اختلال دو قطبی را بیماری شیدایی- افسردگی نیز می نامند. این اختلال، شرایطی است که موجب تغییرات زیادی در خلق‌وخو می شود. بیماران ممکن است هفته ها با این احساس که آنها برترین موجود هستند زندگی کنند (مرحله شیدایی) و بعدا دچار افسردگی زیادی شوند. مدت و شدت این سرخوشی و ناامیدی، از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد.
علائم مرحله افسردگی
فردی که دارای اختلال 2 قطبی می باشد، ممکن است یک افسردگی شدید را تجربه کند.
علائم این افسردگی شامل ناراحتی، اضطراب، از دست دادن انرژی، احساس بی ارزشی و ناامیدی، از دست دادن اعتماد به نفس و اشکال در تمرکز می باشد.
بیماران ممکن است علاقه ای به فعالیت های مورد علاقه خود نشان ندهند.
آنها ممکن است کاهش و یا افزایش وزن داشته باشند، زیاد و یا کم بخوابند و حتی فکر خودکشی به سرشان بزند.
علائم مرحله شیدایی
در طی این مرحله بیمار تمایل به سرخوشی دارد و باور دارد که می تواند تمام کارها را انجام دهد.
این احساس می تواند در نتیجه افزایش اعتماد به نفس، اضطراب، کاهش نیاز به خواب، پرحرف بودن، به راحتی پریشان شدن و داشتن افکار رقابتی بوجود آید.
رفتارهای بی پروا در این بیماران شامل وقت زیادی را به شوخی گذراندن، بی احتیاطی در روابط جنسی، سریع رانندگی کردن و سوء مصرف مواد می باشد.
تقریبا دارا بودن سه و یا بیشتر این علائم هر روز به مدت یک هفته می تواند نشاندهنده علائم شیدایی باشد.
این افراد نیاز کمی به خواب دارند، بیش فعال هستند و انرژی زیادی دارند.
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی دارای یک مرحله افسردگی شدید و یک مرحله سرخوشی بیش از حد (جنون) در زندگی خود هستند
اختلالات قطبی نوع یک و دو
دو نوع اختلال دوقطبی وجود دارد.
در اختلال دو قطبی نوع یک بیمار تنها دوره‌های شیدایی (مانی) را تجربه می‌کند.
در اختلال دوقطبی نوع دو بیمار دوره‌هایی از شیدایی خفیف را به همراه دوره‌هایی از افسردگی شدید را تجربه می‌کند.
بیماران ممکن است زندگی را خیلی جذاب و شوخ طبع بدانند.
هر چند خانواده و دوستان، نوسانات خلق و خوی این افراد را می بینند، اما بیماران احساس خوبی دارند و خوب رفتار می کنند.
به هر حال، شیدایی خفیف می تواند آنها را به سوی افسردگی و یا سرخوشی بکشاند.
اختلال دو قطبی مخلوط
افرادی که دارای این اختلال می باشند، آنها در یک زمان هم افسردگی و هم شیدایی را تجربه می کنند.
این اختلال باعث رفتار غیرقابل پیش بینی می گردد، مانند اینکه این افراد در حالی که مشغول کارهای مورد علاقه خود هستند، ناراحت می باشند.
این ناهنجاری بیشتر در افرادی که در جوانی و نوجوانی دچار اختلال دو قطبی گردیده اند، شایع است.
علت
هنوز علت دقیق این اختلال پیدا نشده است.
یک نظریه بیان می کند در این بیماری، مواد شیمیایی موجود در مغز در حال نوسانات غیرعادی می باشند.
هنگامی که مقدار یک ماده شیمیایی بالا رود، بیمار وارد مرحله شیدایی می شود.
هنگامی که مقدار یک ماده شیمیایی پایین آید، بیمار وارد مرحله افسردگی می گردد.
افراد در معرض خطر
به طور مساوی هم مردان و هم زنان می توانند دچار این اختلال گردند.
در بیشتر موارد، علائم در سنین 15 تا 30 سالگی نمایان می شود.
اگر فامیل شما دارای این اختلال باشد، شما در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
اما پزشکان باور ندارند که این اختلال تنها بر اساس ژنتیک رخ می دهد.
وقایع استرس زا، مصرف مواد مخدر و یا دیگر عوامل ممکن است باعث این بیماری شوند.
تشخیص بیماران دوقطبی
یکی از راه های تشخیص این اختلال، رد سایر علل احتمالی نوسانات خلقی می باشد، یعنی پزشک برای تشخیص این بیماری باید سایر بیماری‌های را که می‌توانند نوسان خلق ایجاد کنند، کنار بگذارد.
عفونت مغز و یا دیگر ناراحتی های عصبی، مصرف مواد مخدر، مشکلات تیروئید، ایدز، اختلال بیش فعالی (ADHD)، عوارض جانبی برخی داروها و اختلالات روانی همه ممکن است نوسانات خلقی را ایجاد کنند.
هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد.
پزشک بر اساس شرح حال دقیق بیمار، و ارزیابی خلق و خو و علائم بیمار، این بیماری را تشخیص می دهد.
مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان