوچک و بزرگ بسیاری پدید آمده‌است که از بالای آسیاب به سمت پایین سرازیر می‌شوند. آب این آبشارها از چشمه‌های متعدد موجود در بالای آسیاب که از کوه کیامکی سرچشمه می‌گیرند، تأمین می‌گردد.
سید ابوالقاسم نباتی (زادهٔ ۱۱۹۱ قمری در اوشتبین-درگذشتهٔ ۱۲۶۲ قمری در اوشتبین) شاعر ایرانی قرن ۱۲ و ۱۳ هجری قمری
زندگینامه سید ابولقاسم فرزند میر یحیی (ملقب به سید محترم اشتبینی) به سال ۱۱۹۱ ه. ق. در روستای اوشتبین از توابع دهستان دیزمار شرقی بخش سیه‌رود شهرستان جلفا در استان آذربایجان شرقی تولد یافت.
دوران جوانی خود را در همین روستا که یکی از روستاهای ناحیه ارسباران (قره‌داغ) و بخش سیه‌رود در آذربایجان ایران است با حشم‌داری و باغبانی گذرانید، زیبایی‌های طبیعت اورا به سرودن اشعار برانگیخت تا رفته رفته به عرفان گرایید و ضمن تحصیل به مطالعه آثار عمر خیام و مولوی و حافظ پرداخت.
بعدها به شهر اهر رفت و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری گوشه عزلت گزید و اواخر عمر باز به زادگاهش اشتبین برگشت. او حدود هفتاد سال عمر کرد و در سال ۱۲۶۲ هجری قمری درگذشت.
دیوان اشعار
جمع اشعار به‌جامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ می‌گردد که تقریبا نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در جمهوری آذربایجان و قفقاز و ترکیه و ایران طرفداران بسیاری دارد. در زندگی و طرز تفکر او نشیب‌وفرازهای زیادی دیده می‌شود. او گاهی صوفی و درویش، گاه رند و خراباتی و گاه عارف و عاشق، گاه مسلمان و گاه کافر می‌باشد.
از عرش خدابلندتر چیزی نیست بالاتر ازو اگر بود جای علی است
و یا
در درگه خلق بندگی مارا کشت از بهر دو نان دوندگی مارا کشت
گه منّت روزگار گه منّت خلق ای مرگ بیا که زندگی مارا کشت
آنگونه که محمدعلی تربیت مینویسد نباتی متتبع از اشعار حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی، کرمی، قارا کهری، گرایلی بسیار گفته‌است.
دیگر از آثار نباتی منظومه‌ای است به نام (عین العشق) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ در لاهور به طبع رسیده‌است.
دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق (یوسف مشکین قلم) به اهتمام مدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شده‌است و شامل بحر طویل و غزل و قصیده و مخمس و رباعی و مستزاد و ساقی‌نامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است.
تخلص او در اشعارش نباتی، خان چوبانی، مجنون و مجنون‌شاه می‌باشد.
نمونه‌ای از اشعار اشعار فارسی
عمر چون همدم مرگ است چه هشتاد چه بیست
خوشدل آن کس که در این میکده آزاد بزیست
ای نباتی بنگر این گهر از مخزن کیست
گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست
گفت حافظ گله‌ای از شب یلدا می‌کرد
اشعار ترکی
گؤره سن من نییه یارب بئله نالان اولدوم؟
غلط ائتـدیم کی سنه واله و حئیران اولدوم.
اودا یاخدین من بیچاره نی پروانه کیمی،
آجیغینگلدی مگر عاشیق انسان اولدوم؟
سود و سرمایه می‌مجموع ألیمدن آلدین
نییه کیم زاهید اولوب مسجده دربان اولدوم!
آرامگاه
وی پس از حدود هفتاد سال عمر، در ۱۲۶۲ قمری درگذشت. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می‌آید که نباتی همیشه در یک نقطه‌ای از بلندی کوه می‌نشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه ارس و جاده‌ای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه می‌کرده و اکثر شعرهای خود را در آن نقطه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن می‌پرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، وی را در همان نقطه دفن کرده‌اند.
توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی (تبریز) و عده‌ای از ادب‌دوستان کنگره بزرگداشت این شاعر و عارف در شهریورماه سال ۱۳۷۲ شمسی در شهر کلیبر مرکز قره‌داغ برگزار گردید.
