گردشگری، تاریخچه، و انواع آن
[h=2]
[h=2] [h=2]تاریخچه
اصطلاحات «توریسم» و «توریست» اولین بار در سال ۱۹۳۷ توسط جامعه ملل مورد استفاده قرار گرفتند. گردشگری به سفر به خارج از کشور و با مدت زمان بیش از ۲۴ ساعت اطلاق میشود
[h=2]قبل از قرن بیستم
[h=2]اهمیت گردشگری
افزایش در آمد
[h=2]گونه های گردشگری
در نامگذاری بسیاری از این مناطق ردپایش از اصل و ریشه بریتانیایی دیده میشود. مثلا در نیس که اولین مرکز تفریحی ایام تعطیلات در فرانسه بود مراسم ویژهای به نام پرومناد دزانگلی برگزار میشود. در بسیاری از دیگر ایام تاریخی قاره اروپا و حتی نامگذاری هتلهای قصرگونه نیز این قاعده مستثنی نیستند و نامهایی چون هتل بریستول، کارلتون و مجستیک جملگی نشان از تاثیر گذاریهای مشتریهای انگلیسی دارند.
[h=3]گردشگری زمستانی
[h=3]گردشگری گروهی
* پیشرفت در تکنولوژی که حمل و نقل جمع زیادی را ممکن میسازد. بدون اینکه نیار به فضا و زمان زیادی داشته باشد تا به مراکز تفریحی برسند.
* عده بیشتری شروع به استفاده از اوقات فراغت نمایند.
پدر گردشگری گروهی نوین توماس کوک بود که در ۵جولای ۱۸۴۱ اولین تور بزرگ گروهی را سازماندهی کرد. او ترتیب سفر یک گروه. ۵۷ نفری با هزینه هر نفر یک شیلینگ را برای کارکنان راه آهن داد که از لیچستر به لاگ بورو به مسافت ۱۱ مایل را طی نمودند. چیزی نگذشت عده زیادی به تقلید از وی روی آوردند (مثل انجمن گردشگری پلی تکنیک، دین وداوسون و غیره) ودرنتیجه این ضعف به سرعت در بریتانیا رشد کرد در عصر ویکتوریا رشد اصلی در میان طبقه متوسط جامعه بود که در مشاغل خود از مرخصی برخوردار شده بودند و میتوانستند به سفرهای تفریحی بروند و حتی مدتی در سفر اقامت هم داشته باشند اقامتگاه انان نیز توسط سازمانهای کارفرما تحت عنوان مسکن اداری تامین میشد.
مرخصیهاتی با حقوق از دیگر عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری بود:
* ۵/۱ میلیون کارگر در سال (۱۹۲۵) از این امتیاز برخوردار شدند.
* وتا سال ۱۹۳۹ این جمعیت به ۱۱ میلیون نفر (یعنی ۳۰درصد جمعیت در خانوادهها) رسید.
[h=3]گردشگری گروهی بینالمللی
[h=3]گردشگری گونههای گوناگونی نیز دارد:
* « مسافرت ماجراجویی » که در آن از نواحی ناهمواربازدید میشود یا ورزشهای ماجراجویانه مثل کوهنوردی و قدم زدن (پیاده روی)انجام میگیرد.
* « مسافرت کشاورزی » مسافرت مبتنی بر صنعت کشاورزی که به پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی بومی منطقه انجام میشود.
* «مسافرت نیاشناسی» (که آنرا مسافرت نسب شناسی) هم میگویند و هدف از آن سفر به دیار آباء و اجدادی و زادگاه نیاکان و گاهی آشنا شدن با فامیل میباشد.
* « مسافرت مِیزی » و« مسافرت مجازی » که در آن فرد به صورت فیزیکی سفر نمیکند بلکه از طریق اینترنت، کتابها، تلویزیون و غیره به کشف دنیا میپردازد.
* «مسافرت صوتی» شامل تورهای صوتی در حین قدم زدن وسایر اشکال راهنمایی صوتی مثلا در موزهها و نیز کتب سفرشنیداری میشود.
مسافرت فروشگاه کتاب این سیستم اقدامی است در جهت حمایت از فروشگاههای مستقل کتاب و صاحبان آنها را ترغیب میکند که کتابهای خود را به اقصی نقاط دنیا برده و عرضه نمایند.
* « مسافرت فرهنگی » شامل توریسم شهری بازدید از اماکن و شهرهای تاریخی و دیدنی مثل برلین، کاتماندو، لاهور، لیما، بوینس آیرس، لندن، پاریس، دهلی، رم، پراگ، دوبروفنیک، پکن، استانبول، کیوتو، ورشو و مشاهده میراث فرهنگی آنان میشود. این گردَش میتواند حاوی تجربه واقعی و تخصصی فرهنگی هم باشد مثلا در توریسم موزه هنری که در آن افراد از انواع موزهها بازدید میکنند یا توریسم اپرا که در آن از کنسرتها و اپراها دیدن میشود.
* « مسافرت تاریک » این نوع از توریسم به منزله سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است. اولین تور از این دست سفرهایی بود که به لیک هورست انجام شد تا از محل سقوط کشتی فضایی هیندربرگ در نیوجرسی بازدید به عمل آید.
* « مسافرت مصیبت » سفر به مناطق مصیبت زدهاست که هدف اصلی نه کمک به مردم بلکه دیدن صحنههای جالب است. اگر این بازدیدها مانع عملیات امداد و نجات و کارهای تعمیراتی باشد میتوان مسئله سازهم بشود.
* « مسافرت دارو و مواد مخدر » این نوع توریسم به سفرهای خاصی اطلاق میشود که با هدف تهیه دارو اعم از نوع مجاز و غیر مجاز آن انجام میگیرند.
* « مسافرت زیست محیطی » در این نوع گردش کمترین اثر سوء بر محیط زیست ایجاد میشود مثلا تورهای صحرایی کنیا، گردش در جنگلهای بارانی بلیز و پیاده روی در لاپلاند یا در پارکهای ملی .
* « مسافرت تحصیلی » شامل سفر به مراکز تحصیلی یا بازگشت به زندگی جنگلی یا سایر نقاطی میشود که در آنها میتوان انواع کلاسها را تجربه کرد. مثل کلاسهای آشپزی صنایع دستی و غیره.
* « مسافرت افراطی » شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ریسک بالا
* « مسافرت قمار » مثل سفر به شهر آتلانتیک در نیوجرسی لاس وگاس در نوادا پالم اسپرینگ در کالیفرنیا [[ماکائو[[ یا مونته کارلو برای انواع قمار در کازینوها .
* « گردش در باغ » بازدید از [[باغهای گیاهشناسی در مناطق معروف از نظر تاریخ گیاه شناسی مثل ورسیلز و تاج محل .
* « مسافرت میراث » بازدید از نواحی تاریخی مثل رم، آتن، کراکو یا مراکز صنعتی مثل کانالها و راه آهنها ورزم گاههای قدیمی و غیره.
مسافرت سلامت معمولاً برای فرار از شهرها وگریز از استرس یا شاید برای لذت بردن از آفتاب و غیره میباشد. اغلب به استراحت گاهها و یا «چشمههای آب گرم».
* « مسافرت سرگرمی » گردش به تنهایی یا گروهی برای مشارکت در سرگرمیها، دیدار با دیگران، و افرادیکه علایق مشابهی را دنبال میکنند یا مایلند تجربهای خاص در مورد یک سرگرمی داشته باشند. مثل تورهای باغی رادیوی آماتور گردشهای DX- یا سیرکهای رقص میدانی.
* « مسافرت جامع » ویژه کسانی که ناتوانی یا محدودیتهای کارکردی دارند. در بعضی از مناطق به آن «توریسم همگانی» گفته میَود. اساس کار آنها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهانی تشکیل میدهد.
* « مسافرت پزشکی » مثل
o انجام امور خاص پزشکی که در کشور خاصی غیر قانونی محسوب میشود مثل سقط جنین و مرسی کیلینگ**برای مراقبتهای پیشرفته پزشکی که در کشوری وجود ندارد.
o درمواردی که اقدامات پزشکی با نوبتهای طولانی همراه باشد.
o بهره مندی از مراقبت درمانی ارزان و یا رایگان
* « مسافرت فرهنگ پاپ » – گردشی که در آن افراد از محل خاصی دیدن میکنند و عموما در پی دیدن فیلم یا خواندن مطلبی در مورد آن هستند.
* « مسافرت دائمی » افراد ثروتمند همیشه در سفرهای شغلی و حرفهای هستند و برخی از آنها با هدف گریز از مالیات و اینکه ساکن کشور خاصی محسوب نشوند از این نوع گردش استفاده میکنند.
* «مسافرت زیارتی » زائران اماکن مقدس قدیمی (مثل برخی نقاط زیارتی در رم و سانتیاگو دی کامپوستلا ویژه کاتولیکها)، معابر و عبادتگاههای ویژه هندوان و بودائیان، مونت آتوس یا کلیساهای رنگ آمیزی شده شمال مولداوی برای ارتودکسها و مراکز مذهبی مانند مساجد و مقبرهها و غیره.
* «گردشگری جنسی» که به سفر با قصد برقراری رابطه جنسی به خصوص با زنان روسپی انجام میشود.
* « مسافرت تک نفره » که به سفر یک نفره اطلاق میشود.
* «سفر ورزشی» یکی از راههای گذراندن تعطیلات پرداختن به ورزشهایی چون اسکی گلف و شیرجه است. سفر برای تماشای رویدادهای ورزشی بینالمللی مهم مثل جام جهامی فوتبال یا همراهی تورهای the Ashes.
* «گردشگری فضایی» به گونه جدیدی از گردشگری گفته میشود که در طی آن گردشگر سوار بر یک فضاپیما راهی سفر زیرمداری و یا سفر مداری میشود. سفرهای زیرمداری در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده است اما سفرهای مداری توسط سازمان فضایی فدرال روسیه به مقصد ایستگاه بینالمللی فضایی انجام میگیرد. هزینه این سفر اکنون ۲۵ میلیون دلار آمریکا است.
* «سفر بی هدف» به سفری گفته میشود که در آن فردی سفر را از مقصد سفر مهمتر میداند و دائما بدون هدف خاصی رهسپار مسافرت میشود.
* «سفر شرابی » بازدید از مناطق تهیه شراب باغهای انگور ویژه تولید شراب میخانهها مراکز چشیدن انواع شراب جشنواره شراب وامکان خاصی که با هدف مصرف و خرید شراب فعالیت دارند.
[h=3]پیشرفت های اخیر
طی چند دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر توریسم، بویژه در اروپا، بودهایم و سفرهای بینالمللی برای تعطیلات کوتاه بسیار مرسوم شدهاست. گردشگران از درآمد بیشتر و اوقات فراغت بیشتری برخوردار شدهاند. همچنین از سطح تحصیلات و ذائقههای متنوع بیشتری هم بهره میگیرند. لذا امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی کیفیت برتر هستند ودرنتیجه: * بازار توریسم گروهی برای استفاده از آفتاب دریا و شن به شدت تفکیک شدهاست. مردم به صورتهای کاملا اختصاصی این جذابیتها گرایش نشان میدهند مثلا «کلوپ ۳۰-»۱۸ از هتلهای آرامتر و مجلل تری برخوردار است و افراد بیشتری را جذب میکند. * مردم از مکانهای تفریحی اروپایی و بریتانیایی گرفته تا هتلهای روستایی را برای اقامتهای تفریحی کوتاه خود انتخاب میکردند.
* مردم برای بازدید از مراکز خاصی که جاذبه و فعالیتهای خاصی را انجام میدهند استقبال میکنند.
* پیشرفتهای زیرساختارهای تکنولوژی و ترابری (بویژه پس از اختراع جمبوجت) انواع سفرهای ایام تعطیلات را مطرح کردهاند.
* بازار سفرهای گشت و گذاری در ایام تعطیل رونق گرفتهاست.
* مسافرتهای طولانی مدت به مقاصد دوردست مثل تایلند یا کنیا مرسوم شدهاند.
* پدیده پروازهای ارزان قیمت به کمک نسل جدید فرودگاههای کوچک محلی بوجود آمدهاست.
همچنین تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شده که تعاریف فعلی توریسم رازیر سوال بردهاند. برخی مردم (بویژه افرادی بالای سن ۴۵ سالگی و بازنشستگان) به سراغ توریسم رفته و بعضا تمام سال را با این تورها میگذرانند. هفتهای چند بار در خارج از منزل غذا میخورند به تئاتر میروند، به گشت و گذارهای روزانه میپردازند و درسال نیز چند بار مسافرت میکنند.بخش اعظم این تغییرات به تنوع خرید منجر شدهاند. امروزه خرید انواع محصولات گردشگری از طریق اینترنت صورت میگیرد. برخی از سایتهای اینترنتی تخفِفهای زیادی را برای این محصولات در نظر گرفتهاند که با هدف جلب مشتری صورت میگیرد. البته گاهی در این صنعت اختلالاتی هم بروز میکند مثل واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تهدیدات تروریستی علیه مراکز گردشگری مثل شهرهای اروپایی و بالی. برخی مراکز گردشگری مثل کاستا دل سول، بالیرس و کانکن به دلیل تغییر سلیقه مردم شهرت خود را از دست دادهاند. چرا که با سایر مراکز تفاوتهای زیادی دارند. ساخت وساز و تخریب طبیعت نیز اغلب میتواند جلوههای زیبایی مناطق مذکور را تغییر داده و کاهش گردشگر را سبب شود. این وضعیت در کاستا براوا در اسپانیا طی دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کاملا مشهود بودهاست.
امروزه تنها ۱۱٪ منطقه و فضای سبز آن دست نخورده باقی ماندهاست که این امر باعث ایجاد بحران در امر جذب گردشگر در این منطقه شدهاست. توریسم پایدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگیر این صنعت بر جوامع شهرت بیشتری پیدا میکند. توریسم در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و بویژه در فعالیتهای اقتصادی آنها اهمیت فوق العادهای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب میشود.در سالیان اخیر تعطیلات دوم یا همان تعطیلات رسمی در میان اقشار مردم از جمله درآمد زایی بیشتر بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست. ترکیبات خاص در بستههای (پکیجهای) گردشگری و مراکز عرضه این خدمات مثل مراکز اسکی که در پایان هفته مورد توجه قرار میگیرند یا در ایام تعطیل پایان هفته به پارک ملی یاشهری زیبا میروند به این درآمد زایی کمک کردهاست. در ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ در اثر واقعه سونامی که به علت زمین لرزه شدید اقیانوس هند در گرفت و مرز کشورهای آسیایی این اقیانوس و مالدیورا درنوردید هزاران تن ناپدید شدند و بسیاری از گردشگران جان باختند. این واقعه و عملیات پاکسازی این مناطق سبب شد تا در صنعت توریسم در منطقه به شدت آسیب ببیند.
بحثهایی در مورد گردشگری
سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) پیش بینی میکند که گردشگری بینالمللی با نرخ رشد ۴٪ به کار خود ادامه دهد و اروپا تا سال ۲۰۲۰ همچنان پرجاذبهترین مناطق گردشگری جهان خواهد ماند ولی سهم این قاره از ۶۰ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۴۶ درصد تقلیل خواهد یافت. این در حالی است که روند مسافرتهای دور اندکی بیشتر از مسافرتهای داخلی خواهد بود و از ۱۸ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش خواهد یافت. از زمانی که تجارت الکترونیکی در اینترنت رواج گرفته، محصولات گردشگری از جمله پرمعاملهترین اقلام مورد تجارت بودهاند. این محصولات یا سرویسها با نرخ مقبول در شبکه عرضه میشوند. عرضه کنندگان خدمات گردشگری (سفرها، هتلها، خطوط هواپیمایی و غیره) فروش اینترنتی را در دستور کار خود قرار دادهاند و بدین ترتیب تا حد زیادی دست واسطهها کوتاه شدهاست. انتظار میرود در زمینه سفرهای فضایی طی ربع اول قرن بیست و یکم پیشرفت چشمگیری حاصل شود اگر چه در مقایسه با مراکز سنتی، تعداد گردشگران این بخش قابل توجه نخواهد بود مگر اینکه تکنولوژیهایی چون سیستمهای حمل به فضا پیشرفت کرده و ارزان تمام شوند. پیشرفتهای تکنولوژیکی میتواند هتلهای فضایی را ممکن نمایند و مثلا هواپیماهای خورشیدی با فضاپیماهای بزرگ را عرضه کنند. هتلهای زیر آبی مثل هیدروپلیس هم که انتظار میرود در سال ۲۰۰۶ در دبی احداث گردد به این مجموعه اضافه خواهند شد. در اقیانوس نیز گردشگران مورد استقبال کشتیهای گشتی بسیار بزرگ و بی نظیر و شاید هم شهرهای شناور قرار خواهند گرفت. برخی آینده گراها انتظار دارند هتلهای سیار و پایه داری ساخته شوند که بتوانند به طور موقت در هر جای کره زمین نصب شوند و هر جا که ساخت هتلها از نظر سیاسی اقتصادی یا بنا به ملاحظات زیست محیطی قابل قبول نباشد از آنها استفاده کنند.
گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته میشود. هر چند که در سالهای اخیر شامل هرگونه مسافرتی میشود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود. به کسی که گردشگری میکند گردشگر، سیاح یا توریست گفته میشود.واژه گردشگر از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط اقدام به مسافرت کردن نمودند. از زمانی که مردم توانایی مالی بیشتری پیدا کردند و عمرشان طولانیتر شد، این امر ممکن شد.
اغلب گردشگرها بیش از هر چیز به آب و هوا، فرهنگ یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کردهاند، البته نه به صورت اتفاقی، بلکه در نهایت به یک منظور خاص: برای دیدن ساختمانهای معروف و آثار هنری، آموختن زبانهای جدید و چشیدن غذاهای متفاوت. گردشگری سازمانیافته امروزه یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان است.[h=2]
لغت گردشگری(tourism)از کلمه tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدا و مقصد و رخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافتهاست.
