«ميزگرد سلامت» درباره ميگرن خانم صديقه عظيمي 46 ساله با حضور دکتر بابک زماني متخصص مغز و اعصاب، دکتر فريبا قلمکار متخصص پوست و مو، دكتر محمدرضا خدايي روانپزشك، دكتر مجيد حيدريان فوق‌تخصص درد، دكتر تيرنگ نيستاني متخصص تغذيه و دکتر محمدحسين الحي‌سورمقي استاد دانشکده داروسازي
وقتي ميگرن شعله‌ور مي‌شود ...
سوژه ميزگرد اين هفته ما خانمي است که بيش از 30 سال است به ميگرن دچار است. ميگرن و سردردهاي هميشگي از يک سو و اتفاقاتي که اخيرا براي او افتاده يعني عدم پاسخ بدنش به مسکن باعث آزارش شده و به دنبال راه‌حل مي‌گردد. با ميزگرد اين هفته همراه ما شويد تا ببينيم کارشناسان چه کمکي مي‌توانند به اين خانم و ديگر بيماراني که مشکل ميگرن دارند، بکنند.
خانم صديقه عظيمي که سال‌هاست با ميگرن زندگي مي‌كند درباره مشکل فعلي‌اش مي‌گويد:
بـا هـيـچ آرامبـخشـي آرام نـمـي‌شـوم
سلامت: خانم عظيمي، اگر قرار باشد بزرگ‌ترين مشکل خود را در حال حاضر براي ما توصيف کنيد چه مي‌گوييد؟
شايد انتظار داشته باشيد برايتان از سردردهاي ميگرن که امانم را بريده بگويم اما مشکل فعلي من که شايد بيشتر از ميگرن برايم آزاردهنده شده اين است که ديگر با مسکن هم آرام نمي‌شوم. به علاوه از ديدن خودم در آينه با اين لک‌هاي پوستي که عوارض مسکن خوردن‌هاي زياد است خسته شده‌ام.
سلامت: لک‌هاي پوستي؟
حدود 12 سال است که صورتم دچار لک شده است. ابتدا وسط پيشاني‌ام بود، بعد پشت لب‌هايم لک آورد و بعد لک‌هاي پيشاني‌ام بزرگ‌تر شد و گونه‌هايم هم لک آورد.
سلامت: آيا دليل آن را مي‌دانيد؟
فکر مي‌کنم به دليل مصرف زياد مسکن و عصبي بودن بوده است.
سلامت: اين تشخيص پزشک است؟
خير. اين چيزي است که من فکر مي‌کنم. به هر پزشکي مراجعه مي‌کردم ابتدا مي‌گفتند که لک هورموني يا لک بارداري است اما به نظرم اصلا لک‌هاي پوستي من به اين دليل نيستند چون در دوران بارداري و بعد از آن دچار لک نشدم. تقريبا فرزندم 10 ساله بود که لک‌ها نمايان شدند. قرص ضدبارداري هم مصرف نمي‌کردم.
سلامت: وقتي به پزشک مي‌گفتيد که لک به دليل بارداري‌تان نبوده، چه نظر ديگري داشتند؟
نظر خاصي نداشتند. مي‌گفتند شايد به دليل شرايط محيطي مانند آفتاب باشد.
سلامت: آيا دارويي هم براي از بين بردن لک مصرف کرديد؟
هرچه دارو مي‌دادند اکثرا لايه‌بردار بود که بدتر سبب تحريک پوستم مي‌شد و لک‌هايم را هم درمان نمي‌کرد.
سلامت: اهل آرايش زياد هستيد؟
حالا خيلي اما قبلا خيلي آرايش نمي‌کردم که بگويم لک‌ها به دلايل زدن مثلا کرم‌پودر زياد به وجود آمده است. البته از زماني که لک‌هاي بزرگ‌تر و شديدتر شد ناچارا از کرم‌پودرهايي که پوشش‌دهي خوبي دارند، استفاده مي‌کنم.
سلامت: فکر مي‌کنيد دليل لک پوستي شما مصرف زياد مسکن است. پس چرا اين همه مسکن مصرف مي‌کنيد؟
به دليل ميگرن. ميگرن من ارثي است و از حدود 13، 14 سالگي به آن مبتلا شدم. از همان موقع مصرف مسکن را شروع کردم. داروهاي مخصوص ميگرن با من سازگار نبود و به هر پزشکي مراجعه مي‌کردم برايم مسکن تجويز مي‌کرد. البته توصيه كردند به كلينيك درد بروم اما جدي نگرفتم و گفتم مگر چه كمكي از دست آنها برمي‌آيد.
سلامت: چه نوع مسکن‌هايي دريافت مي‌کنيد؟
از مفناميک‌اسيد و ديازپام شروع کردم و به کديين رسيدم. الان حتي کديين هم جوابگو نيست و شياف ايندومتاسين و شل‌کننده عضلات استفاده مي‌کنم.
سلامت: آيا پزشک معالج شما معتقد نبودند لک پوستي به دليل مصرف مسکن است؟
خير. البته به من توصيه کردند تا جاي ممکن مسکن دريافت نکنم زيرا بدن به آن معتاد مي‌شود. آزمايش کبدي هم برايم تجويز کردند که خدا را شکر مشکلي نداشتم.
سلامت: چه زمان‌هايي بيشتر دچار سردرد مي‌شويد و مجبوريد مسکن بخوريد؟
ميگرن من همان‌طور که گفتم ارثي است و مسکن هم خيلي آن را آرام نمي‌کند. با اين حال به تجربه فهميده‌ام که آب و هواي آلوده آن را تشديد مي‌کند. وقتي قرار است به مرکز شهر بروم اول 2 مسکن مي‌خورم، بعد راهي مي‌شوم وگرنه بعد هم مجبورم سردرد را تحمل کنم هم مسکن بخورم.
سلامت: بعد از اين همه سال آيا لک‌هاي شما در حال گسترده شدن است؟
نه الحمد‌ا... چند ماهي است که دوره‌هاي پاکسازي پوست را مي‌گذرانم و خودم نيز از محصولاتي که پايه گياهي دارند استفاده مي‌کنم. فکر مي‌کنم به دنبال مصرف اين محصولات لک‌هايم بهتر شده است.
سلامت: لطفا بفرماييد اين محصولات دقيقا چيست و چرا باعث برطرف شدن لک‌هاي شما شده است؟
زمينه پوستي من خشک است و يکي از دلايل بروز لک هم همين خشکي است. من خيلي آب نمي‌خورم. اهل ميوه خوردن هم نيستم. رژيم غذايي صحيحي هم نداشته‌ام و به همين دلايل پوستم خشک است. به دنبال همين خشکي حتي دچار چروک پوست هم شده بودم. شروع کردم به آبرساني به پوستم و فکر مي‌کنم به کمک کرم‌هاي مرطوبکننده قوي 50 درصد لک‌هايم از بين رفته است. البته بگويم که خودم هم ديگر از حساسيت قبلي‌ام کاسته شده و در خط ضدلک و اين حرف‌ها نيستم و به آنها توجهي ندارم.
