از 65 سالگی به بعد، تقریباً یكی از هر دو نفر با مشكل یبوست دست به گریبان است.
پیرمردی در حال دوچرخه سواری
یبوست مشكلی است كه بسیاری از سالمندان را آزار می دهد. امروزه با كم شدن فعالیت‌ها و ماشینی شدن زندگی و پیروی از رژیم غذایی با فیبر و مایعات كمتر، شیوع عارضه یبوست افزایش یافته است. این موضوع در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد.
معیار تشخیص
شاید تشخیص یبوست به این سادگی‌ها هم كه فكر می كنید، نباشد. تنها كند شدن یك انتقال روده‌ای دلیل بر یبوست نیست. در صورتی كه طی 12 ماه، حداقل دو مورد از چهار نشانه زیر در شما به وجود آمد، دلیل بر ابتلاء به یبوست است:
* كمتر از دو بار دفع مدفوع در هفته.
* مدفوع بسیار خشك (چهار برابر خشك تر از حد معمول)
* آوردن فشار بیش ازحد به روده‌ها (چهار برابر حد طبیعی)
* حس تخلیه نشدن كامل روده (حداقل یك مرتبه در هر چهار بار رفتن به دستشویی)
چرا سالمندان؟
روند پیری، تمامی ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال انتقال روده‌ای با بالارفتن سن، كاهش پیدا نمی كند. در حقیقت این ماهیچه‌های روده‌ای و پرینه یا میان دو راه است كه ضعیف شده و انتقال روده‌ای را دردناك و سخت تر می كنند.
ابتلاء به بیماری‌های عمومی و عفونی، درصد احتمال بروز یبوست را در سالمندان بالا می برد. دیابت، اختلال عملكرد غده تیروئید، بیماری پاركینسون و بیماری‌های عروقی، مغزی، افسردگی و... در بروز یبوست سهیم‌اند.
آزمایش‌های تكمیلی
در بیشتر مواقع یك آزمایش ساده موضوع را برای پزشك روشن می كند، ولی گاهی لازم است پزشك درباره ریشه و علت اصلی یبوست اطلاعات بیشتری كسب كند، به ویژه زمانی كه:
* یبوست، همراه با كاهش وزن، بی‌هوشی، دردهای تحتانی و خروج خون با مدفوع است یا شخص سابقه ابتلاء خانوادگی به سرطان روده را دارد.
* تغییری خاص در مدفوع شخصی كه مدت‌ها از یبوست رنج می برده، دیده شود.
* ناكارآمدی یك درمان
* دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع یا بروز اسهال شدید پس از یبوست.
داروهای موثر برای رفع یبوست
پیش از مصرف هرگونه دارویی ابتدا باید عادت‌های بد غذایی و عامل اصلی ابتلاء به یبوست شناخته و برطرف شوند. وقتی سن بالا می رود، خوردن هر چیزی درست نیست.
استفاده از ملین‌ها به تمامی سالمندان پیشنهاد می شود. در عین حال خوردن چرب كننده‌ها (روغن پارافین) كه به طور معمول مسبب بروز خارش‌های ناراحت كننده می شود، توصیه نمی شود.
ملین‌ها را نباید به طور دائم مصرف كرد، چون بدن به آنها عادت می كند و در نتیجه هر بار باید دوز آنها را بالا برد. همچنین مصرف بیش از حد آنها باعث بروز دردهای شدید روده‌ای می شود.
داروهای یبوست زا
بعضی داروها و مسكن‌ها مثل مورفین، كدئین، تب برها، داروهای قلب، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری پاركینسون به طور معمول سبب بروز یبوست می شوند.
توصیه هایی برای رفع یبوست:
* حداقل روزی 6 تا 8 لیوان آب بنوشید:
- مایعات انتقال روده‌ای را راحت تر می كنند.
- آب، آب میوه‌ها، شیر و سوپ مایعات مناسب سالمندان هستند.
