پنج سوال زنانه، پنج جواب طبيبانه/ دکتر مريم سهيلي‌فر/متخصص قلب و عروق
پرسش هاي قلبي مادران باردار
بيشتر نگراني‌هاي ما از روي ناآگاهي است. گاهي دانستن چند نکته کوچک اما مهم در مورد يک موضوع نگران‌کننده، مي‌تواند آرامش را به ما هديه دهد. از آنجا که آرامش مادران باردار بسيار مهم است، اين اطلاعات را در اختيارتان قرار مي‌دهيم...
در دوران بارداري کدام علامت‌هاي قلبي را بايد جدي بگيرم؟
بدن در جريان بارداري دچار تغييرات فيزيولوژيك مي‌شود كه اين تغييرات ناشي از افزايش فعاليت قلب است بنابراين ايجاد خستگي، تنگي نفس و تپش قلب هنگام بارداري طبيعي است. در دوران بارداري، حجم خون در گردش افزايش و ميزان هموگلوبين خون كاهش مي‌يابد و حالتي موسوم به «كم‌خوني بارداري» ايجاد مي‌شود.
به همين دليل خانم‌هايي كه كاملا سلامت هستند هم امكان دارد در ماه‌هاي ششم و هفتم بارداري هنگام فعاليت دچار تنگي نفس شوند و تپش قلب پيدا كنند. مادران بايد در ماه‌هاي آخر در حالت درازكشيده، استراحت كنند نه نشسته. چون در حالت درازكشيده، خون راحت‌تر از وريدهاي اندام تحتاني به سمت قلب بازگردانده مي‌شود و فشار كمتري به قلب مي‌آيد.
با اين توضيحات، اگر تپش قلب و تنگي نفس غيرعادي و ناگهاني يا احساس ورم در اندام فوقاني داشتيد مثلا حس كنيد حلقه‌تان يك دفعه تنگ شده و دستتان را اذيت مي‌كند، به بررسي و مشاوره پزشك قلب نياز داريد. در دوران بارداري نبايد بي‌جهت خود را نگران كنيد چون همين استرس و دغدغه براي شما ضرر دارد. خوب است واقعيت‌هايي را در مورد قلبتان در بارداري بدانيد، مانند اينكه با رشد جنين ديافراگم به سمت بالا هل داده مي‌شود و اين باعث كاهش حجم ريه و ايجاد تنگي نفس مختصر خواهد شد. شما مانند قبل از بارداري نمي‌توانيد به سرعت به اين طرف و آن طرف برويد و فعاليت کنيد، چون نفستان تنگ مي‌شود و دچار تپش قلب مي‌شويد اما اگر در شرايط طبيعي و هميشگي، ناگهان تنگي نفس گرفتيد يا در مقايسه حالت‌هاي بارداري خود با بارداري اول حس مي‌كنيد تپش قلب يا تنگي نفس آزارتان مي‌دهد، حتما بايد اين علامت‌ها را جدي بگيريد و براي بررسي اقدام كنيد.
اگر خانم هاي باردار از فعاليت‌هاي شديد بدني به خصوص در فصل گرم سال بپرهيزند، از بالا رفتن دماي بدن، تپش قلب و تعريق زياد و از دست دادن آب بدن پيشگيري خواهد شد. فعاليت عادي روزانه، استراحت کافي، نوشيدن آب کافي و پرهيز از استرس مي‌تواند کليد سلامت قلب در بارداري باشد.
مشكل پرولاپس يا افتادگي دريچه ميترال دارم.آيا بارداري برايم ضرر دارد؟
همان‌طور كه مي‌دانيد طي بارداري، بار كار قلب حدود 30 تا 50 درصد، حجم خون 40 تا 45 درصد، برون‌ده قلب 30 درصد و ضربان قلب 10 تا 20 درصد افزايش مي‌يابد تا با شرايط جديد، قلب بتواند پاسخگوي نياز بدن شما و جنيني كه در شكم داريد، باشد، بنابراين اگر دچار هرگونه ناراحتي قلبي هستيد، پيش از بارداري با پزشك خود مشورت كنيد.
افتادگي دريچه ميترال، مشکل شايع و خوش‌خيمي است اما مي‌تواند در دوران بارداري تشديد شود و در زمان زايمان هم به مصرف آنتي‌بيوتيك نياز داشته باشد به خصوص اگر اين پرولاپس با نارسايي دريچه ميترال همراه باشد.
البته معمولا خانم‌هايي كه مشكل پرولاپس دارند، مي‌توانند بارداري سالمي داشته باشند ولي بهتر است متخصص قلب و پزشك زنان در جريان اين بيماري باشند تا به موقع اقدام‌هاي پيشگيرانه براي حفظ سلامت مادر و جنين انجام شود.