نظر متخصص مغز و اعصاب
دکتر بابک زماني استاديار دانشگاه علوم‌پزشکي تهران:
اعـتـيـاد به مـسـکـن‌هـا مـيـگـرن را بـدتـر مـي‌کـنـد
مهم‌ترين عارضه مصرف مداوم و تعداد زياد مسکن، تشديد سردرد است. اصلا يکي از مهم‌ترين دلايل تشديد سردردهاي ميگرني مصرف بالاي مسکن است. درواقع خود مغز سيستمي دارد که درد را کنترل مي‌کند که به آن سيستم کنترل مرکزي درد مي‌گويند. ميزان و شدت درد 2 فاکتور دارد که ما هميشه يک فاکتور را در نظر مي‌گيريم و فاکتور دوم به نظرمان نمي‌آيد. فاکتور اول شدت محرکي است که سبب درد مي‌شود. فاکتور دوم که شايد اهميت آن اگر بيشتر از فاکتور اول نباشد کمتر از آن نيست، ميزان حساسيت مغز به درد است. وقتي درد شديدي در قسمتي از بدن ايجاد مي‌شود مثلا وقتي دست مي‌سوزد يا شست پا به ميز مي‌خورد بعد از چند ثانيه يا حداکثر چند دقيقه با وجود اينکه آن زخم يا جراحت همچنان وجود دارد، درد به شدت تخفيف پيدا مي‌کند، دليل آن هم اين است که سيستم کنترل درد در مغز، درد را تحت کنترل مي‌گيرد. اينکه ما يک درد را چقدر احساس مي‌کنيم غير از ميزان شدت درد به سطح فعاليت اين سيستم ارتباط دارد و اين حتي از فاکتور اول يعني شدت درد مهم‌تر است. مصرف طولاني و زياد مسکن مثلا براي کنترل سردرد که بارزترين موضوعي است که هر روز با آن روبه‌رو مي‌شويم، باعث مي‌شود سيستم کنترل مرکزي درد به شدت تضعيف شود و نتواند درد را کنترل کند. به دنبال اين موضوع ما براي کنترل دردهايمان به يک سيستم کنترل خارجي درد نياز پيدا مي‌کنيم و در نتيجه مدام مسکن مي‌خوريم. پس مسکن سردرد را خوب مي‌کند ولي باعث مي‌شود سيستم کنترل مرکزي درد در مغز ضعيف شود در نتيجه ما با فواصل کوتاه‌تر و شديدتر دچار سردرد مي‌شويم. کساني که مثلا به مورفين اعتياد پيدا مي‌کنند در ابتدا از آن لذت مي‌برند اما بعد از مدتي با همان مقدار قبلي ديگر لذت نمي‌برند و با مصرف نکردن آن دچار درد شديد مي‌شوند. علت اين دردها به دنبال قطع مورفين اين است که مورفين خارجي کاملا سيستم کنترل مرکزي درد در مغز را از بين مي‌برد. معتادان بعد از قطع مورفين چيزي جز درد احساس نمي‌کنند. اين به آن معني است که اگر سيستم مرکزي درد در مغز کار نکند ما مرتبا احساس درد خواهيم داشت.
گفته مي‌شود افرادي که دچار سردردهاي ميگرني هستند به دنبال مصرف بالاي مسکن سردردهاي دو هفته يک بار آنها تبديل به سردردهاي مزمن روزانه مي‌شود.
البته سوءتفاهماتي در جامعه پزشکي درباره درمان سردرد و ميگرن وجود دارد که به جامعه عمومي هم انتقال يافته است. بسياري از پزشکان تصور مي‌کنند درمان ميگرن استفاده از داروهاي مسکني است که درد را کنترل مي‌کند و تصور مي‌شود داروهاي جديدي که از خارج از کشور براي ميگرن آورده مي‌شود چيزي غير از مسکن است در حالي که اين‌طور نيست و تماما مسکن هستند و براي درمان ميگرن مناسب نيستند. برخلاف تصورات قديمي که گفته مي‌شد هرکس سردرد ميگرني دارد بايد مسکن زياد مصرف کند، امروزه تاکيد بر اين است که با شروع درد نبايد مسکن خورد مگر اينکه تعداد سردردها از حدي که يک بار در هفته است کمتر شود.
در اين صورت مي‌توان از مسکن استفاده کرد. در اين شرايط است که بيمار لذت استفاده از مسکن را مي‌فهمد.
نکته اصلي و مهم در درمان ميگرن اين است که درمان‌هاي دارويي و غيردارويي‌اي براي بيمار انجام شود که بيمار دچار سردرد زياد نشود. اجتناب از مصرف مسکن، داروهاي هورموني، سيگار و مشروب و البته استفاده از درمان‌هاي دارويي مداوم در صورت داشتن سردرد زياد براي پيشگيري از سردرد و نه برطرف شدن آن مي‌تواند در درمان ميگرن موثر باشد. براي افرادي که به مصرف مسکن‌ها اعتياد پيدا کرده‌اند بايد گفت کنار گذاشتن اين مسكن‌ها اگر داروي تشنج نباشند، مشکلي پيش نمي‌آورد و تنها فرد سردرد پيدا مي‌کند که ناچارا بهتر است چند روزي سردرد را تحمل کند تا گيرنده‌هاي مغز به اصطلاح کامپيوتري «ريست» شود.
نظر متخصص داروسازي
علف چاي براي ميگرن خوب است
دكتر محمدحسين صالحي سورمقي/ متخصص فارماكوگنوزي و استاد دانشکده داروسازي دانشگاه تهران
ميگرن مطلقا داروي شيميايي يا گياهي درمان‌کننده ندارد و آنچه در حال حاضر براي آن استفاده مي‌شود، مسکن است. به اين دليل که هنوز علت اصلي ميگرن مشخص نشده است. 25 تا 45 سالگي، سن شدت سردردهاي ميگرني است. قبل از 25 سالگي ميزان ابتلا به ميگرن کم است و بعد از 45 سالگي نيز دردهاي ميگرني تخفيف پيدا مي‌کنند يا از بين مي‌روند. سردردهاي ميگرني با سردردهاي معمولي متفاوت‌اند. به همين دليل داروهاي مسکن معمولي نمي‌تواند بر کاهش درد آنها تاثير چنداني بگذارد.
گياهان ضددرد، نمي‌توانند روي سردردهاي ميگرني تاثير بگذارند. مثلا گياه نعناع، ضدسردرد و ضددرد است ولي محصولاتي که از گياه نعناع به دست مي‌آيند روي سردردهاي ميگرني تاثيري ندارند. از ميان گياهاني که تاثير نسبتا خوبي روي ميگرن دارند، علف چاي است. اين گياه به نام «هوفاريقون» يا «گل هزار چشم» هم شناخته مي‌شود و قدمت مصرف آن به بيش از 2 هزار سال مي‌رسد و اکثر دانشمندان دنيا از جمله ابن‌سينا و رازي از اين گياه استفاده مي‌کردند، در درجه اول براي درمان انواع و اقسام مشکلاتي که با افسردگي ايجاد مي‌شوند مانند ترس، دلهره، اضطراب، بدخوابي، بي‌خوابي، فکرهاي مغشوش، عدم تمرکز، زودعصبي شدن و ... . در سال‌هاي اخير تحقيقات بسياري روي اين گياه انجام داده‌اند و مشخص شده اين گياه براي افراد وسواسي، مبتلايان به وزوز گوش و بيش‌فعالي نيز مفيد است. يکي از اثراتي که در سال‌هاي اخير روي آن بررسي‌هايي صورت گرفته اين است که علف چاي براي درمان ميگرن هم مفيد است و گرچه درمان‌کننده نيست اما به عنوان مسکن، داروي خوبي براي مبتلايان محسوب مي‌شود.
اين گياه به شکل دارويي نزديک به 15 سال است که در ايران توليد مي‌شود و به نام «هايپيران» شناخته مي‌شود. در صورتي که از اين قطره درست استفاده شود، تا 90 درصد مي‌تواند تسکين‌دهنده حملات ميگرني باشد و يکي از موفق‌ترين داروهاي گياهي موجود است. البته در بيش از 50 درصد افراد اين گياه مي‌تواند علائم سردرد را به صفر برساند و در درصد کمتري شدت سردردها را کمتر کند. به اين موضوع نيز بايد توجه داشت که داروهاي شيميايي عوارضي براي بيمار دارند. به‌عنوان نمونه در افراد مسن سبب سکته مي‌شوند ولي هايپيران هيچ‌گونه عوارض داروهاي شيميايي را ندارد. ولي به سرعت داروهاي شيميايي نيز عمل نمي‌کند و با کمي گذشت زمان موفقيت داروهاي شيميايي را دارد. اين دارو را در هر سن و سالي مي‌توان مصرف کرد و استفاده طولاني‌مدت آن بدون عارضه است.
