قبل از اینکه پیرامون دریا درمانی به بحث و گفتگو بپردازیم شایسته است بدوا به موخبر اشاره ای به بزرگی و جلال دریا بنماییم. حقیقتاً دریا شاهکار طبیعت و جهان ناپیدایی است که بشر هنوز به ژرفای عظمت و ماهیت آن پی نبرده است. مهم تر از همه آنکه رابطه بسیار تنگاتنگی با اصول حیات و تشابه ماهوی با موجودات زنده و سلولهای زنده دارد. به طوریکه اجزاء موجودات زنده ذره بینی دریا دقیقاً مشابه اجزاء موجود در سلولهای زنده خاک من جمله انسان می باشد.
دریاشناسان آب دریا را به جای پلاسمای خون سگ استفاده کردند بدون اینکه سگ بمیرد و حتی در مواردی خون سنگ را به طور کامل خارج نموده و در عوض آب دریا جایگزین آن نموده بی آنکه به مرگ و یا نابودی حیوان منجر گردد.
باید توجه داشت که دریا درمانی تنها به شنا کردن محدود نمی شود بلکه به چیزهایی که در سطح، زیر و پیرامون دریا موجود است گسترش و تعمیم پیدا می کند. عناوین و واژه هایی که ذیلاً اشاره می شود در قلمرو دریا درمانی ، خود مؤید گستره و وسعت کاربرد دریا درمانی می باشد.
۱) Slime Therapy درمان به وسیله رسوبات دریا
۲) Blneo Therapy درمان بوسیله استحمام در دریا
۳) Psammo Therapy درمان از طریق شن داغ کنار دریا
۴) Helio Therapy آفتاب درمانی
۵) Anemo Therapy درمان به وسیله نسیم دریا
مهمترین بخش دریا درمانی برای بیماریهای روماتیسمی بخش هیدروتراپی و آب درمانی آن می باشد.
● آب درمانی:
نیروی شناوری یا اثر Bouyancy بویانسی از ویژگیهای مطلوب آب می باشد طبق قانون ارشمیدس زمانیکه بدن انسان در آب غوطه ور است تحت تأثیر دو نیرو قرار می گیرد. اول اثر بویانسی یا نیروی شناور که وی را به سمت بالا پرتاب می نماید و دوم نیروی جاذبه عضو و اعضای بدن که او را به سمت پائین سوق می دهد. هنگامیکه انسان به صورت شناور روی سطح آب قرار می گیرد برایند نیروهای وارده به بدن وی صفر بوده و در حالت بی وزنی کامل قرار دارد. شرایط مطلوب بی وزنی به ماهیچه های ضعیف فرصت می دهد مفاصل معوف را به حرکت درآورند بدینوسیله دامنه حرکت مفاصل گسترش می یابد و بدین طریق به تدریج درد و سختی مفاصل و عضلات کم می شود.
اثرات دیگر آب درمانی به شرح زیر می باشد:
کاهش فشار عضلانی، افزایش جریان خون، دفع اسیدلاکتیک، کاهش تورم مفاصل و اعضاء متورم و کاستن از درد و سفتی مفصل.
حال ممکن است سئوال شود پس مزیت دریا درمانی نسبت به آب درمانی و هیدروتراپی چیست. اولاً آب دریا چگالتر و دارای دانسیته بیشتری می باشد و بدین وسیله شرایط بی وزنی را آسانتر و بهتر فراهم می نماید و از این طریق اعضایی که انجام حرکت برای آنها در هوا ممکن نیست این امکان را در آب دریا فراهم و ممکن می شود، علاوه بر این نشستن بیمار در ساحل و استنشاق هوا و یا افشانه ندربایی و نیز مشاهده افق، زیبائیهای دریا، شنیدن صدای امواج و لذت از تجلیات خدا بیمار را به وجد می آورد. گردش در ساحل دریا و قدم زدن در آب دریا ماهیچه های او را تقویت و نیرومند می سازد.