ممكن است پزشك، مبتلايان به برخي از بيماري‌هاي قلبي را از باردارشدن منع كند، چون بارداري بر سلامت آنها اثر مي‌گذارد. مشكلاتي مانند بيماري مادرزادي قلب، تنگي‌هاي شديد دريچه ميترال و آئورت، افزايش فشار ريوي، نارسايي قلبي با پمپاژ قلبي زير 40 درصد و نشانگان مارفان مي‌توانند سلامت مادر را در دوران بارداري تهديد كنند. حتي خانم‌هاي مبتلايي كه بارداري ناخواسته داشته‌اند، گاهي به توصيه پزشك مجبور به سقط درماني مي‌شوند.
آيا قبل از باردارشدن بايد از سلامت قلبم مطمئن شوم؟
نه، لزومي ندارد همه خانم‌ها قبل از باردارشدن چكاپ قلبي شوند مگر اينكه نشانه‌هايي مانند تپش قلب ناگهاني يا احساس درد و فشار روي قفسه سينه مثلا با بالارفتن از پله‌هاي دوطبقه ساختمان داشته باشند. اگر علايم نگران‌كننده‌اي مانند آنچه مثال زده شد، تجربه كرده‌ايد، گرفتن يك نوار قلب و معاينه عادي و انجام اكو، خيالتان را راحت مي‌كند و مي‌توانيد با اطمينان از سلامت قلب، باردار شويد.
البته به كساني كه ريسك فاكتورهاي بيماري‌هاي قلب و عروق را دارند، مبتلايان به ديابت، فشارخون بالا، چربي خون، خانم‌هايي كه سيگار مي‌كشند و آنهايي كه سابقه بيماري‌هاي قلب و عروق در خانواده دارند، حتما توصيه مي‌كنيم قبل از بارداري مشاوره قلبي انجام دهند.
از آنجا كه سن ازدواج و بارداري بالا رفته، بهتر است اعضاي اين گروه‌هاي در معرض خطر قبل از باردارشدن حتما از سلامت قلبشان مطمئن شوند.
اگر مشکل كم‌خوني يا فشارخون داشته باشم آيا بارداري سالمي خواهم داشت؟
به دليل حالت فيزيولوژيك و طبيعي‌اي كه آن را «كم‌خوني بارداري» ناميديم، بدن طي بارداري دچار كم‌خوني خواهد شد پس اگر كم‌خون باشيد و قبل از بارداري درمان نشويد، اين مشكل تشديد خواهد شد.
بهتر است از نظر تنظيم فشارخون قبل از بارداري تحت‌نظر پزشك باشيد چون مصرف برخي داروهاي فشارخون طي بارداري ممنوعيت دارد. به علت کاهش مقاومت عروقي، مشکل فشارخون در نيمه دوم بارداري نمايان مي‌شود و گاهي خطر مسموميت بارداري هم به وجود مي‌آيد. احتمال ابتلا به مسموميت بارداري در سنين بالا بيشتر مي‌شود به خصوص اگر پرفشاري خون در خانواده‌تان ارثي باشد.
براي تپش قلبم «پروپرانولول» مصرف مي‌كنم. آيا اين دارو در بارداري منع مصرف دارد؟
داروي پروپرانولول از داروهايي است كه مصرف آن در دوران بارداري كاملا ممنوع نيست اما براي بارداري به قانون همه يا هيچ معتقديم که مي‌گويد بهتر است هيچ دارويي مصرف نشود مگر آنهايي كه پزشك تجويز و با توجه به شرايط بارداري، دوز آنها و نوعشان را تعيين كرده است. اين دارو بهتر است مصرف نشود چون ممکن است در جنين باعث عقب‌افتادگي رشد، افت قندخون و كاهش ضربان قلب شود.
معمولا وقتي به مادر اطمينان داده مي‌شود مشكلي سلامت او و جنين‌اش را تهديد نمي‌كند، نيازي به مصرف هيچ دارويي نيست البته اگر مادر از خستگي و تپش قلب احساس كلافگي كند، بهتر است دارويش را مصرف كند كه اغلب هم بعد از نيم ساعت اين حالت‌ها بهبود پيدا مي‌كنند. خانم‌هايي كه بدون توصيه پزشك و خودسرانه دارو مصرف مي‌كنند، حتما بايد اين نكته را بدانند كه مصرف هر دارويي در دوره بارداري به خصوص در 3 ماهه اول كه اعضاي حياتي جنين درحال تكامل و شكل‌گيري هستند، ممنوع‌است.
