baroon
متخصص بخش ادبیات
1ــ مصوت a قبل از صامت های m و n به u بدل می‌شود.
مانند:
نان nan =» نون nun
بادام badam =» بادوم badum
2ــ مصوت a قبل از a، در صورتی كه بین آنها صامت h قرار گرفته باشد به آ کشیده بدل می‌شود.
مانند:
بهار bahar =» باهار bahar
بهانه bahane =» باهانه bahane
3ــ مصوت a درهجای مقدّم تحت‌تأثیر مصوت i در هجای بعد، گاه e تلفظ می‌شود.
مانند:
رَسیدن rasidan =» رِسیدن residan
زَمین zamin =» زِمین zemin
4ــ مصوتهای e و o در هجاهای باز و پیش از هجاهایی كه دارای مصوتهای i و u هستند، در برخی از موارد به i و u بدل می‌شوند.
مانند:
بِگیر begir =» بیگیر bigir
هُلو holu =» هولو hulu
5ــ مصوت e در مجاورت صامتهایی همچون c ، s و g و... گاهی به i بدل می‌شود.
مانند:
چه che =» چی dhi
شِش shesh =» شیش shish
نگاه negah =» نیگا niga
6ــ مصوت مركّب ow در پایان كلمات غالباً به شكل o تلفظ می‌شود.
مانند:
نو now =» نو no
برو borow =» برو boro
7ــ صامت r در صورتی كه در پایان كلمه و پس از مصوت قرار گرفته باشد، در واژه‌های پربسامد حذف می‌شود.
مانند:
چطور cetor =» چطو ceto
اگر پیش از r ، a بیاید ، گاه a به e بدل می‌شود.
اگر agar =» اگه age
مگر magar =» مگه mage
8ــ صامت z نیز گاه در پایان كلمه و بعد از مصوت حذف می‌شود.
مانند:
هنوز hanuz =» هنو hanu
امروز emruz =» امرو emru
چه چیز cلhe chiz =» چی‌چی chihci
9ــ صامت میانجی h در الحاق حروف اضافه «به» و «با» به ضمایر متصل غیرفاعلی، افزوده می‌شود.
مانند:
به او =» بِش hbes =» بهش be-h-es
با شما =» باتون baton =» باهاتون bahaton
چنانكه مشاهده می‌شود، مصوتی كه ضمیر را به «با» متصل می‌كند، معمولاً a تلفظ می‌شود.
10ــ از خوشه‌های صامت سایشی + انسدادی و غُنه دندانی + انسدادی (مانند st و nd و xt و k s ) آخر واژه، غالباً صامت دوم حذف می‌شود.
مانند:
دست dast =» دس das
چند chand =» چن chan
خشك xoshk =» خُش xos
وقت vaght =» وَخ vakh
11ــ گروه صامتهای st و zd ، بویژه در میان كلمه، به ss و zz بدل می‌شوند.
مانند:
دسته daste =» دَسّه dasse
دزدی dozdi =» دُزّی dozzi
12ــ از گروههای ava و uya در افعال پربسامد، av و uy حذف می‌شود و a پایانی به e بدل می‌شود.
مانند:
می‌رود miravad =» میره mire
می‌گوید miguyad =» میگه mige