هنگام شنا کردن در دریا، امواج آب بیمار را به بالا و پائین برده او را می غلتاند. او را می چرخاند که مجموعه این حرکات همراه با حرکت مفاصل باعث ترشح اندورفین شده و مریض را به وجد آورده و در او احساس شعف و لذت ایجاد می نماید که خود انگیزه ای برای فعالیت تحرک بوده و او را به پویایی بیشتر ترغیب می نماید. از آنجا که سردی آب دریا و گاهی وزش شدید باد بیماری را بدتر و درد را افزایش می دهد عملاً دریا درمانی به جز دوران بسیار کوتاهی و نیز در مناطق حاره امکان پذیر نمی باشد از طرف دیگر آب دریا باید از نظر درجه حرارت مساوی درجه حرارت بدن بوده یعنی ۳۷ درجه سانتیگراد باشد و حتی کاهی برای بعضی از بیماران باید ۴۰ تا ۴۲ درجه باشد، لذا کشورهای اروپایی برای اینکه دریا درمانی را در تمام فصول سال تعمیم دهند بوسیله لوله های مخصوص آب دریا را دور ازشان و از عمق دریا که عاری از میکروب و آلودگی است منتقل کرده و آنگاه آنرا در استخرهای ویژه انباشته، گرم نموده و با ساختن اتاقهای مخصوص و گرم خانه های ویژه برای خشک نمودن بیمار (به وسیله اشعه ماوراء بنفش و غیره) و با عنایت به تمام نکات ایمنی و پزشکی دریا درمانی را انجام می دهند.
۱) Psamma Therapy شن درمانی:
شن دریا را در مخازنی ریخته و به این مخازن طوری می چرخند که متناوباً با آب گرم و داغ دریا آغشته می شوند و این شن داغ و مرطوب برای بعضی از اعضای بدن و گاهی برای تمام بدن به کار برده می شود. بزرگترین اثر شن درمانی ایجاد تعرق Dehydration می شود و این ویژگی مخصوصاً جهت مفاصلی که به علت ضربه، تصادف و تصادم متورم گردیده اند بسیار مفید است.
۲) Swine Therapy یا Pieo Therapy:
تمام مواد و اجزائی که در خاک کره زمین موجود است در دریا وجود دارد زیرا رودخانه کلیه مواد موجود در خاک را شسته به دریا می آورد به (ویژه در مدخل رودخانه ها به دریا). زمانیکه رودخانه به مناطق پریملک دریا می رسد به طور ناگهانی آب رودخانه رسوب نموده و در زمان رسوب گذاری Pinkton (تمام موجودات ذره بینی معلق در دریا اعم از گیاهی یا حیوانی) را بلعیده با خود به کف دریا می برد و بلعیدن این موجودات ذره بینی در حقیقت حیات بخش بوده و به خاک حیاتی تازه داده، این پدیده را تکامل خاک گویند. این خاک زنده که به صورت تنها و در بسیاری از اوقات با جلبک و یا عصاره جلبک آغشته می شود برای گشاده نمودن عروق سطحی و عمیق و شل نمودن مفاصل و ماهیچه ها و ازدیاد دامنه حرکتی استفاده میشود.
۳) درمان به وسیله باد یا Anemo Therapy:
گاهی ضمن دریا درمانی از نسیم ملایم دریایی استفاده می شود. برای انجام این کار باید افراد بسیار با تجربه با عنایت به سرعت، جهت و ارتفاع باد آن را جهت درمان بیماران مورد استفاده قرار دهند اگر شرایط فوق مورد نظر قرار گیرد باد می تواند در ازدیاد گردش خون و تبادل املاح در پوست نقش مهمی ایفا کند با توجه به این حقیقت که با تند و شدید برای بیمار بسیار مضر است.