هفته نامه سلامت
پرسش هاي قلبي مادران باردار
بيشتر نگراني‌هاي ما از روي ناآگاهي است. گاهي دانستن چند نکته کوچک اما مهم در مورد يک موضوع نگران‌کننده، مي‌تواند آرامش را به ما هديه دهد. از آنجا که آرامش مادران باردار بسيار مهم است، اين اطلاعات را در اختيارتان قرار مي‌دهيم...
در دوران بارداري کدام علامت‌هاي قلبي را بايد جدي بگيرم؟
بدن در جريان بارداري دچار تغييرات فيزيولوژيك مي‌شود كه اين تغييرات ناشي از افزايش فعاليت قلب است بنابراين ايجاد خستگي، تنگي نفس و تپش قلب هنگام بارداري طبيعي است. در دوران بارداري، حجم خون در گردش افزايش و ميزان هموگلوبين خون كاهش مي‌يابد و حالتي موسوم به «كم‌خوني بارداري» ايجاد مي‌شود.
به همين دليل خانم‌هايي كه كاملا سلامت هستند هم امكان دارد در ماه‌هاي ششم و هفتم بارداري هنگام فعاليت دچار تنگي نفس شوند و تپش قلب پيدا كنند. مادران بايد در ماه‌هاي آخر در حالت درازكشيده، استراحت كنند نه نشسته. چون در حالت درازكشيده، خون راحت‌تر از وريدهاي اندام تحتاني به سمت قلب بازگردانده مي‌شود و فشار كمتري به قلب مي‌آيد.
با اين توضيحات، اگر تپش قلب و تنگي نفس غيرعادي و ناگهاني يا احساس ورم در اندام فوقاني داشتيد مثلا حس كنيد حلقه‌تان يك دفعه تنگ شده و دستتان را اذيت مي‌كند، به بررسي و مشاوره پزشك قلب نياز داريد. در دوران بارداري نبايد بي‌جهت خود را نگران كنيد چون همين استرس و دغدغه براي شما ضرر دارد. خوب است واقعيت‌هايي را در مورد قلبتان در بارداري بدانيد، مانند اينكه با رشد جنين ديافراگم به سمت بالا هل داده مي‌شود و اين باعث كاهش حجم ريه و ايجاد تنگي نفس مختصر خواهد شد. شما مانند قبل از بارداري نمي‌توانيد به سرعت به اين طرف و آن طرف برويد و فعاليت کنيد، چون نفستان تنگ مي‌شود و دچار تپش قلب مي‌شويد اما اگر در شرايط طبيعي و هميشگي، ناگهان تنگي نفس گرفتيد يا در مقايسه حالت‌هاي بارداري خود با بارداري اول حس مي‌كنيد تپش قلب يا تنگي نفس آزارتان مي‌دهد، حتما بايد اين علامت‌ها را جدي بگيريد و براي بررسي اقدام كنيد.
اگر خانم هاي باردار از فعاليت‌هاي شديد بدني به خصوص در فصل گرم سال بپرهيزند، از بالا رفتن دماي بدن، تپش قلب و تعريق زياد و از دست دادن آب بدن پيشگيري خواهد شد. فعاليت عادي روزانه، استراحت کافي، نوشيدن آب کافي و پرهيز از استرس مي‌تواند کليد سلامت قلب در بارداري باشد.
مشكل پرولاپس يا افتادگي دريچه ميترال دارم.آيا بارداري برايم ضرر دارد؟
همان‌طور كه مي‌دانيد طي بارداري، بار كار قلب حدود 30 تا 50 درصد، حجم خون 40 تا 45 درصد، برون‌ده قلب 30 درصد و ضربان قلب 10 تا 20 درصد افزايش مي‌يابد تا با شرايط جديد، قلب بتواند پاسخگوي نياز بدن شما و جنيني كه در شكم داريد، باشد، بنابراين اگر دچار هرگونه ناراحتي قلبي هستيد، پيش از بارداري با پزشك خود مشورت كنيد.
افتادگي دريچه ميترال، مشکل شايع و خوش‌خيمي است اما مي‌تواند در دوران بارداري تشديد شود و در زمان زايمان هم به مصرف آنتي‌بيوتيك نياز داشته باشد به خصوص اگر اين پرولاپس با نارسايي دريچه ميترال همراه باشد.
البته معمولا خانم‌هايي كه مشكل پرولاپس دارند، مي‌توانند بارداري سالمي داشته باشند ولي بهتر است متخصص قلب و پزشك زنان در جريان اين بيماري باشند تا به موقع اقدام‌هاي پيشگيرانه براي حفظ سلامت مادر و جنين انجام شود.
