فشار خون پایین یا کم فشاری‌خون به پایین آمدن فشار خون زیر حد طبیعی گفته می‌شود.
محدوده طبیعی فشار خون از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است. فشار خون پایین همانند فشار خون بالا، برای بدن عوارضی ایجاد می‌کند که می‌توان به ضعیف شدن قلب، بی‌حالی، ضعف، سرگیجه، خستگی و غش اشاره کرد.
علل فشار خون پایین
درمان فشارخون پایین وابسته به این است که بدانیم علت اصلی این کاهش چه بوده است؟
به همین دلیل روش‌های درمانی از یک نفر به نفر دیگر متفاوت است. پزشک، داروهای مناسب با شرایط فرد را برایش تجویز می‌کند.
* از دست دادن خون و عفونت خونی: گاهی اوقات کاهش فشارخون به‌دلیل فقدان خون ناشی از خونریزی است. این شرایط می‌تواند به وسیله تزریق خون و مایعات داخل وریدی درمان شود. اگر علت عفونت باشد، باید توسط آنتی‌بیوتیک‌ها و مایعات داخل وریدی درمان شود.
* کم‌آبی بدن: یکی از دلایل کم‌فشاری خون، کم آبی بدن است. اگر علت کم فشاری خون شما، کم‌آبی باشد، بایستی با مایعات و املاح درمان شوید. مایعات حجم خون را افزایش می‌دهند. اگر کم‌آبی خفیف باشد و با حالت تهوع و استفراغ همراه نباشد، باید با مصرف مایعات و الکترولیت‌ها از راه‌دهان درمان شود. کم‌آبی متوسط تا شدید به درمان تحت نظر پزشک در بیمارستان نیاز دارد.
* برادیکاردی (کند شدن غیرطبیعی ضربان قلب) : این مشکل بیشتر ناشی از تجویز داروهاست، بنابراین با اصلاح دوز یا قطع کردن دارو، درمان خواهد شد.
* تاکیکاردی (تند شدن غیرطبیعی ضربان قلب): درمان کم‌فشاری خون ناشی از تاکیکاردی به ماهیت و طبیعت تاکیکاردی وابسته است. با کمک داروها یا با دِفیبریلاتور (دستگاه الکتریکی‌ای که با ایجاد شوک، موجب ایست انقباض ماهیچه‌های قلب می‌شود) تاکیکاردی قلبی می‌تواند درمان شود.
* تغذیه نادرست: اگر علت کم‌فشاری خون مشخص نباشد، شما فقط باید کارهایی را انجام دهید که فشارخونتان را بالا ببرد و علائم و عوارض آن را کاهش دهد. تغذیه نادرست و سوء تغذیه نیز 2دلیل مهم کم‌فشاری خون هستند. سوء تغذیه به‌دلیل فقدان کالری کافی، پروتئین، ویتامین‌های گروه b مخصوصا ویتامین b5 یا پنتوتنیک اسید و ویتامین c ایجاد می‌شود.
* یکی دیگر از دلایل فشارخون پایین اضطراب است.
درمان فشار خون پایین
فشار خون پایین با روش‌های مختلفی می‌تواند درمان شود. یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری از افت فشارخون، پیروی از یک رژیم غذایی صحیح است. زمانی که تغذیه نامناسب عامل اصلی افت فشارخون باشد، مصرف کافی و متعادل مواد غذایی، لازم به‌نظر می‌رسد. رژیم غذایی شما باید از غلات، سبزیجات، میوه‌ها، ماهی و مرغ کم چرب غنی‌باشد. آب سبزیجات (آب هویج یا گوجه‌فرنگی و...)، روغن‌های مفید و نمک دریایی تصفیه‌نشده برای شما بسیار مناسب است.
پیشگیری از افت فشار خون
پیشگیری از افت فشار خون، مدت زیادی طول می‌کشد اما با راهکارهای زیر میتوانید نتایج خوبی بگیرید:
* آب بیشتری بنوشید. تا میتوانید آب بنوشید و از مصرف الکل بپرهیزید زیرا الکل موجب کم‌آبی بدن و کاهش بیشتر فشار خون در افرادی که دچار افت فشار خون هستند، می‌شود (در اکثر مقالات به نخوردن الکل سفارش می‌شود و اینجا نیز مخصوصا به آن اشاره شد تا مشخص شود که اسلام به چه دلیل و منطق روشنی، مصرف این ماده را حرام اعلام کرده است).
* وعده‌های غذایی کمتر و کم‌کربوهیدرات مصرف کنید. وعده‌های غذایی کم‌کربوهیدرات را به میزان چند بار در روز مصرف کنید. به‌طور کلی از مصرف زیاد مواد کربوهیدراتی اجتناب کنید.
* نمک: استفاده از نمک برای پیشگیری از فشار خون پایین دارای اهمیت بوده و مهم است. نمک را نه بیشتر از آنچه سفارش شده و نه کمتر، بلکه به میزان توصیه شده مصرف کنید (حداکثر 6گرم در روز). توجه داشته باشید که دریافت بیش از اندازه نمک منجر به پرفشاری خون، نارسایی قلبی و دریافت کم آن نیز، موجب بدترشدن کم فشاری خون خواهد شد.
