کرش یا کارگاه دوشاب گیری(شیره انگور)

[Nicol]

[FONT=tahoma,Vazir,helvetica,sans-serif] کرش یا کارگاه دوشاب گیری(شیره انگور)
کرش: محلی برای گرفتن شیره انگور از انگور تازه

تاریخچه
کرش تنها سه بار در ترکان ساخته شده است که درابتدا فقط دو کرش فعال بوده که با توجه به نزدیکی یکی از آن دو، به خانه ی یکی از اهالی ، به قسمتی از خانه تبدیل و به جای آن ، کرشی(که هنوز هم وجود دارد)در ابتدای مسیر قنات باغ توسط همان فرد ساخته شد پس در واقع هیچگاه 3 کرش با هم همزمان کار نکرده است ،شاید دلیل آن وجود فقط 2 نفر کرش بون(بان) در روستا بوده است (آقایان حسین یوسف و حسین نوروز )با این حال معمولا فقط یکی از دو کرش کار می کرده است چون امکان کار کردن همزمان دو کرش بان به هر دلیل معمولا فراهم نمی شده است.

 

[Nicol]

- کرش را به دلیل راحتی شستشوی انگورها در کنار جوی آب می ساختند.
اجزای داخلی کرش

این ساختمان شامل دو حوضچه نسبتا بزرگ که معمولا یک بار انگور (=90 کیلو گرم) یا بیشتر را در خود جای میدهد.
چندین خمره و دیگ مسی بسیار بزرگ به همراه یک اجاق کاه گلی می شده است.


-زمانیکه صحبت از انگور در ترکان می شود ذهن ها به سمت انگور کشمش می رود اما در کرش، انگور کشمش جایی ندارد و دیگر انگورها مانند انگور عسکری، انگور ریش بابا و... به عنوان مواد اولیه این کارگاه استفاده می شده است(انگور کشمش را به صورت کشمش می بستند.).

طرز کار این کارگاه

در ابتدا کرش بان مقدار زیادی خار آدوره(=خار شتر) جمع آوری می کرده است و آن ها را به مدت 6-7 روز در آب حوضچه میخیسانده است (این خارها به عنوان صافی در این کارگاه به کار می رفته اند.). بعد از اینکه خارها به میزان کافی خیس خورد انگورها را با خوشه روی خارها ریخته و کرش بان اصطلاحا آن ها را لگد می کرده تا به خوبی آب انگور ها گرفته شود زمانیکه تمام آب انگور جدا می شد راه خروجی حوضچه ی اول را باز می کردند تا آب انگور به حوضچه دوم رود ، در حوضچه دوم به آب انگور گلی مخصوص بنام گل دوشاب اضافه می كردند و آن را بخوبی با دوشاب مخلوط می نمودند و مدام آن را هم می زدند. حدود 2-3 ساعت این عمل به طول می انجامید که این كار به این منظور انجام می گرفت كه دوشاب شیرین شود و از ترش شدن و تبدیل شدن آن به شراب جلو گیری شود .به منظور ته نشین شدن گل دوشاب و انتقال آب انگوری زلال به دیگ مسی، حوضچه دوم را نسبت به حوضچه نخست کمی گود تر می ساختند تا آب منتقل شده به دیگ عاری از هر گونه خاک و گل باشد.بعد ازاینکه وارد دیگ مسی میشد با آتش هیزم به جوش میامد ووقتی که کرش بون تشخیص میداد که آماده شده دوشاب رو با ملاقه به ظرف صاحب دوشاب میریخت.
آتش زیر دیگ از راه پشت ساختمان به زیر دیگ منتقل میشد.
دستمزد کرش بان به نسبت 1/10 بار بوده است یعنی از هر ده کیلوگرم شیره یک کیلوگرم به عنوان دستمزد به کرش بان تعلق می گرفته است.


نحوه ی نوبت دهی در کرش بدین صورت بوده که هر نفر بایستی کرش بان را از بار خود مطلع می ساخته است و کرش بان نیز با تخمین زدن سرعت پخت شیره و با توجه به اینکه کرش به صورت شبانه روزی کار می کرده ، نوبت فرد را مثلا برای چند روز بعد تعیین می کرده است .
در سال های آخر عمر کاری کرش هرازچند گاهی، افرادی انارهای خود را برای تبدیل به رب انار نیز به کرش می بردند اما به هیچ وجه عمومی نشد.
-در جواب اینکه آیا کرش برای آبغوره گیری نیز استفاده می شده است یا خیر؟ بایستی بگوییم که حداقل در 60 سال اخیر هیچ گاه از کرش به عنوان آبغوره گیری استفاده نشده است و آبغوره ی هر خانواده توسط جوقن(هاون)های زنان روستا برای مصرف خانگی تامین می شده است.

 

[Nicol]

 

[Nicol]