فوتبال این شلوغترین و پر سر و صداترین ، میهمان و میزبان این روزهای شبکههای تلویزیونی و خانههای ماست. چگونگی ساخت و پردازش این بازیها برای پخش از آنتن تلویزیون ، پیچیدگیهایی دارد که تماشاگران عادی کمتر متوجه آنها هستند . هیجان دیدن و دویدنها و گلزدنها ، بیشتر از آن است که حضور حداقل ۱۹ دوربین تصویربرداری را در ورزشگاه حس کنند . نیز کارگردانی و مونتاژ تصاویر این دوربینها ، کاری است به مراتب سختتر .
یک بازی فوتبال در قالب برنامه تلویزیونی ، در هر سطح و مقیاسی که باشد ناچار است اطلاعاتی را (جدا از صدای گزارشگر و گوینده) به تماشاگران فوتبال تلویزیون منتقل کند . اطلاعاتی که برای درک بهتر و زیباتر بازی ، ضروری به نظر میرسد.
● معرفی
در ابتدای هر بازی فوتبال ، تماشاگر نیاز دارد بازیکنان هر دو تیم را بشناسد : اسم ، رنگ لباس و جایگیریشان در کادر تلویزیون .
تماشاگران تلویزیون از طریق کپشنها و ولههای حرکتی و با زبان گرافیک ، اطلاعات لازم را میبینند و دریافت میکنند . نمایش اطلاعات نوشتاری در این کپشنها و ولهها ، بایستی به اندازهای در قاب تصویری تلویزیون باقی بماند که تماشاگر مشتاق بتواند حداقل دو بار با چشم مرور کند . انتخاب اندازه و نوع فونت برای ارائه اسامی و نیز فاصله آنها از یکدیگر ، توسط طراح گرافیک آشنا با محدودیتهای فنی آنتن ، صورت میگیرد .
او میداند چه نوع فونتی با سیستم فنی آنتن مطابقت دارد و در پروسه آنتن دچار فرسایش و ریختگی نمیشود . یا این که نباید اطلاعات اصلی را در حریم ممنوع کادر قرار دهد . بعضا در جریان پخش برخی بازیهای فوتبال از تلویزیون ، از فونتهای فارسی غیر استاندارد استفاده میشود که در حین پخش از تلویزیون برای تماشاگر ، ناخوانا و ناواضح به نظر میرسد . البته اغلب فونتهای فارسی ، قابلیت پخش از آنتن تلویزیون را ندارند و عمدهترین دلایل آنها هم نداشتن پاساژ مناسب نقطه و دندانهها ، درهمرفتگی و کشیدگی بیش از حد حروف ، رنگگذاری نامناسب و . . . است.
نکته بعدی درباره حروف ، چینش و طرز لیآوت آنهاست ، نوشتهها میتوانند از چپ یا راست و یا از وسط با هم تراز شوند . در زبان فارسی معمولا اسامی بازیکنان و کللا نوشتهها از سمت راست وارد کادر تلویزیون میشوند که البته این قاعده ، جزمی و قطعی نیست .
درباره خوانایی حروف و نوشتار در فوتبال تلویزیونی ، یک اصل همیشگی را هم باید رعایت کرد ؛ اینکه یک کلمه یا جمله موقعی “خوانا “ست که دو شرط “سرعت” و “صحت” را داشته باشد . در واقع نوشتهها در این نوع کپشنها ، نه فقط بایستی صحیح خوانده شوند (شرط صحت) ، بلکه باید در کمترین زمان هم این خوانایی صورت گیرد (شرط سرعت) . بنابراین “سریعخوانی” و “صحیحخوانی” دو شرط اصلی “خوانایی” نوشتار محسوب میشوند .
نکته دیگر اینکه تماشاگر داخل ورزشگاه ، اطلاعاتی درباره بازیکنان و سابقه تیمها دارد و همین اطلاعات او را به ورزشگاه کشانده ، اما تماشاگر همان بازی پای تلویزیون ، شاید اصلا تماشاگر حرفهای فوتبال یا طرفدار یکی از تیمها نباشد .
واضح است که این اطلاعات بایستی بصورت خلاصه و با زبان گرافیک ، که زبانی گیرا و آسان است ، منتقل شود . طراح گرافیک این برنامه هم ، به فراخور ، میتواند از المانها ، چینشها و رنگبندیهای مناسب استفاده کند . بطور مثال وقتی بازی فوتبال در سطح ملی و جهانی است ، نظیر همین بازیهای جام جهانی آلمان ، استفاده از پرچم دو کشور و رنگ لباسشان ، بهتر میتواند با تماشاگر ارتباط برقرار کند.
● گزارشهای تصویری
در حین بازی ، اتفاقاتی رخ میدهد که گزارشگر آنها را به صورت شفاهی به تماشاگران منتقل میکند و تماشاگر که محو هیجانات بازی شده ، ممکن است این اتفاقات و اطلاعات را نشنود و هضم نکند . مثل وقتی که بازیکنی خطایی میکند و گزارشگر سابقه و کارنامه خطاهای او را در این بازی و دیدارهای قبلیاش ، بیان میکند . در اینجا نیاز است این اطلاعات به صورت نوشتاری هم در معرض دید تماشاگر قرار گیرد . یا وقتی که گلی به ثمر میرسد تماشاگر دوست دارد اطلاعاتی از زننده گل داشته باشد که فلانی در این بازیها (جام جهانی) تاکنون چند گل زده ، یا این گل ، چندمین گل است یا . . .
گذشته از این موارد ، حتی اگر اتفاق خاصی مثل خطای بازیکنان ، کورنر ، پنالتی ، تعویض ، گل و . . . صورت نگیرد ، هرازگاهی باید نتیجه بازی را به تماشاگران جدید نشان دهیم . ضمن اینکه فراموش نکنیم که جایگیری این المانهای گرافیکی ، نباید مزاحمتی برای دیدن تصاویر زمین بازی و حرکت بازیکنان باشد.
● دقیقه ۹۰
وقتی نود دقیقه هیجان به آخر رسید زمان جمعبندی فرا میرسد . دو تیم چه کردند؟ تعداد گلها ، خطاها ، پنالتیها ، تعویضها ، کارتهای زرد و قرمز و . . . همه این اطلاعات بایستی با زبان گرافیک به تماشاگر منتقل شود . اطلاعاتی که در سریعترین زمان و به طرز صحیح خوانده میشوند
