موارد مصرف: دگزامتازون براي درمان‌جايگزيني در نارسايي غده فوق كليوي‌استفاده ميشود. اين دارو همچنين دردرمان علامتي اختلالات التهابي و آلرژيك‌و در جهت سركوب كردن سيستم‌ايمني‌استفاده ميشود. دگزامتازون درهيپرپلازي مادرزادي غده فوق كليوي، ادم‌مغزي، شوك، بيماريهاي التهابي‌رماتيسمي و همچنين جهت تشخيص‌سندرم كوشينگ و افسردگي اندوژن بكارمي‌رود.
مكانيسم اثر: دارو با عبور از غشاء سلولي‌به گيرنده‌هاي خود در سيتوپلاسم متصل‌شده و كمپلكس دارو ـ گيرنده وارد هسته‌سلولي ميشود. اين كمپلكس با اتصال به‌نواحي خاصي از DNA موجب تحريك‌روند رونويسي mRNA و بدنبال آن ساخت‌آنزيم‌هايي مي‌گردد كه در نهايت مسئول‌اثرات سيستميك كورتيكواستروئيدهامي‌باشن� �. كورتيكواستروئيدها باجلوگيري از تجمع سلولهاي التهابي درناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزادشدن‌آنزيم‌هاي مسئول درالتهاب و مهار ساخت‌و آزاد شدن واسطه‌هاي شيميايي التهاب،اثرات ضد التهابي خود را اعمال مي‌كند.
فارماكوكينتيك: دگزامتازون سريعا وبخوبي از دستگاه گوارش جذب ميشود.فرم تزريقي آن نيز از عضله بخوبي جذب‌مي‌شود. بطور عمده در كبد و مقاديري نيزدر كليه و بافتها به متابوليت‌هاي غير فعال‌تبديل ميشود.
موارد منع مصرف: 1 ـ تزريق داخل مفصلي‌اين دارو در مواردي مانند جراحي ترميمي‌مفاصل، اختلالات انعقادي خون، شكستگي‌داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل ياسابقه ابتلا به آن، پوكي استخوان اطراف‌مفصل به دلايل غير از آرتريت و مفصل‌ناپايدار نبايد مصرف شود.
2 ـ در پيشگيري از سندرم زجر تنفسي‌نوزادان، در صورت وجود آمنيونيت،عفونت يا تب، عفونت با هرپس، عدم كفايت‌جفت و پارگي زودرس غشاء رحم نيز نبايدمصرف شود.
هشدارها: 1 ـ استفاده طولاني مدت‌دگزامتازون در كودكان ميتواند منجر به‌مهار رشد شود.
2 ـ بدنبال مصرف اين دارو ممكن است‌تست‌هاي بررسي عملكرد محورهيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي‌دچار اختلال شود.
3 ـ در افراد مسن و بخصوص خانم‌هاي‌يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان وافزايش فشار خون، بالا ميرود.
4 ـ در صورت نياز به جراحي يادرمان‌هاي اضطراري ونيز در افراد ديابتي‌بايد احتياط نمود.
5 ـ در افرادي كه دارو را با مقادير تضعيف‌كننده سيستم ايمني دريافت مي‌كنند ازتزريق واكسن‌هاي حاوي ويروس‌هاي‌زنده بايد پرهيز شود.
عوارض جانبي: درمان دراز مدت بادگزامتازون بيمار را براي ابتلا به‌بيماريهاي عفوني مستعد مي‌كند واز طرفي‌علائم عفونت نيز پنهان ميشود. مصرف‌مقادير بالاي دگزامتازون مي‌توانداختلالات رواني را تشديد كند. آب مرواريدكاهش يا تاري ديد و تكرر ادرار وپرنوشي، قرحه گوارشي، علائم شبه‌كوشينگ، آكنه، درد در ناحيه سريني وافزايش فشار خون از عوارض جانبي داروهستند.
تداخل‌هاي دارويي: مصرف همزمان اين‌دارو با ريفامپين، داروهاي ضد صرع مانندكاربامازپين، فنوباربيتال، فني‌توئين وپريميدون موجب تسريع متابوليسم‌دگزامتازون و كاهش اثر دارو مي‌گردد.اين دارو ممكن است باعث كاهش اثرداروهاي پائين آرونده قند خون و ياداروهاي كاهنده فشار خون گردد.
نكات قابل توصيه: 1 ـ براي به حداقل‌رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي‌دگزامتازون، بايد بعد از غذا مصرف شود.
2 ـ از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد ازاستفاده طولاني (بيش از 3 هفته) پرهيزگردد.
3 ـ در طول درمان، مصرف سديم بايدمحدود شده و مصرف مكمل‌هاي حاوي‌پتاسيم توصيه ميشود.
4 ـ معاينات چشم پزشكي در طول درمان‌دراز مدت، بطور مرتب بايد انجام گيرد.
مقدار مصرف:
خوراكي:
بزرگسالان: ميزان تجويز معمولي
20mg/day ـ 0/5 مي‌باشد.
تزريقي
كودكان: بصورت تزريق داخل عضلاني ياتزريق آهسته وريدي و يا آنفوزيون‌آهسته داخل وريد در ابتدا 2ـ0/5
ميلي‌گرم مي‌باشد. در درمان ادم مغزي
و از راه تزريق داخل وريدي در ابتدا
10 ميلي‌گرم تزريق و سپس از طريق‌تزريق داخل عضلاني، هر 6 ساعت و بسته‌به نياز بيمار به مدت 10 ـ 2 روز، مصرف‌مي‌شود.
