گویندگان ایرانی از دیرباز تاکنون در وصف نوروز و جشن فروردین که همراه مواهب گرانبهای طبیعت و هنگام تجدید عهد نشاط و شادمانی است، داد سخن داده‌اند و ما در ذیل به برخی از لطایف اشعار پارسی در این موضوع اشارت می‌کنیم:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]نزد یکدگر و هر دو زده یک بدگر بر[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]نوروز جهان پرور مانده ز دهاقین
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]دهقان جهان دیده‌اش پرورده ببر بر[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]آن زیور شاهانه که خورشید برو بست
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]آورد همی خواهد بستن به شجر بر[/TD]
[/TR]
و هم او در قصیده دیگر چنین گوید:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]میراث به نزدیک ملوک عجم از جم...[/TD]
فرخی ترجیع‌بند مشهوری در وصف نوروز دارد که بند اول آن چنین است:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]کلید باغ ما را ده که فردامان به کار آید[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]کلید باغ را فردا هزاران خواستار آید
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]تو لختی صبر کن چندان که قمری بر چنار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]چو اندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ترا مهمان ناخوانده به روزی صد هزار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]کنون گر گلبنی را پنج شش گل در شمار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]چنان‌دانی که هرکس را همی زو بوی یار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بهار امسال پندار همی خوشتر ز پار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]وزین خوشتر شود فردا که خسرو از شکار اید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ملک را در جهان هر روز جشنی داد و نوروزی[/TD]
[/TR]
منوچهری مسمطی در نوروز ساخته که بند اول آن این است:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]آمدنش فرخ و فرخنده باد[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]باز جهان خرم و خوب ایستاد
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]مرد زمستان و بهاران بزاد[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]ز ابر سیه روی سمن بوی راد
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]گیتی گردید چو دارالقرار[/TD]
[/TR]
هم او در مسمط دیگر گفته:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]زیرا که بود نوبت نوروز به نوروز[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]برزن غزلی نغز و دل‌انگیز و دلفروز
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ور نیست ترا بشنو از مرغ نوآموز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]کاین فاخته زان کوز و دگر فاخته زانکوز[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بر قافیه خوب همی خواند اشعار[/TD]
[/TR]
بوالفرج رونی گوید:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]روز بازار گل و نسرین است[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]آب چون آتش عود افروزست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]باد چون خاک عبیر آگین است[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]باغ پیراسته گلزار بهشت[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]گلبن آراسته حورالعین است[/TD]
[/TR]
مسعود سعد سلمان از عید مزبور چنین یاد کند:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]چگونه باشم بی روی آن بهشتی حور
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]رسید عید همایون شها به خدمت تو[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]نهاده پیش تو هدیه نشاط لهو و سرور[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]برسم عید شها باده مروق نوش
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به لحن بربط و چنگ و چغانه و طنبور[/TD]
[/TR]
جمال‌الدین عبدالرزاق گفته:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]هریکی چون نوعروسی در دگرگون زیوری[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]گر تماشا می‌کنی برخیز کاندر باغ هست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]باد چون مشاطه‌ای و باغ چون لعبت گری[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]عرض لشکر می‌دهد نوروز و ابرش عارض است[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]وز گل و نرگس مر او را چون ستاره لشکری
[/TD]
[/TR]
حافظ در غزلی گفته:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که قارون را غلطها داد سودای زراندوزی[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]ز جام گل دگر بلبل چنان مست می‌لعلست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی[/TD]
[/TR]
هاتف در قصیده‌ای گوید:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]زمین سبز نسرین خیز شد چون گنبد خضرا
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]ز فیض ابر آزاری زمین مرده شد زنده[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ز لطف باد نوروزی جهان پیر شد برنا
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بگرد سرو گرم پرفشانی قمری نالان[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به پای گل به کار جان سپاری بلبل شیدا...[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]همایون روز نوروز است امروز و بیفروزی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بر اورنگ خلافت کرده شاه لافتی ماوی[/TD]
[/TR]
قاآنی در قصیده‌ای به وصف نخستین روز بهار گوید:
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ز توبه توبه نمودم هزار بار امروز[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]هوا بساط زمرد فکند در صحرا[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بیا که وقت نشاطست و روز کار امروز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]سحاب بر سر اطفال بوستان بارد[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به جای قطره همی در شاهوار امروز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]رسد به گوش دل این مژده‌ام ز هاتف غیب[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که گشت شیر خداوند شهریار امروز[/TD]
[/TR]