افراد ثروتمند معمولاً به اقصی نقاط جهان سفر میکنند تا شاهکارهای هنری را ببینند، زبانهای جدید بیاموزند، با فرهنگهای جدید آشنا شوند و یا با غذاهای دیگر کشورها آشنا شوند.اصطلاحات «توریسم» و «توریست» اولین بار در سال ۱۹۳۷ توسط جامعه ملل مورد استفاده قرار گرفتند. گردشگری به سفر به خارج از کشور و با مدت زمان بیش از ۲۴ ساعت اطلاق میشود
[h=2]قبل از قرن بیستم
تاریخچه گردشگری در اروپا به سفرهای زائران قرون وسطی بر میگردد. زائران کلیسای اعظم کانتربوری در انگلستان مسافرت خود را مسافرتی مذهبی دانسته و آن را تجربهای در روز تعطیل خود تلقی میکردند. زائران فعالیتهایی را آغاز کردند که هنوز هم آنها را میتوان مشاهده کرد، مثلاً: سوغاتی آوردن از سفر، باز کردن حسابهای اعتباری در بانکهای خارجی (که در قرون وسطی شبکههای بینالمللی یهودیان و لمباردها موسس آن بودند) و استفاده از اشکال مختلف حمل و نقل (مانند استفاده زائران مقبره سانتیاگو و کومپستلا از کشتیهای شراب انگلیسی در قرون وسطی که شراب را به بندر ویگو اسپانیا منتقل میکردند). هنوز زائران در صنعت گردشگری جایگاه مهمی دارند.البته اشکال سکولار آن نیز شکل گرفتهاند که میتوان از بازدید از مقبره جیم موریسون درگورستان پرلاشز نام برد. در طی قرن شانزدهم در انگلستان برگزاری تورهای بزرگ تفریحی کاملا مرسوم بود. پسران نجیبزادگان و اشراف را برای کسب تجربه به تورهای دور اروپا اعزام میکردند. قرن هیجدهم عصر طلایی تورهای بزرگ بود. در شرق و به ویژه بین مسلمانان گردشگری زیارتی از اهمیت ویژهای برخوردار است و مسلمانان از صدر اسلام به سفر حج میرفتند.
[h=2]اهمیت گردشگری
[h=3]
وقتی جهانگردان به کشوری وارد میشوندالزاماً باید هزینههایی را در ان کشور بپردازند مثل هزینه غذا و هزینه محل اقامت و هتل ومهمانخانه، هزینه تفریحات، هزینه حمل و نقل، هزینه گشتها، تورها، و همچنین پولی که بابت خرید سوغاتی و کالای بومی کشور میزبان میپردازند و هزینه ورود به موزه یا مکان دیدنی این هزینهها از طریق ارزی که وارد کشور میزبان میکنند باعث رونق اقتصادی کشور میزبان میشوند به جهان گردان صادرات نامرئی هم میگویند.
[h=3]ایجاد شغل
با توسعه فعالیتهای جهانگردی زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم میشود و این امر برای کشورهایی که با جمعیت جوان و متقاضی روبه رو هستند بسیار مفید است از هر ده نفر گردشگر که وارد کشور میزبان میشود یک فرصت شغلی ایجاد میگردد.
[h=2]گونه های گردشگری
[h=3]گردشگری درمانی گردشگر درمانی هم همیشه وجود داشته ولی تا قبل از قرن هیجدهم اهمیت چندانی برای آن قائل نبودند در انگلستان این بخش به شهرهای دارای چشمههای آب گرم اختصاص داشت و عموما مناطقی که آبهای معدنی داشتند برای درمان امراض مختلف از بیماریهای رودهای گرفته تا کبدی و برونشیت مورد توجه قرار میگرفتند.
[h=3]گردشگری تفریحی
سفر تفریحی از ابداعات انگلستان بود و ریشه در عوامل جامعه شناختی داشت. بریتانیا نخستین کشوراروپایی بود که انقلاب صنعتی را آغاز نمود و جامعه صنعتی نخستین جامعهای بود که فرصت تفریح را برای تعداد روز افزونی از مردم فراهم میآورد. در شروع کار این تفریحات برای طبقه کارگری ممکن نبود بلکه صاحبان ماشین تولید مالکین کارخانجات و تجارو اقتصاد مدارها از این فرصت بهره مند بودند. بدین ترتیب طبقه متوسط هم پدید آمد.در نامگذاری بسیاری از این مناطق ردپایش از اصل و ریشه بریتانیایی دیده میشود. مثلا در نیس که اولین مرکز تفریحی ایام تعطیلات در فرانسه بود مراسم ویژهای به نام پرومناد دزانگلی برگزار میشود. در بسیاری از دیگر ایام تاریخی قاره اروپا و حتی نامگذاری هتلهای قصرگونه نیز این قاعده مستثنی نیستند و نامهایی چون هتل بریستول، کارلتون و مجستیک جملگی نشان از تاثیر گذاریهای مشتریهای انگلیسی دارند.
[h=3]گردشگری زمستانی
وزرشهای زمستانی عمدتاً از اختراعات طبقات مرفه بریتانیا هستند که در بدو امر در روستاهای زرمات، والایس و سنت موریتس سوئیس در سال ۱۸۶۴ مطرح و معرفی شدهاند.
