B a R a N
مدير ارشد تالار
کتواسیدوز یا کمای دیابتی جزو عوارض کشنده دیابت است. این بیماری در سال های اخیر رو به افزایش گذاشته، ولی خوشبختانه با پیشرفت روش های تشخیصی، افزایش آگاهی بیماران و پزشکان و بهبود روش های درمانی، مرگ و میر ناشی از آن کاهش یافته است.
در اتاق پزشک اورژانس نشسته بودم که ناگهان مردی میانسال، آشفته و مضطرب وارد شد و نفس‌نفس‌زنان طلب کمک کرد. بعد از چند پرسش کوتاه دریافتم پسر نوجوانش امروز صبح از خواب بیدار نشده و هیچ پاسخی نمی‌دهد.
اقدامات اولیه و آزمایش‌های مورد نیاز انجام و بعد از نیم ساعت مشخص شد، قند خون نوجوان بالا و مبتلا به کتواسیدوز دیابتی است.
کتواسیدوز یا کمای دیابتی جزو عوارض کشنده دیابت است. این بیماری در سال های اخیر رو به افزایش گذاشته، ولی خوشبختانه با پیشرفت روش های تشخیصی ، افزایش آگاهی بیماران و پزشکان و بهبود روش های درمانی مرگ و میر ناشی از آن کاهش یافته است.
کتواسیدوز دیابتی زمانی پدیدار می شود که قند خون در نتیجه کمبود انسولین افزایش یافته، ولی اجازه ورود به سلول ها را ندارد.
لذا سلول ها برای تأمین سوخت مورد نیاز خود به تجزیه چربی ها و پروتئین های بدن رو می آورند.
از تجزیه این مواد، سوخت های کم انرژی و بسیار مضر به وجود می آید که کتون نام دارد.
گاهی کمبود انسولین به تجمع قند در خون و افزایش سطح قند خون و اختلالاتی منجر می شود که زمینه ساز کمای دیابتی است.
کما به دنبال حالت کتوز در شرایطی که بیماری دیابت مهار نشده باشد به وجود می آید.
پرخوری یا عدم تزریق انسولین روزانه به طور عمدی یا تصادفی، به وجود آمدن عفونت، عمل جراحی یا عدم تشخیص بیماری دیابت و عدم مهار به موقع آن می تواند موجب کمای دیابت گردد.
افزایش قند در خون و ادرار فردی که دیابت او مهار شده است، نشانه نیاز متابولیسم بدن بیمار به انسولین بیشتر است. حال اگر این افزایش نیاز فوری تامین نشود (به دلایل متعدد از جمله عدم تشخیص) بیمار ممکن است به کمای دیابت برود.
کتواسیدوز دیابتی ممکن است اولین تظاهر دیابت نوع یک باشد. معمولا بیماران ابراز می کنند از چند هفته قبل از پیدایش آن پرنوشی، پرادراری، بی اشتهایی و کاهش وزن داشته اند. در ادامه تهوع، استفراغ و گاهی درد شکم به این علائم اضافه شده تا به مراجعه پزشکی رسیده اند.
در صورت مراجعه نکردن بیمار در این مرحله و پیشرفت بیماریش ممکن است کاهش سطح هوشیاری، کما و سپس مرگ رخ دهد.
برخی حوادث نیز ممکن است به پیدایش کتواسیدوز دیابتی یا کمای دیابتی منجر شود که مهم ترین آنها عبارتند از استرس، عفونت، تصادفات، جراحی و برخی داروها.
تشخیص به موقع و شروع سریع درمان بسیار حیاتی است. این افراد معمولا مقادیر زیادی از آب بدن خود را در جریان بیماری از دست می دهند. بنابراین در ساعات اولیه شروع درمان باید تلاش شود مایعات از دست رفته جبران شود.
اقدام اساسی بعدی تزریق انسولین به بیمار است. انسولین مجوز ورود گلوکز به سلول ها را صادر می کند و از پیدایش کتون جلوگیری می کند و به این ترتیب قادر است بعد از چند ساعت، PH خون را از حالت اسیدی به حالت طبیعی برگرداند.
افت قند خون
افت قند خون یکی از اورژانس های طب داخلی است که بیشتر در دیابتی ها رخ می دهد. در موارد خفیف آن بیمار احساس خستگی، تپش قلب، تعریق سرد، بیحالی و اضطراب می کند.
اگر بیماری در این مرحله درمان نشود، علائم شدیدتر که شامل اختلالات بینایی و اختلالات ریتم قلب است، رخ می دهد.
دلایل زیادی برای افت قند خون وجود دارد، ولی شایع ترین علت همان طور که گفته شد علل دارویی است که در دیابتی ها به وفور دیده می شود.
بسیاری از داروهای دیابت که با مکانیسم افزایش ترشح انسولین از لوزوالمعده عمل می کند، می تواند سبب پیدایش حملات شدید افت قند خون شود.
از بین داروهای تزریقی درمان دیابت، انسولین علت مهم و شایعی برای افت قند خون است. اغلب بیماران دیابتی که تحت درمان با انسولین هستند، حملات خفیف و حتی شدید افت قند خون را تجربه می کنند.
طبق تعریف قند خون زیر 45 میلی گرم در دسی لیتر افت قند خون محسوب می شود، ولی ممکن است از مقادیر زیر 60 میلی گرم در دسی لیتر علائم آغاز شود.
توصیه می شود در مواردی که فرد دچار افت قند خون، هوشیاری خود را حفظ کرده است، بسرعت ماده ای شیرین مانند قند استفاده کند و بعد از رفع علائم، یک میان وعده غذایی مصرف کند، ولی در صورت افت شدیدتر قند خون که با اختلال سطح هوشیاری یا بی اشتهایی همراه است، باید به سرعت گلوکز به صورت تزریق وریدی تجویز شود تا از بروز عوارض شدید افت قند خون روی سیستم اعصاب مرکزی پیشگیری شود.
