چهل حديث در باب روزه

[B a R a N]

قال الله تبارك و تعالى: «أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد روزه بر شما نوشته (واجب) شد، چنانكه بر آنان كه پيش از شما بوده‏اند واجب شده بود باشد كه پرهيزگار شويد. (سوره بقره، آيه 183)


1) پايه‏هاى اسلام
قال الباقر عليه‎السلام:
بنى الاسلام على خمسة اشياء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه؛ اسلام بر پنج چيز استوار است، بر نماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبرى اسلامى). (فروع كافى، ج 4، ص 62، ح 1)

2) فلسفه روزه
قال الصادق عليه‎السلام:
انما فرض الله الصيام ليستوى به الغنى و الفقير؛ خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند. (من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 43، ح 1)

3) روزه آزمون اخلاص
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
فرض الله... الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند روزه را واجب كرد تا به وسيله آن اخلاص خلق را بيازمايد.
(نهج‎البلاغه، حكمت 252)

4) روزه يادآور قيامت
قال الرضا عليه‎السلام:
انما امروا بالصوم لكى يعرفوا الم الجوع و العطش فيستدلوا على فقر الاخر؛ مردم به انجام روزه امر شده‏اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگى آخرت را بيابند.
(وسائل الشيعه، ج 4، ص 4، ح 5/ علل الشرايع، ص 10)

5) روزه زكات بدن
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
لكل شيئى زكاة و زكاة الابدان الصيام؛ براى هر چيزى زكاتى است و زكات بدن‎ها روزه است.
(الكافى، ج 4، ص 62، ح 3)

كسانى كه ايمان آورده‏ايد روزه بر شما نوشته (واجب) شد، چنانكه بر آنان كه پيش از شما بوده‏اند واجب شده بود باشد كه پرهيزگار شويد.

6) روزه سپر آتش
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
الصوم جنة من النار؛ روزه سپر آتش (جهنم) است. «يعنى به واسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.» (الكافى، ج 4، ص 162)

7) اهميت روزه
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:

الصوم فى الحر جهاد؛ روزه گرفتن در گرما، جهاد است.
(بحارالانوار، ج 96، ص 257)

 

[B a R a N]

8) روزه نفس
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام؛ روزه نفس از لذت‎هاى دنيوى سودمندترين روزه‏هاست.
(غرر الحكم، ج 1، ص 416، ح 64)

9) روزه واقعى
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
الصيام اجتناب المحارم كما يمتنع الرجل من الطعام و الشراب؛ روزه پرهيز از حرام‎ها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشيدنى پرهيز مى‏كند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 249)

10) برترين روزه
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
صوم القلب خير من صيام اللسان و صوم اللسان خير من صيام البطن؛ روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است.
(غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80)

11) روزه چشم و گوش
قال الصادق عليه‎السلام:
اذا صمت فليصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك؛ آنگاه كه روزه مى‏گيرى بايد چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‏دار باشند.«يعنى از گناهان پرهيز كند.»
(الكافى، ج 4، ص 87، ح 1)

12) روزه اعضا و جوارح
عن فاطمة الزهرا سلام الله عليها:
ما يصنع الصائم بصيامه اذا لم يصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه؛ روزه‏دارى كه زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نكرده روزه‏اش به چه كارش خواهد آمد.

بحارالانوار، ج 93، ص 295)
خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند.

 

[B a R a N]

3) روزه ناقصقال الباقر عليه‎السلام:
لا صيام لمن عصى الامام و لا صيام لعبد ابق حتى يرجع و لا صيام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصيام لولد عاق حتى يبر؛
روزه اين افراد كامل نيست:
1- كسى كه امام (رهبر) را نافرمانى كند.
2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.
3 - زنى كه اطاعت‏ شوهر نكرده تا اين كه توبه كند.
4 - فرزندى كه نافرمان شده تا اين كه فرمانبردار شود.
(بحارالانوار، ج 93، ص 295)

14) روزه بى ارزش
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
كم من صائم ليس له من صيامه الا الجوع و الظما و كم من قائم ليس له من قيامه الا السهر و العناء؛
چه بسا روزه‏دارى كه از روزه‏اش جز گرسنگى و تشنگى بهره‏اى ندارد و چه بسا شب زنده‏دارى كه از نمازش جز بيخوابى و سختى سودى نمى‏برد.
(نهج البلاغه، حكمت 145)

