موارد مصرف: هيدروكورتيزون براي‌درمان جايگزيني هورموني در نارسايي‌غده فوق كليوي استفاده مي‌شود. اين داروهمچنين در درمان علامتي بيماريهاي‌التهابي مانند بيماري التهابي روده وهموروئيد و نيز واكنش‌هاي ازديادحساسيت مانند شوك آنافيلاكتيك‌آنژيوادم و در جهت سركوب كردن‌سيستم ايمني استفاده مي‌شود.هيدروكورتيزون در هيپرپلازي مادرزادي‌غده فوق كليه، ادم مغزي و شوك نيز موثراست. اين دارو همچنين جهت تشخيص‌سندرم كوشينگ و افسردگي اندوژن به‌كارمي‌رود.
مكانيسم اثر: اين دارو باعبور از غشاءسلولي به‌گيرنده‌هاي خود در سيتوپلاسم‌متصل شده و كمپلكس دارو ـ گيرنده واردهسته سلولي مي‌شود. اين كمپلكس‌بااتصال به‌نواحي خاصي از DNA موجب‌تحريك روند رونويسي mRNA و به‌دنبال‌آن ساخت آنزيم‌هايي مي‌گردد كه در نهايت‌مسئول اثرات سيستميك‌كورتيكواستروئيده� � مي‌باشند. اين داروباجلوگيري از تجمع سلولهاي التهابي درناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزادشدن‌آنزيم‌هاي مسئول در التهاب و مهار ساخت‌و آزادشدن واسطه‌هاي شيميايي التهاب‌اثرات ضدالتهابي خود را اعمال مي‌كند.
فارماكوكينتيك: هيدروكورتيزون سريعŠ وبه‌خوبي از دستگاه گوارش جذب مي‌شود.شكل تزريقي آن نيز از عضله به‌خوبي‌جذب مي‌شود. به‌طور عمده در كبد ومقاديري نيز در كليه و بافتهابه‌متابوليت‌هاي غيرفعال تبديل مي‌شود.
موارد منع مصرف: 1 ـ تزريق داخل مفصلي‌اين دارو در مواردي مثل جراحي ترميمي‌مفاصل، اختلالات انعقادي خون، شكستگي‌داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل ياسابقه ابتلا به‌آن، پوكي استخوان اطراف‌مفصل به‌دلايلي غير آرتريت و مفصل‌ناپايدار نبايد مصرف شود.
2 ـ اين دارو در پيشگيري از سندرم زجرتنفسي نوزادان، در صورت وجودآمنيونيت، عفونت يا تب، عفونت با هرپس،عدم كفايت جفت و پارگي زودرس غشاءنيز نبايد مصرف شود.
هشدارها: 1 ـ استفاده طولاني مدت آن دركودكان مي‌تواند منجر به‌مهار رشد شود.
2 ـ به‌دنبال مصرف اين دارو ممكن است‌تست‌هاي بررسي عملكرد محورهيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي‌دچار اختلال شود.
3 ـ در افراد مسن و به‌خصوص خانم‌هاي‌يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان وافزايش فشارخون، بالا مي‌رود.
4 ـ در صورت نياز به‌جراحي و يا درمان‌اضطراري و نيز مصرف دارو در بيماران‌ديابتي، بايد احتياط كرد.
عوارض جانبي: درمان درازمدت باهيدروكورتيزون، بيمار را از جهت ابتلابه‌بيماريهاي عفوني مستعد مي‌كند و ازطرفي علائم عفونت نيز پنهان مي‌شود.مصرف مقادير بالاي هيدروكورتيزون‌مي‌تواند اختلالات رواني را تشديد كند. آب‌مرواريد كاهش يا تاري ديد و تكرر ادرار وپرنوشي، قرحه‌گوارشي، علائم‌شبه‌كوشينگ، آكنه، درد در ناحيه سريني‌و افزايش فشارخون از عوارض جانبي‌دارو هستند.