. برج دوزال.دوزال یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی که در دهستان نوجه‌مهر بخش سیه‌رود شهرستان جلفا واقع شده‌است. این روستا در کنارهٔ رود ارس و در مرز کشور ارمنستان قرار گرفته‌است. سابقاً روستای دوزال تابع دیزمار ارسباران یا خاروانا بود.این روستا اقامتگاه زمستانی بایندر بیگ حاکم دیزمار و شهر خاروانا اقامتگاه تابستانی وی به شمار می‌آید.بنای اولیه مسجد تاریخی خاروانا توسط دختران بایندر بیگ ساخته شده است. روستای دوزال امامزاده‌های متعددی مربوط به دورهٔ سلجوقیان را در خود جای داده‌است که از این میان «امامزاده شعیب» که در زیر برج دوزال قرار گرفته‌است، مهم‌ترین اثر تاریخی این روستا به‌شمار می‌رود. جمعیت روستای دوزال برپایهٔ نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ خورشیدی بالغ بر ۴۹۶ نفر بوده‌است که از این جهت یکی از پرجمعیت‌ترین روستاهای شهرستان جلفا محسوب می‌گردد. بر همین اساس شمار خانوارهای ساکن این روستا در این سال بالغ بر ۱۱۱ خانوار بوده‌است. همچنین شمار افراد باسواد دوزال بالغ بر ۳۲۴ نفر و شمار افراد بی‌سواد بالغ بر ۱۱۵ نفر بوده‌است
حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می‌باشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردش گران داخلی و خارجی است. روستای کردشت از بخش سيه رود از توابع شهرستان جلفا می‌باشد.
موقعیت این روستا و حمام کردشت، در ساحل جنوبی رودخانه ارس و در امتداد رودخانه در جهت غرب به شرق کشیده شده‌است. آب و هوای آن معتدل با زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و از قسمت شمالی بتوسط کوههای کشور همسایه ارمنستان و از قسمت جنوبی بتوسط کوههای کمتال احاطه شده و در ناحیهٔ شرقی شهرستان جلفا واقع شده‌است.در گذشته این روستا جزو محال دیزمار ارسباران (خاروانا) بوده و در سال ۱۳۷۲ خورشیدی به همراه دهستان سیاری(سیه رود) از خاروانا جدا و جزو بخش سیه رود شهرستان جلفا قرار گرفت.
قدمت
قدمت این بنا به اواسط دورهٔ صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می‌رسد. این بنا در دورهٔ قاجاریه مرمت گردیده‌است و از آن به بعد به شکل فعلی باقی مانده‌است.
تاریخچه
]حمام کردشت در زمان سلطنت شاه عباس صفوی و به دستور وی احداث گردید. این بنا در دورهٔ صفویه حمام خانی بود و فقط پادشاهان حق استفاده از آن را داشتند. ولی پس از دورهٔ صفویه و در آغاز دورهٔ قاجاریه، این بنا به دستور پادشاه وقت (آقا محمدخان قاجار) تغییراتی را به خود دید و از آن پس برای استفادهٔ عموم مردم دایر گردید. اما پس از گذشت چندین سال و به دلیل رسیدگی نشدن به این حمام، این بنا در معرض تخریب قرار گرفت و مردم دیگر از آن استفاده نکردند و این حمام به حمامی متروکه مبدل گشت. پس از این تاریخ این بنا به یکی از ابنیهٔ تاریخی آذربایجان تبدیل شد و مورد بازدید علاقه مندان قرار گرفت.این حمام به لحاظ آهک بری‌های موجود شایان اهمیت و توجه خاصی است. جهت ورود به آن ابتدا بتوسط پله به هشتی اولی و بعد با هشت پله به سر بینه یا رختکن وارد می‌شویم رختکن یا سربینه بصورت هشت ضلعی است که بتوسط هشت ستون هشت ضلعی دیگر سقف یا گنبد محل فوق نگهداری می‌شود. سرستونهای فوق دارای فرمنس کاری است که بوسیله سرب به ساونی متصل است رختکن بتوسط راهروئی و هشت ضلعی دیگر به خزینه متصل است دو توالت و یک حوضچه آب در قسمت چپ مثلثی واقع است در خزینه یا گرمخانه دارای چهار ستون و دو حوض وجود دارد که آب آن بتوسط کانالی از محل جوش آب به آنها هدایت میشده روشنایی حمام مزبور تنها از روزنه‌های بالا سقف برده و محل جوش آب از میان فلزی آلیاژ مشهور به هفت جوش تهیه شده‌است. این اثر طی پنج سال اخیر بتوسط سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانشرقی در حال تعمیر و مرمت و بازسازی است. امروزه نیز سالانه هزاران نفر از گردشگران از این بنا بازدید می‌نمایند و این بنا به بنایی مشهور تبدیل شده‌است.
موقعیت این روستا و حمام کردشت، در ساحل جنوبی رودخانه ارس و در امتداد رودخانه در جهت غرب به شرق کشیده شده‌است. آب و هوای آن معتدل با زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و از قسمت شمالی بتوسط کوههای کشور همسایه ارمنستان و از قسمت جنوبی بتوسط کوههای کمتال احاطه شده و در ناحیهٔ شرقی شهرستان جلفا واقع شده‌است.در گذشته این روستا جزو محال دیزمار ارسباران (خاروانا) بوده و در سال ۱۳۷۲ خورشیدی به همراه دهستان سیاری(سیه رود) از خاروانا جدا و جزو بخش سیه رود شهرستان جلفا قرار گرفت.