نظر متخصص پوست و مو
چرا پوست صورت لک مي‌شود؟
دکتر فريبا قلمکار/ دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي
تغييرات پوست عمدتا به 2 بخش تقسيم مي‌شوند و علل بروز لک‌هاي پوستي براساس آن تشخيص داده مي‌شوند و مورد درمان قرار مي‌گيرند. يکي از تغييرات پوستي مربوط به نواحي‌اي از بدن است که در معرض نور آفتاب هستند و ديگر تغييرات پوستي مربوط به نواحي‌اي که در معرض نور آفتاب نيستند.
بيشترين لک‌هاي پوستي و تيرگي‌هايي که در پوست ديده مي‌شود مربوط به نواحي در معرض نورآفتاب مانند صورت است. در نواحي دور از نور آفتاب معمولا تيرگي و لک پوستي بسيار کمتر ديده مي‌شود. دلايل بروز لک‌هاي پوستي بسيار متنوع و متفاوت هستند. به صورت عام بيشترين ضايعه پوستي که مردم با آن مشکل دارند، لک در ناحيه صورت است که اکثرا در خانم‌ها و 10 درصد در مردان ديده مي‌شود. اين نوع تيرگي تحت عنوان ملاسما شناخته مي‌شود و به صورت خاص در نواحي در معرض نور آفتاب و به ويژه صورت، روي گونه‌ها، پشت لب، پيشاني و چانه بروز مي‌کند. اين لک‌ها قرينه و دوطرفه هستند و تيرگي آنها به زمينه پوست بستگي دارد. علت آن در خانم‌ها بارداري و مصرف قرص‌هاي ضدبارداري حاوي استروژن و پروژسترون است. لک‌هايي که در پي بارداري ايجاد شده‌اند ممکن است بعد از بارداري از بين بروند اما در اکثر موارد از بين نمي‌روند. در برخي از موارد هم ممکن است دليل لک پوستي اصلا نامعلوم باشد. در اکثر موارد اين لک‌ها در سنين باروري بروز مي‌کنند. به همين دليل آنها را به مسايل هورموني و بارداري ربط مي‌دهند. دسته کمي از متخصصان هم معتقدند اختلالات تخمداني در بروز اين لک‌ها موثرند اما اين موضوع به اثبات علمي نرسيده است. دليل اينکه بيشتر به نظر مي‌رسد ملاسماها دلايل هورموني و باروري داشته باشند اين است که معمولا بعد از سنين يائسگي ديده نمي‌شوند.
از جمله ديگر علل بروز لک‌هاي پوستي مي‌تواند کمبود برخي ويتامين‌ها، بيماري‌هاي غدد مانند اختلالات تيروييد، بيماري آديسون و کوشينگ باشد. برخي بيماري‌هاي عفوني و برخي بدخيمي‌هاي داخلي هم مي‌توانند سبب بروز لک پوستي شوند. مصرف برخي داروها مانند قرص‌هاي ضدبارداري هم سبب تيرگي پوست مي‌شود. همان‌طور که پزشکان به خانم عظيمي گفته‌اند مصرف بالاي مسکن ممکن است ايجاد اختلالات کليوي و کبدي کند اما لک صورت نمي‌آورد گرچه اختلالات اساسي کليه مانند نارسايي کليه سبب تيرگي پوست مي‌شود. گاهي در مواردي که لک پوستي به دنبال مصرف داروها به وجود آمده باشد به دنبال قطع دارو از بين مي‌رود. البته بيمار ناچار است اين موضوع را تحمل و داروي تجويزي را مصرف کند زيرا به هر حال سلامتي ارجح بر زيبايي است. بعد از اتمام مصرف دارو، لک‌ها کم‌رنگ‌تر مي‌شوند و فرد با مصرف داروهاي روشن‌کننده پوست تحت‌نظر پزشک و استفاده از ضدآفتاب مي‌تواند آنها را کاملا برطرف کند.
اولين راه برخورد با تيرگي و لک پوستي، مصرف ضدآفتاب هم در تابستان و هم زمستان است. بعد از استفاده از کرم‌هاي حاوي اسيدهاي ميوه، رتينوييدها و عوامل بي‌رنگ‌کننده مي‌توانند موثر باشند. البته مصرف بي‌رنگ‌کننده‌هايي مانند هيدروکينون که درصد بالاي 4 يا 5 آن اصلا توصيه نمي‌شود و خود مي‌تواند اختلال رنگ پوست ايجاد کند، بايد حتما طبق تجويز پزشک باشد و عصر و شب مصرف شوند. رتينوييدها را هم بهتر است شب‌ها مصرف کنيم اما اسيدهاي ميوه را مي‌توان در طول روز استفاده کرد.
از آنجا که برخي ويتامين‌ها و کمبود آنها در بروز لک پوستي موثر است، استفاده از کرم‌هاي حاوي ويتامين c و حتي ويتامين c خوراکي مي‌تواند در کاهش آنها نقش داشته باشد. برخلاف آنچه خانم عظيمي به آن اشاره کردند، خشکي پوست مي‌تواند سبب تيرگي پوست شود اما لک پوستي نمي‌آورد. درمان خشکي پوست، کرم مرطوبکننده است. کساني که از رتينوييدها يا اسيدهاي ميوه استفاده مي‌کنند هم ابتدا دچار خشکي پوست مي‌شوند اما به دنبال مصرف کرم مرطوبکننده اين خشکي و تيرگي ناشي از آن برطرف مي‌شود. همان‌طور که به خانم عظيمي گفته شده ممکن است لک پوستي ايشان به دلايل هورموني باشد. شايد هم اصلا دليل و علت مشخص نداشته باشد. به هر حال توصيه بنده به ايشان مصرف مداوم کرم ضدآفتاب و کرم مرطوبکننده است. داروهاي موضعي مانند کم‌رنگ‌کننده يا لايه‌بردارها هم مفيدند و بعد از 6 هفته اثر خود را نشان مي‌دهند.
نظر روانپزشك
مثلث ميگرن، گمال‌گرايي و افسردگي
دكتر محمدرضا خدايي/ عضو هيات علمي دانشگاه علوم‌بهزيستي و توانبخشي
سردردها علامت مشترك بين بيماري‌هاي مختلف هستند. سردرد مي‌تواند در اثر ميگرن، ناراحتي‌هاي عصبي، مشكلات چشم، مسائل مغزي و... بروز كند. سردرد ميگرن خيلي مواقع با سردردهاي كششي اشتباه مي‌شود. سردردهاي ناگهاني يك‌طرفه و عودكننده علامت مشخص ميگرن است كه اغلب همراه با علائمي مانند حالات تهوع، استفراغ، ناراحتي‌هاي گوارشي، بينايي، ترس از نور، احساس خستگي، گرفتگي عضلات، درد چشم و... است.
