هیپنوتیزم درمانی

[B a R a N]

● تعریف هیپنوتیزم درمانی " هیپنوتیزم درمانی" یک روش درمانی است که در یک مرحله یا مراحلی از آن از هیپنوتیزم استفاده می شود. هیپنوتیزم درمانی می تواند به دو شکل متفاوت صورت بگیرد: ۱) دگر هیپنوتیزم درمانی: در این حالت، درمانگر پس از صحبت کردن با بیمار و ایجاد آمادگی ذهنی و روحی در او، در صورت نیاز بیمار به القای خُلسه هیپنوتیزمی، او را به عمق مناسبی که برای برنامه درمانی اش مناسب باشد، می رساند و در این شرایط به هیپنوتیزم درمانی می پردازد. ۲) خود هیپنوتیزم درمانی: در این روش کافی است بیمار طی ۲ یا ۳ جلسه ، طریقه استفاده از خود هیپنوتیزم و نحوه درمان و تلقین به خود را بیاموزد. پس از آن می تواند با روشی که یاد گرفته خودش را در خلسه هیپنوتیزمی قرار دهد و در این شرایط، به صورت ذهنی ، متن تلقین را مرور کند و یا به نوار صوتی که پس از چند دقیقه سکوت. (مدت لازم برای رسیدن او به حالت خود هیپنوتیزم) متن تلقین را پخش می کند ، گوش دهد. در این وضعیت ، بیمار بدون نیاز به مراجعات مکرر به مطب پزشک و صرف هزینه گزاف ، خودش این برنامه درمانی را انجام می دهد. برای آموزش خود هیپنوتیزم به افراد عادی جامعه، بایستی به نکات زیر توجه شود: ۱) آموزش خود هیپنوتیزم راه رسیدن سریع به حالت آرامش است. ۲) کسانی که برای آموزش خود هیپنوتیزم مراجعه می کنند ، از سلامت روانی و حداقل هوش متوسط بهره مند باشند. ۳) داوطلبان فراگیری خود هیپنوتیزم به این نکته توجه داشته باشند که برای رسیدن به عمق مناسبی از خلسه باید: الف) استعداد ذاتی داشته باشند. ب) با هیپنوتیزور همکاری لازم را بکنند. ۴) باید به کسانی که مایلند خود هیپنوتیزم را بیاموزند، این نکته مهم را تذکر داد که آنها در حالت خود هیپنوتیزم بیدار و هوشیار بوده و نسبت به صداها و وقایعی که در محیطشان می گذرند، آگاهی دارند و در پایان جلسه معمولاً آنها را به یاد می آورند. ۵) آموزش خود هیپنوتیزم با هوش ، قدرت خلاقیت و انگیزه داوطلب رابطه مستقیم دارد. بنابراین کسانی که عقب ماندگی ذهنی یا آشفتگی روانی دارند ، با احتمال زیاد به هیپنوتیزم و خود هیپنوتیزم نمی رسند. ۶) کسانی که در مدی تیشن، یوگا، ریلاکس شدن و ... پیشرفت خوبی داشته اند ، خیلی سریع تر و بهتر می توانند خود هیپنوتیزم را یاد بگیرند. ۷) کسانی که خود هیپنوتیزم را یاد می گیرند، هر قدرکه بیشتر تمرین کنند، هم زودتر به خُلسه هیپنوتیزم می رسند و هم عمق خلسه آنها بیشتر می شود . ● سندرم روده تحریک پذیر و درمان آن توسط هیپنوتراپی متمرکز بر دستگاه گوارش سندرم روده ی تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome (IBS)) یک بیماری شایع، مزمن و ناتوان کننده و بخشی از اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (Functional gastrointestinal disorders) می باشد که با علایم درد یا ناراحتی (Discomfort) شکمی همراه با اختلال در دفع و عادات روده تظاهر پیدا می کند. شیوع این بیماری در جامعه بالا و بین ۹ تا ۲۲ درصد می باشد با این حال در حدود ۷۰ درصد مبتلایان به IBS به پزشک مراجعه نمی کنند که عواملی از قبیل فرهنگ، شدت بیماری، فاکتورهای سایکولوژیک، دسترسی به پزشک و ... در این امر دخیل می باشند، با این وجود حدود ۱۲ درصد بیماران مراجعه کننده به درمانگاه های عمومی و ۲۵ تا ۵۰ درصد بیماران مراجعه کننده به کلینیک های تخصصی گوارش را این بیماران تشکیل می دهند. شیوع IBS در نقاط جغرافیایی مختلف با هم متفاوت است، اما به طور کلی در زنان شیوع بیشتری دارد و سن اکثر بیماران ۳۰-۵۰ سال می باشد. تا کنون به جز یک مطالعه در شهرکرد که شیوع IBS را کمتر از کشورهای غرب و نزدیک به جوامع آسیا گزارش نموده است مطالعه ی جامعی در مورد اپیدمیولوژی این بیماری در ایران انجام نشده است. IBS اغلب با اختلالات سایکولوژیک از قبیل اضطراب و افسردگی، اختلال در کیفیت زندگی، ناتوانی، اختلال در امور شغلی و غیبت از محل کار و ایجاد مخارج سنگین همراه است. عوامل روانشناختی اگرچه به خودی خود بخشی از IBS نمی باشند، نقش مهمی در سیر بیماری و پیامدهای بالینی دارند. استرس، اضطراب و افسردگی در این بیماران شایع و قویاً با شروع و شدت علایم ارتباط دارند به طوری که برخی از محققین IBS را جزئی از اختلالات روان-تنی (Psychosomatic) قلمداد می کنند. علایم IBS بر اساس شدت به خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی می شود. حدود ۱۵ در صد از بیماران دارای علایم شدید و اکثراً به درمان های رایج (دارو و رژیم درمانی) مقاوم هستند که به خاطر ویزیت ها و معاینات مکرر در نزد متخصصین متعدد و درمان های طولانی مدت اما نا موفق، بار مالی و کاری زیادی را بر سیستم بهداشتی متحمل می کنند از این رو همواره درمان و نحوه ی برخورد با این بیماران از مشکلاتی است که متخصصین گوارش و همچنین خود بیماران با آن روبرو می باشند. در نتیجه از چند دهه ی گذشته تا کنون بیماران مقاوم به درمان مرکز توجه درمان های سایکولوژیک از قبیل درمان شناختی-رفتاری (Cognotive-Bhavioral Therapy)، آرام سازی، روان درمانی پویا و هیپنوتراپی قرار گرفته اند. هر چند که تعریف جامعی از IBS ِ مقاوم به درمان (Refractory IBS) وجود ندارد، طبق شواهد تا کنون پر کاربرد ترین و مؤثر ترین درمان برای این نوع بیماران متد هیپنوتراپی متمرکز بر دستگاه گوارش می باشد که اولین بار در سال ۱۹۸۴ توسط دکتر Whorwell ابداء گردید و شامل ۱۲ جلسه ی هفتگی به همراه تمرین خود هیپنوتیزم توسط نوار صوتی در منزل در فواصل جلسات می باشد. در هر جلسه پروسه ی هیپنوتراپی طبق استاندارد شامل مراحل القاء، آرام سازی، عمیق سازی خلسه، تلقینات درمانی متمرکز بر دستگاه گوارش، تلقینات تقویت اگو (Ego strengthening) و پایان دادن به خلسه می باشد. کارایی این متد در مطالعات بسیاری ارزیابی شده و بیش از ۷۰ درصد بیماران مقاوم به درمان به هیپنوتراپی پاسخ می دهند و از این دسته در بیش از ۸۰ درصد آثار درمانی از ۲ تا ۵ سال پایدار بوده است. هیپنوتراپی علاوه بر بهبود درد، ناراحتی شکمی و عادات روده همچنین موجب بهتر شدن کیفیت زندگی، کاهش اضطراب و افسردگی و بهبود سایر مشخصات غیر روده ایی IBS از قبیل استفراغ، تهوع، سردرد، خستگی و نفخ به میزان چشم گیری شده است. کارایی قابل توجه هیپنوتراپی در درمان IBS منجر به ایجاد یک مرکز درمانی درUK National Health Service شده که اختصاصاً به درمان این بیماران می پردازد. گروه هیپنوتراپی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حال حاضر در حال انجام یک مطالعه در این زمینه با کمک مؤسسه تحقیقاتی درمانی گوارش پورسینای حکیم در اصفهان می باشد. امیدواریم با نتایج این مطالعه بتوانیم قدمی در راه کمک به درمان این بیماران برداشته باشیم.