قدمت
قدمت این بنا به اواسط دورهٔ صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می‌رسد. این بنا در دورهٔ قاجاریه مرمت گردیده‌است و از آن به بعد به شکل فعلی باقی مانده‌است.
تاریخچه
]حمام کردشت در زمان سلطنت شاه عباس صفوی و به دستور وی احداث گردید. این بنا در دورهٔ صفویه حمام خانی بود و فقط پادشاهان حق استفاده از آن را داشتند. ولی پس از دورهٔ صفویه و در آغاز دورهٔ قاجاریه، این بنا به دستور پادشاه وقت (آقا محمدخان قاجار) تغییراتی را به خود دید و از آن پس برای استفادهٔ عموم مردم دایر گردید. اما پس از گذشت چندین سال و به دلیل رسیدگی نشدن به این حمام، این بنا در معرض تخریب قرار گرفت و مردم دیگر از آن استفاده نکردند و این حمام به حمامی متروکه مبدل گشت. پس از این تاریخ این بنا به یکی از ابنیهٔ تاریخی آذربایجان تبدیل شد و مورد بازدید علاقه مندان قرار گرفت.این حمام به لحاظ آهک بری‌های موجود شایان اهمیت و توجه خاصی است. جهت ورود به آن ابتدا بتوسط پله به هشتی اولی و بعد با هشت پله به سر بینه یا رختکن وارد می‌شویم رختکن یا سربینه بصورت هشت ضلعی است که بتوسط هشت ستون هشت ضلعی دیگر سقف یا گنبد محل فوق نگهداری می‌شود. سرستونهای فوق دارای فرمنس کاری است که بوسیله سرب به ساونی متصل است رختکن بتوسط راهروئی و هشت ضلعی دیگر به خزینه متصل است دو توالت و یک حوضچه آب در قسمت چپ مثلثی واقع است در خزینه یا گرمخانه دارای چهار ستون و دو حوض وجود دارد که آب آن بتوسط کانالی از محل جوش آب به آنها هدایت میشده روشنایی حمام مزبور تنها از روزنه‌های بالا سقف برده و محل جوش آب از میان فلزی آلیاژ مشهور به هفت جوش تهیه شده‌است. این اثر طی پنج سال اخیر بتوسط سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجانشرقی در حال تعمیر و مرمت و بازسازی است. امروزه نیز سالانه هزاران نفر از گردشگران از این بنا بازدید می‌نمایند و این بنا به بنایی مشهور تبدیل شده‌است.
روستای اشتبین مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان جلفا، کناررود خانه ارس، روستای اشبتین واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۶۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
قلعه کردشت در منطقه دیزمار ارسباران (خاروانا ) واقع شده است که اکنون این روستای زیبا و تاریخی ضمیمه شهرستان جلفا شده است. کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، روستای کردشت یا کوردشت را در تاریخ جنگ‌های ایران و روس، مرکز ستاد مرحوم عباس میرزا نائب السلطنه معرفی کرد و گفت: در آن زمان عبور و مرور از رودخانه ارس از طریق این منطقه انجام می‌شد و وجود حصار و برجک‌های دیده بانی از یک وضع فوق العاده و استراتژیک آن زمان حکایت می‌کند . به گفته ابراهیم ناصری، مرحوم مستوفی قزوینی در اثر خود یعنی نزهة القلوب، از این روستا نام برده‌است. فاصله کردشت تا شهر مکری (مقری) حدود ۳ کیلومتراست و گذرگاه این منطقه به نام (نوردوز) مورد توافق قرار گرفته‌است.
۵ حمام تاریخی جلفا
مجموعه کردشت
ناصری، مجموعه کردشت را شامل: ۸ بنای تاریخی اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه عباس میرزا و ساخلو ( پادگان نظامی ) اعلام کرد و به معرفی هر کدام پرداخت.
حمام کردشت
کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، اثر تاریخی حمام کردشت را به همراه چند اثر تاریخی دیگر که مجموعه تاریخی کردشت نام گرفته‌است، از زیباترین بناهای دوران قاجاریه اعلام کرد و افزود: حمام کردشت از زیباترین حمامهای آذربایجان شرقی است که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت از توابع جلفا و در سواحل زیبای رود ارس واقع شده‌است. به گفته وی، این حمام در میان باغ بزرگی ساخته شده‌است و دارای یک هشتی به صورت ۸ ضلعی به ابعاد ۳/۵ در ۳/۵ و به ارتفاع ۴/۳ متر است که یکی از اضلاع، درب ورودی و یکی دیگر راه ورود به رختکن یا سربینه‌است . سربینه حمام نیز ۸ ضلعی به اضلاع ۳/۵ متر و ارتفاع ۸/۵ متر است و گنبد بزرگ آن بر روی جوزها و ۸ ستون سنگی ۸ بر، استوار شده‌است، همه ستون‌ها دارای سر ستون‌های سنگی مقرنس است که به وسیله ملات سرب مذاب به ستون‌ها وصل شده‌اند. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب مزین به آهک بری‌های زیباست، سکوهای رختکن با طاق ضربی پوشیده و در زیر آن کفش کن‌هایی تعبیه شده‌است. وی، گرما خانه را فضایی معرفی کرد که از ۴ ستون سنگی ۸ بر و ۲ حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیر اندود تشکیل شده‌است و نور داخل سربینه و گرماخانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد تامین می‌شود و گویا بر روی آن روزن‌ها سنگ‌های مرمر نازک و ظریفی نصب بود که نور آفتاب از آن نفوذ می‌کرد، و داخل حمام را به طور یکنواخت روشن می‌کرد. حمام کردشت بخش‌های دیگری نیز دارد که بسیار دیدنی و قابل مطالعه‌است. عباس میرزای قاجار در دوران جنگ‌های ۳۰ ساله ایران و روس این مکان را به عنوان قلعه نظامی و مقر فرماندهی خود انتخاب کرده بود.همچنین وجود رود ارس و باغ‌های اطراف این اثر بر زیبایی و اهمیت آن افزوده‌است. این حمام هر چند از نظر ساختمانی به حمامهای دوره صفوی شباهت زیادی دارد ولی از آثار دوره قاجاریه‌است. به گفته وی، بخش‌هایی از این بنا به علت بی توجهی در سال‌های گذشته تخریب شده‌است که هم اکنون به همت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان در دست مرمت و بازسازی است.
قلعه کردشت ناصری، یکی از قلعه‌های تاریخی آذربایجان شرقی را که در روستای کردشت ودر ساحل رود ارس بنا شده‌است، قلعه کردشت معر فی کرد و افزود: این قلعه به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه بوده‌است و عباس میرزا در مبارزات خود علیه تجاوز روسیه تزاری از این قلعه استفاده می‌کرد.آنچه به نظر می‌رسد، قبل از استفاده از قلعه کردشت این قلعه نظامی وجود داشته‌است و بنای آن را به سده‌های نخستین اسلامی نسبت می‌دهند. به گفته وی، قلعه عباس آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به شهر خاروانا در بالای تپه‌ای صخره‌ای بنا شده‌است و در جبهه شمالی آن در ورودی است و در ارتفاعات این قلعه دیواره‌ها از جنس سنگ و آجر ساخته شده‌است و به فاصله معینی نزدیک به یکصد متر از یکدیگر ۶ برج نگهبانی وجود داشته که اکنون قسمتی از این برج‌ها پابرجاست. وی، با اشاره به این که ساحل رود ارس در بخش جنوبی از پایگاه‌های مهم دفاعی عباس میرزا در مقابل تجاوز روس‌ها بود و مکان مناسبی برای پشتیبانی ارتش ایران در دوران قاجار به شمار می‌رفت، گفت: قلعه نظامی عباس آباد کردشت امکان جای دادن سربازان متعدّدی را داشت و برای رفاه و آسایش سربازان مستقر، همواره آماده مقابله با قوای مهاجم روسیه بود و بارها از رود ارس گذشته و به ساخلوی ( پادگان ) سربازان روسی شبیخون می‌زدند. وی، درباره سقوط قلعه کردشت گفت: وقتی در سال ۱۲۴۳ ه-ق (۸۴۱ م) سپاهیان روس از رود ارس عبور کرده و خاروانا، جلفا، نخجوان، مرند و اصلاندوز را تصرف کرده و به سوی تبریز روانه شدند، قلعه کردشت نیز به دست قوای دشمن سقوط کرد و بعد از تصرف قلعه، مدتی بعد از آن و در ایام برقراری صلح و متارکه ترکمنچای که بین ایران و روس برقرار شد، قلعه کردشت مدتی مورد استفاده سربازان روسی بود ولی به تدریج با تخلیه قوای روسی، قلعه مزبور مورد انهدام و ویرانی قرار گرفت و قسمتی از تاسیسات آن به غارت رفت.همچنین بعد از این که روس‌ها این منطقه را تخلیه کردند و امور استان را به نیروهای دولتی واگذار کردند این قلعه بارها مورد استفاده امرای محلّی و حکام قره باغ قرار گرفت و در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی این قلعه خاصیت نظامی خود را از دست داد.