سردردهاي ميگرني در خانم‌ها بيشتر است. دليل آن هم احتمالا به مسائل هورموني زنانگي به ويژه استروژن بازمي‌گردد. استرس‌ها، كم‌خوابي، فشارهاي روحي، اشتغال فكري و كاري زياد، خستگي‌هاي فكري و جسمي و مصرف برخي غذاهاي محرك، مي‌تواند سبب شروع سردردها يا تشديد آنها شود. جالب است بدانيد سردردهاي ميگرني در برخي افراد بيشتر ديده مي‌شود. به عنوان نمونه افرادي كه شخصيت كمال‌گرا و كمال‌طلب دارند و دقت زيادي در انجام هر كاري به خرج مي‌دهند، سريع دچار استرس مي‌شوند، در كارها عجول هستند يا خودخوري دارند و تمام مسائل را در خود مي‌ريزند و قادر به بروز دادن آنها نيستند و حرص مي‌خورند كه چرا افراد و اطرافيان چنين رفتاري دارند، بيشتر دچار سردردهاي ميگرني مي‌شوند. توصيه‌اي كه به اين افراد مي‌شود بيشتر براي پيشگيري از بروز سردردهاست. حفظ آرامش، داشتن خواب، استراحت و كار به شكل برنامه‌ريزي شده، سخت نگرفتن مسائل، نداشتن نگاه منفي به مسائل، ديد مثبت به خود و محيط اطراف، خودداري از كمال‌گرايي و عدم تعجيل در انجام كارها، مي‌تواند به پيشگيري از بروز سردردها كمك كند. مصرف برخي درمان‌هاي دارويي در كنار اين توصيه‌ها سبب كاهش اين نوع سردردها و پيشگيري از عود آنها مي‌شود. رعايت اين مسائل به ويژه در مورد خانم‌ها و در سيكل‌هاي خاص مانند دوره پريود كه سبب تشديد سردردهاي ميگرني مي‌شود توصيه مي‌شود. فراموش نكنيم سردردهاي كششي خيلي وقت‌ها با سردرد ميگرني اشتباه گرفته مي‌شود. اين سردردها هم كه بسيار شايع و به سردردهاي عصبي معروف هستند. در خانم‌ها بيشتر ظهور مي‌كنند اما به جاي اينكه مانند ميگرن يك‌طرفه باشند، كل سر را درگير مي‌كنند و مانند اين است كه كمربندي را دور سر پيچيده باشند و آن را فشار دهند. اين سردردها با حالت تهوع همراه نيست و دليل آن اضطراب، افسردگي، عصبانيت و... است و با افزايش اين مسائل، اين سردردها هم تشديد مي‌شود و منگي، خستگي فكري و جسمي را به همراه دارد. در اكثر موارد سردردهاي كششي و ميگرني به هم مرتبط هستند و مي‌توان گفت سردردهاي ميگرني مخلوطي از سردردهاي عصبي و ميگرني است. توصيه‌هايي كه براي كاهش سردرد ميگرني و پيشگيري از آن شد در مورد سردردهاي عصبي نيز كاربرد دارد. فردي كه دچار اين نوع سردردهاست بايد از عصبي و افسرده شدن دور بماند زيرا اين حالات مانند يك چرخه معيوب سبب سردرد مي‌شوند و سردرد خود اين حالات را تشديد مي‌كند. يكي از مسائل ديگري كه خانم عظيمي به آن اشاره كردند بروز لك پوستي روي صورتشان بوده است. لك پوستي به عنوان مشخصه يا بيماري ميگرن همراه نيست. لك‌هاي پوستي قهوه‌اي كه ايشان دارند به ويژه اينكه زايمان هم كرده‌اند و ممكن است در آفتاب نيز زياد بوده باشند، طبيعي است و به نام ملاسما معروف است. اين لك‌ها ارتباطي به سردردهاي ميگرني يا داروهايي كه مصرف مي‌كنند، ندارد. البته ميگرن، سردردهاي ميگرني و استرس مي‌تواند سبب تشديد بسياري از بيماري‌هاي پوستي شود اما عامل اوليه و اصلي بروز آنها نيست.
نظر فوق‌تخصص درد
در کلينيک درد چه مي‌گذرد؟
دكتر مجيد حيدريان/ دانشگاه علوم پزشکي بقيه‌ا...
صحبت اين خانم در مورد کلينيک‌هاي درد است و اين که آيا در كلينيك‌هاي درد براي سردردهاي ميگرني راه‌حل داريم؟ بايد گفت بيماران مبتلا به ميگرن که به کلينيک‌هاي درد مراجعه مي‌کنند غالبا دوره‌هاي طولاني دارو مصرف كرده‌اند و به نتيجه‌اي نرسيده‌اند. يک معاينه دقيق ممکن است بسياري از علت‌هاي عدم پاسخ به درمان‌هاي رايج را مشخص کند. شايد وجود يک نورالژي و التهاب يکي از عصب‌هاي سر يا گردن در بسياري از اين بيماران مشکل را پيچيده کرده يا شايد تعدد داروهاي مصرفي علت تشديد درد باشد. به هر حال با ايجاد يک راهکار صحيح جهت تنظيم داروها يا رفع التهاب يا آزادسازي عصب‌هاي تحت فشار مي‌توان بر بسياري از اين دردها غلبه کرد. به طور كلي فعاليت رشته فوق‌تخصصي درد را به 2 بخش کلي مي‌توان تقسيم‌بندي کرد؛ الف. کنترل دردهاي مزمن ب: کنترل درد حاد
در زمينه کنترل دردهاي مزمن هدف کلي از بين بردن علت درد و خاموش کردن پروسه ايجاد و حس درد است. در بيماراني که درد مزمن دارند و براي کنترل آن اقدام نكرده‌اند، درد از يک علامت به يک بيماري تبديل مي‌شود. اين کار با تغيير مناطقي از مغز صورت مي‌گيرد که محل احساس درد هستند و به اين پديده پلاستيسيتي مغزي گفته مي‌شود. اين دليلي است که ضرورت کنترل درد را نشان مي‌دهد. در زمينه کنترل دردهاي مزمن انواع دردهاي عضلاني - اسکلتي خصوصا دردهاي مزمن ستون فقرات، درد در بيماران مبتلا به سرطان، دردهاي سر و صورت مربوط به درگيري اعصاب، دردهايي با منشأ سيستم سمپاتيک مانند درد پس از بيماري زونا و درد در پاهاي ديابتي و درد در اندام‌ها به علت گير افتادن اعصاب قرار دارند.
کنترل درد حاد توسط پمپ‌هاي کنترل‌کننده درد و در بيماراني انجام مي‌شود که تحت عمل جراحي قرار گرفته‌اند. اين پمپ‌ها که يکبار مصرف و ارزان‌قيمت هستند از ترکيب داروهاي ضددرد خاصي پر و بلافاصله پس از عمل از طريق وريدي (همان مسيري که بيمار از آن سرم دريافت مي‌کند) يا کاتترهاي اپيدورال به بيمار متصل مي‌شوند. اين پمپ‌ها علاوه بر اينکه به صورت ثابت دارو را جهت کنترل درد به بيمار مي‌دهند، دکمه‌اي در مسير خود دارند که بيمار مي‌تواند در صورت نياز به بي‌دردي بيشتر آن را فشار دهد و دوز ثابتي از داروي مسكن را دريافت کند. با انجام اين کار در بيمارستان‌هايي که سرويس کنترل‌درد در آنها فعال است بيماران عمل جراحي بدون درد را تجربه مي‌کنند.
البته با توجه به اينکه رشته درد به صورت يک رشته فوق‌تخصصي آکادميک و مستقل در کشور ما کمتر از 3 سال است که شروع به کار کرده و تعداد فارغ‌التحصيلان آن کمتر از 20 نفر است اقدامات انجام‌شده جهت پوشش بيمه‌اي محدود است و در حال حاضر بيمه خدمات درماني نيروهاي مسلح و تعدادي از بيمه‌هاي تکميلي پس از آشنايي با خدمات ارائه شده در اين رشته، اقدامات ما را مورد پوشش بيمه‌اي قرار داده‌اند. هزينه اين اقدامات بستگي مستقيمي به نوع عمل انجام شده دارد که مي‌تواند تفاوت زيادي داشته باشد. البته لوازم و وسيله‌هاي مصرفي و هزينه‌هاي بيمارستاني هم موثر است ولي در کل در بسياري از موارد متوسط هزينه‌ها کمتر از 500 هزارتومان است. اميد است با توجه به نياز طيف وسيعي از بيماران به اقدامات اين رشته در آينده نزديک شاهد پوشش کامل بيمه‌ها در اين زمينه باشيم.
در پايان لازم است اشاره كنم حتي براي درد بيماري‌هايي چون سرطان كه در مراحل پيشرفته هستند كمك‌هايي مي‌توانيم انجام دهيم. در بيماران مبتلا به سرطان درد يکي از مهم‌ترين مسايلي است که سبب آزردگي بيماران و تضعيف روحيه آنها مي‌شود و انگيزه‌شان را جهت ادامه درمان‌هاي تجويز شده از بين مي‌برد و نهايتا با روي آوردن به داروهاي ضددرد قوي که اکثرا مخدرها هستند، تبديل به فردي گوشه‌گير با مشکلات عديده گوارشي حرکتي و وابسته به مصرف دارو خواهند شد. اقدامات انجام شده در اين بيماران مي‌تواند با مهار دائم مسيرهاي انتقال‌دهنده درد (نوروليز) در مناطق درگير يا تعبيه پمپ‌هاي دائم زيرپوستي که داروي بسيار کمي را به داخل نخاع مي‌فرستند، باشد.
