Maryam
متخصص بخش ادبیات
محققان دانشگاه MIT از ارائه دستاورد نويني خبر داده‌اند كه حاكي از مشخص شدن علت افزايش مقاومت سلول‌هاي سرطاني در برابر داروهاي مختلف و رشد و نمو مجدد آنهاست. اين دستاورد مي‌تواند به توليد نسل جديدي از داروهاي موثر عليه سرطان منجر شود.
در كنار نام سرطان، عنوان شيمي درماني بيش از هر چيز ديگري جلوه مي‌كند. هر چند در سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي فراواني در زمينه متنوع شدن راه‌هاي مقابله با توده‌هاي سرطاني صورت گرفته است اما هنوز هم به شيمي درماني به عنوان شيوه‌اي بنيادين براي درمان اين بيماري سخت نگاه مي‌شود. البته خبر خوش اين است كه درخصوص همين شيوه به ظاهر سنتي و رايج نيز پيشرفت‌هاي چشمگيري صورت گرفته است. شيوه‌هايي كه براي كمك به بيماران سرطاني با استفاده از تكنيك شيمي‌درماني به كار گرفته مي‌شود، متحول شده است كه يكي از آنها استفاده از داروهاي ضدسرطاني مبتني بر پلاتينيوم براي تخريب سلول‌هاي سرطاني آن هم با چسبيدن به رشته DNA آنهاست.
بيش از 30 سال است كه داروي شناخته‌شده سسپلاتين به عنوان اولين پيشنهاد پزشكان متخصص براي نابودي تومورهاي سرطاني در نظر گرفته مي‌شود. اين دارو بخصوص براي آن دسته از بيماراني كه به سرطان ريه، تخمدان و بيضه مبتلا هستند بيش از ساير داروها تجويز مي‌شود. اما از آنجا كه در بيشتر موارد اين دارو در نخستين استفاده‌ها مثمرثمر واقع مي‌شود معمولا مواردي نيز درخصوص عقبگرد در اين تكنيك درماني ديده شده است، به طوري كه تومورها به سطح قابل توجهي از مقاومت در برابر آن دست يافته و بار ديگر شروع به رشد و نمو مي‌كنند.
اكنون محققان زيست‌شناسي سرطاني دانشگاه MIT نشان داده‌اند كه توانمندشدن دوباره تومورهاي سرطاني و به دنبال آن رشد و نمو مجدد آنها چگونه صورت مي‌گيرد. اين دستاوردي ارزشمند در علم پزشكي محسوب مي‌شود كه مي‌تواند به محققان در طراحي و توليد داروهاي جديد كه حتي نسبت به سسپلاتين برتري داشته باشد، كمك قابل توجهي كند. در حقيقت با استفاده از اين يافته ارزشمند داروهايي توليد خواهند شد كه معايب نهفته در داروهايي همچون سسپلاتين را نخواهند داشت.
سسپلاتين و ساير داروهاي ضدسرطاني مبتني بر پلاتينيوم به وسيله چسباندن خود به رشته‌هاي DNA اين تومورها به تخريب سلول‌هاي سرطاني مي‌پردازند. اين فرآيند مكانيزم احياي DNA سلول را فعال كرده اما اگر تخريب به وجود آمده بسيار شديد باشد، سلول دست به خودكشي مي‌زند و اين يعني مرگ بافت زنده. در نهايت سلول‌هاي سرطاني به مرحله‌اي مي‌رسند كه مي‌توانند بار ديگر به مقابله با داروها و اثراتشان بپردازند. اين مطالعه جديد نشان مي‌دهد سلول‌هاي سرطاني كه با استفاده از داروي سسپلاتين مورد درمان قرار مي‌گيرند، مي‌توانند خط سير رشته‌هاي DNA خود را به سمت بالا گسترش دهند كه اين كار به نجات سلول سرطاني از مرگ منجر مي‌شود. اين دقيقا همان كشف مهمي است كه محققان زيست‌شناسي سرطاني دانشگاه MIT موفق به ارائه آن شده‌اند. اين كه چرا برخي داروهاي شناخته شده ضدسرطان در دفعات بعدي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرند از قدرت و اثر‌گذاري بار نخست برخوردار نيستند همواره مورد سوال دانشمندان علوم پزشكي بوده است و به همين خاطر مطالعات گوناگوني در اين زمينه انجام شده است. برخي از اين مطالعات گوياي آن بوده‌اند كه احتمالا مكانيزم‌هاي گوناگوني در پس شكل‌گيري مقاومت در برابر داروهاي ضدسرطان وجود دارد كه از جمله آنها مي‌توان به گسترش خط سير رشته‌هاي DNA سلول‌هاي سرطاني، خنثي‌سازي خاصيت سمي داروهاي سرطاني براي تومورها و همچنين بروز تغييراتي در فرآيند وارد شدن دارو به سلول و همچنين خارج شدن از آن اشاره كرد.
