تغذیه و قد کوتاه و بلند(مقالات)

[Last Star]

مصرف زياد نوشابه باعث كوتاهي قد مي‌شود‌
ايسنا: مصرف بي‌رويه نوشابه در ميان نوجوانان شيوع پوكي استخوان را در اين گروه سني افزايش مي‌دهد. ‌
مينا كريمي كارشناس تغذيه گفت: <به دليل آنكه اين نوشيدني سرشار از فسفر، مواد افزودني و گاز مونوكسيدكربن است، ضمن آسيب به دستگاه گوارش از جذب كلسيم كه در رشد استخوان نقش دارد نيز جلوگيري مي‌كند و به اين ترتيب شيوع شكستگي دست و پا و كوتاه قدي در ميان نوجوانان افزايش مي‌يابد



چرا كوتاهي؟
سايز بدن افراد نتيجه اي از تداخل عوامل داخلي و محيطي در طول دوران رشد است. عوامل داخلي تعيين كننده قد ، فاكتورهاي ژنتيكي است كه فرد از والدينش دريافت مي‌كند و قابل تغيير نيست. عوامل محيطي تاثير گذار نيز عبارتند از : تغذيه ، آب و هوا ، اقليم ، بيماري‌ها و .... به عنوان مثال شواهد موجود نشان مي‌دهد نزديكي يا دوري به خط استوا در اندازه بدن افراد موثر است .اگر چه نمي‌توان عوامل محيطي و ژنتيكي را به راحتي جدا كرد ولي با بررسي ملل مختلف ، نژادها و سرزمين‌هاي گوناگون اين نتيجه به دست مي‌آيد كه عوامل محيطي بسيار مهم اند. از آنجا كه نژاد آريا از بلند قد ترين نژادهاي دنيا بوده و هميشه در خوش قد و بالايي ، زبانزد ديگر اقوام بوده است، پس بايد قبول كرد كه افت قد و قامت اين نژاد زير سر مشكلات تغذيه‌اي است. باور مي‌كنيد كه نامناسب بودن كيفيت تغذيه در كشور طي چند سال اخير، باعث كاهش2 / 5 سانتي متري قد ايرانيان شده است؟ سرانه مصرف شير در كشورهاي اسكانديناوي 500 ليتر، در‌ ‌كشورهاي اروپايي 350 ليتر و در هندوستان و بنگلادش 150 ليتربراي هر نفر در سال است. اين ميزان مصرف در كشور ما 75 ليتر است كه متاسفانه حتي از كشورهاي هندوستان و‌ ‌بنگلادش نيز پايين تر است. بدتر اينكه، درست در مقابل مصرف شير، آمارها ايران را چهارمين كشور مصرف كننده‌ ‌نوشابه در جهان و حتي پرمصرف‌تر از كشور چين اعلام مي‌كنند. اين مي‌تواند يكي از مهم‌ترين دلايل كوتاهي قد كودكان نسل حاضر نسبت به كودكان نسل گذشته باشد .
روستاهائي كه بايد معدن توليد لبنيات باشند، به دليل مشكلات مالي لبنيات توليد شده خود را به شهرها صادر مي‌كنند و همين مسئله موجب كاهش مصرف لبنيات در بين آنها شده و كوتاه قدي روز افزون در كودكان اين جوامع از مشهودترين عوارض اين مسئله است.
توصيه متخصصان تغذيه به نوجوانان، مصرف روزانه 150 گرم گوشت ، نصف تا يك ليوان حبوبات پخته ، 2 تا 3 ليوان شير و لبنيات ديگر به همراه سبزيجات فراوان است. نوجواناني كه در سنين رشد هستند و افزايش قد خوبي ندارند، مي توانند با مصرف مكمل ويتامين‌ها و املاح ، طبق دستور و مصرف هفتگي آهن ، رشد قديشان را بهبود بخشند. كساني كه مي خواهند قد بلند تري داشته باشند مي‌توانند هفته‌اي يكبار جگر و هفته‌اي دو بار غذاي دريايي ميل كنند و هر روز چند عدد، بادام، بادام زميني و گردو بخورند. غذاهاي دريايي مثل ماهي ، ميگو جگر و دانه‌هاي روغني حاوي املاح زيادي هستند و فوايد بسياري براي نوجوانان دارند.بيشتر رشد قدي با افزايش طول استخوان‌هاي دراز بدن صورت مي‌گيرد