منابع برای مطالعه بیشتر: Hasler WL, Owyang C. Irritable bowel syndrome. In: Yamada T, editor. Textbook of gastroenterology. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, ۲۰۰۳: ۱۸۱۷-۱۸۴۰. Gonsalkorale WM, Houghton LA, Whorwell PJ. Hypnotherapy in irritable bowel syndrome: a large-scale audit of a clinical service with examination of factors influencing responsiveness. Am J Gastroenterol ۲۰۰۲; ۹۷(۴):۹۵۴-۹۶۱. Gonsalkorale WM, Miller V, Afzal A, Whorwell PJ. Long term benefits of hypnotherapy for irritable bowel syndrome. Gut ۲۰۰۳; ۵۲(۱۱): ۱۶۲۳-۲۹. Gonsalkorale WM, Toner BB, Whorwell PJ. Cognitive change in patients undergoing hypnotherapy for irritable bowel syndrome. J Psychosom Res ۲۰۰۴; ۵۶(۳):۲۷۱-۲۷۸. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر سؤالات خود را در سایت مطرح کنید. علی غلامرضایی دانشجوی سال سوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مسؤول گروه مطالعاتی هیپنوتراپی بالینی-دانشگاه علوم پزشکی اصفهان-دانشکده پزشکی-کمیته تحقیقات دانشجویان علی غلامرضایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان-دانشکده پزشکی-کمیته تحقیقات دانشجویان

منبع : انجمن درمانگران ایران