ممكن است پزشك، مبتلايان به برخي از بيماري‌هاي قلبي را از باردارشدن منع كند، چون بارداري بر سلامت آنها اثر مي‌گذارد. مشكلاتي مانند بيماري مادرزادي قلب، تنگي‌هاي شديد دريچه ميترال و آئورت، افزايش فشار ريوي، نارسايي قلبي با پمپاژ قلبي زير 40 درصد و نشانگان مارفان مي‌توانند سلامت مادر را در دوران بارداري تهديد كنند. حتي خانم‌هاي مبتلايي كه بارداري ناخواسته داشته‌اند، گاهي به توصيه پزشك مجبور به سقط درماني مي‌شوند.
آيا قبل از باردارشدن بايد از سلامت قلبم مطمئن شوم؟
نه، لزومي ندارد همه خانم‌ها قبل از باردارشدن چكاپ قلبي شوند مگر اينكه نشانه‌هايي مانند تپش قلب ناگهاني يا احساس درد و فشار روي قفسه سينه مثلا با بالارفتن از پله‌هاي دوطبقه ساختمان داشته باشند. اگر علايم نگران‌كننده‌اي مانند آنچه مثال زده شد، تجربه كرده‌ايد، گرفتن يك نوار قلب و معاينه عادي و انجام اكو، خيالتان را راحت مي‌كند و مي‌توانيد با اطمينان از سلامت قلب، باردار شويد.
البته به كساني كه ريسك فاكتورهاي بيماري‌هاي قلب و عروق را دارند، مبتلايان به ديابت، فشارخون بالا، چربي خون، خانم‌هايي كه سيگار مي‌كشند و آنهايي كه سابقه بيماري‌هاي قلب و عروق در خانواده دارند، حتما توصيه مي‌كنيم قبل از بارداري مشاوره قلبي انجام دهند.
از آنجا كه سن ازدواج و بارداري بالا رفته، بهتر است اعضاي اين گروه‌هاي در معرض خطر قبل از باردارشدن حتما از سلامت قلبشان مطمئن شوند.
اگر مشکل كم‌خوني يا فشارخون داشته باشم آيا بارداري سالمي خواهم داشت؟
به دليل حالت فيزيولوژيك و طبيعي‌اي كه آن را «كم‌خوني بارداري» ناميديم، بدن طي بارداري دچار كم‌خوني خواهد شد پس اگر كم‌خون باشيد و قبل از بارداري درمان نشويد، اين مشكل تشديد خواهد شد.
بهتر است از نظر تنظيم فشارخون قبل از بارداري تحت‌نظر پزشك باشيد چون مصرف برخي داروهاي فشارخون طي بارداري ممنوعيت دارد. به علت کاهش مقاومت عروقي، مشکل فشارخون در نيمه دوم بارداري نمايان مي‌شود و گاهي خطر مسموميت بارداري هم به وجود مي‌آيد. احتمال ابتلا به مسموميت بارداري در سنين بالا بيشتر مي‌شود به خصوص اگر پرفشاري خون در خانواده‌تان ارثي باشد.
براي تپش قلبم «پروپرانولول» مصرف مي‌كنم. آيا اين دارو در بارداري منع مصرف دارد؟
داروي پروپرانولول از داروهايي است كه مصرف آن در دوران بارداري كاملا ممنوع نيست اما براي بارداري به قانون همه يا هيچ معتقديم که مي‌گويد بهتر است هيچ دارويي مصرف نشود مگر آنهايي كه پزشك تجويز و با توجه به شرايط بارداري، دوز آنها و نوعشان را تعيين كرده است. اين دارو بهتر است مصرف نشود چون ممکن است در جنين باعث عقب‌افتادگي رشد، افت قندخون و كاهش ضربان قلب شود.
معمولا وقتي به مادر اطمينان داده مي‌شود مشكلي سلامت او و جنين‌اش را تهديد نمي‌كند، نيازي به مصرف هيچ دارويي نيست البته اگر مادر از خستگي و تپش قلب احساس كلافگي كند، بهتر است دارويش را مصرف كند كه اغلب هم بعد از نيم ساعت اين حالت‌ها بهبود پيدا مي‌كنند. خانم‌هايي كه بدون توصيه پزشك و خودسرانه دارو مصرف مي‌كنند، حتما بايد اين نكته را بدانند كه مصرف هر دارويي در دوره بارداري به خصوص در 3 ماهه اول كه اعضاي حياتي جنين درحال تكامل و شكل‌گيري هستند، ممنوع‌است.
هفته نامه سلامت