تداخل‌هاي دارويي: مصرف همزمان اين‌دارو با ريفامپين، داروهاي ضدصرع مانندكاربامازپين، فنوباريبتال، فني‌توئين وپريميدون موجب تسريع متابوليسم‌هيدروكورتيزون و كاهش اثر دارومي‌گردد. اين دارو ممكن است باعث كاهش‌اثر داروهاي پائين آورنده قندخون و ياداروهاي كاهنده فشارخون گردد.
نكات قابل توصيه: 1 ـ براي به‌حداقل‌رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي‌هيدروكورتيزون بايد بعد از غذا مصرف‌شود.
2 ـ از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد ازاستفاده طولاني (بيش از 3 هفته) پرهيزشود.
3 ـ در طول درمان، مصرف سديم بايستي‌محدود شده و مصرف مكمل‌هاي حاوي‌پتاسيم توصيه مي‌شود.
4 ـ معاينات چشم پزشكي در طول درمان‌دراز مدت، به‌طور مرتب بايد انجام گيرد.
مقدار مصرف
خوراكي:
بزرگسالان: در بيماري آديسون و يامتعاقب برداشتن غده فوق كليوي به‌ميزان30mg/dayـ20 در دو مقدار منقسم تجويزمي‌گردد. مقدار بيشتر در هنگام صبح ومقدار كمتر در هنگام عصر مصرف مي‌شود.
كودكان: به‌منظور جانشين درماني‌هورموني به‌ميزان mg/day 30ـ10 و درمقادير منقسم تجويز مي‌گردد.
تزريقي:
بزرگسالان: در نارسايي حاد غده فوق‌كليوي به‌صورت تزريق داخل وريدي‌به‌مقدار 100 ميلي‌گرم هر 8ـ6 ساعت همراه‌با كلرورسديم 0/9% انفوزيون مي‌گردد. درساير موارد، دارو به‌صورت تزريق ياانفوزيون آهسته داخل وريدي به‌ميزان500 ـ100 ميلي‌گرم، 3 تا 4 بار در روزباتوجه به‌نياز بيمار تجويز مي‌گردد.
كودكان: به‌صورت تزريق آهسته داخل‌وريدي و به‌ميزان 25 ميلي‌گرم در كودكان‌كمتر از يكسال، 50 ميلي‌گرم در كودكان5 ـ1 سال و 100 ميلي‌گرم در كودكان 12ـ6سال تجويز مي‌گردد.
اشكال دارويي:
Enema: 100 mg/60 ml
For Injection: 100 mg, 500 mg
Tablet: 10 mg
مكانيسم اثر: اين دارو باعبور از غشاءسلولي به‌گيرنده‌هاي خود در سيتوپلاسم‌متصل شده و كمپلكس دارو ـ گيرنده واردهسته سلولي مي‌شود. اين كمپلكس‌بااتصال به‌نواحي خاصي از DNA موجب‌تحريك روند رونويسي mRNA و به‌دنبال‌آن ساخت آنزيم‌هايي مي‌گردد كه در نهايت‌مسئول اثرات سيستميك‌كورتيكواستروئيده� � مي‌باشند. اين داروباجلوگيري از تجمع سلولهاي التهابي درناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزادشدن‌آنزيم‌هاي مسئول در التهاب و مهار ساخت‌و آزادشدن واسطه‌هاي شيميايي التهاب‌اثرات ضدالتهابي خود را اعمال مي‌كند.
فارماكوكينتيك: هيدروكورتيزون سريعŠ وبه‌خوبي از دستگاه گوارش جذب مي‌شود.شكل تزريقي آن نيز از عضله به‌خوبي‌جذب مي‌شود. به‌طور عمده در كبد ومقاديري نيز در كليه و بافتهابه‌متابوليت‌هاي غيرفعال تبديل مي‌شود.
موارد منع مصرف: 1 ـ تزريق داخل مفصلي‌اين دارو در مواردي مثل جراحي ترميمي‌مفاصل، اختلالات انعقادي خون، شكستگي‌داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل ياسابقه ابتلا به‌آن، پوكي استخوان اطراف‌مفصل به‌دلايلي غير آرتريت و مفصل‌ناپايدار نبايد مصرف شود.