محققان پروژه در ابتداي امر به بررسي اين نكته پرداختند كه مقاومت در برابر داروي سسپلاتين چگونه در موش‌هاي مبتلا به سرطان ايجاد مي‌شود. آنها موش‌هايي را مورد بررسي قرار دادند كه در يكي از ژن‌هاي آنها موسوم به Kras جهشي وجود داشته است. همين جهش ژني براي اين كه موش به سرطان ريه مبتلا شود كافي است. نكته جالب توجه اين است كه حدود 30 درصد از بيماران انساني كه به سرطان ريه مبتلا هستند در همين ژن دچار جهش هستند. از آن گذشته حدود نيمي از اين موش‌ها مبتلا به نسخه‌هاي معيوبي از ژن فرونشاننده تومور سرطاني موسوم به p53 بودند كه در نيمي از بيماران مبتلا به سرطان ريه نيز با جهش همراه است.
محققان پروژه دريافتند كه داروي شناخته شده سسپلاتين درخصوص تومورهاي سرطاني ريه در هر دو دسته موش بخصوص در قبال دسته دوم كه ژن معيوب p53 داشتند، موثر بوده است. در اين دسته از موش‌ها تومورهاي سرطاني به طرز چشمگيري افت پيدا كرده و اين در حالي است كه دارو در موش‌هاي مبتلا به ژن معيوب p53 تنها به كندتر شدن روند رشد تومورها كمك مي‌كند. نكته‌اي كه براي دانشمندان اميدواري‌هاي زيادي را به همراه داشته است اين است كه اين نتايج با يافته‌هاي به دست آمده درخصوص بيماران انساني همخواني قابل توجهي دارد.
پس از 4 سري استفاده از دوزهاي داروي سسپلاتين، در موش‌هايي كه ژن عادي p53 داشتند فرآيند مقاومت در برابر دارو آغاز شد و در نتيجه داروها شروع به رشد سريع‌تر كردند. محققان براي اين كه به علت اين رويداد پي ببرند ژن‌هاي مختلف را در حين افزايش اين مقاومت دارويي مورد بررسي قرار دادند و در خلال اين بررسي‌ها چندين ژن توجه آنها را به خود جلب كردند. يكي از اين ژن‌ها PIDD نام دارد كه ژن p53 را فعال كرده و در مرگ سلول نيز تاثيرگذار است، اما تاكنون عملكرد آن دقيقا مشخص نشده است.
محققاني كه اين پروژه را دنبال مي‌كنند نسبت به آينده آن اميدواري‌هاي زيادي دارند. آنها معتقدند اين تحقيق و مطالعات مشابهي كه در آينده انجام خواهد شد كليد اصلي طراحي و توليد داروهاي ضدسرطاني خواهد بود كه ديگر نگراني از بابت افزايش مقاومت سلول‌هاي سرطاني در برابر آنها وجود نخواهد داشت. از اين‌رو هم‌اكنون چند شركت كوچك و بزرگ دارويي تمايل خود را نسبت به استفاده از يافته‌هاي اين محققان اعلام كرده‌اند.طي بيش از يك دهه گذشته فناوري‌هايي نظير فناوري نانو نقش قابل توجهي در متنوع ساختن تكنيك‌هاي درمان سرطان داشته‌اند، با اين حال شيمي‌درماني در بسياري از نقاط جهان هنوز حرف اول را در فرآيند مقابله با سرطان مي‌زند و به همين دليل در كنار پيشرفت‌هايي كه درخصوص ساير تكنيك‌ها شكل مي‌گيرد، شيمي‌درماني نيز با تكيه بر روش‌هاي نوين درماني متحول مي‌شود.
انستيتو ملي سرطان آمريكا و همچنين انستيتو ملي سلامت اين كشور حمايت‌هاي مالي و تحقيقاتي گسترده‌اي از اين پروژه داشته‌اند و محققان آن اميدوارند تا كمتر از 5 سال آينده نسلي از داروهاي ضدسرطاني وارد بازار شود كه پس از چندين بار استفاده سلول‌هاي سرطاني امكان رشد و نمو مجدد نداشته باشند.
در كنار نام سرطان، عنوان شيمي درماني بيش از هر چيز ديگري جلوه مي‌كند. هر چند در سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي فراواني در زمينه متنوع شدن راه‌هاي مقابله با توده‌هاي سرطاني صورت گرفته است اما هنوز هم به شيمي درماني به عنوان شيوه‌اي بنيادين براي درمان اين بيماري سخت نگاه مي‌شود. البته خبر خوش اين است كه درخصوص همين شيوه به ظاهر سنتي و رايج نيز پيشرفت‌هاي چشمگيري صورت گرفته است. شيوه‌هايي كه براي كمك به بيماران سرطاني با استفاده از تكنيك شيمي‌درماني به كار گرفته مي‌شود، متحول شده است كه يكي از آنها استفاده از داروهاي ضدسرطاني مبتني بر پلاتينيوم براي تخريب سلول‌هاي سرطاني آن هم با چسبيدن به رشته DNA آنهاست.
بيش از 30 سال است كه داروي شناخته‌شده سسپلاتين به عنوان اولين پيشنهاد پزشكان متخصص براي نابودي تومورهاي سرطاني در نظر گرفته مي‌شود. اين دارو بخصوص براي آن دسته از بيماراني كه به سرطان ريه، تخمدان و بيضه مبتلا هستند بيش از ساير داروها تجويز مي‌شود. اما از آنجا كه در بيشتر موارد اين دارو در نخستين استفاده‌ها مثمرثمر واقع مي‌شود معمولا مواردي نيز درخصوص عقبگرد در اين تكنيك درماني ديده شده است، به طوري كه تومورها به سطح قابل توجهي از مقاومت در برابر آن دست يافته و بار ديگر شروع به رشد و نمو مي‌كنند.
اكنون محققان زيست‌شناسي سرطاني دانشگاه MIT نشان داده‌اند كه توانمندشدن دوباره تومورهاي سرطاني و به دنبال آن رشد و نمو مجدد آنها چگونه صورت مي‌گيرد. اين دستاوردي ارزشمند در علم پزشكي محسوب مي‌شود كه مي‌تواند به محققان در طراحي و توليد داروهاي جديد كه حتي نسبت به سسپلاتين برتري داشته باشد، كمك قابل توجهي كند. در حقيقت با استفاده از اين يافته ارزشمند داروهايي توليد خواهند شد كه معايب نهفته در داروهايي همچون سسپلاتين را نخواهند داشت.
محققان اميدوارند تا كمتر از 5 سال آينده نسلي از داروهاي ضدسرطاني وارد بازار شود كه پس از چندين بار استفاده سلول‌هاي سرطاني امكان رشد و نمو مجدد نداشته باشند
سسپلاتين و ساير داروهاي ضدسرطاني مبتني بر پلاتينيوم به وسيله چسباندن خود به رشته‌هاي DNA اين تومورها به تخريب سلول‌هاي سرطاني مي‌پردازند. اين فرآيند مكانيزم احياي DNA سلول را فعال كرده اما اگر تخريب به وجود آمده بسيار شديد باشد، سلول دست به خودكشي مي‌زند و اين يعني مرگ بافت زنده. در نهايت سلول‌هاي سرطاني به مرحله‌اي مي‌رسند كه مي‌توانند بار ديگر به مقابله با داروها و اثراتشان بپردازند. اين مطالعه جديد نشان مي‌دهد سلول‌هاي سرطاني كه با استفاده از داروي سسپلاتين مورد درمان قرار مي‌گيرند، مي‌توانند خط سير رشته‌هاي DNA خود را به سمت بالا گسترش دهند كه اين كار به نجات سلول سرطاني از مرگ منجر مي‌شود. اين دقيقا همان كشف مهمي است كه محققان زيست‌شناسي سرطاني دانشگاه MIT موفق به ارائه آن شده‌اند. اين كه چرا برخي داروهاي شناخته شده ضدسرطان در دفعات بعدي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرند از قدرت و اثر‌گذاري بار نخست برخوردار نيستند همواره مورد سوال دانشمندان علوم پزشكي بوده است و به همين خاطر مطالعات گوناگوني در اين زمينه انجام شده است. برخي از اين مطالعات گوياي آن بوده‌اند كه احتمالا مكانيزم‌هاي گوناگوني در پس شكل‌گيري مقاومت در برابر داروهاي ضدسرطان وجود دارد كه از جمله آنها مي‌توان به گسترش خط سير رشته‌هاي DNA سلول‌هاي سرطاني، خنثي‌سازي خاصيت سمي داروهاي سرطاني براي تومورها و همچنين بروز تغييراتي در فرآيند وارد شدن دارو به سلول و همچنين خارج شدن از آن اشاره كرد.