موقعیت روستای کردشت کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، به موقعیت روستای کردشت اشاره کرد و گفت: روستای کردشت از بخش ورزقان و شهرستان اهر و دهستان دیزمار غربی واقع شده‌است . فاصله کردشت تا ورزقان ۶۶ کیلومتر و تا اهر ۱۲۶ کیلومتر و تا جلفا ۷۰ کیلومتر است. این روستا در غرب اهر و ورزقان بنا شده‌است .کردشت در درّه بسیار حاصلخیز و زیبایی در ساحل جنوبی ارس واقع است و رودخانه مرزی ارس در درّه بسیار عمیق شمال با شدت تمام از غرب به شرق منطقه جریان دارد. کوههای بسیار بلند و صخره‌ای سرتاسرشمال و جنوب کردشت را فرا گرفته‌است. بنابر این، تنها معبر قابل توجه کنار ارس از این روستا می‌گذرد و استقرار این روستا به تبعیت از وضع پستی و بلندی در جهت شرقی- غربی عملی شده‌است.کوههای بلند صخره‌ای ساحل شمالی ارس درخاک جمهوری آذربایجان واقع است و در سمت جنوب آن در بلندی‌های کوههای مشرف به روستا یکی از قلعه‌های تاریخی و نظامی دوره قاجار بنا شده‌است، بعلاوه غیر از قلعه تاریخی کردشت حمام تاریخی باارزشی هم بنا شده‌است. وی درباره آب و هوای کردشت گفت: این روستا به تبع منطقه ارس دارای آب و هوای گرم و مرطوب است.تابستان در این منطقه گرم و طولانی و زمستان خنک و ملایم است و در فصل تابستان گاهی اوقات میزان درجه حرارت به بالاتر از ۴۰ درجة سانتی گراد می‌رسد.
حمام تاریخی جلفا [ویرایش]کارشناس منطقه آزاد ارس، به حمام تاریخی جلفا اشاره کرد و افزود: این حمام تاریخی در قسمت مرکزی و در کنار ریل‌های راه آهن و جنب خانه‌های گمرک شهرجلفا واقع شده‌است که قسمت اعظم آن در سال ۷۲ از سوی سازمان میراث فرهنگی از زیر خاک بیرون آورده شد و تعمیراتی نیز بر روی آن صورت گرفت. این حمام دارای پایه‌های سنگی بسیار زیباست که به صورت هنرمندانه تراشیده شده‌اند و سردر آن با سنگ و آجر تزیین شده‌است. در قسمت‌های داخلی آن آهک بری‌های ساده و رنگی نیز مشاهده
می‌شود.این حمام به دوره قاجار تعلق دارد و از لحاظ معماری شبیه حمام کردشت است و علیرغم اینکه چندان مورد توجه مسئولان قرار نگرفته‌است، کمترازحمام کردشت نیست.
قلعه کردشت در منطقه دیزمار ارسباران (خاروانا ) واقع شده است که اکنون این روستای زیبا و تاریخی ضمیمه شهرستان جلفا شده است. کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، روستای کردشت یا کوردشت را در تاریخ جنگ‌های ایران و روس، مرکز ستاد مرحوم عباس میرزا نائب السلطنه معرفی کرد و گفت: در آن زمان عبور و مرور از رودخانه ارس از طریق این منطقه انجام می‌شد و وجود حصار و برجک‌های دیده بانی از یک وضع فوق العاده و استراتژیک آن زمان حکایت می‌کند . به گفته ابراهیم ناصری، مرحوم مستوفی قزوینی در اثر خود یعنی نزهة القلوب، از این روستا نام برده‌است. فاصله کردشت تا شهر مکری (مقری) حدود ۳ کیلومتراست و گذرگاه این منطقه به نام (نوردوز) مورد توافق قرار گرفته‌است.
۵ حمام تاریخی جلفا
مجموعه کردشت
ناصری، مجموعه کردشت را شامل: ۸ بنای تاریخی اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه عباس میرزا و ساخلو ( پادگان نظامی ) اعلام کرد و به معرفی هر کدام پرداخت.