هفته نامه سلامت
وقتي ميگرن شعله‌ور مي‌شود ...
سوژه ميزگرد اين هفته ما خانمي است که بيش از 30 سال است به ميگرن دچار است. ميگرن و سردردهاي هميشگي از يک سو و اتفاقاتي که اخيرا براي او افتاده يعني عدم پاسخ بدنش به مسکن باعث آزارش شده و به دنبال راه‌حل مي‌گردد. با ميزگرد اين هفته همراه ما شويد تا ببينيم کارشناسان چه کمکي مي‌توانند به اين خانم و ديگر بيماراني که مشکل ميگرن دارند، بکنند.
خانم صديقه عظيمي که سال‌هاست با ميگرن زندگي مي‌كند درباره مشکل فعلي‌اش مي‌گويد:
بـا هـيـچ آرامبـخشـي آرام نـمـي‌شـوم
سلامت: خانم عظيمي، اگر قرار باشد بزرگ‌ترين مشکل خود را در حال حاضر براي ما توصيف کنيد چه مي‌گوييد؟
شايد انتظار داشته باشيد برايتان از سردردهاي ميگرن که امانم را بريده بگويم اما مشکل فعلي من که شايد بيشتر از ميگرن برايم آزاردهنده شده اين است که ديگر با مسکن هم آرام نمي‌شوم. به علاوه از ديدن خودم در آينه با اين لک‌هاي پوستي که عوارض مسکن خوردن‌هاي زياد است خسته شده‌ام.
سلامت: لک‌هاي پوستي؟
حدود 12 سال است که صورتم دچار لک شده است. ابتدا وسط پيشاني‌ام بود، بعد پشت لب‌هايم لک آورد و بعد لک‌هاي پيشاني‌ام بزرگ‌تر شد و گونه‌هايم هم لک آورد.
سلامت: آيا دليل آن را مي‌دانيد؟
فکر مي‌کنم به دليل مصرف زياد مسکن و عصبي بودن بوده است.
سلامت: اين تشخيص پزشک است؟
خير. اين چيزي است که من فکر مي‌کنم. به هر پزشکي مراجعه مي‌کردم ابتدا مي‌گفتند که لک هورموني يا لک بارداري است اما به نظرم اصلا لک‌هاي پوستي من به اين دليل نيستند چون در دوران بارداري و بعد از آن دچار لک نشدم. تقريبا فرزندم 10 ساله بود که لک‌ها نمايان شدند. قرص ضدبارداري هم مصرف نمي‌کردم.
سلامت: وقتي به پزشک مي‌گفتيد که لک به دليل بارداري‌تان نبوده، چه نظر ديگري داشتند؟
نظر خاصي نداشتند. مي‌گفتند شايد به دليل شرايط محيطي مانند آفتاب باشد.
سلامت: آيا دارويي هم براي از بين بردن لک مصرف کرديد؟
هرچه دارو مي‌دادند اکثرا لايه‌بردار بود که بدتر سبب تحريک پوستم مي‌شد و لک‌هايم را هم درمان نمي‌کرد.
سلامت: اهل آرايش زياد هستيد؟
حالا خيلي اما قبلا خيلي آرايش نمي‌کردم که بگويم لک‌ها به دلايل زدن مثلا کرم‌پودر زياد به وجود آمده است. البته از زماني که لک‌هاي بزرگ‌تر و شديدتر شد ناچارا از کرم‌پودرهايي که پوشش‌دهي خوبي دارند، استفاده مي‌کنم.
سلامت: فکر مي‌کنيد دليل لک پوستي شما مصرف زياد مسکن است. پس چرا اين همه مسکن مصرف مي‌کنيد؟
به دليل ميگرن. ميگرن من ارثي است و از حدود 13، 14 سالگي به آن مبتلا شدم. از همان موقع مصرف مسکن را شروع کردم. داروهاي مخصوص ميگرن با من سازگار نبود و به هر پزشکي مراجعه مي‌کردم برايم مسکن تجويز مي‌کرد. البته توصيه كردند به كلينيك درد بروم اما جدي نگرفتم و گفتم مگر چه كمكي از دست آنها برمي‌آيد.
سلامت: چه نوع مسکن‌هايي دريافت مي‌کنيد؟
از مفناميک‌اسيد و ديازپام شروع کردم و به کديين رسيدم. الان حتي کديين هم جوابگو نيست و شياف ايندومتاسين و شل‌کننده عضلات استفاده مي‌کنم.
سلامت: آيا پزشک معالج شما معتقد نبودند لک پوستي به دليل مصرف مسکن است؟
خير. البته به من توصيه کردند تا جاي ممکن مسکن دريافت نکنم زيرا بدن به آن معتاد مي‌شود. آزمايش کبدي هم برايم تجويز کردند که خدا را شکر مشکلي نداشتم.
سلامت: چه زمان‌هايي بيشتر دچار سردرد مي‌شويد و مجبوريد مسکن بخوريد؟
ميگرن من همان‌طور که گفتم ارثي است و مسکن هم خيلي آن را آرام نمي‌کند. با اين حال به تجربه فهميده‌ام که آب و هواي آلوده آن را تشديد مي‌کند. وقتي قرار است به مرکز شهر بروم اول 2 مسکن مي‌خورم، بعد راهي مي‌شوم وگرنه بعد هم مجبورم سردرد را تحمل کنم هم مسکن بخورم.
سلامت: بعد از اين همه سال آيا لک‌هاي شما در حال گسترده شدن است؟
نه الحمد‌ا... چند ماهي است که دوره‌هاي پاکسازي پوست را مي‌گذرانم و خودم نيز از محصولاتي که پايه گياهي دارند استفاده مي‌کنم. فکر مي‌کنم به دنبال مصرف اين محصولات لک‌هايم بهتر شده است.
سلامت: لطفا بفرماييد اين محصولات دقيقا چيست و چرا باعث برطرف شدن لک‌هاي شما شده است؟
زمينه پوستي من خشک است و يکي از دلايل بروز لک هم همين خشکي است. من خيلي آب نمي‌خورم. اهل ميوه خوردن هم نيستم. رژيم غذايي صحيحي هم نداشته‌ام و به همين دلايل پوستم خشک است. به دنبال همين خشکي حتي دچار چروک پوست هم شده بودم. شروع کردم به آبرساني به پوستم و فکر مي‌کنم به کمک کرم‌هاي مرطوبکننده قوي 50 درصد لک‌هايم از بين رفته است. البته بگويم که خودم هم ديگر از حساسيت قبلي‌ام کاسته شده و در خط ضدلک و اين حرف‌ها نيستم و به آنها توجهي ندارم.