15) روزه و صبر
عن الصادق عليه‎السلام فى قول الله عزوجل:
«واستعينوا بالصبر و الصلوة‏»
قال: الصبر الصوم.
خداوند عزوجل كه فرموده است: از صبر و نماز كمك بگيريد، صبر، روزه است.(وسائل الشيعه، ج 7، ص 298، ح 3)

16) روزه و صدقه
قال الصادق عليه‎السلام:
صدقه درهم افضل من صيام يوم؛ يك درهم صدقه دادن از يك روز روزه مستحبى برتر و والاتر است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 218، ح 6)

17) پاداش روزه
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله: قال الله تعالى:
الصوم لى و انا اجزى به؛ روزه براى من است و من پاداش آن را مى‏دهم.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 294، ح 15 و 16 ؛ 27 و 30)

18) جرعه نوشان بهشت
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
من منعه الصوم من طعام يشتهيه كان حقا على الله ان يطعمه من طعام الجنة و يسقيه من شرابها؛ كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقه‏اش باز دارد بر خداست كه به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شراب‎هاى بهشتى به او بنوشاند.

(بحارالانوار، ج 93، ص 331)

 

[B a R a N]

روزه پرهيز از حرام‎ها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشيدنى پرهيز مى‏كند.


19) خوشا بحال روزه‎داران
قال رسول الله صلّى الله عليه وآله:
طوبى لمن ظما او جاع لله اولئك الذين يشبعون يوم القيامة؛ خوشا بحال كسانى كه براى خدا گرسنه و تشنه شده‏اند اينان در روز قيامت ‏سير مى‏شوند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 299، ح‏2)

20) مژده به روزه‏داران
قال الصادق عليه‎السلام:
من صام لله عزوجل يوما فى شدة الحر فاصابه ظما و كل الله به الف ملك يمسحون وجهه و يبشرونه حتى اذا افطر؛ هر كس كه در روز بسيار گرم براى خدا روزه بگيرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مى‏گمارد تا دست‏ به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند.
(الكافى، ج 4، ص 64، ح 8/ بحارالانوار، ج 93، ص 247)

21) شادى روزه‎دار
قال الصادق عليه‎السلام:

للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه؛ براى روزه‎دار دو سرور و خوشحالى است:
1- هنگام افطار
2- هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قيامت)
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 290 و 294 ح‏6 و 26)

22) بهشت و باب روزه‏دارن
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
ان للجنة بابا يدعى الريان لا يدخل منه الا الصائمون؛ براى بهشت درى است ‏به نام (ريان) كه از آن فقط روزه‎داران وارد مى‏شوند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 295، ح‏31/ معانى الاخبار، ص 116)

23) دعاى روزه‏داران
قال الكاظم عليه‎السلام:
دعوة الصائم تستجاب عند افطاره؛ دعاى شخص روزه‏دار هنگام افطار مستجاب مى‏شود.
(بحارالانوار، ج 92، ص 255، ح 33)

24) بهار مومنان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
الشتاء ربيع المومن يطول فيه ليله فيستعين به على قيامه و يقصر فيه نهاره فيستعين به على صيامه؛ زمستان بهار مومن است از شب‎هاى طولانى‏اش براى شب زنده‏دارى و از روزهاى كوتاهش براى روزه‎دارى بهره مى‏گيرد.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 302، ح 3)

 

[B a R a N]

25) روزه مستحبى

قال الصادق عليه‎السلام:
من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلك صيام ثلاثة ايام من كل شهر؛ هر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 313، ح 33)

26)روزه ماه رجب
قال الكاظم عليه‎السلام:
رجب نهر فى الجنه اشد بياضا من اللبن و احلى من العسل فمن صام يوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر؛ رجب نام نهرى است در بهشت از شير سفيدتر و از عسل شيرين‏تر هر كس يك روز از ماه رجب را روزه بگيرد خداوند از آن نهر به او مى‏نوشاند.
(من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 56، ح 2 / وسائل الشيعه، ج 7، ص 350، ح 3)
خداوند عزوجل كه فرموده است: از صبر و نماز كمك بگيريد، صبر، روزه است.