در اتاق پزشک اورژانس نشسته بودم که ناگهان مردی میانسال، آشفته و مضطرب وارد شد و نفس‌نفس‌زنان طلب کمک کرد. بعد از چند پرسش کوتاه دریافتم پسر نوجوانش امروز صبح از خواب بیدار نشده و هیچ پاسخی نمی‌دهد.
اقدامات اولیه و آزمایش‌های مورد نیاز انجام و بعد از نیم ساعت مشخص شد، قند خون نوجوان بالا و مبتلا به کتواسیدوز دیابتی است.
کتواسیدوز یا کمای دیابتی جزو عوارض کشنده دیابت است. این بیماری در سال های اخیر رو به افزایش گذاشته، ولی خوشبختانه با پیشرفت روش های تشخیصی ، افزایش آگاهی بیماران و پزشکان و بهبود روش های درمانی مرگ و میر ناشی از آن کاهش یافته است.
کتواسیدوز دیابتی زمانی پدیدار می شود که قند خون در نتیجه کمبود انسولین افزایش یافته، ولی اجازه ورود به سلول ها را ندارد.
لذا سلول ها برای تأمین سوخت مورد نیاز خود به تجزیه چربی ها و پروتئین های بدن رو می آورند.
از تجزیه این مواد، سوخت های کم انرژی و بسیار مضر به وجود می آید که کتون نام دارد.
گاهی کمبود انسولین به تجمع قند در خون و افزایش سطح قند خون و اختلالاتی منجر می شود که زمینه ساز کمای دیابتی است.
کما به دنبال حالت کتوز در شرایطی که بیماری دیابت مهار نشده باشد به وجود می آید.
پرخوری یا عدم تزریق انسولین روزانه به طور عمدی یا تصادفی، به وجود آمدن عفونت، عمل جراحی یا عدم تشخیص بیماری دیابت و عدم مهار به موقع آن می تواند موجب کمای دیابت گردد.
افزایش قند در خون و ادرار فردی که دیابت او مهار شده است، نشانه نیاز متابولیسم بدن بیمار به انسولین بیشتر است. حال اگر این افزایش نیاز فوری تامین نشود (به دلایل متعدد از جمله عدم تشخیص) بیمار ممکن است به کمای دیابت برود.
کتواسیدوز دیابتی ممکن است اولین تظاهر دیابت نوع یک باشد. معمولا بیماران ابراز می کنند از چند هفته قبل از پیدایش آن پرنوشی، پرادراری، بی اشتهایی و کاهش وزن داشته اند. در ادامه تهوع، استفراغ و گاهی درد شکم به این علائم اضافه شده تا به مراجعه پزشکی رسیده اند.
در صورت مراجعه نکردن بیمار در این مرحله و پیشرفت بیماریش ممکن است کاهش سطح هوشیاری، کما و سپس مرگ رخ دهد.
برخی حوادث نیز ممکن است به پیدایش کتواسیدوز دیابتی یا کمای دیابتی منجر شود که مهم ترین آنها عبارتند از استرس، عفونت، تصادفات، جراحی و برخی داروها.
تشخیص به موقع و شروع سریع درمان بسیار حیاتی است. این افراد معمولا مقادیر زیادی از آب بدن خود را در جریان بیماری از دست می دهند. بنابراین در ساعات اولیه شروع درمان باید تلاش شود مایعات از دست رفته جبران شود.
اقدام اساسی بعدی تزریق انسولین به بیمار است. انسولین مجوز ورود گلوکز به سلول ها را صادر می کند و از پیدایش کتون جلوگیری می کند و به این ترتیب قادر است بعد از چند ساعت، PH خون را از حالت اسیدی به حالت طبیعی برگرداند.
افت قند خون
افت قند خون یکی از اورژانس های طب داخلی است که بیشتر در دیابتی ها رخ می دهد. در موارد خفیف آن بیمار احساس خستگی، تپش قلب، تعریق سرد، بیحالی و اضطراب می کند.
اگر بیماری در این مرحله درمان نشود، علائم شدیدتر که شامل اختلالات بینایی و اختلالات ریتم قلب است، رخ می دهد.
دلایل زیادی برای افت قند خون وجود دارد، ولی شایع ترین علت همان طور که گفته شد علل دارویی است که در دیابتی ها به وفور دیده می شود.
بسیاری از داروهای دیابت که با مکانیسم افزایش ترشح انسولین از لوزوالمعده عمل می کند، می تواند سبب پیدایش حملات شدید افت قند خون شود.
از بین داروهای تزریقی درمان دیابت، انسولین علت مهم و شایعی برای افت قند خون است. اغلب بیماران دیابتی که تحت درمان با انسولین هستند، حملات خفیف و حتی شدید افت قند خون را تجربه می کنند.
طبق تعریف قند خون زیر 45 میلی گرم در دسی لیتر افت قند خون محسوب می شود، ولی ممکن است از مقادیر زیر 60 میلی گرم در دسی لیتر علائم آغاز شود.
توصیه می شود در مواردی که فرد دچار افت قند خون، هوشیاری خود را حفظ کرده است، بسرعت ماده ای شیرین مانند قند استفاده کند و بعد از رفع علائم، یک میان وعده غذایی مصرف کند، ولی در صورت افت شدیدتر قند خون که با اختلال سطح هوشیاری یا بی اشتهایی همراه است، باید به سرعت گلوکز به صورت تزریق وریدی تجویز شود تا از بروز عوارض شدید افت قند خون روی سیستم اعصاب مرکزی پیشگیری شود.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان