فرآورده های لبنی و محصولات بدست آمده از شیر نقش مهمی در تغذیه و تامین انرژی مصرفی مردم ایفا می کنند. بدلیل مصرف زیاد، کارخانجات و صنایع لبنی تقریبا در کلیه شهرهای متوسط و بزرگ کشور احداث شده اند. ماده اولیه این صنعت شیر می باشد که در برخی مواقع از شیر تازه و یا از شیر خشک و یا سایر فرآورده های لبنی استفاده می شود.
با توجه به نوع محصولات تولیدی، کیفیت و کمیت پسابهای صنایع لبنی بسیار متفاوت است. BOD5 شیر خالص در حدود 100000 میلیگرم در لیتر است که در اثر ورود به منابع آبی باعث افت شدید اکسیژن محلول می گردد. ترکیباتی نظیر آلبومینوئیدها، کازتین، لاکتوز و چربی شیر دارای قابلیت تجزیه بیولوژیکی زیادی بوده و در اثر تجزیه سریع این مواد، این دسته از فاضلاب ها سریعاً سپتیک شده و بسیار متعفن می گردد. به همین دلیل ایجاد تصفیه خانه فاضلاب در این کارخانجات امری بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد.
صنایع لبنی در کشور را به گروه های مختلفی می توان تقسیم نمود که عبارتند از:
1- کارخانجاتی که فقط شیر پاستوریزه، خامه، ماست و دوغ تولید می کنند. این نوع کارخانجات در حد متوسط و کوچک بوده و معمولا ظرفیت تولید انها در حدود 20 الی 200 تن در روز می باشد.
2- کارخانجاتی که به طور عمده فقط پنیر تولید می کنند.
3- کارخانجاتی که فرآورده های خاص لبنی نظیر پنیر پیتزا، بستنی و ... تولید می کنند.
4- کارخانجاتی که طیف وسیعی از محصولات لبنی را تولید می کنند. این کارخانجات با داشتن واحدهای تولیدی مختلف شیر را به عنوان ماده اولیه دریافت نموده و طیف وسیعی از محصولات را تولید می کنند.
به این ترتیب همانگونه که مشخص می گردد بار آلودگی این صنایع بسیار متنوع بوده و کارخانجات مختلف با توجه به نوع تولید، میزان تولید و حتی موقعیت محلی خود فاضلاب و پساب های صنعتی با مشخصات متفاوتی را ایجاد می کنند.
با توجه به غلظت بالای آلودگی فاضلاب های لبنی معمولا ترکیبی از روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی برای تصفیه این فاضلاب ها بکار می رود. و معمولا از فرایند های چند مرحله ای برای رسیدن به استاندارد خروجی استفاده می شود. در هر صورت با توجه به نوع این فاضلاب روش های مختلفی برای تصفیه آن وجود دارد که انتخاب روش تصفیه تابع تنوع محصولات تولیدی در کارخانه و آنالیز دقیق نمونه فاضلاب می باشد. در حال حاضر به جز چند صنعت لبنی که فاضلاب خود را به شکل مناسبی تصفیه می نمایند، اکثر صنایع در تصفیه فاضلاب خود دچار مشکل می باشند.
لینک منبع : تصفیه فاضلاب صنایع لبنی
با توجه به نوع محصولات تولیدی، کیفیت و کمیت پسابهای صنایع لبنی بسیار متفاوت است. BOD5 شیر خالص در حدود 100000 میلیگرم در لیتر است که در اثر ورود به منابع آبی باعث افت شدید اکسیژن محلول می گردد. ترکیباتی نظیر آلبومینوئیدها، کازتین، لاکتوز و چربی شیر دارای قابلیت تجزیه بیولوژیکی زیادی بوده و در اثر تجزیه سریع این مواد، این دسته از فاضلاب ها سریعاً سپتیک شده و بسیار متعفن می گردد. به همین دلیل ایجاد تصفیه خانه فاضلاب در این کارخانجات امری بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد.
صنایع لبنی در کشور را به گروه های مختلفی می توان تقسیم نمود که عبارتند از:
1- کارخانجاتی که فقط شیر پاستوریزه، خامه، ماست و دوغ تولید می کنند. این نوع کارخانجات در حد متوسط و کوچک بوده و معمولا ظرفیت تولید انها در حدود 20 الی 200 تن در روز می باشد.
2- کارخانجاتی که به طور عمده فقط پنیر تولید می کنند.
3- کارخانجاتی که فرآورده های خاص لبنی نظیر پنیر پیتزا، بستنی و ... تولید می کنند.
4- کارخانجاتی که طیف وسیعی از محصولات لبنی را تولید می کنند. این کارخانجات با داشتن واحدهای تولیدی مختلف شیر را به عنوان ماده اولیه دریافت نموده و طیف وسیعی از محصولات را تولید می کنند.
به این ترتیب همانگونه که مشخص می گردد بار آلودگی این صنایع بسیار متنوع بوده و کارخانجات مختلف با توجه به نوع تولید، میزان تولید و حتی موقعیت محلی خود فاضلاب و پساب های صنعتی با مشخصات متفاوتی را ایجاد می کنند.
با توجه به غلظت بالای آلودگی فاضلاب های لبنی معمولا ترکیبی از روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی برای تصفیه این فاضلاب ها بکار می رود. و معمولا از فرایند های چند مرحله ای برای رسیدن به استاندارد خروجی استفاده می شود. در هر صورت با توجه به نوع این فاضلاب روش های مختلفی برای تصفیه آن وجود دارد که انتخاب روش تصفیه تابع تنوع محصولات تولیدی در کارخانه و آنالیز دقیق نمونه فاضلاب می باشد. در حال حاضر به جز چند صنعت لبنی که فاضلاب خود را به شکل مناسبی تصفیه می نمایند، اکثر صنایع در تصفیه فاضلاب خود دچار مشکل می باشند.
لینک منبع : تصفیه فاضلاب صنایع لبنی