- مصرف مرتب قهوه، چای و مایعات گازدار چندان مؤثر نیست. كافئین موجود در این مایعات قدرت حركت را از اندام‌ها می گیرد.
- در صورتی كه تمایل دارید مقداری آب میوه به آب اضافه كنید، آب لیمو و آب پرتقال را به شما توصیه می كنیم.
- وقتی هوا گرم است، مقدار مایعات مصرفی تان را كمی بالاتر ببرید.
- اگر دچار بیماری قلبی یا روده‌ای هستید، پیش از انتخاب هر نوع مایع نوشیدنی، با پزشك تان مشورت كنید.
* هرگز فیبرها را از یاد نبرید:
- نان و حبوبات غنی شده را در برنامه غذایی تان بگنجانید.
- روزانه مقدار فراوانی میوه و سبزی مصرف كنید.
- خوردن آلو، آلو خشك و آب آلو را فراموش نكنید. این میوه همانند دیگر فیبرها، ماهیچه‌های روده‌ای را تقویت می كند.
- سبوس، حاوی مقدار فراوانی فیبر است. سبوس را در سوپ، غذاها، ماست و حبوبات گرم بریزید و بخورید.
* فعالیت بدنی‌تان را بالا ببرید:
- راه رفتن، انجام كارهای خانه، شنا، دوچرخه سواری و... جلوی یبوست را می گیرند.
- سعی كنید فعالیتی را بیابید كه به آن علاقه دارید. در این صورت شما با لذت هر روز فعالیت بدنی تان را انجام می دهید.
* بعضی عادات، یبوست می آورند. از آنها دوری كنید:
- غذاهای صنعتی و تصفیه شده مثل نان سفید، شكر سفید، شیرینی، سیب زمینی سرخ شده، ژامبون، سس سفید و... برای سالمندان مناسب نیست.
- گوشت و پنیر كمتر مصرف كنید. تنها یك وعده غذایی حاوی پنیر و گوشت در روز كافی است. زیاد شدن آنها در برنامه غذایی سبب بروز یبوست می شود.
- دیر به دست شویی رفتن از جمله عواملی است كه سبب بروز یبوست می شود.
پیرمردی در حال دوچرخه سواری
یبوست مشكلی است كه بسیاری از سالمندان را آزار می دهد. امروزه با كم شدن فعالیت‌ها و ماشینی شدن زندگی و پیروی از رژیم غذایی با فیبر و مایعات كمتر، شیوع عارضه یبوست افزایش یافته است. این موضوع در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد.
معیار تشخیص
شاید تشخیص یبوست به این سادگی‌ها هم كه فكر می كنید، نباشد. تنها كند شدن یك انتقال روده‌ای دلیل بر یبوست نیست. در صورتی كه طی 12 ماه، حداقل دو مورد از چهار نشانه زیر در شما به وجود آمد، دلیل بر ابتلاء به یبوست است:
* كمتر از دو بار دفع مدفوع در هفته.
* مدفوع بسیار خشك (چهار برابر خشك تر از حد معمول)
* آوردن فشار بیش ازحد به روده‌ها (چهار برابر حد طبیعی)
* حس تخلیه نشدن كامل روده (حداقل یك مرتبه در هر چهار بار رفتن به دستشویی)
چرا سالمندان؟
روند پیری، تمامی ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال انتقال روده‌ای با بالارفتن سن، كاهش پیدا نمی كند. در حقیقت این ماهیچه‌های روده‌ای و پرینه یا میان دو راه است كه ضعیف شده و انتقال روده‌ای را دردناك و سخت تر می كنند.
ابتلاء به بیماری‌های عمومی و عفونی، درصد احتمال بروز یبوست را در سالمندان بالا می برد. دیابت، اختلال عملكرد غده تیروئید، بیماری پاركینسون و بیماری‌های عروقی، مغزی، افسردگی و... در بروز یبوست سهیم‌اند.
