باغ های شیراز

[Nicol]

اين باغ در دشت زير پاي اين قلعه و در نزديکي مظهر کاريز سعدي که آب گازاران هم ناميده مي‎شود واقع شده است، آب قنات سعدي از گذشته تا کنون باغ دلگشا و چند باغ ديگر و کشتزارهاي اطراف را مشروب مي‎سازد.
عمارت اين باغ نيز به شکل سه طبقه با دو ورودي در دو طرف و ايواني در طبقه مياني که مشرف به استخر مقابل عمارت است، خبر از روزگار شکوه و عظمت باغ مي‌دهد. طي چند سال گذشته اين بنا چندين بار دستخوش حريق شده و به شکل مخروبه درآمده‌است.

 

[Nicol]

در دورة تسلط تيمور گورکاني در فارس، اين باغ و مجموعه باغها در نهايت آباداني بوده و پس از ديدن اين باغ، در سمرقند باغي بزرگ به همين شيوه به نام دلگشا احداث نمود. اين باغ در دورة صفويه از باغهاي مشهور به شمار مي‎رفته و در دوره افشاريه همچنان آباد و احتمالاً مدتي در تملک ميرزا محمد کلانتر فارس بوده است.
اين باغ به شمارة 912 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. ورودي باغ رو به جنوب، با عمارتي کرسي دار و ايوان دو ستونه به سمت جنوب و در سه طبقه در مرکز، که اطراف آن چهار خيابان است که به حصار اطراف باغ ختم مي‎گردد، در طبقه اول عمارت، يك هشتي وسيع با چهار شاه نشين و حوض بزرگ هشت گوشي با كاشي آبي كه لبه‌هاي آن قطعات سنگهاي سرخ فام حجاري شده است.

 

[Nicol]

خيابان اصلي از مدخل در ورودي تا حوض جلو عمارت امتداد يافته، در طرفين اين خيابان دو باغچه از انواع مرکبات ديده مي‎شود. در سمت (شرق و غرب) عمارت دو خيابان و در سمت شمالي ساختمان از شمال به جنوب يک خيابان، که در دو سوي اين خيابانها درختان کاج و سرو کاشته شده است و بقية پوشش گياهي باغ را درختان نارنج، نخل و گردو) و بخش عمدة آن را مرکبات تشکيل مي‎دهد. حوضي بزرگ در سمت جنوبي ساختمان در جلو ايوان دو ستونه وجود دارد که لبه‎ها و پاشويه آن قطعات سنگ سرخ فام است و در وسط حوض يک گلدان سنگي بزرگ نصب گرديده که سابقا در آن درخت سرو بسيار زيبايي بود، که متاسفانه خشک شده و امروزه اثري ازآن نيست.

 

[Nicol]

حدود نيم قرن پيش اين باغ در تملک خورشيد کلاه لقاءالدوله دختر قوام‎الملوک بود که با شوهر خود ناظم‎الملک در آنجا مي‎زيست، تا اينکه چندين سال قبل از ورثة قوام خريداري گرديد و در حال حاضر در تملک دولت مي‎باشد.
در سمت شمال باغ، باغچه كوچكي است كه به علت احداث خيابانهايي در اطراف باغ، از ضلع شمالي، جدا شده است که اين باغچه به نام باغ طاووس خوانده مي‎شود و فاقد عمارت است، ولي داراي درختان كهنسال سرو، كاج و نخل مي‎باشد كه بين آنها را درختان نارنج پوشانده است.

 

[Nicol]