 

[Last Star]

شير كودكان را قد بلند مي كند
جام جم آنلاين: محققان گفتند كودكاني كه شير زيادي مي خورند قد بلندتري دارند. به نوشته عرب آنلاين، آن ها افزودند: اين كودكان در مقايسه با كودكان هم سن و سال خود، قد بلندتر هستند و در آينده مشكل رشد نخواهند داشت. خبرگزاري آلمان به نقل از روزنامه جيلاندز بوستن نوشت: شير گاو داراي مواد خاصي است كه درجه رشد كودكان را بسيار بالا مي برد.كاميلا هوبي، محقق اداره مواد غذايي دانمارك گفت: نوشيدن مقدار زيادي شير در روز باعث رشد مناسب كودكان دانماركي شده است.وي افزود: شير داراي ماده معروف اي جي اف است كه مثل مواد پروتئيني مثل گوشت، عامل رشد به شمار مي رود.

رشد استخوان
بافت استخوان همواره در حال تغيير و تحول است و ساخت استخوان به يک مقطع زماني خاص بستگي ندارد تا پس از آن هم متوقف شود بلکه مواد معدني و املاح هميشه در ساخت و تکامل آن دخيل هستند. اين مواد غذايي در يک زماني در رشد طولي استخوان نقش دارند و زمان ديگر در افزايش تراکم و ساختمان دروني آن.
در واقع تا سن 18 سالگي مصرف مواد مورد نياز از جمله کلسيم، پروتئين، ويتامين‌ها و... در رشد طولي استخوان موثر هستند. اما پس از بسته شدن صفحه رشد طولي عوامل موثر در رشد استخوان در رشد عرضي آن و يا به عبارت ديگر افزايش تراکم استخواني تاثيرگذار مي‌شوند. اين رويه تا سن 30 سالگي ادامه دارد و پس از 30 سالگي نيز بازهم عواملي مانند ورزش، تغذيه و... نقش دارند اما نقش آنها بيشتر در پرکردن منافذ استخواني است که بر اثر عوامل گوناگون و به مرور زمان تخليه مي‌شوند.

طبق مطالعات دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت بررسي‌هاي تغذيه‌اي نشان داده است در برخي از استان‌ها و مناطق محرومي که دچار کوتاهي قد هستند کمبود محسوس روي وجود داشته است و حتي بررسي‌هاي سطح کشور نيز، نشان داده است کمبود روي به درجات متعدد در اکثر نقاط کشور وجود دارد. به همين دليل طي سال‌هاي اخير موضوع غني‌سازي مواد غذايي با روي و يا کلسيم گسترش يافته است