اما اين دستاورد چگونه ارائه شده است؟
محققان پروژه در ابتداي امر به بررسي اين نكته پرداختند كه مقاومت در برابر داروي سسپلاتين چگونه در موش‌هاي مبتلا به سرطان ايجاد مي‌شود. آنها موش‌هايي را مورد بررسي قرار دادند كه در يكي از ژن‌هاي آنها موسوم به Kras جهشي وجود داشته است. همين جهش ژني براي اين كه موش به سرطان ريه مبتلا شود كافي است. نكته جالب توجه اين است كه حدود 30 درصد از بيماران انساني كه به سرطان ريه مبتلا هستند در همين ژن دچار جهش هستند. از آن گذشته حدود نيمي از اين موش‌ها مبتلا به نسخه‌هاي معيوبي از ژن فرونشاننده تومور سرطاني موسوم به p53 بودند كه در نيمي از بيماران مبتلا به سرطان ريه نيز با جهش همراه است.
پس از 4 سري استفاده از دوزهاي داروي سسپلاتين، در موش‌هايي كه ژن عادي p53 داشتند فرآيند مقاومت در برابر دارو آغاز شد و در نتيجه داروها شروع به رشد سريع‌تر كردند. محققان براي اين كه به علت اين رويداد پي ببرند ژن‌هاي مختلف را در حين افزايش اين مقاومت دارويي مورد بررسي قرار دادند و در خلال اين بررسي‌ها چندين ژن توجه آنها را به خود جلب كردند. يكي از اين ژن‌ها PIDD نام دارد كه ژن p53 را فعال كرده و در مرگ سلول نيز تاثيرگذار است، اما تاكنون عملكرد آن دقيقا مشخص نشده است.
محققاني كه اين پروژه را دنبال مي‌كنند نسبت به آينده آن اميدواري‌هاي زيادي دارند. آنها معتقدند اين تحقيق و مطالعات مشابهي كه در آينده انجام خواهد شد كليد اصلي طراحي و توليد داروهاي ضدسرطاني خواهد بود كه ديگر نگراني از بابت افزايش مقاومت سلول‌هاي سرطاني در برابر آنها وجود نخواهد داشت. از اين‌رو هم‌اكنون چند شركت كوچك و بزرگ دارويي تمايل خود را نسبت به استفاده از يافته‌هاي اين محققان اعلام كرده‌اند.طي بيش از يك دهه گذشته فناوري‌هايي نظير فناوري نانو نقش قابل توجهي در متنوع ساختن تكنيك‌هاي درمان سرطان داشته‌اند، با اين حال شيمي‌درماني در بسياري از نقاط جهان هنوز حرف اول را در فرآيند مقابله با سرطان مي‌زند و به همين دليل در كنار پيشرفت‌هايي كه درخصوص ساير تكنيك‌ها شكل مي‌گيرد، شيمي‌درماني نيز با تكيه بر روش‌هاي نوين درماني متحول مي‌شود.
انستيتو ملي سرطان آمريكا و همچنين انستيتو ملي سلامت اين كشور حمايت‌هاي مالي و تحقيقاتي گسترده‌اي از اين پروژه داشته‌اند و محققان آن اميدوارند تا كمتر از 5 سال آينده نسلي از داروهاي ضدسرطاني وارد بازار شود كه پس از چندين بار استفاده سلول‌هاي سرطاني امكان رشد و نمو مجدد نداشته باشند.
فاطمه پورمزرعه
منابع:nature / popsci / MIT
منابع:nature / popsci / MIT