۴) Helio Therapy یا درمان بوسیه آفتاب:
آفتاب درمانی یکی از ویژگیها و یا به عبارت بهتر بخشی مهم از دریا درمانی میباشد و البته باید قویاً به این نکته توجه داشت که آفتاب درمانی بدون سایه، چتر، باد یا دستگاه و وسایل اسپری Spary مضر، خطرناک و حتی گاهی مهلک میباشد.
دکتر رحیم کشمیری
مرکزآموزشی و درمانی چمران
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
دریاشناسان آب دریا را به جای پلاسمای خون سگ استفاده کردند بدون اینکه سگ بمیرد و حتی در مواردی خون سنگ را به طور کامل خارج نموده و در عوض آب دریا جایگزین آن نموده بی آنکه به مرگ و یا نابودی حیوان منجر گردد.
باید توجه داشت که دریا درمانی تنها به شنا کردن محدود نمی شود بلکه به چیزهایی که در سطح، زیر و پیرامون دریا موجود است گسترش و تعمیم پیدا می کند. عناوین و واژه هایی که ذیلاً اشاره می شود در قلمرو دریا درمانی ، خود مؤید گستره و وسعت کاربرد دریا درمانی می باشد.
۱) Slime Therapy درمان به وسیله رسوبات دریا
۲) Blneo Therapy درمان بوسیله استحمام در دریا
۳) Psammo Therapy درمان از طریق شن داغ کنار دریا
۴) Helio Therapy آفتاب درمانی
۵) Anemo Therapy درمان به وسیله نسیم دریا
مهمترین بخش دریا درمانی برای بیماریهای روماتیسمی بخش هیدروتراپی و آب درمانی آن می باشد.
● آب درمانی:
نیروی شناوری یا اثر Bouyancy بویانسی از ویژگیهای مطلوب آب می باشد طبق قانون ارشمیدس زمانیکه بدن انسان در آب غوطه ور است تحت تأثیر دو نیرو قرار می گیرد. اول اثر بویانسی یا نیروی شناور که وی را به سمت بالا پرتاب می نماید و دوم نیروی جاذبه عضو و اعضای بدن که او را به سمت پائین سوق می دهد. هنگامیکه انسان به صورت شناور روی سطح آب قرار می گیرد برایند نیروهای وارده به بدن وی صفر بوده و در حالت بی وزنی کامل قرار دارد. شرایط مطلوب بی وزنی به ماهیچه های ضعیف فرصت می دهد مفاصل معوف را به حرکت درآورند بدینوسیله دامنه حرکت مفاصل گسترش می یابد و بدین طریق به تدریج درد و سختی مفاصل و عضلات کم می شود.
اثرات دیگر آب درمانی به شرح زیر می باشد:
کاهش فشار عضلانی، افزایش جریان خون، دفع اسیدلاکتیک، کاهش تورم مفاصل و اعضاء متورم و کاستن از درد و سفتی مفصل.
حال ممکن است سئوال شود پس مزیت دریا درمانی نسبت به آب درمانی و هیدروتراپی چیست. اولاً آب دریا چگالتر و دارای دانسیته بیشتری می باشد و بدین وسیله شرایط بی وزنی را آسانتر و بهتر فراهم می نماید و از این طریق اعضایی که انجام حرکت برای آنها در هوا ممکن نیست این امکان را در آب دریا فراهم و ممکن می شود، علاوه بر این نشستن بیمار در ساحل و استنشاق هوا و یا افشانه ندربایی و نیز مشاهده افق، زیبائیهای دریا، شنیدن صدای امواج و لذت از تجلیات خدا بیمار را به وجد می آورد. گردش در ساحل دریا و قدم زدن در آب دریا ماهیچه های او را تقویت و نیرومند می سازد.