* میوه‌ها: به مقدار فراوان میوه بخورید. آب‌میوه‌ها می‌توانند موجب جوان شدن شما و درنتیجه جلوگیری از افت فشارخون شوند. اگر برای‌تان امکان دارد بیشتر و بیشتر میوه بخورید. میوه‌ها برای تنظیم عملکرد بدن شما بسیار سودمند هستند.
موارد فوق از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که باید همیشه در خاطر داشته باشید. با این راهکارها به‌طور قطع شما میتوانید از افت فشارخون جلوگیری کنید.
گیاهان دارویی برای کنترل فشار خون
* آب چغندر: با نوشیدن آب چغندر میتوانید کاهش فشارخونتان را کنترل کنید. برای نتیجه‌گیری بهتر به بیماران توصیه می‌شود که یک فنجان آب چغندر را به میزان 2بار در روز بنوشند؛ به این ترتیب بهبودی قابل‌ملاحظه‌ای حاصل خواهد شد.
* سنبل هندی: سنبل هندی هم یک درمان خانگی بسیار مؤثر برای بهبود کاهش فشارخون است. مصرف این گیاه معمولا به میزان 30 تا 40دانه توصیه می‌شود. معمولا مصرف مقدار خیلی کمی کافور و دارچین با این گیاه توصیه می‌شود. شما همچنین میتوانید معجونی را با خیساندن 15 تا 20 گرم از این گیاه در 250 سی‌سی آب‌جوش تهیه کنید و این مخلوط را 3بار در روز مصرف کنید.
* حمام نمک‌فرنگی: این کار یکی از راه‌های آسان برای درمان فشارخون پایین است. برای این کار حدود یک و نیم‌کیلوگرم نمک فرنگی(سولفات منیزیم) را در یک وان آب گرم معمولی حل کنید و به‌مدت 10 تا 12 دقیقه در این محلول غوطه ور شوید. بهترین زمان انجام این کار، قبل از رفتن به رختخواب است. فقط مراقب باشید سرما نخورید.
* ورزش: یکی دیگر از مهم‌ترین کارهایی که میتوانید برای درمان فشارخون پایین انجام دهید، ورزش است. پیاده‌روی آرام و دوچرخه‌سواری مخصوصاً در هوای آزاد و شنا بهترین ورزش‌ها هستند.
دکترسعید شفاعی، متخصص داخلی
محدوده طبیعی فشار خون از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است. فشار خون پایین همانند فشار خون بالا، برای بدن عوارضی ایجاد می‌کند که می‌توان به ضعیف شدن قلب، بی‌حالی، ضعف، سرگیجه، خستگی و غش اشاره کرد.
علل فشار خون پایین
درمان فشارخون پایین وابسته به این است که بدانیم علت اصلی این کاهش چه بوده است؟
به همین دلیل روش‌های درمانی از یک نفر به نفر دیگر متفاوت است. پزشک، داروهای مناسب با شرایط فرد را برایش تجویز می‌کند.
* از دست دادن خون و عفونت خونی: گاهی اوقات کاهش فشارخون به‌دلیل فقدان خون ناشی از خونریزی است. این شرایط می‌تواند به وسیله تزریق خون و مایعات داخل وریدی درمان شود. اگر علت عفونت باشد، باید توسط آنتی‌بیوتیک‌ها و مایعات داخل وریدی درمان شود.
* کم‌آبی بدن: یکی از دلایل کم‌فشاری خون، کم آبی بدن است. اگر علت کم فشاری خون شما، کم‌آبی باشد، بایستی با مایعات و املاح درمان شوید. مایعات حجم خون را افزایش می‌دهند. اگر کم‌آبی خفیف باشد و با حالت تهوع و استفراغ همراه نباشد، باید با مصرف مایعات و الکترولیت‌ها از راه‌دهان درمان شود. کم‌آبی متوسط تا شدید به درمان تحت نظر پزشک در بیمارستان نیاز دارد.
* برادیکاردی (کند شدن غیرطبیعی ضربان قلب) : این مشکل بیشتر ناشی از تجویز داروهاست، بنابراین با اصلاح دوز یا قطع کردن دارو، درمان خواهد شد.
* تاکیکاردی (تند شدن غیرطبیعی ضربان قلب): درمان کم‌فشاری خون ناشی از تاکیکاردی به ماهیت و طبیعت تاکیکاردی وابسته است. با کمک داروها یا با دِفیبریلاتور (دستگاه الکتریکی‌ای که با ایجاد شوک، موجب ایست انقباض ماهیچه‌های قلب می‌شود) تاکیکاردی قلبی می‌تواند درمان شود.