نخستین تور ورزشی زمستانی برای ایام تعطیل یا تعطیلات زمستانی در سال ۱۹۰۳ عازم آولبودن شد که آن هم در سوئیس بود. ورزش سازماندهی شده در بریتانیا پیش از رسیدن به کشورهای دیگر به رونق رسیده بود. واژگان ورزش شاهد این مدعا هستند از جمله: راگبی فوتبال و بکس که تماما ریشه انگلیسی دارند حتی تنیس که یک ورزش اصیل فرانسوی است از سوی بریتانیاییها جنبه رسمی پیدا کرد و قانونمند شد و حتی اولین میزبانی رقابتهای قهرمانی در قرن نوزدهم را عهده دار شد (درویمبلی) ورزشهای زمستانی پاسخ طبیعی به نیاز کلاس خاصی به تفریح درسردترین فصل سال بود.[h=3]گردشگری گروهی
مسافرت دسته جمعی تا دو شرط تامین نشود به فعلیت در نمیآید.* پیشرفت در تکنولوژی که حمل و نقل جمع زیادی را ممکن میسازد. بدون اینکه نیار به فضا و زمان زیادی داشته باشد تا به مراکز تفریحی برسند.
* عده بیشتری شروع به استفاده از اوقات فراغت نمایند.
پدر گردشگری گروهی نوین توماس کوک بود که در ۵جولای ۱۸۴۱ اولین تور بزرگ گروهی را سازماندهی کرد. او ترتیب سفر یک گروه. ۵۷ نفری با هزینه هر نفر یک شیلینگ را برای کارکنان راه آهن داد که از لیچستر به لاگ بورو به مسافت ۱۱ مایل را طی نمودند. چیزی نگذشت عده زیادی به تقلید از وی روی آوردند (مثل انجمن گردشگری پلی تکنیک، دین وداوسون و غیره) ودرنتیجه این ضعف به سرعت در بریتانیا رشد کرد در عصر ویکتوریا رشد اصلی در میان طبقه متوسط جامعه بود که در مشاغل خود از مرخصی برخوردار شده بودند و میتوانستند به سفرهای تفریحی بروند و حتی مدتی در سفر اقامت هم داشته باشند اقامتگاه انان نیز توسط سازمانهای کارفرما تحت عنوان مسکن اداری تامین میشد.
مرخصیهاتی با حقوق از دیگر عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری بود:
* ۵/۱ میلیون کارگر در سال (۱۹۲۵) از این امتیاز برخوردار شدند.
* وتا سال ۱۹۳۹ این جمعیت به ۱۱ میلیون نفر (یعنی ۳۰درصد جمعیت در خانوادهها) رسید.
[h=3]گردشگری گروهی بینالمللی
سرعت زیاد قطار به معنی قابلیت توسعه صنعت گردشگری در عرصه بینالمللی بود. میتوان سفرهای دریایی آسان را هم به آن اضافه کرد. تا سال ۱۹۰۱ تعداد افرادی که از کانال انگیس به طرف فرانسه با بلژیک میرفتند به نیم میلیون نفر در سال رسید. شرکتهای کشتیرانی نگران کابینهای خالی کشتیهایشان بودند. مثلا شرکت ناوبری پنینسولار و اورینتال استیم دریافت که عمده مسافران آنان به هندوستان و خاور دور در مارس سوار کشتی میشوند. متعاقبا ترتیبی دادند تا مردم ایام تعطیل را با رغبت بیشتری در مسیر دریایی لندن به لیبسون و جیبرالتار بگذرانند. دیگر شرکتها نیز کشتیهای قدیمی خود را در مسیر گشتهای تابستانی قرار دادند.
قلعه دریایی سیدون، سیدون لبنان
اما عصر واقعی مسافرتهای جمعی و گروهی بینالمللی پس از جنگ جهانی دوم با مسافرتهای هوایی، رشد بیشتری یافت. در دوران پس از جنگ، بخش عمده هواپیماهای ترابری مثل داگلاس داکوتا که از اعتماد و قابلیت بالایی برخوردار بود با همراهی خلبانان نظامی به کار حمل و نقل مسافر پرداختند. و به صورت پروازهای چارتر وارد عمل شدند. متخصصین گردشگری هم برای پروازهای اروپایی مثل پاریس و اوستند از آنها استفاده میکردند. ولادیمیر رایتس روش نوینی را برای گردشگری در ۲۰ می۱۹۵۰ در شرکت جدید التاسیس افق، یا هورایزن ابداع کرد و طی آن سفر دوهفتهای به کالوی را طراحی نمود. سفر با این تور اختصاصی برای هر نفر ۳۲ پوند و ۱۰سنت بود. مسافران میتوانستند درچادرهای سفر بخوابند روی دو وعده غذا و شراب محلی بخورند. چنین سفری برای مردم جنگ دیده جنگ جهانی دوم بسیار روحیه بخش بود. ظرف مدت ۱۰ سال شرکت وی گردشگری گروهی را شروع کرده بود و مقاصد پالما دومایورکا (۱۹۵۲)، لوردس (۱۹۵۳) کوستا براوا (۱۹۵۴) آلگیرو (۱۹۵۴) دمینورکا (۱۹۵۵) پورتو (۱۹۵۶) کازابلانکا (۱۹۵۷) و کاستا دلسول (۱۹۵۹) را پوشش میداد.قلعه دریایی سیدون، سیدون لبنان
اما این تورها با خطوط هواپیمایی ارزان و بوسیله پکیجهای گرشگری بیم المللی انجام میشدند. معرفی سیستم قانونمند خطوط هواپیمایی پس از جنگ نیز از عوامل موثر در توسعه صنعت گردشگری بود موافقتنامههای دو جانبه سبب تثبیت قیمت بلیط هواپیماها میشد و همین امر صندلیهای خالی هواپیما را به حداقل میرسانید. بویژه اینکه خرید یکجای انبوه بلیطها توسط تورهای جمعی متضمن سود اقتصادی این خطوط میباشد. و بدین سان اساس تورهای گروهی نوین بنا نهاده شد. این پیشرفتها با افزایش جدی کیفیت استانداردهای زندگی در بریتانیا همراه شدند. و در اواخر دهه ۱۹۵۰ بود که هارولد مکمیلان جرات کرد مدعی شود «هرگزچنین تجربه خوبی نداشتهاید.» همچنین در اواخر این دهه تحول چشمگیر دیگری حادث شد. افت ارزش پزوتا سبب شد که اسپانیا مقصد خوبی برای گردشگران شود ارزانی نرخ اسکان گردشگران زیادی را جذب کرد. توریسم گروهی در این ایام به شدت رونق گرفته بود و میدان آنها در پی افزایش فرصتهای گردشگری و کاهش نرخها در کشورهای دیگری بودند که استاندارد زندگی در آنها پایین تر باشد. اما نقاط فقیر دنیا که در آن ایام شاهد جذب گردشگر بودند با رشد استانداردهای زندگی مواجه شدند و از قبل توریسم سود سرشاری کسب کردند. اسپانیا و جزایر بالریک از مقاصد اصلی توریسم شدند و در دهه ۱۹۸۰ توسعه در آنها به اوج خود رسید. در عین حال متولیان صنعت توریسم در بریتانیا آنگارو را در پرتغال بنا کردند. جستجوی بی وقفه برای یافتن مقاصد جدید و ارزانتر سبب شد این صنعت به جزایر یونان، ایتالیا، تونس مراکش بخشهایی از سواحل ترکیه و اخیراً کراوسی کشیده شود. امروزه برای کارگرانی که در لندن زندگی میکنند دسترسی به ونیز به مراتبسهده تر از دسترسی به برایتون در ۱۰۰ سال قبل است. این تحولات سبب شد تا از دهه ۱۹۷۰ به بعد سواحل بریتانیا از رونق بیافتند. برخی از این نواحی ساحلی مثل نیوبرایتون کلا از بین رفتند ص ۷برخی دیگر هم دوباره خود را احیا کردند و امروزه شاهد سفرهای روزمره و حضور گردشگران در ایام تعطیل آخر هفته هستند.