27) روزه ماه شعبان
قال الصادق عليه‎السلام:
من صام ثلاثة ايام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان كتب الله له صوم شهرين متتابعين؛ هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگيرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برايش محسوب مى‏كند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 375، ح 22)

28) افطارى دادن(1)
قال الصادق عليه‎السلام:
من فطر صائما فله مثل اجره؛ هر كس روزه‎دارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزه‎دار است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 1)

29) افطارى دادن (2)
قال الكاظم عليه‎السلام:
فطرك اخاك الصائم خير من صيامك؛ افطارى دادن به برادر روزه‎دارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 2)

30) روزه خوارى
قال الصادق عليه‎السلام:
من افطر يوما من شهر رمضان خرج روح الايمان منه؛ هر كس يك روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ايمان از او جدا مى‏شود .
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 181، ح 4 و 5 / من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 73، ح 9)

31) رمضان ماه خدا
قال اميرالمومنين عليه‎السلام:
شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى؛ رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 266، ح 23)

32) رمضان ماه رحمت
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار؛ رمضان ماهى است كه ابتدايش رحمت است و ميانه‏اش مغفرت و پايانش آزادى از آتش جهنم.
(بحارالانوار، ج 93، ص 342)


33) فضيلت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
ان ابواب السماء تفتح فى اول ليلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر ليلة منه؛ درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مى‏شود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد. (بحارالانوار، ج 93، ص 344)

 

[B a R a N]

34) اهميت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله عليه و آله:
لو يعلم العبد ما فى رمضان لود ان يكون رمضان السنة؛ اگر بنده «خدا» مى‏دانست كه در ماه رمضان چيست [چه بركتى وجود دارد] دوست مى‏داشت كه تمام سال، رمضان باشد.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)

35) قرآن و ماه رمضان
قال الرضا عليه‎السلام:
من قرا فى شهر رمضان آية من كتاب الله كان كمن ختم القرآن فى غيره من الشهور؛ هر كس در ماه رمضان يك آيه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اينست كه در ماههاى ديگر تمام قرآن را بخواند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)

36) شب سرنوشت‏ساز
قال الصادق عليه‎السلام:
راس السنة ليلة القدر يكتب فيها ما يكون من السنة الى السنة؛ آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آينده نوشته مى‏شود.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 258، ح 8)

براى بهشت درى است ‏به نام (ريان) كه از آن فقط روزه‎داران وارد مى‏شوند.​

37) برترى شب قدر
قيل لابى عبدالله عليه‎السلام):
كيف تكون ليلة القدر خيرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فيها خير من العمل فى الف شهر ليس فيها ليلة

القدر.
از امام صادق (عليه‎السلام) سوال شد:
چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟
حضرت فرمود: كار نيك در آن شب از كار در هزار ماه كه در آنها شب قدر نباشد بهتر است.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 256، ح 2)

38) تقدير اعمال
قال الصادق (عليه‎السلام):
التقدير فى ليلة تسعة عشر و الابرام فى ليلة احدى و عشرين و الامضاء فى ليلة ثلاث و عشرين؛ برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مى‏گيرد و تصويب آن در شب بيست و يكم و تنفيذ آن در شب بيست و ‏سوم.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 259)

39) احياء شب قدر
عن فضيل بن يسار قال:
كان ابو جعفر(عليه‎السلام) اذا كان ليلة احدى و عشرين و ليلة ثلاث و عشرين اخذ فى الدعا حتى يزول الليل فاذا زال الليل صلى؛ فضيل بن يسار گويد:
امام باقر(عليه‎السلام) در شب بيست و يكم و بيست و ‏سوم ماه رمضان مشغول دعا مى‏شد تا شب بسر آيد و آنگاه كه شب به پايان مى‏رسيد نماز صبح را مى‏خواند.
(وسائل الشيعه، ج 7، ص 260، ح 4)

40) زكات فطره
قال الصادق(عليه‎السلام):

ان من تمام الصوم اعطاء الزكاة يعنى الفطرة كما ان الصلوة على النبى (صلّى الله عليه وآله) من تمام الصلوة؛ تكميل روزه به پرداخت زكات يعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پيامبر (صلّى الله عليه وآله) كمال نماز است.
(وسائل الشيعه، ج 6، ص 221، ح 5)