* تغذیه نادرست: اگر علت کم‌فشاری خون مشخص نباشد، شما فقط باید کارهایی را انجام دهید که فشارخونتان را بالا ببرد و علائم و عوارض آن را کاهش دهد. تغذیه نادرست و سوء تغذیه نیز 2دلیل مهم کم‌فشاری خون هستند. سوء تغذیه به‌دلیل فقدان کالری کافی، پروتئین، ویتامین‌های گروه b مخصوصا ویتامین b5 یا پنتوتنیک اسید و ویتامین c ایجاد می‌شود.
* یکی دیگر از دلایل فشارخون پایین اضطراب است.
درمان فشار خون پایین
فشار خون پایین با روش‌های مختلفی می‌تواند درمان شود. یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری از افت فشارخون، پیروی از یک رژیم غذایی صحیح است. زمانی که تغذیه نامناسب عامل اصلی افت فشارخون باشد، مصرف کافی و متعادل مواد غذایی، لازم به‌نظر می‌رسد. رژیم غذایی شما باید از غلات، سبزیجات، میوه‌ها، ماهی و مرغ کم چرب غنی‌باشد. آب سبزیجات (آب هویج یا گوجه‌فرنگی و...)، روغن‌های مفید و نمک دریایی تصفیه‌نشده برای شما بسیار مناسب است.
پیشگیری از افت فشار خون
پیشگیری از افت فشار خون، مدت زیادی طول می‌کشد اما با راهکارهای زیر میتوانید نتایج خوبی بگیرید:
* آب بیشتری بنوشید. تا میتوانید آب بنوشید و از مصرف الکل بپرهیزید زیرا الکل موجب کم‌آبی بدن و کاهش بیشتر فشار خون در افرادی که دچار افت فشار خون هستند، می‌شود (در اکثر مقالات به نخوردن الکل سفارش می‌شود و اینجا نیز مخصوصا به آن اشاره شد تا مشخص شود که اسلام به چه دلیل و منطق روشنی، مصرف این ماده را حرام اعلام کرده است).
* وعده‌های غذایی کمتر و کم‌کربوهیدرات مصرف کنید. وعده‌های غذایی کم‌کربوهیدرات را به میزان چند بار در روز مصرف کنید. به‌طور کلی از مصرف زیاد مواد کربوهیدراتی اجتناب کنید.
* نمک: استفاده از نمک برای پیشگیری از فشار خون پایین دارای اهمیت بوده و مهم است. نمک را نه بیشتر از آنچه سفارش شده و نه کمتر، بلکه به میزان توصیه شده مصرف کنید (حداکثر 6گرم در روز). توجه داشته باشید که دریافت بیش از اندازه نمک منجر به پرفشاری خون، نارسایی قلبی و دریافت کم آن نیز، موجب بدترشدن کم فشاری خون خواهد شد.
* میوه‌ها: به مقدار فراوان میوه بخورید. آب‌میوه‌ها می‌توانند موجب جوان شدن شما و درنتیجه جلوگیری از افت فشارخون شوند. اگر برای‌تان امکان دارد بیشتر و بیشتر میوه بخورید. میوه‌ها برای تنظیم عملکرد بدن شما بسیار سودمند هستند.
موارد فوق از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که باید همیشه در خاطر داشته باشید. با این راهکارها به‌طور قطع شما میتوانید از افت فشارخون جلوگیری کنید.
گیاهان دارویی برای کنترل فشار خون
* آب چغندر: با نوشیدن آب چغندر میتوانید کاهش فشارخونتان را کنترل کنید. برای نتیجه‌گیری بهتر به بیماران توصیه می‌شود که یک فنجان آب چغندر را به میزان 2بار در روز بنوشند؛ به این ترتیب بهبودی قابل‌ملاحظه‌ای حاصل خواهد شد.
* سنبل هندی: سنبل هندی هم یک درمان خانگی بسیار مؤثر برای بهبود کاهش فشارخون است. مصرف این گیاه معمولا به میزان 30 تا 40دانه توصیه می‌شود. معمولا مصرف مقدار خیلی کمی کافور و دارچین با این گیاه توصیه می‌شود. شما همچنین میتوانید معجونی را با خیساندن 15 تا 20 گرم از این گیاه در 250 سی‌سی آب‌جوش تهیه کنید و این مخلوط را 3بار در روز مصرف کنید.
* حمام نمک‌فرنگی: این کار یکی از راه‌های آسان برای درمان فشارخون پایین است. برای این کار حدود یک و نیم‌کیلوگرم نمک فرنگی(سولفات منیزیم) را در یک وان آب گرم معمولی حل کنید و به‌مدت 10 تا 12 دقیقه در این محلول غوطه ور شوید. بهترین زمان انجام این کار، قبل از رفتن به رختخواب است. فقط مراقب باشید سرما نخورید.
* ورزش: یکی دیگر از مهم‌ترین کارهایی که میتوانید برای درمان فشارخون پایین انجام دهید، ورزش است. پیاده‌روی آرام و دوچرخه‌سواری مخصوصاً در هوای آزاد و شنا بهترین ورزش‌ها هستند.
دکترسعید شفاعی، متخصص داخلی