baroon
متخصص بخش ادبیات
"يكي دو ماهي است احساس ميكنم صبر و تحمل گذشته را ندارم. برخوردم چه در محل كار و چه در منزل، به ويژه در منزل مناسب نيست. خيلي زود عصباني مي شوم و كنترلم را از دست مي دهم. تلاش مي كنم عصبانيتم را بروز ندهم اما نمي شود. ميدانم در اين مدت اطرافيان از دستم رنجيده اند چون گاهي واقعا جايي براي عصبانيت نبوده؛ ولي من با هر حرف و حركتي زود از كوره درمي روم.
حس ميكنم دوستانم از من فاصله گرفته اند. در منزل هم مادر، پدر و خواهرم سعي مي كنند كمتر با من صحبت كنند تا مبادا از مساله اي برنجم و عصباني شوم. از طرفي اين رفتار روي روابطم با نامزدم تاثير منفي گذاشته است. با وجودي كه او مرد متين و آرامي است و حرفي نمي زند اما چند بار رنجش را در چهره اش ديده ام. از اين وضعيت خسته و نگرانم."
درجاتي از افسردگي، عدم موفقيت در كار و روابط فردي و اجتماعي، فشارها و استرسهاي اجتماعي و خانوادگي، اضطراب، درگيري ذهني و عدم آگاهي از مهارت هاي حل مساله مي توانند زمينه ساز بروز خشم باشند.
نوع نگاه فرد به مسائل هم مي تواند فرد را دچار خشم و عصبانيت كند؛ به اين معني كه اگر از زاويه «بسته» به مسائل نگاه كنيم و تفسير ناقص و اشتباهي از آنها داشته باشيم، مسائل را بزرگتر از آنچه هست، مي بينيم. بزرگ شدن مسائل تحمل آنها را سخت و درنتيجه واكنش ما به آنها را شديدتر ميكند. اما اگر با ديد «باز» به مسائل نگاه كنيم و تفسير كامل و درستي از آنها داشته باشيم، مشكلات مربوط به هر مساله، به اندازه «حقيقي» آن خواهد بود. به اين ترتيب تحمل آن آسانتر و واكنش ما نسبت به مسائل بهتر خواهد بود.
در بسياري موارد افراد خشم شان را در محل كار يا در جمع دوستان و آشنايان بروز نمي دهند و اين خشم فروخورده را به شكلي ديگر، مثلا پرخاش با اهل منزل يا افراد ضعيف تر از خود بروز ميدهند. خشم فروخورده مي تواند باعث ايجاد يا تشديد افسردگي و اضطراب شود.
تبعات خشم
خشم و پرخاشگري بيترديد آسيب هايي را به ما و ديگران وارد ميكند. براي اينكه از نتايج منفي اين رفتار آگاه شويم، كافي است مروري بر تبعات منفي رفتار غضب آلودمان بر خود و ديگران داشته باشيم:
1- برنده- برنده نداريم؛
هر بار ابراز خشم بي دليل ما تاثير منفي بر روابط ما با ديگران دارد. در اين شرايط نه تنها برنده اي وجود ندارد بلكه اين رفتار روي عمق رابطه تاثير منفي مي گذارد و باعث سردي روابط مي شود.
2- اتلاف وقت و انرژي:
براي جبران اثرات منفي ناشي از بروز خشم مهارنشده مان بايد وقت و انرژي اضافي را صرف جبران خطا و ترميم رابطه مان كنيم.
3ـ سردي روابط:
پس از هر بار بروز خشم و پرخاشگري، مدتي درگير سردي روابط خواهيم شد. اين مساله براي ما و طرف مقابل هزينه هاي عاطفي را به همراه دارد.
4ـ عادت ميكنيم:
تداوم خشم پس از مدتي به جزئي از شخصيت ما تبديل ميشود. بعد از چندي به آن عادت مي كنيم و ديگران ما را به عنوان فردي عصبي و غيرمنطقي خواهند شناخت. اين صفت باعث كاهش عمق رابطه با ديگران و اشكال در برقراري ارتباط با آنها ميشود.