نظر متخصص مغز و اعصاب
دکتر بابک زماني استاديار دانشگاه علوم‌پزشکي تهران:
اعـتـيـاد به مـسـکـن‌هـا مـيـگـرن را بـدتـر مـي‌کـنـد
مهم‌ترين عارضه مصرف مداوم و تعداد زياد مسکن، تشديد سردرد است. اصلا يکي از مهم‌ترين دلايل تشديد سردردهاي ميگرني مصرف بالاي مسکن است. درواقع خود مغز سيستمي دارد که درد را کنترل مي‌کند که به آن سيستم کنترل مرکزي درد مي‌گويند. ميزان و شدت درد 2 فاکتور دارد که ما هميشه يک فاکتور را در نظر مي‌گيريم و فاکتور دوم به نظرمان نمي‌آيد. فاکتور اول شدت محرکي است که سبب درد مي‌شود. فاکتور دوم که شايد اهميت آن اگر بيشتر از فاکتور اول نباشد کمتر از آن نيست، ميزان حساسيت مغز به درد است. وقتي درد شديدي در قسمتي از بدن ايجاد مي‌شود مثلا وقتي دست مي‌سوزد يا شست پا به ميز مي‌خورد بعد از چند ثانيه يا حداکثر چند دقيقه با وجود اينکه آن زخم يا جراحت همچنان وجود دارد، درد به شدت تخفيف پيدا مي‌کند، دليل آن هم اين است که سيستم کنترل درد در مغز، درد را تحت کنترل مي‌گيرد. اينکه ما يک درد را چقدر احساس مي‌کنيم غير از ميزان شدت درد به سطح فعاليت اين سيستم ارتباط دارد و اين حتي از فاکتور اول يعني شدت درد مهم‌تر است. مصرف طولاني و زياد مسکن مثلا براي کنترل سردرد که بارزترين موضوعي است که هر روز با آن روبه‌رو مي‌شويم، باعث مي‌شود سيستم کنترل مرکزي درد به شدت تضعيف شود و نتواند درد را کنترل کند. به دنبال اين موضوع ما براي کنترل دردهايمان به يک سيستم کنترل خارجي درد نياز پيدا مي‌کنيم و در نتيجه مدام مسکن مي‌خوريم. پس مسکن سردرد را خوب مي‌کند ولي باعث مي‌شود سيستم کنترل مرکزي درد در مغز ضعيف شود در نتيجه ما با فواصل کوتاه‌تر و شديدتر دچار سردرد مي‌شويم. کساني که مثلا به مورفين اعتياد پيدا مي‌کنند در ابتدا از آن لذت مي‌برند اما بعد از مدتي با همان مقدار قبلي ديگر لذت نمي‌برند و با مصرف نکردن آن دچار درد شديد مي‌شوند. علت اين دردها به دنبال قطع مورفين اين است که مورفين خارجي کاملا سيستم کنترل مرکزي درد در مغز را از بين مي‌برد. معتادان بعد از قطع مورفين چيزي جز درد احساس نمي‌کنند. اين به آن معني است که اگر سيستم مرکزي درد در مغز کار نکند ما مرتبا احساس درد خواهيم داشت.
گفته مي‌شود افرادي که دچار سردردهاي ميگرني هستند به دنبال مصرف بالاي مسکن سردردهاي دو هفته يک بار آنها تبديل به سردردهاي مزمن روزانه مي‌شود.
البته سوءتفاهماتي در جامعه پزشکي درباره درمان سردرد و ميگرن وجود دارد که به جامعه عمومي هم انتقال يافته است. بسياري از پزشکان تصور مي‌کنند درمان ميگرن استفاده از داروهاي مسکني است که درد را کنترل مي‌کند و تصور مي‌شود داروهاي جديدي که از خارج از کشور براي ميگرن آورده مي‌شود چيزي غير از مسکن است در حالي که اين‌طور نيست و تماما مسکن هستند و براي درمان ميگرن مناسب نيستند. برخلاف تصورات قديمي که گفته مي‌شد هرکس سردرد ميگرني دارد بايد مسکن زياد مصرف کند، امروزه تاکيد بر اين است که با شروع درد نبايد مسکن خورد مگر اينکه تعداد سردردها از حدي که يک بار در هفته است کمتر شود.
در اين صورت مي‌توان از مسکن استفاده کرد. در اين شرايط است که بيمار لذت استفاده از مسکن را مي‌فهمد.
نکته اصلي و مهم در درمان ميگرن اين است که درمان‌هاي دارويي و غيردارويي‌اي براي بيمار انجام شود که بيمار دچار سردرد زياد نشود. اجتناب از مصرف مسکن، داروهاي هورموني، سيگار و مشروب و البته استفاده از درمان‌هاي دارويي مداوم در صورت داشتن سردرد زياد براي پيشگيري از سردرد و نه برطرف شدن آن مي‌تواند در درمان ميگرن موثر باشد. براي افرادي که به مصرف مسکن‌ها اعتياد پيدا کرده‌اند بايد گفت کنار گذاشتن اين مسكن‌ها اگر داروي تشنج نباشند، مشکلي پيش نمي‌آورد و تنها فرد سردرد پيدا مي‌کند که ناچارا بهتر است چند روزي سردرد را تحمل کند تا گيرنده‌هاي مغز به اصطلاح کامپيوتري «ريست» شود.
نظر متخصص داروسازي
علف چاي براي ميگرن خوب است
دكتر محمدحسين صالحي سورمقي/ متخصص فارماكوگنوزي و استاد دانشکده داروسازي دانشگاه تهران
ميگرن مطلقا داروي شيميايي يا گياهي درمان‌کننده ندارد و آنچه در حال حاضر براي آن استفاده مي‌شود، مسکن است. به اين دليل که هنوز علت اصلي ميگرن مشخص نشده است. 25 تا 45 سالگي، سن شدت سردردهاي ميگرني است. قبل از 25 سالگي ميزان ابتلا به ميگرن کم است و بعد از 45 سالگي نيز دردهاي ميگرني تخفيف پيدا مي‌کنند يا از بين مي‌روند. سردردهاي ميگرني با سردردهاي معمولي متفاوت‌اند. به همين دليل داروهاي مسکن معمولي نمي‌تواند بر کاهش درد آنها تاثير چنداني بگذارد.
گياهان ضددرد، نمي‌توانند روي سردردهاي ميگرني تاثير بگذارند. مثلا گياه نعناع، ضدسردرد و ضددرد است ولي محصولاتي که از گياه نعناع به دست مي‌آيند روي سردردهاي ميگرني تاثيري ندارند. از ميان گياهاني که تاثير نسبتا خوبي روي ميگرن دارند، علف چاي است. اين گياه به نام «هوفاريقون» يا «گل هزار چشم» هم شناخته مي‌شود و قدمت مصرف آن به بيش از 2 هزار سال مي‌رسد و اکثر دانشمندان دنيا از جمله ابن‌سينا و رازي از اين گياه استفاده مي‌کردند، در درجه اول براي درمان انواع و اقسام مشکلاتي که با افسردگي ايجاد مي‌شوند مانند ترس، دلهره، اضطراب، بدخوابي، بي‌خوابي، فکرهاي مغشوش، عدم تمرکز، زودعصبي شدن و ... . در سال‌هاي اخير تحقيقات بسياري روي اين گياه انجام داده‌اند و مشخص شده اين گياه براي افراد وسواسي، مبتلايان به وزوز گوش و بيش‌فعالي نيز مفيد است. يکي از اثراتي که در سال‌هاي اخير روي آن بررسي‌هايي صورت گرفته اين است که علف چاي براي درمان ميگرن هم مفيد است و گرچه درمان‌کننده نيست اما به عنوان مسکن، داروي خوبي براي مبتلايان محسوب مي‌شود.
اين گياه به شکل دارويي نزديک به 15 سال است که در ايران توليد مي‌شود و به نام «هايپيران» شناخته مي‌شود. در صورتي که از اين قطره درست استفاده شود، تا 90 درصد مي‌تواند تسکين‌دهنده حملات ميگرني باشد و يکي از موفق‌ترين داروهاي گياهي موجود است. البته در بيش از 50 درصد افراد اين گياه مي‌تواند علائم سردرد را به صفر برساند و در درصد کمتري شدت سردردها را کمتر کند. به اين موضوع نيز بايد توجه داشت که داروهاي شيميايي عوارضي براي بيمار دارند. به‌عنوان نمونه در افراد مسن سبب سکته مي‌شوند ولي هايپيران هيچ‌گونه عوارض داروهاي شيميايي را ندارد. ولي به سرعت داروهاي شيميايي نيز عمل نمي‌کند و با کمي گذشت زمان موفقيت داروهاي شيميايي را دارد. اين دارو را در هر سن و سالي مي‌توان مصرف کرد و استفاده طولاني‌مدت آن بدون عارضه است.
نظر متخصص پوست و مو
چرا پوست صورت لک مي‌شود؟
دکتر فريبا قلمکار/ دانشيار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي
تغييرات پوست عمدتا به 2 بخش تقسيم مي‌شوند و علل بروز لک‌هاي پوستي براساس آن تشخيص داده مي‌شوند و مورد درمان قرار مي‌گيرند. يکي از تغييرات پوستي مربوط به نواحي‌اي از بدن است که در معرض نور آفتاب هستند و ديگر تغييرات پوستي مربوط به نواحي‌اي که در معرض نور آفتاب نيستند.