هنگام شنا کردن در دریا، امواج آب بیمار را به بالا و پائین برده او را می غلتاند. او را می چرخاند که مجموعه این حرکات همراه با حرکت مفاصل باعث ترشح اندورفین شده و مریض را به وجد آورده و در او احساس شعف و لذت ایجاد می نماید که خود انگیزه ای برای فعالیت تحرک بوده و او را به پویایی بیشتر ترغیب می نماید. از آنجا که سردی آب دریا و گاهی وزش شدید باد بیماری را بدتر و درد را افزایش می دهد عملاً دریا درمانی به جز دوران بسیار کوتاهی و نیز در مناطق حاره امکان پذیر نمی باشد از طرف دیگر آب دریا باید از نظر درجه حرارت مساوی درجه حرارت بدن بوده یعنی ۳۷ درجه سانتیگراد باشد و حتی کاهی برای بعضی از بیماران باید ۴۰ تا ۴۲ درجه باشد، لذا کشورهای اروپایی برای اینکه دریا درمانی را در تمام فصول سال تعمیم دهند بوسیله لوله های مخصوص آب دریا را دور ازشان و از عمق دریا که عاری از میکروب و آلودگی است منتقل کرده و آنگاه آنرا در استخرهای ویژه انباشته، گرم نموده و با ساختن اتاقهای مخصوص و گرم خانه های ویژه برای خشک نمودن بیمار (به وسیله اشعه ماوراء بنفش و غیره) و با عنایت به تمام نکات ایمنی و پزشکی دریا درمانی را انجام می دهند.
۱) Psamma Therapy شن درمانی:
شن دریا را در مخازنی ریخته و به این مخازن طوری می چرخند که متناوباً با آب گرم و داغ دریا آغشته می شوند و این شن داغ و مرطوب برای بعضی از اعضای بدن و گاهی برای تمام بدن به کار برده می شود. بزرگترین اثر شن درمانی ایجاد تعرق Dehydration می شود و این ویژگی مخصوصاً جهت مفاصلی که به علت ضربه، تصادف و تصادم متورم گردیده اند بسیار مفید است.
۲) Swine Therapy یا Pieo Therapy:
تمام مواد و اجزائی که در خاک کره زمین موجود است در دریا وجود دارد زیرا رودخانه کلیه مواد موجود در خاک را شسته به دریا می آورد به (ویژه در مدخل رودخانه ها به دریا). زمانیکه رودخانه به مناطق پریملک دریا می رسد به طور ناگهانی آب رودخانه رسوب نموده و در زمان رسوب گذاری Pinkton (تمام موجودات ذره بینی معلق در دریا اعم از گیاهی یا حیوانی) را بلعیده با خود به کف دریا می برد و بلعیدن این موجودات ذره بینی در حقیقت حیات بخش بوده و به خاک حیاتی تازه داده، این پدیده را تکامل خاک گویند. این خاک زنده که به صورت تنها و در بسیاری از اوقات با جلبک و یا عصاره جلبک آغشته می شود برای گشاده نمودن عروق سطحی و عمیق و شل نمودن مفاصل و ماهیچه ها و ازدیاد دامنه حرکتی استفاده میشود.
۳) درمان به وسیله باد یا Anemo Therapy:
گاهی ضمن دریا درمانی از نسیم ملایم دریایی استفاده می شود. برای انجام این کار باید افراد بسیار با تجربه با عنایت به سرعت، جهت و ارتفاع باد آن را جهت درمان بیماران مورد استفاده قرار دهند اگر شرایط فوق مورد نظر قرار گیرد باد می تواند در ازدیاد گردش خون و تبادل املاح در پوست نقش مهمی ایفا کند با توجه به این حقیقت که با تند و شدید برای بیمار بسیار مضر است.
۴) Helio Therapy یا درمان بوسیه آفتاب:
آفتاب درمانی یکی از ویژگیها و یا به عبارت بهتر بخشی مهم از دریا درمانی میباشد و البته باید قویاً به این نکته توجه داشت که آفتاب درمانی بدون سایه، چتر، باد یا دستگاه و وسایل اسپری Spary مضر، خطرناک و حتی گاهی مهلک میباشد.
دکتر رحیم کشمیری
مرکزآموزشی و درمانی چمران
دانشگاه علوم پزشکی شیراز