[h=2]سایر گونه های گردشگری
* بومگردی (اکوتوریسم): گردش در طبیعت
* گردشگری ورزشی : به منظور انجام ورزشی خاص یا مسابقات بینالمللی
* گردشگری فضایی: گونه جدیدی در صنعت گردشگری است که فعلاْ توسط آژانس فضایی روسیه و با اعزام داوطلبان به ایستگاه بینالمللی فضایی آغاز شده است.
* گردشگری تفریحی: رایجترین نوع جهانگردی.
* گردشگری درمانی: برای بهرهگیری از آبهای گرم معدنی یا برای بهرهگیری از امکانات تشخیصی و درمانی کشورهای دارای این ظرفیت.
* گردشگری مذهبی: زیارت و حج و سفرهای دینی بودائیان و هندویان و غیره.
* گردشگری بازاری: سفر گردشی به منظور جانبی خرید و فروش کالا.
* گردشگری همایشی: برای شرکت در همایشها و بازدید از مناطق.
* گردشگری الکترونیک: همان e-Tourism که در بر گیرنده اطلاعات و انجام بخش اعظم سفر به صورت مجازی میباشد.
طی چند دهه اخیر اشکال دیگری از توریسم شهرت بیشتری پیدا کردهاند. برای نمونه میتوان به این اشکال اشاره کرد:* گردشگری ورزشی : به منظور انجام ورزشی خاص یا مسابقات بینالمللی
* گردشگری فضایی: گونه جدیدی در صنعت گردشگری است که فعلاْ توسط آژانس فضایی روسیه و با اعزام داوطلبان به ایستگاه بینالمللی فضایی آغاز شده است.
* گردشگری تفریحی: رایجترین نوع جهانگردی.
* گردشگری درمانی: برای بهرهگیری از آبهای گرم معدنی یا برای بهرهگیری از امکانات تشخیصی و درمانی کشورهای دارای این ظرفیت.
* گردشگری مذهبی: زیارت و حج و سفرهای دینی بودائیان و هندویان و غیره.
* گردشگری بازاری: سفر گردشی به منظور جانبی خرید و فروش کالا.
* گردشگری همایشی: برای شرکت در همایشها و بازدید از مناطق.
* گردشگری الکترونیک: همان e-Tourism که در بر گیرنده اطلاعات و انجام بخش اعظم سفر به صورت مجازی میباشد.
* « مسافرت ماجراجویی » که در آن از نواحی ناهمواربازدید میشود یا ورزشهای ماجراجویانه مثل کوهنوردی و قدم زدن (پیاده روی)انجام میگیرد.
* « مسافرت کشاورزی » مسافرت مبتنی بر صنعت کشاورزی که به پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی بومی منطقه انجام میشود.
* «مسافرت نیاشناسی» (که آنرا مسافرت نسب شناسی) هم میگویند و هدف از آن سفر به دیار آباء و اجدادی و زادگاه نیاکان و گاهی آشنا شدن با فامیل میباشد.
* « مسافرت مِیزی » و« مسافرت مجازی » که در آن فرد به صورت فیزیکی سفر نمیکند بلکه از طریق اینترنت، کتابها، تلویزیون و غیره به کشف دنیا میپردازد.
* «مسافرت صوتی» شامل تورهای صوتی در حین قدم زدن وسایر اشکال راهنمایی صوتی مثلا در موزهها و نیز کتب سفرشنیداری میشود.
مسافرت فروشگاه کتاب این سیستم اقدامی است در جهت حمایت از فروشگاههای مستقل کتاب و صاحبان آنها را ترغیب میکند که کتابهای خود را به اقصی نقاط دنیا برده و عرضه نمایند.
* « مسافرت فرهنگی » شامل توریسم شهری بازدید از اماکن و شهرهای تاریخی و دیدنی مثل برلین، کاتماندو، لاهور، لیما، بوینس آیرس، لندن، پاریس، دهلی، رم، پراگ، دوبروفنیک، پکن، استانبول، کیوتو، ورشو و مشاهده میراث فرهنگی آنان میشود. این گردَش میتواند حاوی تجربه واقعی و تخصصی فرهنگی هم باشد مثلا در توریسم موزه هنری که در آن افراد از انواع موزهها بازدید میکنند یا توریسم اپرا که در آن از کنسرتها و اپراها دیدن میشود.
* « مسافرت تاریک » این نوع از توریسم به منزله سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است. اولین تور از این دست سفرهایی بود که به لیک هورست انجام شد تا از محل سقوط کشتی فضایی هیندربرگ در نیوجرسی بازدید به عمل آید.