حمام کردشت
کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، اثر تاریخی حمام کردشت را به همراه چند اثر تاریخی دیگر که مجموعه تاریخی کردشت نام گرفته‌است، از زیباترین بناهای دوران قاجاریه اعلام کرد و افزود: حمام کردشت از زیباترین حمامهای آذربایجان شرقی است که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت از توابع جلفا و در سواحل زیبای رود ارس واقع شده‌است. به گفته وی، این حمام در میان باغ بزرگی ساخته شده‌است و دارای یک هشتی به صورت ۸ ضلعی به ابعاد ۳/۵ در ۳/۵ و به ارتفاع ۴/۳ متر است که یکی از اضلاع، درب ورودی و یکی دیگر راه ورود به رختکن یا سربینه‌است . سربینه حمام نیز ۸ ضلعی به اضلاع ۳/۵ متر و ارتفاع ۸/۵ متر است و گنبد بزرگ آن بر روی جوزها و ۸ ستون سنگی ۸ بر، استوار شده‌است، همه ستون‌ها دارای سر ستون‌های سنگی مقرنس است که به وسیله ملات سرب مذاب به ستون‌ها وصل شده‌اند. گنبد سربینه دارای کاربندهای جالب مزین به آهک بری‌های زیباست، سکوهای رختکن با طاق ضربی پوشیده و در زیر آن کفش کن‌هایی تعبیه شده‌است. وی، گرما خانه را فضایی معرفی کرد که از ۴ ستون سنگی ۸ بر و ۲ حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیر اندود تشکیل شده‌است و نور داخل سربینه و گرماخانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد تامین می‌شود و گویا بر روی آن روزن‌ها سنگ‌های مرمر نازک و ظریفی نصب بود که نور آفتاب از آن نفوذ می‌کرد، و داخل حمام را به طور یکنواخت روشن می‌کرد. حمام کردشت بخش‌های دیگری نیز دارد که بسیار دیدنی و قابل مطالعه‌است. عباس میرزای قاجار در دوران جنگ‌های ۳۰ ساله ایران و روس این مکان را به عنوان قلعه نظامی و مقر فرماندهی خود انتخاب کرده بود.همچنین وجود رود ارس و باغ‌های اطراف این اثر بر زیبایی و اهمیت آن افزوده‌است. این حمام هر چند از نظر ساختمانی به حمامهای دوره صفوی شباهت زیادی دارد ولی از آثار دوره قاجاریه‌است. به گفته وی، بخش‌هایی از این بنا به علت بی توجهی در سال‌های گذشته تخریب شده‌است که هم اکنون به همت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان در دست مرمت و بازسازی است.
قلعه کردشت ناصری، یکی از قلعه‌های تاریخی آذربایجان شرقی را که در روستای کردشت ودر ساحل رود ارس بنا شده‌است، قلعه کردشت معر فی کرد و افزود: این قلعه به لحاظ ارزش و اهمیت نظامی و تاریخی به خصوص دوران حکومت عباس میرزای قاجار نائب السلطنه فتحعلی شاه در آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه بوده‌است و عباس میرزا در مبارزات خود علیه تجاوز روسیه تزاری از این قلعه استفاده می‌کرد.آنچه به نظر می‌رسد، قبل از استفاده از قلعه کردشت این قلعه نظامی وجود داشته‌است و بنای آن را به سده‌های نخستین اسلامی نسبت می‌دهند. به گفته وی، قلعه عباس آباد کردشت در سمت چپ جاده کردشت به شهر خاروانا در بالای تپه‌ای صخره‌ای بنا شده‌است و در جبهه شمالی آن در ورودی است و در ارتفاعات این قلعه دیواره‌ها از جنس سنگ و آجر ساخته شده‌است و به فاصله معینی نزدیک به یکصد متر از یکدیگر ۶ برج نگهبانی وجود داشته که اکنون قسمتی از این برج‌ها پابرجاست. وی، با اشاره به این که ساحل رود ارس در بخش جنوبی از پایگاه‌های مهم دفاعی عباس میرزا در مقابل تجاوز روس‌ها بود و مکان مناسبی برای پشتیبانی ارتش ایران در دوران قاجار به شمار می‌رفت، گفت: قلعه نظامی عباس آباد کردشت امکان جای دادن سربازان متعدّدی را داشت و برای رفاه و آسایش سربازان مستقر، همواره آماده مقابله با قوای مهاجم روسیه بود و بارها از رود ارس گذشته و به ساخلوی ( پادگان ) سربازان روسی شبیخون می‌زدند. وی، درباره سقوط قلعه کردشت گفت: وقتی در سال ۱۲۴۳ ه-ق (۸۴۱ م) سپاهیان روس از رود ارس عبور کرده و خاروانا، جلفا، نخجوان، مرند و اصلاندوز را تصرف کرده و به سوی تبریز روانه شدند، قلعه کردشت نیز به دست قوای دشمن سقوط کرد و بعد از تصرف قلعه، مدتی بعد از آن و در ایام برقراری صلح و متارکه ترکمنچای که بین ایران و روس برقرار شد، قلعه کردشت مدتی مورد استفاده سربازان روسی بود ولی به تدریج با تخلیه قوای روسی، قلعه مزبور مورد انهدام و ویرانی قرار گرفت و قسمتی از تاسیسات آن به غارت رفت.همچنین بعد از این که روس‌ها این منطقه را تخلیه کردند و امور استان را به نیروهای دولتی واگذار کردند این قلعه بارها مورد استفاده امرای محلّی و حکام قره باغ قرار گرفت و در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی این قلعه خاصیت نظامی خود را از دست داد.