بيشترين لک‌هاي پوستي و تيرگي‌هايي که در پوست ديده مي‌شود مربوط به نواحي در معرض نورآفتاب مانند صورت است. در نواحي دور از نور آفتاب معمولا تيرگي و لک پوستي بسيار کمتر ديده مي‌شود. دلايل بروز لک‌هاي پوستي بسيار متنوع و متفاوت هستند. به صورت عام بيشترين ضايعه پوستي که مردم با آن مشکل دارند، لک در ناحيه صورت است که اکثرا در خانم‌ها و 10 درصد در مردان ديده مي‌شود. اين نوع تيرگي تحت عنوان ملاسما شناخته مي‌شود و به صورت خاص در نواحي در معرض نور آفتاب و به ويژه صورت، روي گونه‌ها، پشت لب، پيشاني و چانه بروز مي‌کند. اين لک‌ها قرينه و دوطرفه هستند و تيرگي آنها به زمينه پوست بستگي دارد. علت آن در خانم‌ها بارداري و مصرف قرص‌هاي ضدبارداري حاوي استروژن و پروژسترون است. لک‌هايي که در پي بارداري ايجاد شده‌اند ممکن است بعد از بارداري از بين بروند اما در اکثر موارد از بين نمي‌روند. در برخي از موارد هم ممکن است دليل لک پوستي اصلا نامعلوم باشد. در اکثر موارد اين لک‌ها در سنين باروري بروز مي‌کنند. به همين دليل آنها را به مسايل هورموني و بارداري ربط مي‌دهند. دسته کمي از متخصصان هم معتقدند اختلالات تخمداني در بروز اين لک‌ها موثرند اما اين موضوع به اثبات علمي نرسيده است. دليل اينکه بيشتر به نظر مي‌رسد ملاسماها دلايل هورموني و باروري داشته باشند اين است که معمولا بعد از سنين يائسگي ديده نمي‌شوند.
از جمله ديگر علل بروز لک‌هاي پوستي مي‌تواند کمبود برخي ويتامين‌ها، بيماري‌هاي غدد مانند اختلالات تيروييد، بيماري آديسون و کوشينگ باشد. برخي بيماري‌هاي عفوني و برخي بدخيمي‌هاي داخلي هم مي‌توانند سبب بروز لک پوستي شوند. مصرف برخي داروها مانند قرص‌هاي ضدبارداري هم سبب تيرگي پوست مي‌شود. همان‌طور که پزشکان به خانم عظيمي گفته‌اند مصرف بالاي مسکن ممکن است ايجاد اختلالات کليوي و کبدي کند اما لک صورت نمي‌آورد گرچه اختلالات اساسي کليه مانند نارسايي کليه سبب تيرگي پوست مي‌شود. گاهي در مواردي که لک پوستي به دنبال مصرف داروها به وجود آمده باشد به دنبال قطع دارو از بين مي‌رود. البته بيمار ناچار است اين موضوع را تحمل و داروي تجويزي را مصرف کند زيرا به هر حال سلامتي ارجح بر زيبايي است. بعد از اتمام مصرف دارو، لک‌ها کم‌رنگ‌تر مي‌شوند و فرد با مصرف داروهاي روشن‌کننده پوست تحت‌نظر پزشک و استفاده از ضدآفتاب مي‌تواند آنها را کاملا برطرف کند.
اولين راه برخورد با تيرگي و لک پوستي، مصرف ضدآفتاب هم در تابستان و هم زمستان است. بعد از استفاده از کرم‌هاي حاوي اسيدهاي ميوه، رتينوييدها و عوامل بي‌رنگ‌کننده مي‌توانند موثر باشند. البته مصرف بي‌رنگ‌کننده‌هايي مانند هيدروکينون که درصد بالاي 4 يا 5 آن اصلا توصيه نمي‌شود و خود مي‌تواند اختلال رنگ پوست ايجاد کند، بايد حتما طبق تجويز پزشک باشد و عصر و شب مصرف شوند. رتينوييدها را هم بهتر است شب‌ها مصرف کنيم اما اسيدهاي ميوه را مي‌توان در طول روز استفاده کرد.
از آنجا که برخي ويتامين‌ها و کمبود آنها در بروز لک پوستي موثر است، استفاده از کرم‌هاي حاوي ويتامين c و حتي ويتامين c خوراکي مي‌تواند در کاهش آنها نقش داشته باشد. برخلاف آنچه خانم عظيمي به آن اشاره کردند، خشکي پوست مي‌تواند سبب تيرگي پوست شود اما لک پوستي نمي‌آورد. درمان خشکي پوست، کرم مرطوبکننده است. کساني که از رتينوييدها يا اسيدهاي ميوه استفاده مي‌کنند هم ابتدا دچار خشکي پوست مي‌شوند اما به دنبال مصرف کرم مرطوبکننده اين خشکي و تيرگي ناشي از آن برطرف مي‌شود. همان‌طور که به خانم عظيمي گفته شده ممکن است لک پوستي ايشان به دلايل هورموني باشد. شايد هم اصلا دليل و علت مشخص نداشته باشد. به هر حال توصيه بنده به ايشان مصرف مداوم کرم ضدآفتاب و کرم مرطوبکننده است. داروهاي موضعي مانند کم‌رنگ‌کننده يا لايه‌بردارها هم مفيدند و بعد از 6 هفته اثر خود را نشان مي‌دهند.
نظر روانپزشك
مثلث ميگرن، گمال‌گرايي و افسردگي
دكتر محمدرضا خدايي/ عضو هيات علمي دانشگاه علوم‌بهزيستي و توانبخشي
سردردها علامت مشترك بين بيماري‌هاي مختلف هستند. سردرد مي‌تواند در اثر ميگرن، ناراحتي‌هاي عصبي، مشكلات چشم، مسائل مغزي و... بروز كند. سردرد ميگرن خيلي مواقع با سردردهاي كششي اشتباه مي‌شود. سردردهاي ناگهاني يك‌طرفه و عودكننده علامت مشخص ميگرن است كه اغلب همراه با علائمي مانند حالات تهوع، استفراغ، ناراحتي‌هاي گوارشي، بينايي، ترس از نور، احساس خستگي، گرفتگي عضلات، درد چشم و... است.
