• توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.

میخک و خواص مفید آن

Ever Green

متخصص بخش پزشکی
میخک گیاهی بسیار کوچک اما با خواص درمانی فراوان است که در عین حال به عنوان یک ادویه شفابخش و خوش عطر در تهیه غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد.





میخک معمولاً به عنوان یک ادویه آشپزخانه و در ترکیب با فلفل، دارچین و زردچوبه و سایر ادویه‌ها برای تهیه پودر ادویه کاری، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از روغن میخک نیز در تولید عطرها، صابون‌ها و یا به عنوان ماده طعم دهنده در لوازم پزشکی و دندان‌پزشکی استفاده می‌شود.

این گیاه به علت زیبایی خاصی که دارد امروز در بیشتر نقاط دنیا به عنوان گیاه زینتی پرورش داده می‌شود البته در مناطق سردسیر این گیاه در گلخانه و گرمخانه نگه داری می‌شود.

در قدیم میخک ادویه ای گران قیمت بود که تنها پادشاهان و ثروتمندان می‌توانستند از آن استفاده کنند.


فواید میخک

1-‌ تحریک دستگاه گوارش و کمک به هضم غذا و متابولیسم: در طب سنتی چین از این چاشنی برای درمان حالت تهوع و مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. میخک جریان آنزیمی را افزایش داده و در نتیجه فعالیت گوارشی را تقویت می‌کند. به علاوه میخک تأثیر بی‌حسی موضعی دارد و به همین دلیل برای درمان معده درد و حالت تهوع مفید است.



2- کاهش درد دندان: استفاده از میخک برای کاهش دندان درد موثر است و همچنین به کاهش عفونت‌های دهانی کمک می‌کند. آغشته کردن محل پوسیدگی دندان به روغن میخک در تسکین درد دندان موثر است.

میخک تقویت کننده مغز است و کسانی که حافظه ضعیف دارند باید از دم کرده

میخک استفاده کنند


اوژنول همانند بی‌حس‌كننده‌های موضعی موجب مهار هدایت پیام‌ها از گیرنده‌های حس درد به طور محیطی می‌شود و با مهار التهاب و تاثیر بر مسیر درد به صورت مرکزی موجب تسكین درد مزمن نیز می گردد. میخک در حدود 20 برابر قدرتمندتر از اوژنول و دیگر ترکیبات ضد درد می باشد.




3- درمان سرفه: جویدن میخک به همراه یک تکه کوچک از نمک معمولی به تولید بیشتر آب دهان کمک کرده و در نتیجه تحریک پذیری در گلو را کاهش می‌دهد.



4- کاهش استرس و آرام کردن تنش‌های روانی: اگر احساس می‌کنید استرس دارید مقداری آب را به همراه کمی برگ ریحان، برگ نعنا و میخک بجوشانید سپس از این جوشانده برای تهیه چای سیاه استفاده کنید. این نوشیدنی را همراه با کمی عسل مصرف کنید. معجون گیاهی به دست آمده، تنش‌های شما را تسکین می‌دهد.



5- میخک درمان کننده‌ی سرطان است و حتی از ابتلا به سرطان نیز جلوگیری می‌کند.


ترکیبات شیمیایی

غنچه‌های گیاه میخک پس از باز شدن یعنی قبل از این که رنگ خاکستری و ارغوانی آن تبدیل به قرمز شود، باید چیده و خشک شوند، میخک که به عنوان ادویه و دارو به کار می‌رود، پودر این غنچه‌ها است.

غنچه میخک دارای 16 درصد و ساقه‌های درخت در حدود 5 درصد و برگ‌های آن دارای 2 درصد اسانس روغنی است که از تقطیر این قسمت‌ها به دست می‌آید.

اسانس میخک دارای بویی قوی و طعمی سوزاننده است و این اسانس سفید رنگ است و اگر در مجاورت هوا قرار گیرد رنگ آن تیره و غلیظ می‌شود.

اسانس میخک دارای اوژنول، اربوفیلین، الکل بنزیلیک، بنزوات دو متیل، فورفوول و اتیلن است.

اوژنول که ماده اصلی میخک است آرام کننده و ضد عفونی کننده است و از آن در دندان‌پزشکی برای آرام کردن درد دندان استفاده می‌شود.



میخک در طب سنتی

* میخک از نظر طب قدیم ایران خیلی گرم و خشک است و دارای خواص بسیاری است.

* برای رفع دندان درد و گوش درد یک قطره از اسانس میخک و یا روغن آن را روی دندان بمالید و یا در گوش بچکانید.

* میخک تقویت کننده مغز است و کسانی که حافظه ضعیف دارند باید از دم کرده میخک استفاده کنند.

* این گیاه برای رفع سردرد مفید است، ضعف اعصاب را درمان می‌کند و برای رفع تنگی نفس موثر است.

