سرزمین پهناور ایران به اعتقاد برخی صاحب نظران خود سراسر موزه ای بزرگ است که از هزاره قبل از میلاد تا عصر حاضر،آثار و علایم و نشانه های فراوان از تاریخ و تمدن بشری را در خود نهفته است ،آن چنانچه مرور و مطالعه آنها بخش قابل ملاحظه ای ازتاریخ جهان را به خود اختصاص خواهد داد .با این حال رایج ترین و اسانتر ین راه عملی مطالعه تاریخ و ملاحظه آن ،ایجاد موزه ها و معرفی یافته ها و یادگار های زندگی گذشتگان است .چرا که جستجو در پهنه ای بی گران ودر حدومرزهای یک کشورجز برای خواص وآن هم با صرف زمانیی به بلندای یک عمر میسر نخوا هد شد.از این جاست که اهمیت ایجاد موزه ها در همه کانونهای جمعیتی و در شهر ها جزو نیاز ها و ضرورت های حتمی زندگی احتماعی شده است . بامراجعه به چنین موزه ای ،هرفردعلاقه مندتنها با صرف زمانی بسیاراندک سفری طولانیبه اعماق تاریخ می کند و در یک چشم برهم زدن تاریخچه ای مختصر از زندگی نیاکان خود و سایرملل و نحل را به چشم می بیند و با جان احساس می کند.گردش در موزه ها و تماشای گوشه های از زندگی گذشتگان صرفا گذراندن اوقات فراغت نیست بلکه در گردش هر چند کوتاه ،پیامها ،عبرتها میتوان دریافت و بالاتر از همه ،هر فرد ریشه ها و هویت واقعی خود را بهتر و بیشتر خواه شناخت و نسبت خود را با تاریخ و با جامعه درک خواهد کرد .نمونه آن موزه مردم شناسی قاین می باشد . این موزه در بر گیرندهآداب و رسوم کهن منطقه و بیانگر چگونگی زندگی گذشتکان می باشد.موزه مردم شناسی قاین در یک منزل سلطانی واقع شده است .از انجا که حفظ صیانت از ارزشهای فرهنگی و تاریخی جزو وظایف خود و به جهت جلوکیری از منسوخ شدن آداب و رسوم کهن و مشاغل سنتی ایجاد یک موزه را در سر لوحه کارهای اجرایی خود قرار داد.با این حال منزل قدیمی سلطانی اوایل سال 80 شناسایی وگزارش ثبت آن به کمیته ثبت منطقه ای ارسال که تاریخ 19/12/80 این اثر تاریخی مهم با شماره 4807 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید
از انجا که جهت تملک این منزل مشکل خاصی وجود نداشت در اذر ماه سال 82 بنا بر پیشنهاد اداره میراث فرهنگی و گردشگری قاین و با مساعدت شهرداری و شورای محترم اسلامی شهر قاین با اعتباری معادل .../.../ 175 میلیون ریال منزل مذکور از ورثه خریداری وبه اداره میراث فرهنگی و گردشگری واگذار گردید .این اداره بلافاصله با جذب اعتبارات عملیات مرمتی آن را آغاز و ابتدا مبلغ 300 میلیون ریال اعتبار از خراسان جنوبی جذب و کار مرمت آن تا اسفند 83 ادامه یافت و پس از آن فرا خوان جمع آوری وسایل انجام و ظرف مدت کوتاهی مقادیر قابل توجهی از وسایل مردم شناسی از شهر و اطراف آن جمع آوری گردید و بسیاری از افراد نیز وسایلی که در اختیار آنان بود را اهدا نموده که جای تشکر و قدر دانی دارد از نیمه دوم اردیبهشت کار طراحی و چیدمان موزه آغاز و ظرف مدت 2هفته کار به پایان رسیدو موزه مردم شناسی قاین آماده افتتاح و بهره برداری قرار گرفت .در تاریخ 31/2/84 با حضور مدیر محترم کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی و هیئت همراه ،فرمانداری ، شهرداری، شورای اسلامی شهر قاین ، روسای ادارات اهداکنندگان وسایل مردم شناسی وکلیه دوستداران میراث فرهنگی گذشتگان ،موزه مردم شناسی افتتاح گردید.این موزه شامل غرفه های نظیر مراسم شب چله (یلدا) با رسم کف زنی خاص منطقه است که در شبهای بلند زمستان این رسم رونق خاصی دارد غرفه دستاسی که بیانگر چگونگی تهیه آرد و نان را با استفاده از ابزار قدیمی و بسیار ساده نظیر دستاس نشان می دهد .
غرفه دیگر نشانگر هنر قدیمی و شاخص شهرستان یعنی جاجیم بافی است که سابقه دیرینه ای در منطقه دارد. فضای دیگر طراحی شده مربوط به مراحل مختلف کاشت،داشت و برداشت زعفران با گلهای زیبای زعفران به نمایش گذاشته شده است.بخش دیگر مراحل مختلف ،ریسندگی ، چلک ریسی ،و چرخ حلا جی میباشد که در آن چگونگی تهیه ،نخهای پشمی را با استفاده ازابزار قدیمی و نمونه دست بافته های قدیمی رانشان می دهد .در ادامه غرفه ای در خصوص کشاورزی طراحی شده که نسل جدیدبا وضعیت پیشین کشاورزی واستفاده ازابزار بسیارسنتی ودست ساز که درمراحل خرمن کوب وبوجاری گندم استفاده مبی شده آشنا می شوند .غرفه دیگر تلم زنی می باشد که در آن با استفاده از یک مشک تهیه شده از پوست گاو و دسته تلم مواد مورد نیاز لبنی شامل کره،دوغ و کشک تهیه می شده و در آخر نیز مراسم سنتی عروسی با اداب و رسوم خاص و رقص چوب به وسیله ساز و دهل به نمایش در آمده است .تمتمی غرفه ها بامانکنهای ساخته شده و پوشش لباسهای قدیمی و سنتی به معرفی آداب و رسوم می پردازد .موزه مردم شناسی قاین در یک مکان بسار با صفا و جذاب طراحی شده و از زمان افتتاح آن تاکنون مورد استقبال بی نظیری از سوی شهروندان و مسافران واقع شده است .به طوری که مدت 2ماه تعداد 000 3 هزار نفر از این موزه بازدید داشته اند.موزه مردم شناسی قاین (منزل قدیمی سلطانی ) در خیابان جانبازان _جانبازان 10 –و خیابان رجائی-رجائی 3 واقع شده و همه بجز دوشنبه ها از ساعت 17 الی 20 پذیرای علاقه مندان به میراث گذشتگان می باشد.
