چند وقتی بود كه به خاطر درس و مدرسه، دیگر باشگاه نمی‌رفتم. كارم شده بود خوردن و خوابیدن و درس خواندن برای كنكور، برای همین حسابی وزنم بالا رفته بود. چون خانه خودمان شلوغ بود، 4-3 ماه آخر را به خانه مادربزرگم رفتم اما چشمتان روز بد نبیند؛ مادربزرگ برای تقویت من انواع و اقسام جوشانده‌ها، آبمیوه‌ها و غذاهای به اصطلاح مقوی و البته بدمزه را به خوردم می‌داد و می‌گفت: «باید جون بگیری كه بتونی درس بخونی!» اما از همه آنها وحشتناك‌تر، آب كرفس بود. من از آب كرفس متنفر بودم ولی مادربزرگ می‌گفت: «آب كرفس هم انرژی داره، هم برای لاغر شدنت خوبه.» خلاصه اینكه تا روز كنكور، كلی آب كرفس خوردم اما اصلا لاغر نشدم!
با دكتر مسعود كیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درباره همین موضوع حرف زده‌ایم.
نظر شما درباره كرفس چیست؟
كرفس یكی از سبزی‌های خوب است كه به دلیل داشتن فیبر فراوان، اثر بسیار مطلوبی روی سلامت دستگاه گوارش دارد. اگرچه ساقه این سبزی از نظر ویتامین‌ها چندان غنی نیست ولی برگ‌هایش منبع خوبی برای ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین C هستند و از این نظر شباهت فراوانی به جعفری دارد بنابراین افرادی كه به مصرف این گیاه با برگ عادت دارند، می‌توانند مقادیری از ویتامین‌های مورد نیاز بدن خود را با خوردن آن تامین كنند.
این درست است كه کرفس برای افرادی كه رژیم كاهش وزن دارند، مناسب است؟
بله، كرفس و تمام سبزی‌ها به دلیل اینكه فیبر دارند و این ماده برای بدن قابل جذب نیست و به دلیل پر كردن بشقاب غذا، در كاهش وزن نقش دارند.
برخی از مردم اعتقاد دارند كرفس كالری منفی دارد، این نظر درست است؟
یعنی به چه صورت؟
یعنی مقدار كالری مورد نیاز برای هضم كرفس از میزان كالری‌ای كه این ماده به بدن فرد می‌دهد بیشتر است و روند كاهش وزن را تسریع می‌كند.
نه، ما در منابع علمی كتاب‌های تغذیه چیزی به نام «كالری منفی» نداریم و این نوع باورها بیشتر در میان عوام رواج دارد و نمی‌توان به آنها استناد كرد. ضمن اینكه حتی اگر ما این مساله را در مورد كرفس قبول كنیم، باز هم از این دیدگاه تاثیر چندانی بر كاهش وزن فرد نخواهد داشت.
چرا؟
دلیل آن كاملا ساده است، ما در روز چقدر می‌توانیم كرفس بخوریم؟ اگر یك نفر در روز 100 یا حتی 200 گرم كرفس مصرف كند و انرژی مورد نیاز بدن برای هضم این مقدار كرفس 40 کیلوكالری باشد و فرض كنیم كرفس هم فقط 20 کیلوكالری انرژی تولید می‌كند، در كل این مقدار كرفس روزانه 20 کیلوكالری به كاهش وزن ما كمك خواهد كرد. این میزان در مقایسه با حدود 1500 کیلوكالری مصرفی روزانه بسیار ناچیز است.
پس تنها ویژگی آن برای كاهش وزن، وجود فیبر و خاصیت پركنندگی است؟
بله، البته دو نكته اساسی در این میان قابل ملاحظه است؛ اول اینكه كالری موجود در كرفس حتی از مواد غذایی‌ای مثل هویج هم پایین‌تر است و استفاده از آن در میان‌وعده‌ها می‌تواند به افرادی كه قصد كاهش وزن دارند، كمك بیشتری بكند و نكته دوم اینكه نباید كرفس را در مقام مقایسه در كنار سبزی‌های متداول دیگر گذاشت.
چرا؟
در حقیقت یكی از عوامل بسیار مهم و تعیین‌كننده در رژیم‌های غذایی، جایگاه رژیمی موادغذایی است. به عنوان مثال اگر كرفس را با ماده غذایی‌ای مثل كاهو مقایسه كنیم، می‌بینیم می‌توانیم كاهو را در هر فصل از سال و به میزان كافی در رژیم غذایی خود بگنجانیم، در حالی كه این مساله در مورد كرفس صدق نمی‌كند و فقط در فصول خاصی از سال می‌توان از آن استفاده كرد.
كرفس را می‌توان در میان‌وعده‌ها به جای میوه‌ها مصرف كرد؟
می‌توان این كار را انجام داد اما اصولا متخصصان تغذیه سعی می‌كنند میان‌وعده‌های میوه را از رژیم غذایی حذف نكنند و فرد واحدهای میوه روزانه خود را به طور مرتب دریافت كند. ترجیح بر این است كه از كرفس به جای سبزی‌ها استفاده شود.
كرفس را بهتر است خام مصرف كنیم یا پخته؟
در حالت كلی، همواره سفارش ما این است كه حتی‌المقدور سبزی‌ها خام مصرف شوند. حالت تردی و طعم كرفس به نحوی است كه مصرف آن به صورت خام می‌تواند احساس لذت‌بخش جویدن را در فرد ایجاد كند اما استفاده از آن به صورت پخته نیز خالی از لطف نیست.
نوشیدن آب كرفس را توصیه می‌كنید؟
آب كرفس باعث می‌شود مقادیر زیادی از فیبر موجود در كرفس كامل به بدن نرسد اما نوشیدن آن از نوشیدن آبمیوه‌هایی مثل آب پرتقال كه حدود 120 کیلوكالری به بدن می‌دهند، بسیار مناسب‌تر است البته برای کسانی که باید یک رژیم غذایی كم انرژی داشته باشند.
كرفس برای افراد مختلف، منع مصرف هم دارد؟
معمولا نه، فقط در برخی افراد كه با هضم فیبر كرفس مشكل دارند، اندكی ایجاد مشكل می‌كند. فیبر موجود در بافت كرفس از نوع خشبی (چوبی) است و كمی با فیبر سبزی‌های دیگر متفاوت است. به غیر از این مورد، مشكل خاص دیگری درباره مصرف كرفس گزارش نشده است. بهترین روش برای نگهداری از كرفس هم این است كه قبل از مصرف آن را به صورت قطعه‌قطعه درنیاورید تا مواد مغذی آن از دست نرود. شستشوی این سبزی به ویژه در قسمت‌های نزدیك‌تر به ریشه، باید با دقت بیشتری انجام شود.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