در بدن ، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است که در سنین کودکی و نوجوانی تکثیر سلولی ، در این مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوان سازی می شود. استخوان سازی تا پایان سنین بلوغ ، ادامه دارد یعنی تا اوایل ۲۰ سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد.
یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد قدی تغذیه است . ژاپنی ها توانسته اند با تغذیه سالم ، متوسط قد جوانانشان را افزایش دهند. در میان مواد مغذی مصرف به اندازه ی پروتئین ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یک نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت کند. بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو ، مرغ و ماهی ، تخم مرغ و شیر. در میان املاحی که برای رشد قدی لازم اند کلسیم ، فسفر ، منیزیم ، روی و فلوئور از اهمیت ویژه برخوردار هستند. منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر ، ماست ، پنیر خامه و بستنی است . فسفر و منیزیم در گوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتوی ppm ۱ فلوئور باشد.
تحقیقات اخیر ، اذعان می دارد که مصرف " روی " به مقدار کافی موجب رشد قدی مناسب خواهد شد ، در خاورمیانه و خصوصاً ایران مصرف کم روی موجب کوتاه قدی و قدرت جنسی پایین مردان جوان می شود. به علاوه با کمبود روی سطح توانایی های مغزی و ایمنی بدن پائین آمده و ابتلا به بیماریهای مسری زیاد تر رخ می دهد.
توصیه متخصصان تغذیه برای نوجوانان ، مصرف روزانه ۱۵۰ گرم گوشت ، نصف تا ۱ لیوان حبوبات پخته ، ۲ تا ۳ لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزیجات فراوان است.
نوجوانانی که در سنین رشد هستند و افزایش قد خوبی ندارند می توانند با مصرف مکمل ویتامینها و املاح ، طبق دستور و مصرف هفتگی آهن ، رشد قدی شان را بهبود بخشند. پس توصیه می شد کسانی که می خواهند قد بلند تری داشته باشند هفته ای یکبار جگر و دو بار غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد ، بادام ، بادام زمینی و گردو بخورند .
غذاهای دریایی مثل ماهی ، میگو ، جگر و دانه های روغنی حاوی املاح زیادی هستند و فوائد بسیاری برای نوجوانان دارند.
پس توصیه می شود کسانی که می خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته ای ۱ مرتبه جگر و ۲ مرتبه غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد بادام و بادام زمینی و گردو بخورند .

در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ، مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
بیشتر رشد قدی با افزایش طول استخوانهای دراز بدن صورت می گیرد بدین ترتیب که در سنین کودکی در انتهای استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا ، منطقه ای بنام اپی فیز موجود است که هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود و در انتهای سنین بلوغ ، این بخش استخوانی شده و در این مرحله رشد قدی فرد متوقف می شود ، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.

 

[Last Star]

علت كوتاهي قد كودكان روستايي

مدير دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت اعلام كرد:‌ دريافت كم و نامناسب غذا به علت فقر فرهنگي و اقتصادي در بخش گسترده‌اي از مناطق روستايي كشور، موجب شده كه درصد قابل توجهي از كودكان دچار كوتاهي شوند و نتيجه آن ناتوانيهاي جسمي و ذهني است كه در نسل‌هاي آينده مشهود مي‌شود. دكتر ربابه‌ شيخ‌الاسلام اظهارداشت: كوتاهي قد تغذيه‌اي دوران كودكي، پديده‌ايست كه در كليه مناطقي كه كودك به مدت طولاني در معرض كم غذايي قرار مي‌گيرد بوجود مي‌آيد. مدير دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت توضيح داد: اين مساله مغاير با افزايش قد ايرانيان نيست. كوتاهي قد تغذيه‌اي كودكان شاخصي است كه توجه دولت‌ها را به سلامت كودكان و توانمنديهاي جسمي و ذهني آنان و آينده كشور نشان مي‌دهد. شيخ‌الاسلام ادامه داد: در طول 40 سال گذشته، قد ژاپني‌ها تا 12 سانتي‌متر افزايش يافته و توانمندي ذهني ناشي از اين توجه در خلق دانش فني در ژاپن مشهود است.وي در پايان تصريح كرد: در اين مدت قد كودكان روستايي بنگلادشي 10 تا 12 سانتي‌متر كوتاه شده است. مقايسه توانمنديهاي اين دو جامعه نشان مي‌دهد كه قد چرا به عنوان شاخص توسعه در نظر گرفته مي‌شود.