* کسانی که مبتلا به بیماری وسواس هستند برای درمان آن باید میخک بخورند.

میخک جریان آنزیمی را افزایش داده و در نتیجه فعالیت گوارشی را تقویت می‌کند.

به علاوه میخک تأثیر بی‌حسی موضعی دارد و به همین دلیل برای درمان معده درد

و حالت تهوع مفید است


* مقوی معده و جهاز هاضمه است، کبد و کلیه را تقویت می‌کند، ***که را برطرف می‌کند.


* کسانی که قطره قطره ادرار می‌کنند برای درمان آن باید چای میخک بنوشند.

* میخک اشتها آور است و بدن را تقویت می‌کند.

* برای ترمیم قرنیه چشم و برطرف کردن لکه در چشم، می‌توان چند قطره از محلول آبی میخک در چشم چکاند.

* میخک تب بر و برای گردش خون و قلب مفید است.

* برای درمان کمردرد، چای میخک و یا دو قطره اسانس میخک را با آب گرم و یا چایی مخلوط کنید و بنوشید.

* نوشیدن یک فنجان چای میخک بعد از غذا، گاز و درد معده را از بین می‌برد.

* استفاده از میخک، گرفتگی عضله را از بین می‌برد.

طرز استفاده

برای تهیه‌ی چای یا دم‌کرده‌ی میخک، مقدار 10 گرم میخک را با یک لیتر آب جوش مخلوط و به مدت 5 دقیقه دم کنید.


مضرات

همان طور که گفته شد، میخک بسیار گرم است و بنابراین برای گرم مزاجان مناسب نیست و ممکن است باعث ناراحتی کلیه و روده‌ها شود. این گونه افراد باید میخک را با صمغ عربی مخلوط کنند و سپس بخورند.

 

معصومه بانو

متخصص بخش خانه و خانواده
«میخک» گنجینه آنتی‌اکسیدان‌ها



اگرچه بیشتر ادویه‌ها منابع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند اما گیاه معطر «میخک» در این زمینه گوی رقابت را از سایر چاشنی‌ها و ادویه‌ها ربوده است.

خواص بیشمار میخک برای حفظ سلامت انسان‌ سال‌ها شناخته شده است. میخک علاوه بر خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا دارای ویژگی‌های ضدعفونی‌کنندگی، میکروب‌کشی،‌ تسکین‌دهنده مشکلات گوارشی و دردهای آرتروزی است.

دارا بودن انواع آنتی‌اکسیدان‌های مفید این خاصیت را به میخک می‌دهد که از سلول‌ها در مقابل فشار اکسیدیته حفاظت کند.

همچنین در مورد فواید آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توان به تاثیر آنها در پیشگیری از انواع بیماری‌ها نظیر سرطان، دیابت، التهاب مفاصل، آلزایمر و بیماری‌های قلبی اشاره کرد.

همچنین میخک منبع غنی از منگنز، فیبرخوراکی، ویتامین‌های K و C، اسیدهای چرب امگا 3، کلسیم و منیزیم و حاوی مقادیر قابل توجهی آهن، پروتئین، کربوهیدرات، پتاسیم، سدیم و اسید هیدروکلریک و فسفر است.

از دیگر خواص درمانی میخک می‌توان به تسکین درد دندان، تقویت حافظه و تسهیل در گردش خون و سلامت قلب، کبد و معده اشاره کرد.

به گزارش ایسنا به نقل از سایت تخصصی «آنتی‌اکسیدان‌ها برای سلامت و طول عمر»، میخک با تصفیه خون و مقابله با انواع بیماری‌ها به تقویت سیستم دفاعی بدن کمک می‌کند.
 

Fa.Sa

مدیر بخش پزشکی
نقش میخک در صنعت غذا و دارو

635430224997626071.jpg

غنچه‌های میخک ترکیبی طبیعی و معطر است که به جوانه گل‌های خشک درخت میخک گفته می‌شود. این ماده طبیعی استفاده بسیار گسترده‌ای در بخش‌های مختلف زندگی انسان داشته و دارد. غنچه میخک از شیرینی‌پزی و عطرسازی گرفته تا شیمی و پزشکی کاربرد دارد.