* « مسافرت مصیبت » سفر به مناطق مصیبت زدهاست که هدف اصلی نه کمک به مردم بلکه دیدن صحنههای جالب است. اگر این بازدیدها مانع عملیات امداد و نجات و کارهای تعمیراتی باشد میتوان مسئله سازهم بشود.
* « مسافرت دارو و مواد مخدر » این نوع توریسم به سفرهای خاصی اطلاق میشود که با هدف تهیه دارو اعم از نوع مجاز و غیر مجاز آن انجام میگیرند.
* « مسافرت زیست محیطی » در این نوع گردش کمترین اثر سوء بر محیط زیست ایجاد میشود مثلا تورهای صحرایی کنیا، گردش در جنگلهای بارانی بلیز و پیاده روی در لاپلاند یا در پارکهای ملی .
* « مسافرت تحصیلی » شامل سفر به مراکز تحصیلی یا بازگشت به زندگی جنگلی یا سایر نقاطی میشود که در آنها میتوان انواع کلاسها را تجربه کرد. مثل کلاسهای آشپزی صنایع دستی و غیره.
* « مسافرت افراطی » شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ریسک بالا
* « مسافرت قمار » مثل سفر به شهر آتلانتیک در نیوجرسی لاس وگاس در نوادا پالم اسپرینگ در کالیفرنیا [[ماکائو[[ یا مونته کارلو برای انواع قمار در کازینوها .
* « گردش در باغ » بازدید از [[باغهای گیاهشناسی در مناطق معروف از نظر تاریخ گیاه شناسی مثل ورسیلز و تاج محل .
* « مسافرت میراث » بازدید از نواحی تاریخی مثل رم، آتن، کراکو یا مراکز صنعتی مثل کانالها و راه آهنها ورزم گاههای قدیمی و غیره.
مسافرت سلامت معمولاً برای فرار از شهرها وگریز از استرس یا شاید برای لذت بردن از آفتاب و غیره میباشد. اغلب به استراحت گاهها و یا «چشمههای آب گرم».
* « مسافرت سرگرمی » گردش به تنهایی یا گروهی برای مشارکت در سرگرمیها، دیدار با دیگران، و افرادیکه علایق مشابهی را دنبال میکنند یا مایلند تجربهای خاص در مورد یک سرگرمی داشته باشند. مثل تورهای باغی رادیوی آماتور گردشهای DX- یا سیرکهای رقص میدانی.
* « مسافرت جامع » ویژه کسانی که ناتوانی یا محدودیتهای کارکردی دارند. در بعضی از مناطق به آن «توریسم همگانی» گفته میَود. اساس کار آنها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهانی تشکیل میدهد.
* « مسافرت پزشکی » مثل
o انجام امور خاص پزشکی که در کشور خاصی غیر قانونی محسوب میشود مثل سقط جنین و مرسی کیلینگ**برای مراقبتهای پیشرفته پزشکی که در کشوری وجود ندارد.
o درمواردی که اقدامات پزشکی با نوبتهای طولانی همراه باشد.
o بهره مندی از مراقبت درمانی ارزان و یا رایگان
* « مسافرت فرهنگ پاپ » – گردشی که در آن افراد از محل خاصی دیدن میکنند و عموما در پی دیدن فیلم یا خواندن مطلبی در مورد آن هستند.
* « مسافرت دائمی » افراد ثروتمند همیشه در سفرهای شغلی و حرفهای هستند و برخی از آنها با هدف گریز از مالیات و اینکه ساکن کشور خاصی محسوب نشوند از این نوع گردش استفاده میکنند.
* «مسافرت زیارتی » زائران اماکن مقدس قدیمی (مثل برخی نقاط زیارتی در رم و سانتیاگو دی کامپوستلا ویژه کاتولیکها)، معابر و عبادتگاههای ویژه هندوان و بودائیان، مونت آتوس یا کلیساهای رنگ آمیزی شده شمال مولداوی برای ارتودکسها و مراکز مذهبی مانند مساجد و مقبرهها و غیره.
* «گردشگری جنسی» که به سفر با قصد برقراری رابطه جنسی به خصوص با زنان روسپی انجام میشود.
* « مسافرت تک نفره » که به سفر یک نفره اطلاق میشود.
* «سفر ورزشی» یکی از راههای گذراندن تعطیلات پرداختن به ورزشهایی چون اسکی گلف و شیرجه است. سفر برای تماشای رویدادهای ورزشی بینالمللی مهم مثل جام جهامی فوتبال یا همراهی تورهای the Ashes.
* «گردشگری فضایی» به گونه جدیدی از گردشگری گفته میشود که در طی آن گردشگر سوار بر یک فضاپیما راهی سفر زیرمداری و یا سفر مداری میشود. سفرهای زیرمداری در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده است اما سفرهای مداری توسط سازمان فضایی فدرال روسیه به مقصد ایستگاه بینالمللی فضایی انجام میگیرد. هزینه این سفر اکنون ۲۵ میلیون دلار آمریکا است.
* «سفر بی هدف» به سفری گفته میشود که در آن فردی سفر را از مقصد سفر مهمتر میداند و دائما بدون هدف خاصی رهسپار مسافرت میشود.
* «سفر شرابی » بازدید از مناطق تهیه شراب باغهای انگور ویژه تولید شراب میخانهها مراکز چشیدن انواع شراب جشنواره شراب وامکان خاصی که با هدف مصرف و خرید شراب فعالیت دارند.
[h=3]پیشرفت های اخیر
طی چند دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر توریسم، بویژه در اروپا، بودهایم و سفرهای بینالمللی برای تعطیلات کوتاه بسیار مرسوم شدهاست. گردشگران از درآمد بیشتر و اوقات فراغت بیشتری برخوردار شدهاند. همچنین از سطح تحصیلات و ذائقههای متنوع بیشتری هم بهره میگیرند. لذا امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی کیفیت برتر هستند ودرنتیجه: * بازار توریسم گروهی برای استفاده از آفتاب دریا و شن به شدت تفکیک شدهاست. مردم به صورتهای کاملا اختصاصی این جذابیتها گرایش نشان میدهند مثلا «کلوپ ۳۰-»۱۸ از هتلهای آرامتر و مجلل تری برخوردار است و افراد بیشتری را جذب میکند.