تغذیه مناسب:
الف : دوران کودکی ، با دقت به این نکته که اصلی ترین عامل رشد کودک یعنی IGF_۱ در شیر مادر به اندازه کافی یافت میگردد لذا استفاده از شیر مادر در دوران شیرخوارگی باعث رشد بهتر کودکان میشود.
با دانستن اینکه شیر مادران حاوی قند و مواد غذایی کافی برای کودک است(به شرط آنکه خود مادر از تغذیه مناسب و رژیم غذایی مطلوب پیروی نماید )استفاده از مواد جانبی مانند آب قند و سایر مواد اضافی که ترشح هورمون رشد را مهار میکنند عمل درستی نیست،لذا مادامیکه مادر از شیر کافی برای تغذیه کودک برخوردار است بهتر است از مواد اضافی استفاده نشود.تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی: در ابتدا باید بدانید که با توجه به فعال بودن کودکان و رشد سریع مغزی و اسکلتی آنان ،هیچگونه رژیم غذایی کم کالری یا لاغری برای آنها توصیه نمی شود ، به همین دلیل میباید کودکان را عادت داد تا از رژیم غذایی با کالری مناسب و پنج وعده در روز استفاده نمایند و از خوردن بیش از حد مواد شیرین یا تنقلات و مواد زائد خوداری نمایند.
تغذیه در دوران بلوغ: دوران بلوغ دوران تحول نوجوانان است،در این دوران افراد با سرعت بسیار زیادی تغییر می کنند.نقش تغذیه قبل از این دوران و ضمن آن بسیار حساس و تعیین کننده است لذا توصیه می شود تا برنامه غذایی این سنین را با کمک یک متخصص تغذیه تنظیم نموده و در صورت صلاحدید پزشک از مواد کمکی جهت تکمیل برنامه غذایی یاری جست.
●نکات مهم در تغذیه:
۱-برنامه اصلی تغذیه (شامل پنج وعده غذایی) با فاصله هر ۵/۲ الی ۳ ساعت باید تنظیم گردد، چرا که بدن در هر ۳ ساعت نیاز به پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری و کربوهیدرات مناسب برای حفظ متابولیسم دارد.
۲-عموماً در طی یک روز فعالیت افراد بصورت زیر تقسیم میگردد.
۷ صبح شروع فعالیت
افزایش فعالیت تا ساعت ۱ ظهر
تثبیت فعالیت تا ساعت ۶ عصر
کاهش تدریجی فعالیت تا ساعت ۱۱ شب
۳- با دقت در جدول فعالیت روزانه متوجه می شویم که باید برنامه غذایی روزانه را نیز بر اساس آن تنظیم نمود :
شماره ـ وعده غذایی ـ پروتئین ـ کربوهیدرات
۱ ـ وعده اول ساعت ۷ صبح شامل ـ۴۰ %ـ ۶۰%
۲ ـ وعده دوم ساعت ۱۰صبح شامل ـ۴۰ %ـ۶۰%
۳ ـ وعده سوم ساعت ۱ ظهر شامل ـ۴۵ %ـ ۵۵%
۴ ـ وعده چهارم ساعت ۳۰/۳ شامل ـ۵۰ %ـ۵۰%
۵ـ وعده پنجم ساعت ۶ عصر شامل ـ ۶۵ %ـ ۳۵%
۶ ـ وعده ششم ساعت ۸ شب شامل ـ۷۰ %ـ ۳۰%
نکته مهم در رعایت رژیم غذایی حجم مناسب آن است به این معنی که بجز وعده های اصلی حجم سایر وعده ها از یک کف دست بیشتر نباشد.
تذکر : قاعده تغذیه فوق برای همه شرایط ثابت و مطلق نبوده و نظریات دیگری نیز در مورد جدول فوق وجود دارد.
۴- در رژیم غذایی خود از فیبرهای کربوهیدرات شامل:سبزیجات و مواد مشابه به اندازه کافی استفاده نمایید.
۵- استفاده بیش از اندازه از مواد قندی ، ترشح هورمون رشد را مهار کرده و احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد
۶- از تجمع چربی اضافی با کنترل نمودن چربی مصرفی روزانه جلوگیری نمایید.
۷-استفاده از ویتامین ها تحت نظارت متخصص تغذیه برای بدن ضروری است.