2 ـ اين دارو در پيشگيري از سندرم زجرتنفسي نوزادان، در صورت وجودآمنيونيت، عفونت يا تب، عفونت با هرپس،عدم كفايت جفت و پارگي زودرس غشاءنيز نبايد مصرف شود.
هشدارها: 1 ـ استفاده طولاني مدت آن دركودكان مي‌تواند منجر به‌مهار رشد شود.
2 ـ به‌دنبال مصرف اين دارو ممكن است‌تست‌هاي بررسي عملكرد محورهيپوتالاموس ـ هيپوفيز ـ غده فوق كليوي‌دچار اختلال شود.
3 ـ در افراد مسن و به‌خصوص خانم‌هاي‌يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان وافزايش فشارخون، بالا مي‌رود.
4 ـ در صورت نياز به‌جراحي و يا درمان‌اضطراري و نيز مصرف دارو در بيماران‌ديابتي، بايد احتياط كرد.
عوارض جانبي: درمان درازمدت باهيدروكورتيزون، بيمار را از جهت ابتلابه‌بيماريهاي عفوني مستعد مي‌كند و ازطرفي علائم عفونت نيز پنهان مي‌شود.مصرف مقادير بالاي هيدروكورتيزون‌مي‌تواند اختلالات رواني را تشديد كند. آب‌مرواريد كاهش يا تاري ديد و تكرر ادرار وپرنوشي، قرحه‌گوارشي، علائم‌شبه‌كوشينگ، آكنه، درد در ناحيه سريني‌و افزايش فشارخون از عوارض جانبي‌دارو هستند.
تداخل‌هاي دارويي: مصرف همزمان اين‌دارو با ريفامپين، داروهاي ضدصرع مانندكاربامازپين، فنوباريبتال، فني‌توئين وپريميدون موجب تسريع متابوليسم‌هيدروكورتيزون و كاهش اثر دارومي‌گردد. اين دارو ممكن است باعث كاهش‌اثر داروهاي پائين آورنده قندخون و ياداروهاي كاهنده فشارخون گردد.
نكات قابل توصيه: 1 ـ براي به‌حداقل‌رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي‌هيدروكورتيزون بايد بعد از غذا مصرف‌شود.
2 ـ از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد ازاستفاده طولاني (بيش از 3 هفته) پرهيزشود.
3 ـ در طول درمان، مصرف سديم بايستي‌محدود شده و مصرف مكمل‌هاي حاوي‌پتاسيم توصيه مي‌شود.
4 ـ معاينات چشم پزشكي در طول درمان‌دراز مدت، به‌طور مرتب بايد انجام گيرد.
مقدار مصرف
خوراكي:
بزرگسالان: در بيماري آديسون و يامتعاقب برداشتن غده فوق كليوي به‌ميزان30mg/dayـ20 در دو مقدار منقسم تجويزمي‌گردد. مقدار بيشتر در هنگام صبح ومقدار كمتر در هنگام عصر مصرف مي‌شود.
كودكان: به‌منظور جانشين درماني‌هورموني به‌ميزان mg/day 30ـ10 و درمقادير منقسم تجويز مي‌گردد.
تزريقي:
بزرگسالان: در نارسايي حاد غده فوق‌كليوي به‌صورت تزريق داخل وريدي‌به‌مقدار 100 ميلي‌گرم هر 8ـ6 ساعت همراه‌با كلرورسديم 0/9% انفوزيون مي‌گردد. درساير موارد، دارو به‌صورت تزريق ياانفوزيون آهسته داخل وريدي به‌ميزان500 ـ100 ميلي‌گرم، 3 تا 4 بار در روزباتوجه به‌نياز بيمار تجويز مي‌گردد.
كودكان: به‌صورت تزريق آهسته داخل‌وريدي و به‌ميزان 25 ميلي‌گرم در كودكان‌كمتر از يكسال، 50 ميلي‌گرم در كودكان5 ـ1 سال و 100 ميلي‌گرم در كودكان 12ـ6سال تجويز مي‌گردد.
اشكال دارويي:
Enema: 100 mg/60 ml
For Injection: 100 mg, 500 mg
Tablet: 10 mg