اشكال دارويي:
Elixir : 0.5 mg/5ml
Tablet : 0.5 mg
Injection : 8 mg/2ml
مكانيسم اثر: دارو با عبور از غشاء سلولي‌به گيرنده‌هاي خود در سيتوپلاسم متصل‌شده و كمپلكس دارو ـ گيرنده وارد هسته‌سلولي ميشود. اين كمپلكس با اتصال به‌نواحي خاصي از DNA موجب تحريك‌روند رونويسي mRNA و بدنبال آن ساخت‌آنزيم‌هايي مي‌گردد كه در نهايت مسئول‌اثرات سيستميك كورتيكواستروئيدهامي‌باشن� �. كورتيكواستروئيدها باجلوگيري از تجمع سلولهاي التهابي درناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزادشدن‌آنزيم‌هاي مسئول درالتهاب و مهار ساخت‌و آزاد شدن واسطه‌هاي شيميايي التهاب،اثرات ضد التهابي خود را اعمال مي‌كند.
فارماكوكينتيك: دگزامتازون سريعا وبخوبي از دستگاه گوارش جذب ميشود.فرم تزريقي آن نيز از عضله بخوبي جذب‌مي‌شود. بطور عمده در كبد و مقاديري نيزدر كليه و بافتها به متابوليت‌هاي غير فعال‌تبديل ميشود.
موارد منع مصرف: 1 ـ تزريق داخل مفصلي‌اين دارو در مواردي مانند جراحي ترميمي‌مفاصل، اختلالات انعقادي خون، شكستگي‌داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل ياسابقه ابتلا به آن، پوكي استخوان اطراف‌مفصل به دلايل غير از آرتريت و مفصل‌ناپايدار نبايد مصرف شود.
2 ـ در پيشگيري از سندرم زجر تنفسي‌نوزادان، در صورت وجود آمنيونيت،عفونت يا تب، عفونت با هرپس، عدم كفايت‌جفت و پارگي زودرس غشاء رحم نيز نبايدمصرف شود.
هشدارها: 1 ـ استفاده طولاني مدت‌دگزامتازون در كودكان ميتواند منجر به‌مهار رشد شود.
2 ـ بدنبال مصرف اين دارو ممكن است‌تست‌هاي بررسي عملكرد محورهيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي‌دچار اختلال شود.
3 ـ در افراد مسن و بخصوص خانم‌هاي‌يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان وافزايش فشار خون، بالا ميرود.
4 ـ در صورت نياز به جراحي يادرمان‌هاي اضطراري ونيز در افراد ديابتي‌بايد احتياط نمود.
5 ـ در افرادي كه دارو را با مقادير تضعيف‌كننده سيستم ايمني دريافت مي‌كنند ازتزريق واكسن‌هاي حاوي ويروس‌هاي‌زنده بايد پرهيز شود.
عوارض جانبي: درمان دراز مدت بادگزامتازون بيمار را براي ابتلا به‌بيماريهاي عفوني مستعد مي‌كند واز طرفي‌علائم عفونت نيز پنهان ميشود. مصرف‌مقادير بالاي دگزامتازون مي‌توانداختلالات رواني را تشديد كند. آب مرواريدكاهش يا تاري ديد و تكرر ادرار وپرنوشي، قرحه گوارشي، علائم شبه‌كوشينگ، آكنه، درد در ناحيه سريني وافزايش فشار خون از عوارض جانبي داروهستند.
تداخل‌هاي دارويي: مصرف همزمان اين‌دارو با ريفامپين، داروهاي ضد صرع مانندكاربامازپين، فنوباربيتال، فني‌توئين وپريميدون موجب تسريع متابوليسم‌دگزامتازون و كاهش اثر دارو مي‌گردد.اين دارو ممكن است باعث كاهش اثرداروهاي پائين آرونده قند خون و ياداروهاي كاهنده فشار خون گردد.
نكات قابل توصيه: 1 ـ براي به حداقل‌رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي‌دگزامتازون، بايد بعد از غذا مصرف شود.
2 ـ از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد ازاستفاده طولاني (بيش از 3 هفته) پرهيزگردد.
3 ـ در طول درمان، مصرف سديم بايدمحدود شده و مصرف مكمل‌هاي حاوي‌پتاسيم توصيه ميشود.
4 ـ معاينات چشم پزشكي در طول درمان‌دراز مدت، بطور مرتب بايد انجام گيرد.
مقدار مصرف:
خوراكي:
بزرگسالان: ميزان تجويز معمولي
20mg/day ـ 0/5 مي‌باشد.
تزريقي
كودكان: بصورت تزريق داخل عضلاني ياتزريق آهسته وريدي و يا آنفوزيون‌آهسته داخل وريد در ابتدا 2ـ0/5
ميلي‌گرم مي‌باشد. در درمان ادم مغزي
و از راه تزريق داخل وريدي در ابتدا
10 ميلي‌گرم تزريق و سپس از طريق‌تزريق داخل عضلاني، هر 6 ساعت و بسته‌به نياز بيمار به مدت 10 ـ 2 روز، مصرف‌مي‌شود.
اشكال دارويي:
Elixir : 0.5 mg/5ml
Tablet : 0.5 mg
Injection : 8 mg/2ml