تاثير غذاها بر کوتاهي قد
بيشترين تاثير رژيم غذايي بر قد در كودكان مبتلا به سوء‌تغذيه‌اي ديده مي‌شود كه عقب‌افتادگي رشد و قد كوتاهي دارند. رژيم غذايي مناسب در كودكي و عدم ابتلا به بيماري باعث مي‌شود كودك به حداكثر قد خود برسد.
هنوز شواهد كافي براي اين‌كه قهوه يا نوشيدني‌هاي كافئين‌دار موجب كاهش رشد مي‌شوند، وجود ندارد.
در بعضي مطالعات عنوان شده است كودكاني كه بيش از اندازه (بيش از 350 ميلي ليتر در روز) آبميوه مصرف مي‌كنند، دچار چاقي و كوتاهي قد مي‌شوند، اما مطالعات ديگري اين مطلب را نقض كرده‌اند.

به جای اینکه سه وعده غذایی و در هر وعده مقدار زیادی غذا مصرف کنید ،سعی نمایید وعده هایی غذایی خود را به شش وعده غذایی برسانید تا در هر وعده مقدار کمتری غذا مصرف کنید، زیرا مصرف زیاد مواد غذایی که دارای اندیس گلیسمی بالا ( قند بالا ) هستند، بدن را وادار می کند که مقدار انسولین بیشتری ترشح نماید. این مسئله نه تنها منجر به ذخیره چربی اضافی در بدن می شود، بلکه ممکن است جریان هورمون رشد را در بدن متوقف کند.

به این نکته مهم اشاره می کنیم که مصرف غذاهای حاوی قند کمتر، از آزاد شدن انسولین جلوگیری خواهد کرد. ورزش کردن ، خواب کافی، تغذیه صحیح و کاهش استرس ، نه تنها شما را سالم تر نگه می دارد، بلکه غده هیپوفیز قدامی را برای انجام وظایف خویش که یکی از آنها ترشح هورمون رشد است، تشویق می کند.

کارشناسان تغذیه بیان می کنند، مصرف غذاهای حاوی پروتئین و کربوهیدرات، دو ساعت قبل از فعالیت ورزشی و بلافاصله بعد از آن، باعث افزایش قابل توجه هورمون رشد و تستوسترون در خون می شود. بنابراین دو ساعت قبل از انجام فعالیت های ورزشی ،یک ساندویچ کوچک سالاد و جوجه مصرف کنید.

نوجوانانی که در سنین رشد هستند و افزایش قد خوبی ندارند می توانند با مصرف مکمل ویتامینها و املاح ، طبق دستور و مصرف هفتگی آهن ، رشد قدی شان را بهبود بخشند. پس توصیه می شد کسانی که می خواهند قد بلند تری داشته باشند هفته ای یکبار جگر و دو بار غذای دریایی میل کنند وهر روز چند عدد ، بادام ، بادام زمینی وگردو بخورند .

غذاهای دریایی مثل ماهی ، میگو، جگر و دانه های روغنی حاوی املاح زیادی هستند و فوائد بسیاری برای نوجوانان دارند.

پس توصیه می شود کسانی که می خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته ای 1 مرتبه جگر و 2 مرتبه غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد بادام و بادام زمینی و گردو بخورند .

در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ، مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

بیشتر رشد قدی با افزایش طول استخوانهای دراز بدن صورت می گیرد بدین ترتیب که در سنین کودکی در انتهای استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا، منطقه ای بنام اپی فیز موجود است که هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود و در انتهای سنین بلوغ ، این بخش استخوانی شده و دراین مرحله رشد قدی فرد متوقف می شود ، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.


در بدن ، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است که در سنین کودکی و نوجوانی تکثیر سلولی ، در این مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوانسازی می شود. استخوان سازی تا پایان سنین بلوغ ،ادامه دارد یعنی تا اوایل 20 سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد.

یکی ازعوامل تاثیرگذار بر رشد قدی تغذیه است . ژاپنی ها توانسته اند با تغذیه سالم ، متوسط قد جوانانشان را افزایش دهند. در میان مواد مغذی مصرف به اندازه ی پروتئین ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یک نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت کند. بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو، مرغ و ماهی، تخم مرغ و شیر. در میان املاحی که برای رشد قدی لازم اند کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و فلوئور از اهمیت ویژه برخوردار هستند. منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر، ماست، پنیر خامه و بستنی است . فسفر و منیزیم درگوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتویppm 1 فلوئور باشد.