آزمایش‌های تكمیلی
در بیشتر مواقع یك آزمایش ساده موضوع را برای پزشك روشن می كند، ولی گاهی لازم است پزشك درباره ریشه و علت اصلی یبوست اطلاعات بیشتری كسب كند، به ویژه زمانی كه:
* یبوست، همراه با كاهش وزن، بی‌هوشی، دردهای تحتانی و خروج خون با مدفوع است یا شخص سابقه ابتلاء خانوادگی به سرطان روده را دارد.
* تغییری خاص در مدفوع شخصی كه مدت‌ها از یبوست رنج می برده، دیده شود.
* ناكارآمدی یك درمان
* دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع یا بروز اسهال شدید پس از یبوست.
داروهای موثر برای رفع یبوست
پیش از مصرف هرگونه دارویی ابتدا باید عادت‌های بد غذایی و عامل اصلی ابتلاء به یبوست شناخته و برطرف شوند. وقتی سن بالا می رود، خوردن هر چیزی درست نیست.
استفاده از ملین‌ها به تمامی سالمندان پیشنهاد می شود. در عین حال خوردن چرب كننده‌ها (روغن پارافین) كه به طور معمول مسبب بروز خارش‌های ناراحت كننده می شود، توصیه نمی شود.
ملین‌ها را نباید به طور دائم مصرف كرد، چون بدن به آنها عادت می كند و در نتیجه هر بار باید دوز آنها را بالا برد. همچنین مصرف بیش از حد آنها باعث بروز دردهای شدید روده‌ای می شود.
داروهای یبوست زا
بعضی داروها و مسكن‌ها مثل مورفین، كدئین، تب برها، داروهای قلب، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری پاركینسون به طور معمول سبب بروز یبوست می شوند.
توصیه هایی برای رفع یبوست:
* حداقل روزی 6 تا 8 لیوان آب بنوشید:
- مایعات انتقال روده‌ای را راحت تر می كنند.
- آب، آب میوه‌ها، شیر و سوپ مایعات مناسب سالمندان هستند.
- مصرف مرتب قهوه، چای و مایعات گازدار چندان مؤثر نیست. كافئین موجود در این مایعات قدرت حركت را از اندام‌ها می گیرد.
- در صورتی كه تمایل دارید مقداری آب میوه به آب اضافه كنید، آب لیمو و آب پرتقال را به شما توصیه می كنیم.
- وقتی هوا گرم است، مقدار مایعات مصرفی تان را كمی بالاتر ببرید.
- اگر دچار بیماری قلبی یا روده‌ای هستید، پیش از انتخاب هر نوع مایع نوشیدنی، با پزشك تان مشورت كنید.
* هرگز فیبرها را از یاد نبرید:
- نان و حبوبات غنی شده را در برنامه غذایی تان بگنجانید.
- روزانه مقدار فراوانی میوه و سبزی مصرف كنید.
- خوردن آلو، آلو خشك و آب آلو را فراموش نكنید. این میوه همانند دیگر فیبرها، ماهیچه‌های روده‌ای را تقویت می كند.
- سبوس، حاوی مقدار فراوانی فیبر است. سبوس را در سوپ، غذاها، ماست و حبوبات گرم بریزید و بخورید.
* فعالیت بدنی‌تان را بالا ببرید:
- راه رفتن، انجام كارهای خانه، شنا، دوچرخه سواری و... جلوی یبوست را می گیرند.
- سعی كنید فعالیتی را بیابید كه به آن علاقه دارید. در این صورت شما با لذت هر روز فعالیت بدنی تان را انجام می دهید.
* بعضی عادات، یبوست می آورند. از آنها دوری كنید:
- غذاهای صنعتی و تصفیه شده مثل نان سفید، شكر سفید، شیرینی، سیب زمینی سرخ شده، ژامبون، سس سفید و... برای سالمندان مناسب نیست.
- گوشت و پنیر كمتر مصرف كنید. تنها یك وعده غذایی حاوی پنیر و گوشت در روز كافی است. زیاد شدن آنها در برنامه غذایی سبب بروز یبوست می شود.
- دیر به دست شویی رفتن از جمله عواملی است كه سبب بروز یبوست می شود.