استرس و اضطراب زیاد، فقط شما را عصبی نمی‌کند، بلکه اعصاب سیستم گوارش و در واقع معده و روده‌تان را نیز به‌هم می‌ریزد. به بیان دیگر استرس، ناراحتی های عصبی و اضطراب، روی سیستم گوارش اثر گذاشته که سبب تحریک سیستم گوارش و اختلال ترشح یکسری هورمون ها یا میانجی های عصبی میان سیستم مغز، اعصاب و دستگاه گوارش بدن می شود که این امر در نهایت، تشدید بیماری های معده و روده یا تظاهر مشکلات و بیماری های نهفته گوارشی را به دنبال دارد.
البته دکتر ستار جعفری، متخصص گوارش معتقد است استرس، زخم معده ایجاد نمی کند، ولی اگر شخصی بیماری معده مثل زخم معده یا اثنی عشر داشته باشد، استرس آن را تشدید می کند، اما به خودی خود، عامل ایجاد زخم معده یا التهاب روده نیست.
تحقیقات متخصصان نشان داده است هرگونه استرس و اضطرابی می تواند سیستم عصبی گوارش را مختل کند که این مساله موجب تشدید زخم معده و اثنی عشر می شود. در واقع زمانی که پزشکان پس از انجام آزمایش ها و بررسی های تشخیصی در یافتن علت بروز دردها و اختلالات گوارشی به نتیجه ای نمی رسند بروز دردهای عصبی در معده و روده را بسیار محتمل می بینند.
رد پای اعصاب تحریک شده در دستگاه گوارش
دکتر جعفری با تاکید بر این که تحت تاثیر اختلالات عصبی از استرس گرفته تا اضطراب، ترشح یکسری میانجی های عصبی و در واقع هورمون ها که رابط بین اعصاب مرکزی و اعضای بدن است، دچار تغییر می شود و کارکرد آن عضو را مختل می کند. حتی در بحث سندرم روده تحریک پذیر (سندرم روده تحریک پذیر نوعی اختلال روده ای بسیار شایع است که موجب گرفتگی، نفخ، اسهال و یبوست می شود)، روده تحت تاثیر این میانجی ها قرار می گیرد و حرکات آن تندتر یا کندتر از حالت معمول می شود که حاصل آن بروز اسهال یا یبوست های عصبی است.
این متخصص گوارش تاکید می کند: اختلالات روانی همچون اضطراب و استرس های محیطی در ایجاد نفخ معده نیز بسیار موثر است. در واقع، افزایش گاز در معده و روده که به ایجاد نفخ منجر می شود و به شخص، احساس سنگینی سر دل، تورم و درد در اطراف ناف را می دهد، می تواند تحت تاثیر عوامل تنش زای روحی ایجاد شود.
هر معده دردی عصبی نیست
این درست است که اختلالات عصبی دستگاه گوارش بسیار شایع است، اما این مساله نباید منجر به آن شود هر دردی را در ناحیه شکم، درد عصبی معده تلقی کنیم و از پیگیری و ریشه یابی علت اصلی آن غافل شویم. دکتر جعفری در این باره می گوید: هر نوع درد و اختلال در دستگاه گوارش باید بر اساس سن و شرح حال بیمار و در صورت لزوم انجام آزمایشات تشخیصی مورد ارزیابی قرار گیرد تا بر عصبی بودن ریشه آن اطمینان حاصل شود. البته نباید فراموش کنید استرس و به طور کلی اختلالات روانی به خودی خود زخم معده یا التهاب روده ایجاد نمی کند، بلکه سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند عامل تشدید کننده بیماری های گوارشی باشد.
این متخصص گوارش تاکید می کند: دردهای گوارشی بیشتر در سنین پایین یعنی زیر چهل سال افراد را درگیر می کند و شدت آن نیز به حدی نیست که شخص را از شدت درد از خواب بیدار کند. همچنین بر خلاف بیماری های جسمی گوارشی علامت شان پایدار نیست و پس از مدتی برطرف می شود.
از سوی دیگر این نوع دردها طی شرایط اضطرابی یعنی هنگام امتحانات یا طی دوره های خاص زندگی و تحت تاثیر اتفاقات یا حوادث ناگوار و ناگهانی بروز پیدا می کند. همچنین بروز علائم خطر در دستگاه گوارش چون خستگی، کاهش وزن و اشتها، وجود خون در مدفوع، تهوع و استفراغ شدید و اسهال شدید را نباید ناشی از اختلالات عصبی دانست.
نباید فراموش کرد که عمده ترین عوارض گوارشی ناشی از استرس شامل سوزش معده و شدت گرفتن روند بازگشت اسید معده می شود. به بیان دیگر، استرسعامل تشدید کننده عارضه رفلاکس معده و مری، زخم معده، اثنی عشر و سندرم کولون تحریک پذیر است.
کنترل استرس سخت، اما ممکن
شاید کنترل کامل استرس در زندگی های پردغدغه امروزی اصلا ممکن نباشد، اما می توان تا حد زیادی عوامل استرس زای غیرضروری را از زندگی حذف کرد. بعلاوه متخصصان گوارش می توانند با بهره گیری از درمان های دارویی، حساسیت های سیستم اعصاب را نسبت به دستگاه گوارش افرادی که دچار دردهای عصبی معده و روده می شوند، کم کنند.
البته توجه به نکات تغذیه ای و خودداری از ریزه خوری و ممانعت از مصرف مواد غذایی غنی از قند و چربی و فاقد فیبرهای غذایی نیز می تواند در کاهش دردهای عصبی معده موثر باشد. فراموش نکنید تغذیه سالم و متنوع که حاوی انواع ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن باشد در کنار خواب کافی و منظم و یک برنامه ورزشی و تحرکی سبک، ولی روزانه از عواملی است که باعث کاهش اثرات استرس بر دستگاه گوارشی و دیگر اعضای بدن می شود.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