تحقیقات اخیر ، اذعان می دارد که مصرف " روی " به مقدار کافی موجب رشد قدی مناسب خواهد شد، در خاورمیانه و خصوصاً ایران مصرف کم روی موجب کوتاه قدی و قدرت جنسی پایین مردان جوان می شود. به علاوه با کمبود روی سطح توانایی های مغزی و ایمنی بدن پائین آمده و ابتلا به بیماریهای مسری زیاد تر رخ می دهد.

توصیه متخصصان تغذیه برای نوجوانان ، مصرف روزانه 150 گرم گوشت، نصف تا 1 لیوان حبوبات پخته، 2 تا 3 لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزیجات فراوان است.

 

[Last Star]

کوتاهی قد کودکان ممکن است در دو مرحله‌ی قبل از تولد(مرحله‌ی جنینی) و پس از تولد و یا در هر دو مقطع اتفاق بیفتد. در دوران بارداری، مادر نقش مهمی در این رابطه ایفا می کند. ‌طوریکه مصرف ناکافی ریزمغذی‌ها به انضمام نوشیدن الکل و استعمال دخانیات در دوران بارداری به رشد ناکافی و کم‌وزنی کودک در هنگام تولد می‌انجامد. بنابراین، مکمل یاری غذایی و اجتناب از الکل و سیگار برای چنین مادرانی ضروری خواهد بود.

علاوه بر انرژی، وجود چندین اسید چرب ضروری (که در اغلب چربی‌ها، به ویژه در چربی‌ ماهی‌ و روغن‌های گیاهی وجود دارند)، به انضمام چندین اسید آمینه‌ی ضروری (که در ساختمان پروتئین‌ها وجود دارند) برای رشد و نمو کافی کودکان لازم است.

مصرف طولانی مدت غذاهایی که پروتئین آن‌ها کیفیت پایینی داشته و در نتیجه تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری را به حد کافی برای بدن کودک تأمین نکند، به کندی یا توقف رشد کودک می‌انجامد. البته مصرف غذاهایی که چربی زیادی داشته باشند نیز موجب می‌شود که پروتئین‌ها در حد نیاز، به بدن کودکان نرسند و همین برای رشد آن‌ها مشکل‌ساز خواهد بود. علاوه بر انرژی (که بخش مهمی از آن از کربوهیدرات‌ها یعنی قندهای ساده و مرکب تامین می‌شود) و چربی و پروتئین، (که این سه به نام درشت مغذی‌ها شناخته می‌شوند) دریافت کافی ریزمغذی‌های مختلف یعنی ویتامین‌ها و املاح نیز برای رشد کافی و مناسب کودکان ضروری است. نقش چندین ریزمغذی در تأمین رشد کافی کودکان شناخته شده است. اما این که کدام یک از آن‌ها بیش‌ترین تاثیر را در تاخیر و کندی رشد کودکان دارد، هنوز مشخص نیست.

کمبود روی (حتی کمبود متوسط یا خفیف) در کاهش رشد قدی کودکان نقش دارد. کمبود متوسط تا شدید ویتامین a، آهن، کلسیم و ید نیز در تاخیر رشد کودکان نقش شناخته شده‌ای دارند.

کمبود روی تا حدود زیادی به ناکافی بودن آن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آن از رژیم غذایی یا اختلال جذب و از دست رفتن روی از بدن (مثلاً در هنگام اسهال) بستگی دارد. در اوایل قرن بیستم، کمبود شدید روی به عنوان وضعیتی تعریف شد که وجوه مشخصه‌ی آن عبارت‌اند از: کوتاهی قد، کمی رشد غدد بدن (به ویژه غدد جنسی)؛ اختلال عمل کرد ایمنی، اختلالات پوستی، نقص عمل کرد شناختی و بی‌اشتهایی می‌باشند. کمبود روی حدود یک سوم از جمعیت دنیا را مبتلا کرده و مسئول 16درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی، 18 درصد ابتلا به مالاریا و 10درصد بیماری‌های اسهالی است و در مجموع 4/1درصد (8/0میلیون) از موارد مرگ و 28 میلیون مورد از «تاخیر رشد کودکان» در دنیا مربوط به کمبود روی است. البته کمبود شدید نادر بوده و اغلب موارد کمبود خفیف و متوسط هستند. منابع مهم روی عبارت ازگوشت‌ها، حبوبات، مغزها و غلات کامل هستند.