* مردم برای بازدید از مراکز خاصی که جاذبه و فعالیتهای خاصی را انجام میدهند استقبال میکنند.
* پیشرفتهای زیرساختارهای تکنولوژی و ترابری (بویژه پس از اختراع جمبوجت) انواع سفرهای ایام تعطیلات را مطرح کردهاند.
* بازار سفرهای گشت و گذاری در ایام تعطیل رونق گرفتهاست.
* مسافرتهای طولانی مدت به مقاصد دوردست مثل تایلند یا کنیا مرسوم شدهاند.
* پدیده پروازهای ارزان قیمت به کمک نسل جدید فرودگاههای کوچک محلی بوجود آمدهاست.
همچنین تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شده که تعاریف فعلی توریسم رازیر سوال بردهاند. برخی مردم (بویژه افرادی بالای سن ۴۵ سالگی و بازنشستگان) به سراغ توریسم رفته و بعضا تمام سال را با این تورها میگذرانند. هفتهای چند بار در خارج از منزل غذا میخورند به تئاتر میروند، به گشت و گذارهای روزانه میپردازند و درسال نیز چند بار مسافرت میکنند.بخش اعظم این تغییرات به تنوع خرید منجر شدهاند. امروزه خرید انواع محصولات گردشگری از طریق اینترنت صورت میگیرد. برخی از سایتهای اینترنتی تخفِفهای زیادی را برای این محصولات در نظر گرفتهاند که با هدف جلب مشتری صورت میگیرد. البته گاهی در این صنعت اختلالاتی هم بروز میکند مثل واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تهدیدات تروریستی علیه مراکز گردشگری مثل شهرهای اروپایی و بالی. برخی مراکز گردشگری مثل کاستا دل سول، بالیرس و کانکن به دلیل تغییر سلیقه مردم شهرت خود را از دست دادهاند. چرا که با سایر مراکز تفاوتهای زیادی دارند. ساخت وساز و تخریب طبیعت نیز اغلب میتواند جلوههای زیبایی مناطق مذکور را تغییر داده و کاهش گردشگر را سبب شود. این وضعیت در کاستا براوا در اسپانیا طی دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کاملا مشهود بودهاست.
امروزه تنها ۱۱٪ منطقه و فضای سبز آن دست نخورده باقی ماندهاست که این امر باعث ایجاد بحران در امر جذب گردشگر در این منطقه شدهاست. توریسم پایدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگیر این صنعت بر جوامع شهرت بیشتری پیدا میکند. توریسم در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و بویژه در فعالیتهای اقتصادی آنها اهمیت فوق العادهای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب میشود.در سالیان اخیر تعطیلات دوم یا همان تعطیلات رسمی در میان اقشار مردم از جمله درآمد زایی بیشتر بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست. ترکیبات خاص در بستههای (پکیجهای) گردشگری و مراکز عرضه این خدمات مثل مراکز اسکی که در پایان هفته مورد توجه قرار میگیرند یا در ایام تعطیل پایان هفته به پارک ملی یاشهری زیبا میروند به این درآمد زایی کمک کردهاست. در ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ در اثر واقعه سونامی که به علت زمین لرزه شدید اقیانوس هند در گرفت و مرز کشورهای آسیایی این اقیانوس و مالدیورا درنوردید هزاران تن ناپدید شدند و بسیاری از گردشگران جان باختند. این واقعه و عملیات پاکسازی این مناطق سبب شد تا در صنعت توریسم در منطقه به شدت آسیب ببیند.
بحثهایی در مورد گردشگری
سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) پیش بینی میکند که گردشگری بینالمللی با نرخ رشد ۴٪ به کار خود ادامه دهد و اروپا تا سال ۲۰۲۰ همچنان پرجاذبهترین مناطق گردشگری جهان خواهد ماند ولی سهم این قاره از ۶۰ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۴۶ درصد تقلیل خواهد یافت. این در حالی است که روند مسافرتهای دور اندکی بیشتر از مسافرتهای داخلی خواهد بود و از ۱۸ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۲۴ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش خواهد یافت. از زمانی که تجارت الکترونیکی در اینترنت رواج گرفته، محصولات گردشگری از جمله پرمعاملهترین اقلام مورد تجارت بودهاند. این محصولات یا سرویسها با نرخ مقبول در شبکه عرضه میشوند. عرضه کنندگان خدمات گردشگری (سفرها، هتلها، خطوط هواپیمایی و غیره) فروش اینترنتی را در دستور کار خود قرار دادهاند و بدین ترتیب تا حد زیادی دست واسطهها کوتاه شدهاست. انتظار میرود در زمینه سفرهای فضایی طی ربع اول قرن بیست و یکم پیشرفت چشمگیری حاصل شود اگر چه در مقایسه با مراکز سنتی، تعداد گردشگران این بخش قابل توجه نخواهد بود مگر اینکه تکنولوژیهایی چون سیستمهای حمل به فضا پیشرفت کرده و ارزان تمام شوند. پیشرفتهای تکنولوژیکی میتواند هتلهای فضایی را ممکن نمایند و مثلا هواپیماهای خورشیدی با فضاپیماهای بزرگ را عرضه کنند. هتلهای زیر آبی مثل هیدروپلیس هم که انتظار میرود در سال ۲۰۰۶ در دبی احداث گردد به این مجموعه اضافه خواهند شد. در اقیانوس نیز گردشگران مورد استقبال کشتیهای گشتی بسیار بزرگ و بی نظیر و شاید هم شهرهای شناور قرار خواهند گرفت. برخی آینده گراها انتظار دارند هتلهای سیار و پایه داری ساخته شوند که بتوانند به طور موقت در هر جای کره زمین نصب شوند و هر جا که ساخت هتلها از نظر سیاسی اقتصادی یا بنا به ملاحظات زیست محیطی قابل قبول نباشد از آنها استفاده کنند.