موقعیت روستای کردشت کارشناس رسانه‌ای منطقه آزاد ارس، به موقعیت روستای کردشت اشاره کرد و گفت: روستای کردشت از بخش ورزقان و شهرستان اهر و دهستان دیزمار غربی واقع شده‌است . فاصله کردشت تا ورزقان ۶۶ کیلومتر و تا اهر ۱۲۶ کیلومتر و تا جلفا ۷۰ کیلومتر است. این روستا در غرب اهر و ورزقان بنا شده‌است .کردشت در درّه بسیار حاصلخیز و زیبایی در ساحل جنوبی ارس واقع است و رودخانه مرزی ارس در درّه بسیار عمیق شمال با شدت تمام از غرب به شرق منطقه جریان دارد. کوههای بسیار بلند و صخره‌ای سرتاسرشمال و جنوب کردشت را فرا گرفته‌است. بنابر این، تنها معبر قابل توجه کنار ارس از این روستا می‌گذرد و استقرار این روستا به تبعیت از وضع پستی و بلندی در جهت شرقی- غربی عملی شده‌است.کوههای بلند صخره‌ای ساحل شمالی ارس درخاک جمهوری آذربایجان واقع است و در سمت جنوب آن در بلندی‌های کوههای مشرف به روستا یکی از قلعه‌های تاریخی و نظامی دوره قاجار بنا شده‌است، بعلاوه غیر از قلعه تاریخی کردشت حمام تاریخی باارزشی هم بنا شده‌است. وی درباره آب و هوای کردشت گفت: این روستا به تبع منطقه ارس دارای آب و هوای گرم و مرطوب است.تابستان در این منطقه گرم و طولانی و زمستان خنک و ملایم است و در فصل تابستان گاهی اوقات میزان درجه حرارت به بالاتر از ۴۰ درجة سانتی گراد می‌رسد.
حمام تاریخی جلفا [ویرایش]کارشناس منطقه آزاد ارس، به حمام تاریخی جلفا اشاره کرد و افزود: این حمام تاریخی در قسمت مرکزی و در کنار ریل‌های راه آهن و جنب خانه‌های گمرک شهرجلفا واقع شده‌است که قسمت اعظم آن در سال ۷۲ از سوی سازمان میراث فرهنگی از زیر خاک بیرون آورده شد و تعمیراتی نیز بر روی آن صورت گرفت. این حمام دارای پایه‌های سنگی بسیار زیباست که به صورت هنرمندانه تراشیده شده‌اند و سردر آن با سنگ و آجر تزیین شده‌است. در قسمت‌های داخلی آن آهک بری‌های ساده و رنگی نیز مشاهده
می‌شود.این حمام به دوره قاجار تعلق دارد و از لحاظ معماری شبیه حمام کردشت است و علیرغم اینکه چندان مورد توجه مسئولان قرار نگرفته‌است، کمترازحمام کردشت نیست.
این پل در شهر مرزی جلفا بر روی رودخانه ارس ساخته شده‌است که مرز ارتباطی ریلی ایران و جمهوری آذربایجان (خودمختار نخجوان) را فراهم می‌سازد. این پل در مشرق شهر جلفا واقع است، پلی که راه آهن از روی آن عبور می‌کند به سال ۱۹۱۳ میلادی به وسیله شرکت راه آهن تبریز، جلفا به سر مهندسی ترسکینسکی Treskiniski ساخته شده‌است و در سال ۱۹۱۴ میلادی به پایان رسیده‌است طول آن در حدود ۱۱۰ متر و عرض آن در حدود ۵٫۵ متر است از خصوصیات بارز این پل می‌توان به آویزان بودن(معلق)، داشتن خاصیت انقباض و انبساط در فصول سرد و گرم سال را نام برد. این پل به شکلی طراحی و ساخته شده‌است که سطح آب رودخانه ارس به هر مقدار که بالا بیاید باز هم ۲٫۵ متر با سطح آب فاصله خواهد داشت .
