استانهای شمالی کشور بهدلیل برخورداری از شرایط ویژه منطقهای و دارا بودن مواهب طبیعی و تاریخی دارای قابلیتهای بالقوهای هستند که باید بهمنظور فعلیت بخشیدن به آنها فعالیتهای بیشتری در این استانها انجام شود.
وجود دریاچه خزر بهعنوان دریاچهای عظیم و نادر در جهان که بهدلیل برخورداری از وسعت زیاد مشهور به دریای خزر یا همان کاسپین شده و همچنین وجود کوههای سرسبز سر به آسمان ساییدهای که همچون بالهای سیمرغ، دشت مازندران را در آغوش کشیده است جلوهای زیبا به این خطه از ایران بخشیده است.
آثار تاریخی فراوان موجود در مازندران یا همان طبرستان کهن قادر به جذب میلیونها گردشگر در سال است و گردشگران نیز میتوانند از جاذبههای زیبای این سرزمین از جنگلهای انبوه و آبشارهای بیبدیل و دریایی که آوازخوان، سمفونی حیات را احیا میکند استفاده کنند. عطر بهارنارنج اینجا در سرزمین مازندران گردشگران علاقهمند به طبیعت را مدهوش میکند و طراوت را به زندگی مسافران بیرون آمده از چرخه پرهیاهوی شهرها بازمیگرداند.
جاذبههای گردشگری در مازندران علاوه بر برخورداری از ساحل خزر، رودها، غارها و تپههای باستانی و سرسبزی جنگل و گونههای جانوری را نیز در خود جای داده است. همین جاذبههاست که هر سال جمعیت زیادی از گردشگران را به طبیعت مازندران میکشاند و فعالان بخش گردشگری را به سرمایهگذاری در این خطه از ایران عزیز ترغیب میکند. آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری مازندران میگوید، مازندران سالانه پذیرای 15میلیون گردشگر است درحالیکه تنها 18هزار فعال در بخش گردشگری این استان حضور دارند و با فراهم ساختن زیرساختها میتوان این تعداد را تا 280هزار فعال این صنعت در استان مازندران رساند.
اسدالله محمدپور سازوکارهای دست و پا گیر، بالا بودن نرخ تسهیلات بانکی، نامناسب بودن وضعیت تاسیسات و خدمات فرودگاهی در بخش حملونقل، عدمامکان سرمایهگذاری در حاشیه جادههای استان، عدمتخصیص اعتبارات برای ایجاد بازارچههای مرزی و کاهش و ثابت ماندن اعتبارات و زیرساختهای گردشگری در مازندران را از موانع پیشروی توسعه صنعت گردشگری در مازندران میداند. وی با تاکید بر اینکه وجود مواهب طبیعی بکر و سالم در استان مازندران، این استان را در آینده نزدیک تبدیل به قطب گردشگری جهان اسلام میکند، افزود: هماکنون 350میلیون نفر بهصورت مستقیم در ارتباط با اشتغال در بخش گردشگری در جهان فعالیت میکنند و این در حالی است که در ایران با برخورداری از جاذبههای گردشگری مناسب سهم کشور در تولید اشتغال در این بخش تنها 350هزار نفر است.
اگرچه همه ساله شاهد حضور گسترده گردشگران از سراسر کشور بهویژه در ایام تابستان و نوروز در مازندران هستیم، ولی تاکنون برنامه ساماندهی شده و مدونی برای جذب بهتر و مطلوبتر گردشگران در این استان صورت نگرفته است و عمده مسافران بهصورت سنتی به سفر و گشت وگذار در این استان میپردازند و پس از چند روز استراحت در سواحل خزر به شهر خود بازمیگردند. ورود هر گردشگر به مازندران بهطور مستقیم و غیرمستقیم منجر به ایجاد شغل برای 6نفر از مردم این خطه میشود. کارشناسان معتقدند حدود 50 تا 80 هزار تومان سقف هزینه هر گردشگر ورودی به استان مازندران است که درصورت احتساب میزان 15میلیون گردشگر ورودی به مازندران، سالانه مبلغی حدود هزارمیلیارد تومان نصیب استان میکند که میتواند سهم عمدهای در توسعه اقتصادی و بهبود رفاه ساکنان استان داشته باشد.
گذشته از توسعه اقتصادی، رونق گردشگری نیازمند زیرساختهایی است که رفاه گردشگر را نیز درنظر بگیرد. نبود برخی زیرساختها یا اصلاحات هندسی جادهها و همچنین وجود بافتهای فرسوده در استان مازندران در فصول ورود گردشگر به این استان، علاوه بر ایجاد ترافیک گسترده حتی در فواصل شهرهای استان، اقامت مسافران را با مشکل مواجه میکند.
عدمبرخورداری از کارخانههای کمپوست زباله موجب دپوی وسیع زباله در حاشیه شهرها و برخی نقاط تفریحی استان حتی در سواحل خزر میشود. آمارهای موجود از تولید روزانه 2هزار و500 تن زباله شهری و روستایی در استان مازندران خبر میدهد که این میزان در فصل گردشگری تا 1/5 برابر افزایش مییابد و علاوه بر تاثیرات مخرب زیستمحیطی بر تخریب منابع خاک و آب، موجب نفوذ شیرابهها به سفرههای آب زیرزمینی در استان و همچنین تاثیرات مخرب بر گونههای جانوری و آبزی میشود که چهره نامناسبی نیز به گردشگران ارائه میکند. به اعتقاد برخی کارشناسان درحالیکه مواهب طبیعی استان مازندران میتواند موجبات توسعه همه جانبه استان را فراهم کند، نبود برخی زیرساختها در این استان مانع از تحقق اهداف توسعهای در صنعت گردشگری استان شده است.
فقدان برنامهریزی اصولی در فراهم ساختن زیرساختها، کمبود امکانات تبلیغاتی مناسب، بالابودن هزینههای رفاهی و اقامتگاهی و نبود راهنمایان مجرب تور و حتی وجود سازمانهای موازی و مشخص نبودن وظایف و مسئولیتها به همراه پارهای موانع فرهنگی و اجتماعی از جمله مشکلات اساسی توسعه صنعت توریسم در ایران بهویژه در نوار ساحلی دریای خزر است. استانهای شمالی کشور به لحاظ رتبه درآمدی در صنعت گردشگری در کدام جایگاه قرار دارند و آیا درآمد این استانها در قبال هزینههای فراوانی که حجم بالای گردشگر ورودی به جامعه محلی تحمیل میکند قابل مقایسه است؟
برنامهریزان با ایجاد شیوههای مناسب در استفاده بهینه از صنعت گردشگری قادر به ایجاد اشتغال و توسعه پایدار در استانهای واقع در سواحل دریای خزر خواهند بود.