اسکات و رينگ جهانگرد انگليسي که در زمان پادشاهي فتحعلي شاه قاجار و حکومت فرمانفرما وارد شيراز شده از باغهاي شيراز تمجيد نموده و مي نويسد:«دلگشا بهترين باغ شيراز است و داراي چند عمارت زيبا است. »
حاجي ميرزا حسن فسايي در کتاب فارسنامه ناصري در مورد موقعيت اين باغ و احداث بناي آن مطالبي به تفصيل نگاشته است که قسمتي از آن عيناً نقل مي گردد:« باغ دلگشا در جانب مشرقي شيراز به مسافت نيم فرسخ کمتر در دامنه کوه فهندز افتاده و آب قنات فهندز که در قديم به آب گازران مشهور بود و اکنون به آب سعدي شهرت يافته است از ميان اين باغ جاري است ... و نام قديمي اين باغ همين دلگشا است. در فتنه محاصره تقي خان شيرازي در سال هزار و صد و پنجاه .... از حيله آبادي بيافتاد و حصار و عمارتش منهدم گشته صحرا گرديد .... و مرحوم حاجي ابراهيم خان اعتماد الدوله شيرازي اين باغ راتعمير بلکه احداث نموده و چون کار او و فبيله او از اوج بزرگي به درجه هبوط رسيد باز اين باغ دلگشا روي به خرابي نهاد و در سال هزار و دويست و سي و شش نواب شاهزاده رضا قلي ميرزا نايب الاياله قاجار اين باغ را از املاک آن خريده تعمير فرموده عمارتي در ميان آن بساخت و نامش را فين و کلاه فرنگي گذاشت. نگارنده اين فارسنامه را در خاطر است که عمارت کلاه فرنگي و فين اين باغ از رونق و زينت بيفتاد و آنچه چوب و در و پنجره داشت همه را دزديدند و پنج شش درخت نارنج در دور کلاه فرنگي باقي نماند و تمام زمين باغ ساده گشته زراعت مي نمودند و در سال هزار و دويست و شصت و اند مرحوم حاجي قوام الملک ميرزا علي اکبر شيرازي اين باغ را خريده حصاري از چينه گل در گرد آن کشيده عمارتش را تعمير نموده ايواني بر دو ستون سنگي يکپارچه به بلندي پنج ذرع بيشتر بر کلاه فرنگي بيفزود و چندين درخت نارنج در اين باغ بکاشت و به ولد ارجمند خود جناب جلالت مآب صاحب ديوان ميرزا فتحعلي بخشيد و صاحب ديوان در کناره داخلي مشرقي اين باغ حمامي ساخته ...
«درازاي اين باغ سيصد و پنجاه ذرع، پهناي آن صد و پنجاه ذرع است.»

 

[Nicol]

باغ دلگشا در فاصله دوره نادر شاه تا سلسله زنديه آسيب هاي فراواني متحمل شد كه با روي كار آمدن كريم خان زند دوباره احيا شد.
در سالهاي اخير در اين باغ تعميراتي انجام گرفته است. از جمله اين تعميرات ديوار آجري مناسب در چهار طرف و درگاه ورودي بسيار خوش طرحي است که براي آن ساخته اند. در خيابان اصلي باغ و ساير قسمتها نيز تعميراتي انجام يافته است.



روايت است كه تيمور لنگ پس از تصرف فارس در عمارت باغ دلگشا سكني گزيد و در همين عمارت بود كه از حافظ دعوت كرد به ديدارش بيايد تا در حضور او قرآن را از آخر به اول بخواند .

 

[Nicol]

عمارت اين ساختمان به صورت يك تالار با چهار شاه نشين به سبك معماري كاخ هاي ساساني بيشاپور ساخته شده كه داراي سه طبقه و ايواني با دو ستون است كه از معماري زنديه بوده و همچنين داراي آيينه كاري هايي به همراه نقاشي هايي از رنگ روغن با سقف هايي از چوب و گچ بري هايي تزيين شده با نقوش گل و بته است در اطراف سقف ايوان بر روي گچ، اشعاري از شوريده به خط نستعليق نوشته شده كه در نوع خود بي نظير مي نمايد اولين كلاه فرنگي در ايران نيز در اين باغ به ثبت رسيده است.

 

[Nicol]

منظره زمستانی باغ دلگشا

 

[Nicol]

کارشناس ميراث فرهنگي فارس : باغ دلگشا بخشي از فرهنگ جامعه است


مسوول بخش مرمت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس گفت: ميراث فرهنگي و بناهاي تاريخي شيراز مانند عمارت باغ دلگشا نشان دهنده فرهنگ جامعه محسوب مي شود و استان فارس در اين بخش بسيار غني و شناخته شده است.

به گزارش ايرنا، سيامک بصيري در بازديد خبرنگاران از عمليات مرمت بناي تاريخي باغ دلگشاي شيرازافزود: باغ دلگشا و عمارت کلاه فرهنگي که يکي از بناهاي تاريخي شهر شيراز است به دليل عمر بالاي بنا در حال فرسودگي است که با همکاري شهرداري منطقه سه شيراز و سازمان ميراث فرهنگي کار مرمت اين بنا از سال 72 آغاز شده است.
وي اظهار داشت: مرمت هر بناي تاريخي بازسازي هر قسمت از تاريخ است و حساسيت ويژه اي دارد که تصميم گيري در اين موارد لازمه مطالعات زياد است.
بصيري بيان کرد: در مرمت بناهاي تاريخي مراحلي از جمله آسيب نگاري، آسيب شناسي طرح حفاظت است و بعد مرحله مرمت اجرايي مي شود.
وي اضافه کرد: در مرمت عمارت کلاه فرهنگي تعميرات باغ، استحکام بخشي تعمير و تقويت پي ، تعميرات سنگ گذاري و تعويض، تعميرات کف فرش، بازسازي تعميرات بدنه، احيا نقوش گچ بري و تعميرات سقف هاي چوبي و تزييني تا کنون انجام شده است.
بصيري ادامه داد: اين پروژه تا کنون با 500 ميليون تومان اعتبار 75 درصد پيشرفت فيزيکي دارد که در صورت تامين اعتبار سال آينده بهره برداري مي شود.
وي گفت: در چند سال اخير سرمايه گذاري در بافت تاريخي شيراز در حال انجام است که بعد از مرمت بنا با تغيير کاربري، بنا فعال مي شود.
بصيري افزود: تغيير کاربري در بناهاي مرمت شده ضروري است که قرار شده اين بنا بعد از مرمت تغيير کاربري و در اختيار عموم مردم قرار بگيرد.
وي اضافه کرد: بناي عمارت کلاه فرهنگي باغ دلگشا در تملک شهرداري است که تغيير کاربري با همکاري شهرداري و ميراث فرهنگي انجام مي شود که در دستور کار است.
بصيري بيان کرد: براي تغيير کاربري اين بنا پيشنهادهايي از جمله مرکز پژوهش، خانه فرهنگ و هنر و موزه اشيا هنري در حال بررسي است.
باغ دلگشا شيراز در دوره افشاريه احداث شده و عمارت کلاه فرنگي در وسط باغ نيز در دوره قاجار توسط رضا قلي ميرزا قاجار ساخته شده است.
در دوره هاي مختلف تغييراتي بر روي باغ و عمارت کلاه فرنگي انجام شده که هم اکنون اين بنا در حال مرمت است.

 

[Nicol]

باغ عفیف آباد
با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در میان این باغ كه "گلشن" نیز نامیده می شود، عمارتی دو طبقه، آب نماها و زیرزمین وجود دارد.

 

[Nicol]

اغ چهل تن
در مساحتی كوتاه از شمال حافظیه , محوطه ای مشجر وبا صفا وجود دارد كه دارای چهل سنگ مزار هم اندازه است .قدمت این باغ به عهد كریم خان زند می رسد و گورهای داخل محوطه باغ نیز به نیمه دوه قرن 13 هجری مربوط اسـت.

 

[Nicol]

باغ هفت تن
كمی بالاتر از باغ چهل تن, محوطه پر درخت دیگری به نام هفت تن با ایوان و بنای زیبایی وجود دارد. آرامگاه شاه شجاع شهریار آل مظفر , ممدوح و خواجه حافظ و متوفی به سال 776 هجری در این باغ قرار دارد.

 

[Nicol]

باغ تخت
این باغ درشمال شهر شیراز در دامنه كوه بابا كوهی قرار گرفته است. اساس اولیه بنا در سال 480 هجری به همت اتابك قراچه گذارده شد و به نام تخت قراچه موسوم است. در زمان آقا محمد خان قاجار (1260هجری) محوطه و بنای جدیدی احداث كردند كه به تخت قاجار معروف است. در حال حاضر این باغ قسمتی از یك پادگان نظامی است.

 

[Nicol]

عمارت باغ ایلخانی
باغ ایلخانی از بناهای محمد قلی خان , ایلخان قشقایی است كه در محله میدان شاه واقع شده است. این باغ یكی از فضاهای سبز دوره قاجاریه است كه ساختمان كهنسال وعمارت قدیمی و دیدنی دارد . در محوطه این باغ یك عمارت كلاه فرنگی وجود دارد.

 

[Nicol]

عمارت باغ نشاط
این بنا در ضلع شمالی پل عباسی و در میان فضایی سبز و گسترده قرار گرفته و مقر حكومت لار پس از دوران صفویه بوده است . مساحت قصر این باغ 35×135 متر است . این بنا كه از ساختمانهای زیبا و بسیار دیدنی عصر صفویه است و هم اكنون از نظر حفظ و نگهداری در وضعی نامطلوب قرار دارد.

 

[Nicol]

عمارت كلاه فرنگی باغ نظر
این باغ با انبوه درختان سر به فلك كشیده سرو و نارنج در سال های پیش از سلطنت كریمخان زند احداث شده است. كریمخان عمارت كلاه فرنگی, ارگ, دبوانخانه و بعضی از ساختمانهای دیگر را در آن محوطه بنا كرد. در دوره قاجار نیز حسین علی میرزای فرمانفرما عمارتی در نزدیكی عمارت خورشید احداث كرد. در وسط باغ نظر كه به باغ موزه نیز مشهور است عمارت هشت ضلعی بسیار زیبایی ساخته شده كه به كلاه فرنگی مشهور است .