گنبد سلطانیه در زنجان ، بزرگترین در جهان

[Nicol]

گنبد سلطانيه در 35 کيلومتري شهر زنجان واقع شده و بناي آن به دستور سلطان محمد خدابنده از سال 704 هجري قمري شروع و در مدت 9 سال در تاريخ 713 هجري قمري پايان يافته است. اين گنبد با 5/48 مترارتفاع و 6/25 متر قطر دهانه یکی از بناهاي عظيم تاريخي جهان است.
گنبد سلطانيه در 35 کيلومتري شهر زنجان واقع شده و بناي آن به دستور سلطان محمد خدابنده از سال 704 هجري قمري شروع و در مدت 9 سال در تاريخ 713 هجري قمري پايان يافته است. اين گنبد با 5/48 مترارتفاع و 6/25 متر قطر دهانه یکی از بناهاي عظيم تاريخي جهان است.
گنبد سلطانيه (به روايتي) براساس طرح آرامگاه غازان خان كه آن نيز از بناي آرامگاه سلطان سنجر در مرو الهام گرفته، ساخته شده با اين تفاوت كه پلان آرامگاه سلطان سنجر مربع و پلان گنبد سلطانيه هشت ضلعي است. اگرچه تا حد زيادي معماري آرامگاه سلطان سنجر در بناي سلطانيه تاثير گذاشته بود اما جنبه ابتكاري در بناي اخير به حدي است كه آن را به صورت يكي از شاهكارهاي هنر و معماري ايران در آورده است كه بعدها نمونه و الگويي براي احداث تعداد زيادي بنا شد. معماري گنبد سلطانيه را سيد علي شاه انجام داده است

​

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

​

 

[Nicol]

گنبد سلطانیه، در شهر سلطانیه در استان زنجان قرار دراد و یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی است
این گنبد در حد فاصل سالهای 704 تا 712 قمری، به دستور اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده و با تولیت و نظارت خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی ساخته شده است.
سلطانیه، زمانی پایتخت و مسکن شهریاران ایران بوده و امروزه نیز آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.
گنبد مشهور سلطانیه که در مسیر تهران - زنجان از دور به رنگ نیلگون در پهنه دشت فراخ سلطانیه دیده میشود، گنبدی عظیم و یک پوشش است که از بینظیرترین گنبدهای یک پوشش زیبا به شمار میآید.
گنبد سلطانیه از نظر حجم، سبک معماری، رابطه فضاها، تناسبات موجود در اجزای مختلف، ایستایی و مقاومت بنا، و زیباییشناسی و تزیینات، نمونه¬ای منحصر به فرد و نقطه تحولی در معماری اسلامی به شمار میآید. [300 کیلومتر تا بزرگترین گنبد آجری جهان]

 

[Nicol]

در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامهها، به عظمت این بنای باشکوه اشاره شده و بسیاری از شرقشناسان و باستانشناسان غربی نیز اهمیت فوقالعاده آن را مورد تأکید قرار دادهاند.
بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشیهای فیروزهای و لاجوردی و به شیوه معرقکاری تزیین شده است. [گنبد سلطانیه، جامه فیروزهای بر تن کرد]

در قسمت جنوبی گنبد، آثار ساختمان مسجدی که محراب آن دارای حاشیه گچبری است، دیده می شود. با ملاحظه دقیق این بنای عظیم، به نظر میرسد که علاوه بر محل آرامگاه اصلی که شامل ساختمان مرکزی گنبد است و به نام تربت خانه شهرت دارد، بنای معظم و عالی دیگری جنب آرامگاه بوده است.​

کاشیهای طلایی رنگ و منقش و هشت گوش تربت خانه و ازاره های آن از لحاظ هنر کاشی پزی فوق العاده ممتاز و کم نظیر است.

پلان بنا در رقوم همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد، نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از سه فضای گنبدخانه، تربتخانه و سردابه تشکیل شده است. [«خوب، بد، زشت» گنبد سلطانیه]​

گنبد آرامگاه اولجایتو، با ارتفاع 50/48 متر و قطر دهانه 40/24 متر، بزرگترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان میباشد.

 

[Nicol]

این بنای 1600 تنی در 700 سال گذشته تنها 2 تا 8 سانتیمتر نشست داشته است. در حالی که ضخامت پی بنا فقط نیم متر است و تنها در قسمت شمالی بنا به 5/1 متر میرسد.
گنبد سلطانیه از نظر تزیینات، بسیار غنی بوده و در آن تزیینات مختلف گچبری، کاشیکاری، کتیبهنویسی، تزیینات رنگ و نقاشی، تزیینات سنگی و چوبی، در نهایت دقت و زیبایی اجرا شده است.
تزیینات گچبری در سقف ایوانهای 24 گانه طبقه دوم بنا، از زیباترین نمونههای گچبری در بناهای اسلامی به شمار میآید.

در این آرامگاه، برای نخستینبار در تاریخ معماری اسلامی، در سطح پیچیده و مفصل از هنر کاشیکاری استفاده شده است. البته تزیینات در این بنا دو لایه بوده و درباره این پدیده فرضیات گوناگونی ارائه شده است.
در رابطه با کاربرد بنا به عنوان ساعت آفتابی باید گفت که نوری که از سوراخ اصلی گنبد میتابد، نشاندهنده زمان ظهر، نوری که از پنجرههای بزرگ میتابد نشاندهنده ساعت و نور پنجرههای کوچک نشاندهنده حدود دقیقه است.
گنبد و شهر سلطانیه در سال 2005 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.