همچنین در زمان جنگ جهانی دوم و در حین هجوم نیروهای روسی به مرزهای ایران سه نفر از فرزندان غیور ایرانی (شهیدان سید محمد راثی هاشمی، عبدالله شهریاری و ملک محمدی) در مقابل نیروهای مهاجم بر روی این پل مقاومت نموده و از خاک میهنشان دفاع کردند. بی شک در طول هزاران سال تمدن ایران، از جنوبی ترین نقطه ایران کنونی از مرزهای دریای مکران و خلیج فارس تا شمالی ترین نقطه آن وجب به وجب با خون دلاوران و از خودگذشتگانی آبیاری شده است که کشورشان همیشه مورد یورش متجاوزین قرار داشته است و آنان برای پاسداری از این میراث بزرگ نیاکان تا آخرین قطره خون خود در برابر آنان ایستادگی کرده اند. شهریور ۱۳۲۰، هنگامی که متفقین تصمیم به اشغال ایران می گیرند، این سه مرزبان غیور وظیفه پاسداری از مرزهای شمالی ایران را در پل فلزی جلفا-نخجوان بر عهده داشته اند. پس از آن که ارتش روس ها برای ورود به خاک ایران به این پل که عملاً تنها و بهترین محل عبور از رود پرخروش ارس در این ناحیه است نزدیک می شوند مقاومت دو روزه این سه دلاور آذری آغاز می گردد. این مرزبانان غیور و شجاع مرزهای ایران با اشراف به پل، دو روز تمام لشکر تا بن دندان مسلح روس را زمین گیر می کنند. روس ها نیز که چاره ای جز عبور از همین پل نداشته اند نمی توانستند با توپخانه سنگین به حمله بپردازند و در نهایت نیز با شهادت ژاندارم شهید سرجوخه ملک محمدی، شهید سید محمد راثی هاشمی و شهید عبدالله شهریاری است که می توانند وارد خاک ایران شوند. مقاومت شجاعانه این سه سرباز خاک ایران تحسین نیروهای مهاجم را برمی انگیزد، به طوری که جهت ارج نهادن به این مقاومت‌ها، پیکر این سه مدافع را در محل شهادتشان در کنار خط آهن این پل به خاک سپردند که امروزه نشانه دیگری از غیرت و شجاعت ایرانی است. بر روی سنگ آرامگاه هر سه شهید نوشته شده است ”آرامگاه ژاندارم شهید ...، که در شهریور ماه ۱۳۲۰ در راه انجام وظیفه در مقابل مهاجمین ایستادگی و به شهادت رسیده است.“ بر بالای آرامگاه این شهیدان این بیت شعر نقش بسته است:
هرچند آغشته شد به خون پیرهن ما / شد جامه سربازی ما هم کفن ما / شادیم ز جانبازی خود در شکم خاک / پاینده و جاوید بماند وطن ما
همچنین در زمان جنگ جهانی دوم و در حین هجوم نیروهای روسی به مرزهای ایران سه نفر از فرزندان غیور ایرانی (شهیدان سید محمد راثی هاشمی، عبدالله شهریاری و ملک محمدی) در مقابل نیروهای مهاجم بر روی این پل مقاومت نموده و از خاک میهنشان دفاع کردند. بی شک در طول هزاران سال تمدن ایران، از جنوبی ترین نقطه ایران کنونی از مرزهای دریای مکران و خلیج فارس تا شمالی ترین نقطه آن وجب به وجب با خون دلاوران و از خودگذشتگانی آبیاری شده است که کشورشان همیشه مورد یورش متجاوزین قرار داشته است و آنان برای پاسداری از این میراث بزرگ نیاکان تا آخرین قطره خون خود در برابر آنان ایستادگی کرده اند. شهریور ۱۳۲۰، هنگامی که متفقین تصمیم به اشغال ایران می گیرند، این سه مرزبان غیور وظیفه پاسداری از مرزهای شمالی ایران را در پل فلزی جلفا-نخجوان بر عهده داشته اند. پس از آن که ارتش روس ها برای ورود به خاک ایران به این پل که عملاً تنها و بهترین محل عبور از رود پرخروش ارس در این ناحیه است نزدیک می شوند مقاومت دو روزه این سه دلاور آذری آغاز می گردد. این مرزبانان غیور و شجاع مرزهای ایران با اشراف به پل، دو روز تمام لشکر تا بن دندان مسلح روس را زمین گیر می کنند. روس ها نیز که چاره ای جز عبور از همین پل نداشته اند نمی توانستند با توپخانه سنگین به حمله بپردازند و در نهایت نیز با شهادت ژاندارم شهید سرجوخه ملک محمدی، شهید سید محمد راثی هاشمی و شهید عبدالله شهریاری است که می توانند وارد خاک ایران شوند. مقاومت شجاعانه این سه سرباز خاک ایران تحسین نیروهای مهاجم را برمی انگیزد، به طوری که جهت ارج نهادن به این مقاومت‌ها، پیکر این سه مدافع را در محل شهادتشان در کنار خط آهن این پل به خاک سپردند که امروزه نشانه دیگری از غیرت و شجاعت ایرانی است. بر روی سنگ آرامگاه هر سه شهید نوشته شده است ”آرامگاه ژاندارم شهید ...، که در شهریور ماه ۱۳۲۰ در راه انجام وظیفه در مقابل مهاجمین ایستادگی و به شهادت رسیده است.“ بر بالای آرامگاه این شهیدان این بیت شعر نقش بسته است:
هرچند آغشته شد به خون پیرهن ما / شد جامه سربازی ما هم کفن ما / شادیم ز جانبازی خود در شکم خاک / پاینده و جاوید بماند وطن ما