| نوروز فراز آمد و عیدش به اثر بر |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]نزد یکدگر و هر دو زده یک بدگر بر[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]نوروز جهان پرور مانده ز دهاقین
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]دهقان جهان دیده‌اش پرورده ببر بر[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]آن زیور شاهانه که خورشید برو بست
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]آورد همی خواهد بستن به شجر بر[/TD]
[/TR]
و هم او در قصیده دیگر چنین گوید:
| نوروز بزرگ آمد آرایش عالم |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]میراث به نزدیک ملوک عجم از جم...[/TD]
فرخی ترجیع‌بند مشهوری در وصف نوروز دارد که بند اول آن چنین است:
| ز باغ ای باغبان ما را همی بوی بهار آید |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]کلید باغ ما را ده که فردامان به کار آید[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]کلید باغ را فردا هزاران خواستار آید
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]تو لختی صبر کن چندان که قمری بر چنار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]چو اندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ترا مهمان ناخوانده به روزی صد هزار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]کنون گر گلبنی را پنج شش گل در شمار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]چنان‌دانی که هرکس را همی زو بوی یار آید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بهار امسال پندار همی خوشتر ز پار آید[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]وزین خوشتر شود فردا که خسرو از شکار اید[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ملک را در جهان هر روز جشنی داد و نوروزی[/TD]
[/TR]
منوچهری مسمطی در نوروز ساخته که بند اول آن این است:
| آمد نوروز هم از بامداد |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]آمدنش فرخ و فرخنده باد[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]باز جهان خرم و خوب ایستاد
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]مرد زمستان و بهاران بزاد[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]ز ابر سیه روی سمن بوی راد
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]گیتی گردید چو دارالقرار[/TD]
[/TR]
هم او در مسمط دیگر گفته:
| نوروز بزرگم بزن ای مطرب نوروز |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]زیرا که بود نوبت نوروز به نوروز[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]برزن غزلی نغز و دل‌انگیز و دلفروز
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ور نیست ترا بشنو از مرغ نوآموز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]کاین فاخته زان کوز و دگر فاخته زانکوز[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بر قافیه خوب همی خواند اشعار[/TD]
[/TR]
بوالفرج رونی گوید:
| جشن فرخنده فروردین است |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]روز بازار گل و نسرین است[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]آب چون آتش عود افروزست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]باد چون خاک عبیر آگین است[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]باغ پیراسته گلزار بهشت[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]گلبن آراسته حورالعین است[/TD]
[/TR]
مسعود سعد سلمان از عید مزبور چنین یاد کند:
| رسید عید و من از روی حور دلبر دور |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]چگونه باشم بی روی آن بهشتی حور
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]رسید عید همایون شها به خدمت تو[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]نهاده پیش تو هدیه نشاط لهو و سرور[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]برسم عید شها باده مروق نوش
[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به لحن بربط و چنگ و چغانه و طنبور[/TD]
[/TR]
جمال‌الدین عبدالرزاق گفته:
| اینک اینک نوبهار آورد بیرون لشکری |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]هریکی چون نوعروسی در دگرگون زیوری[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]گر تماشا می‌کنی برخیز کاندر باغ هست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]باد چون مشاطه‌ای و باغ چون لعبت گری[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]عرض لشکر می‌دهد نوروز و ابرش عارض است[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]وز گل و نرگس مر او را چون ستاره لشکری
[/TD]
[/TR]
حافظ در غزلی گفته:
| ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که قارون را غلطها داد سودای زراندوزی[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]ز جام گل دگر بلبل چنان مست می‌لعلست[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی[/TD]
[/TR]
هاتف در قصیده‌ای گوید:
| نسیم صبح عنبر بیز شد بر توده غبرا |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]زمین سبز نسرین خیز شد چون گنبد خضرا
[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]ز فیض ابر آزاری زمین مرده شد زنده[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ز لطف باد نوروزی جهان پیر شد برنا
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]بگرد سرو گرم پرفشانی قمری نالان[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به پای گل به کار جان سپاری بلبل شیدا...[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]همایون روز نوروز است امروز و بیفروزی[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بر اورنگ خلافت کرده شاه لافتی ماوی[/TD]
[/TR]
قاآنی در قصیده‌ای به وصف نخستین روز بهار گوید:
| رساند باد صبا مژده بهار امروز |
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]ز توبه توبه نمودم هزار بار امروز[/TD]
[TR]
[TD="class: b"]هوا بساط زمرد فکند در صحرا[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]بیا که وقت نشاطست و روز کار امروز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]سحاب بر سر اطفال بوستان بارد[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]به جای قطره همی در شاهوار امروز[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="class: b"]رسد به گوش دل این مژده‌ام ز هاتف غیب[/TD]
[TD]
[/TD]
[TD="class: b"]که گشت شیر خداوند شهریار امروز[/TD]
[/TR]