مشخص شده که خوردن غذاهای حیوانی به همراه مکمل‌های غذایی دیگر در مقابله با کاهش رشد کودکان مؤثر است. دلایلی وجود دارد که در بعضی شرایط مصرف شیر (بهترین منبع کلسیم) میزان رشد کودکان را بهبود می‌بخشد. افزایش قد جوانان ژاپنی از سال 1970- 1950با افزایش مقدار کلسیم دریافتی آن‌ها (از کم‌ترین مقدار دریافت در دنیا به 600 میلی‌گرم در روز) مربوط بود.



کمبودهای غذایی در دوران کودکی، حتی در صورتی که مکمل‌های ویتامینی و غذایی در ابتدای خردسالی کودک به او داده شده باشند هم نمی‌توانند از کوتاهی قد او جلوگیری کنند.در کودکان «از رشد مانده» دادن یکی یا برخی از مکمل‌ها تأثیر چندانی نخواهد داشت، بلکه توصیه می‌شود از مخلوط مکمل‌ها استفاده شود.

با توجه به مطالب ذکر شده، مصرف غذا در حد متعادل و مناسب و از تمام گروه‌های غذایی بسیار مهم می باشد.

نان و غلات از منابع با ارزش برای تامین‌ انرژی، در برگیرنده‌ی بخشی از پروتئین مورد نیاز، برخی ویتامین‌های ضروری و بعضی املاح مهم برای بدن هستند. متاسفانه در غلات و به ویژه در پوسته‌ی غلات، علاوه بر تمام مواد با ارزش، موادی هم به نام فیتات وجود دارند که از جذب آهن، کلسیم و روی تا حدود زیادی جلوگیری می‌کنند. ولی اگر خمیر نان‌ سبوس‌دار به خوبی تخمیر شود و از جوش شیرین برای ورآمدن آن استفاده نشود، مقدار زیادی از فیتات موجود در آن تجزیه شده و به مواد قابل جذب تبدیل می‌شود و در نتیجه مقدار جذب املاح نان‌ به حداکثر می‌رسد. مشخص شدهمصرف نان‌هایی که به ‌خوبی تخمیر نشده‌اند، به علت ممانعت از جذب املاح و به ویژه روی، باعث کوتاهی قد می‌شوند.

گروه بعدی غذاها، سبزیجات و میوه‌جات هستند که تامین‌کننده بسیاری از املاح و ویتامین‌ها و از جمله‌ پیش‌سازهای ویتامین‌ a می باشند.

گروه شیر و لبنیات، با فراهم کردن اسیدهای چرب، پروتئین‌های مرغوب، برخی ویتامین‌های بسیار باارزش و بسیاری از املاح به خصوص کلسیم، در تامین سلامت و رشد کودکان نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

آخرین گروه غذایی یعنی گوشت‌ها، حبوبات و تخم‌مرغ با تامین پروتئین‌ها، املاح (به‌ویژه آهن برای جلوگیری از کم خونی )، و برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌ b12 (که برای خون‌سازی فوق‌العاده ضروری بوده و تنها در غذاهای حیوانی یافت می‌شود)، برای بدن ضروری هستند.

عده‌ی کمی از افراد در دنیا به گیاهخواری روی می‌آورند، غافل از آن که ساختمان دندان‌ها و دستگاه گوارش انسان و نیاز او به مواد مغذی موجود در گوشت‌ها، نیاز انسان به مصرف گوشت‌ها را غیرقابل انکار می‌سازد. برعکس عده‌ای نیز در مصرف مواد گوشتی افراط می کنند و از مصرف سایر مواد غذایی غافل می شوند که این خود می‌تواند مشکل ساز باشد.