جام جم سرا:میخک درطب چینی و گیاهان دارویی غرب به‌وفور استفاده می‌شود. از میخک به‌عنوان ضد نفخ و برای افزایش اسید کلریدریک در معده و دارای خواص ادرارآور و اشتهاآور یاد کرده‌اند. روغن میخک دارای خواص ضدباکتری، ضداستفراغ، ضداسپاسم، ضدقارچ، حشره‌کشی و آنتی‌اکسیدانی است و به‌طور سنتی به عنوان طعم‌دهنده و نگهدارنده مواد غذایی استفاده می‌شود. همچنین از اسانس میخک در دندانپزشکی برای موارد اضطراری و به‌طور کلی به‌عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود.
علاوه بر این، میخک آنتی‌موتاژنیک و ضدالتهاب است و اثر ضدانعقادی و ضدانگلی قابل‌توجهی نیز از آن گزارش کرده‌اند. اسانس استخراج‌شده از غنچه‌های خشک میخک در درمان آکنه و زگیل به کار می‌رود. علاوه بر این، از روغن میخک نیز به‌عنوان مسکن استفاده می‌شود.

روغن این گیاه را در تهیه بسیاری از عطرها نیز استفاده می‌کنند. در برخی از نقاط جهان، روغن میخک در رایحه‌درمانی استفاده می‌شود که نوعی روش مکمل درمانی به کمک رایحه‌های مختلف است. تجویز خوراکی روغن میخک برای درمان آسم و اختلالات مختلف آلرژی کاربرد دارد.
چندین ترکیب مختلف از روغن میخک شناسایی شده است که از آن میان می‌توان به اوژنول، اوژنیل استات و هپتانون2- اشاره کرد.
مواد تشکیل‌دهنده اصلی اسانس میخک عبارتند از: کارواکرول، تیمول، اوژنول و سینامالدئید که البته عمده مواد سازنده اثرات ضدمیکروبی در میخک به اوژنول و سینامالدئید مربوط می‌شود.
در واقع میزان بالایی از اوژنول که ترکیب فنلی محسوب می‌شود، در اسانس میخک وجود دارد و مسئول فعالیت‌های ضدمیکروبی قوی این گیاه به حساب می‌آید. این ترکیب فنلی می‌تواند پروتئین‌های طبیعی یا ماهیت کاربردی آنها را عوض کند و با فسفولیپیدهای غشای سلولی واکنش نشان بدهد و تغییراتی را در نفوذپذیری ایجاد کند؛ یعنی این موارد در اثرگذاری بالینی این ترکیب بسیار حائز اهمیت است.
همان طور که بیان شد برای میخک خواص ضدسرطان نیز گزارش شده است و البته مطالعات نشان داده روغن میخک نیز ممکن است عامل ضدسرطان موثری (به علت وجود خواص آنتی‌اکسیدانی) باشد. همچنین نتایج مطالعاتی نشان داده است روغن میخک ممکن است به عنوان عامل شیمیایی پیشگیرانه از سرطان نیز در ساخت ترکیبات دارویی مکمل به کار برود. از روغن میخک اثرات درمانی دیگری نیز گزارش کرده‌اند؛ از جمله تقویت کلیه، ضدعفونی‌کننده و ضدویروس.

یکی از خواصی که در میخک وجود دارد اثر ضدباکتریایی آن است که باعث افزایش کاربرد آن در صنایع غذایی شده است. در واقع نگرانی رو به رشد درباره ایمنی مواد غذایی بتازگی به توسعه کاربرد مواد ضدمیکروبی طبیعی برای کنترل پاتوژن‌های منتقله از غذا و باکتری‌های عامل فساد منجر شده است.
خواص ضدمیکروبی ادویه‌ها به چگونگی نمونه‌های مطالعه‌شده بستگی دارد؛ مثلا این‌که این نمونه‌ها خشک هستند یا تازه یا روش استخراج آنها چگونه بوده است. حتی تفاوت در فصل برداشت و موقعیت جغرافیایی کشت آنها کیفیت بررسی آنها را متفاوت می‌کند. باکتری شایع لیستریا مونوسیتوژنز یک آلاینده غذایی فراوان است که معمولا در گوشت خام، مرغ و غذاهای دریایی ایجاد می‌شود. رشد لیستریا مونوسیتوژنز در گوشت‌های فرآوری شده، تخم‌مرغ مایع و غذاهای مختلف از جمله ماهی آزاد دودی سریع است و این موضوع باعث شده است دانشمندان برای دیرتر فاسد شدن این مواد غذایی به دنبال ماده نگهدارنده مناسب باشند که ترجیحا پایه طبیعی داشته باشد. یکی از نگهدارنده‌های طبیعی که توانست کاندیدای مناسبی برای این منظور باشد گیاه میخک بود. البته توجه به این نکته در استفاده عمومی از روغن میخک کاملا ضروری است که روغن میخک در اندازه‌های بسیار کم اثرگذار و غیرمخرب است، اما اگر به مقدار زیاد بلعیده یا تزریق شود، ممکن است مشکلات حاد تنفسی و کبدی ایجاد کند یا به دستگاه عصبی مرکزی آسیب بزند. (ضمیمه سیب /دکتر مهدیه انتظاری/ استادیار شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی)
 
بالا