5ـ سيكل معيوب:
اگرچه ممكن است دفعات نخست اطرافيان بتوانند اين رفتار را تحمل كنند، بعد از مدتي آنها هم به رفتار ما واكنش نشان ميدهند. به اين ترتيب رفتار ما با اطرافيان وارد چرخه معيوبي مي شود؛ به اين معني كه ما عصباني مي شويم و طرف مقابل را خشمگين ميك نيم و اين روند مانند يك چرخه ادامه پيدا مي كند. اين سيكل باعث تخريب روابط مي شود.
از طرفي ممكن است با خشم حرفمان را به كرسي بنشانيم و ديگران از روي «اجبار» يا «مراعات حال» ما حرفمان را بپذيرند اما اين روند باعث ضربه خوردن لايه هاي عميق ارتباطي مي شود؛ هر چند روابط در سطح عادي به نظر برسند.
درمان
همانطور كه اشاره شد، عوامل مختلفي ميتوانند زمينه ساز بروز خشم و پرخاشگري باشند. براي درمان بهتر است به اين نكته ها توجه كنيم:
1ـ درمان اختلال زمينهاي:
اشاره كرديم درگيري با اختلالاتي چون افسردگي، اضطراب و استرس مي توانند زمينه ساز بروز خشم باشند. بنابراين يكي از راهكارهاي مديريت خشم، درمان اختلالات زمينه اي است.
2ـ فراگيري مهارتها:
توانايي كنترل بحران ها و آموختن مهارته اي حل مساله ميتواند به كنترل خشم كمك كند.
3ـ اصلاح ديد:
اگر با ديد باز و صحيح تري به مسائل نگاه كنيم، ديگر مسائل را بزرگتر از آنچه هست، نمي بينيم. به اين ترتيب، هم تحمل ما نسبت به مسائل بيشتر مي شود و هم مي توانيم آنها را راحت تر از پيش پا برداريم.
4- اضطراب:
آستانه تحريك افراد مضطراب، پايين است. بنابراين با كمك گرفتن از روان درماني، ريلكسيشن، درمان دارويي و كنترل اضطراب، خشم ناشي از آن هم كنترل مي شود.
خوددرماني
خودرويي را تصور كنيد كه با سرعت 100 كيلومتر در ساعت در حال حركت است. اگر راننده يك لحظه به تبعات اين سرعت بالا فكر كرده و سرعتش را كم كند، آسيب كمتري مي بيند. ما هم با مرور نتايج منفي ناشي از پرخاشگري مي توانيم بهتر به خودمان كمك كنيم؛ اما چگونه؟
1- با خودمان قرار بگذاريم فاصله اي بين «احساس خشم» و «ابراز خشم» ايجاد كنيم.
2- براي اين كار حدود ده ثانيه مكث كنيم. براي ايجاد اين وقفه زماني مي توانيم 20 شماره بشماريم يا نفس عميقي بكشيم يا يك ليوان آب بنوشيم، آبي به صورتمان بزنيم يا از مكاني كه در آن هستيم، فاصله بگيريم.
3- در اين فاصله به قراري كه در حالت آرامش (غيرعصبانيت) با خودمان گذاشته ايم، فكر كنيم. به ياد بياوريم كه اگر عصباني شويم، درگير تبعات منفي خشم خواهيم شد.
به اين ترتيب اگر هر بار به اندازه پنج تا ده درصد از واكنش هايمان كنترل شود، به تدريج مي توانيم به نتيجه مطلوب برسيم.
نكته: افراد درگير با خشم و پرخاشگري نياز به تشويق اطرافيان دارند تا بتوانند با گرفتن واكنش هاي مثبت از آنها، پس از مهار خشم به تدريج بر حالت هايشان غلبه كنند. بنابراين زماني كه اطرافيان تلاش فرد براي مهار خشمش را ميبينند، بايد با واكنش هاي مثبت او را تشويق كنند.
iranhalls.com