سردردهاي ميگرني در خانم‌ها بيشتر است. دليل آن هم احتمالا به مسائل هورموني زنانگي به ويژه استروژن بازمي‌گردد. استرس‌ها، كم‌خوابي، فشارهاي روحي، اشتغال فكري و كاري زياد، خستگي‌هاي فكري و جسمي و مصرف برخي غذاهاي محرك، مي‌تواند سبب شروع سردردها يا تشديد آنها شود. جالب است بدانيد سردردهاي ميگرني در برخي افراد بيشتر ديده مي‌شود. به عنوان نمونه افرادي كه شخصيت كمال‌گرا و كمال‌طلب دارند و دقت زيادي در انجام هر كاري به خرج مي‌دهند، سريع دچار استرس مي‌شوند، در كارها عجول هستند يا خودخوري دارند و تمام مسائل را در خود مي‌ريزند و قادر به بروز دادن آنها نيستند و حرص مي‌خورند كه چرا افراد و اطرافيان چنين رفتاري دارند، بيشتر دچار سردردهاي ميگرني مي‌شوند. توصيه‌اي كه به اين افراد مي‌شود بيشتر براي پيشگيري از بروز سردردهاست. حفظ آرامش، داشتن خواب، استراحت و كار به شكل برنامه‌ريزي شده، سخت نگرفتن مسائل، نداشتن نگاه منفي به مسائل، ديد مثبت به خود و محيط اطراف، خودداري از كمال‌گرايي و عدم تعجيل در انجام كارها، مي‌تواند به پيشگيري از بروز سردردها كمك كند. مصرف برخي درمان‌هاي دارويي در كنار اين توصيه‌ها سبب كاهش اين نوع سردردها و پيشگيري از عود آنها مي‌شود. رعايت اين مسائل به ويژه در مورد خانم‌ها و در سيكل‌هاي خاص مانند دوره پريود كه سبب تشديد سردردهاي ميگرني مي‌شود توصيه مي‌شود. فراموش نكنيم سردردهاي كششي خيلي وقت‌ها با سردرد ميگرني اشتباه گرفته مي‌شود. اين سردردها هم كه بسيار شايع و به سردردهاي عصبي معروف هستند. در خانم‌ها بيشتر ظهور مي‌كنند اما به جاي اينكه مانند ميگرن يك‌طرفه باشند، كل سر را درگير مي‌كنند و مانند اين است كه كمربندي را دور سر پيچيده باشند و آن را فشار دهند. اين سردردها با حالت تهوع همراه نيست و دليل آن اضطراب، افسردگي، عصبانيت و... است و با افزايش اين مسائل، اين سردردها هم تشديد مي‌شود و منگي، خستگي فكري و جسمي را به همراه دارد. در اكثر موارد سردردهاي كششي و ميگرني به هم مرتبط هستند و مي‌توان گفت سردردهاي ميگرني مخلوطي از سردردهاي عصبي و ميگرني است. توصيه‌هايي كه براي كاهش سردرد ميگرني و پيشگيري از آن شد در مورد سردردهاي عصبي نيز كاربرد دارد. فردي كه دچار اين نوع سردردهاست بايد از عصبي و افسرده شدن دور بماند زيرا اين حالات مانند يك چرخه معيوب سبب سردرد مي‌شوند و سردرد خود اين حالات را تشديد مي‌كند. يكي از مسائل ديگري كه خانم عظيمي به آن اشاره كردند بروز لك پوستي روي صورتشان بوده است. لك پوستي به عنوان مشخصه يا بيماري ميگرن همراه نيست. لك‌هاي پوستي قهوه‌اي كه ايشان دارند به ويژه اينكه زايمان هم كرده‌اند و ممكن است در آفتاب نيز زياد بوده باشند، طبيعي است و به نام ملاسما معروف است. اين لك‌ها ارتباطي به سردردهاي ميگرني يا داروهايي كه مصرف مي‌كنند، ندارد. البته ميگرن، سردردهاي ميگرني و استرس مي‌تواند سبب تشديد بسياري از بيماري‌هاي پوستي شود اما عامل اوليه و اصلي بروز آنها نيست.
نظر فوق‌تخصص درد
در کلينيک درد چه مي‌گذرد؟
دكتر مجيد حيدريان/ دانشگاه علوم پزشکي بقيه‌ا...
صحبت اين خانم در مورد کلينيک‌هاي درد است و اين که آيا در كلينيك‌هاي درد براي سردردهاي ميگرني راه‌حل داريم؟ بايد گفت بيماران مبتلا به ميگرن که به کلينيک‌هاي درد مراجعه مي‌کنند غالبا دوره‌هاي طولاني دارو مصرف كرده‌اند و به نتيجه‌اي نرسيده‌اند. يک معاينه دقيق ممکن است بسياري از علت‌هاي عدم پاسخ به درمان‌هاي رايج را مشخص کند. شايد وجود يک نورالژي و التهاب يکي از عصب‌هاي سر يا گردن در بسياري از اين بيماران مشکل را پيچيده کرده يا شايد تعدد داروهاي مصرفي علت تشديد درد باشد. به هر حال با ايجاد يک راهکار صحيح جهت تنظيم داروها يا رفع التهاب يا آزادسازي عصب‌هاي تحت فشار مي‌توان بر بسياري از اين دردها غلبه کرد. به طور كلي فعاليت رشته فوق‌تخصصي درد را به 2 بخش کلي مي‌توان تقسيم‌بندي کرد؛ الف. کنترل دردهاي مزمن ب: کنترل درد حاد
در زمينه کنترل دردهاي مزمن هدف کلي از بين بردن علت درد و خاموش کردن پروسه ايجاد و حس درد است. در بيماراني که درد مزمن دارند و براي کنترل آن اقدام نكرده‌اند، درد از يک علامت به يک بيماري تبديل مي‌شود. اين کار با تغيير مناطقي از مغز صورت مي‌گيرد که محل احساس درد هستند و به اين پديده پلاستيسيتي مغزي گفته مي‌شود. اين دليلي است که ضرورت کنترل درد را نشان مي‌دهد. در زمينه کنترل دردهاي مزمن انواع دردهاي عضلاني - اسکلتي خصوصا دردهاي مزمن ستون فقرات، درد در بيماران مبتلا به سرطان، دردهاي سر و صورت مربوط به درگيري اعصاب، دردهايي با منشأ سيستم سمپاتيک مانند درد پس از بيماري زونا و درد در پاهاي ديابتي و درد در اندام‌ها به علت گير افتادن اعصاب قرار دارند.
کنترل درد حاد توسط پمپ‌هاي کنترل‌کننده درد و در بيماراني انجام مي‌شود که تحت عمل جراحي قرار گرفته‌اند. اين پمپ‌ها که يکبار مصرف و ارزان‌قيمت هستند از ترکيب داروهاي ضددرد خاصي پر و بلافاصله پس از عمل از طريق وريدي (همان مسيري که بيمار از آن سرم دريافت مي‌کند) يا کاتترهاي اپيدورال به بيمار متصل مي‌شوند. اين پمپ‌ها علاوه بر اينکه به صورت ثابت دارو را جهت کنترل درد به بيمار مي‌دهند، دکمه‌اي در مسير خود دارند که بيمار مي‌تواند در صورت نياز به بي‌دردي بيشتر آن را فشار دهد و دوز ثابتي از داروي مسكن را دريافت کند. با انجام اين کار در بيمارستان‌هايي که سرويس کنترل‌درد در آنها فعال است بيماران عمل جراحي بدون درد را تجربه مي‌کنند.
البته با توجه به اينکه رشته درد به صورت يک رشته فوق‌تخصصي آکادميک و مستقل در کشور ما کمتر از 3 سال است که شروع به کار کرده و تعداد فارغ‌التحصيلان آن کمتر از 20 نفر است اقدامات انجام‌شده جهت پوشش بيمه‌اي محدود است و در حال حاضر بيمه خدمات درماني نيروهاي مسلح و تعدادي از بيمه‌هاي تکميلي پس از آشنايي با خدمات ارائه شده در اين رشته، اقدامات ما را مورد پوشش بيمه‌اي قرار داده‌اند. هزينه اين اقدامات بستگي مستقيمي به نوع عمل انجام شده دارد که مي‌تواند تفاوت زيادي داشته باشد. البته لوازم و وسيله‌هاي مصرفي و هزينه‌هاي بيمارستاني هم موثر است ولي در کل در بسياري از موارد متوسط هزينه‌ها کمتر از 500 هزارتومان است. اميد است با توجه به نياز طيف وسيعي از بيماران به اقدامات اين رشته در آينده نزديک شاهد پوشش کامل بيمه‌ها در اين زمينه باشيم.
در پايان لازم است اشاره كنم حتي براي درد بيماري‌هايي چون سرطان كه در مراحل پيشرفته هستند كمك‌هايي مي‌توانيم انجام دهيم. در بيماران مبتلا به سرطان درد يکي از مهم‌ترين مسايلي است که سبب آزردگي بيماران و تضعيف روحيه آنها مي‌شود و انگيزه‌شان را جهت ادامه درمان‌هاي تجويز شده از بين مي‌برد و نهايتا با روي آوردن به داروهاي ضددرد قوي که اکثرا مخدرها هستند، تبديل به فردي گوشه‌گير با مشکلات عديده گوارشي حرکتي و وابسته به مصرف دارو خواهند شد. اقدامات انجام شده در اين بيماران مي‌تواند با مهار دائم مسيرهاي انتقال‌دهنده درد (نوروليز) در مناطق درگير يا تعبيه پمپ‌هاي دائم زيرپوستي که داروي بسيار کمي را به داخل نخاع مي‌فرستند، باشد.
هفته نامه سلامت