دکتر احمدرضا درستی مطلق- متخصص علوم تغذیه

 

[Last Star]

این یکی را دیگر کاری نمی‌توان کرد! مشکل یا بهتر بگویم معضل کوتاه‌قدی را ؛ آن هم در زمانی که سن رشد را پشت سر گذاشته باشی.
البته برخی در کمال خونسردی با کوتاه قدی خود کنار می‌آیند و می‌پذیرند که این یک ویژگی ظاهری غیرقابل تغییر در آنهاست که البته این نوع واکنش بسیار هم منطقی است؛ ولی بسیاری از افراد که همچنان در حسرت افزایش حتی چند سانتی‌متری قد خود هستند، پیوسته به دنبال یافتن راه‌ها و شیوه‌های موثر و جدید برای افزایش قدشان می‌گردند؛ بخصوص نگرانی‌های این دسته افراد زمانی افزایش پیدا می‌کند که در خبرها می‌خوانند متوسط قد ایرانیان طی یک دهه اخیر در حال کوتاه شدن است.
گرچه بسیاری از کارشناسان با این نظر موافق نیستند؛ اما این خبر حداقل ما را نیز تهییج کرد تا ببینیم در دنیایی که با سرعتی باورنکردنی در حال پیشرفت‌های علمی و فناوری است، آیا می‌شود با تصویر نه‌چندان خوشایند کوتاه‌قدی برای همیشه خداحافظی کرد؟
اندازه جثه نوزاد وابسته به محیط درون رحم است که خود تحت تاثیر اندازه جثه مادر، تغذیه، سلامت کلی وی و نیز عادت‌های اجتماعی (مانند وضعیت سیگار کشیدن) اوست. وزن متوسط نوزاد ۲۵/۳ کیلوگرم و قد متوسط او ۵۰ سانتی‌متر است. سرعت رشد پس از تولد بیشتر براساس زمینه ژنتیکی شیرخوار تعیین می‌شود.
برخی کودکان در نمودار قد، طی ۱۸ ماه اول زندگی خود حرکت صعودی دارند؛ زیرا والدین بلند قدی دارند، در حالی که برخی به علت والدین کوتاه‌قد خود، در نمودار قد حرکت نزولی پیدا می‌‌کنند. در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، قد بیشتر کودکان براساس معیار‌های تعیین شده ژنتیکی جابه‌جا می‌شود. پس از آن تا زمان شروع دوران بلوغ، افزایش رشد براساس همین معیار ادامه می‌یابد، البته این الگو در کودکانی که دارای کمبود هورمون رشد یا تاخیر رشد هستند و کودکانی که از الگوی تغذیه‌ای مناسب یا نامناسبی بهره می‌برند، تغییر می‌یابد. با این حال شاید برایتان جالب باشد بدانید سرعت رشد طبیعی در مراحل مختلف زندگی براساس الگوی تعریف شده در رحم ۱۰۰ ۶۰ سانتی‌متر، در سال اول ۲۷ ۲۲ سانتی‌متر، سال دوم ۱۴ ۱۰ سانتی‌متر، سال چهارم ۷ ۶ سانتی‌متر، انتهای دوران پیش از بلوغ ۵/۵ ۵ سانتی‌متر و اوج رشد در زمان بلوغ دختران ۱۲ ۸ سانتی‌متر و در پسران ۱۴ ۱۰ سانتی‌متر است.
● اپیدمی سوءتغذیه در ایران
همان طور که گفتیم برخی کارشناسان تغذیه هشدار داده‌اند پایین بودن سرانه مصرف لبنیات، انواع پروتئین‌ها و برخی غلات در ایران باعث شده شاهد تشدید بیماری سوءتغذیه و در پی آن کاهش قد ایرانی‌ها طی دهه اخیر باشیم.
گفته می‌شود سرانه مصرف شیر در ایران ۹۱ کیلوگرم در سال است، در حالی که در اروپا این سرانه ۳۰۰ کیلوگرم برآورد می‌‌شود. از سوی دیگر، طبق آخرین آمار در مورد سبد غذایی مصرفی ایرانیان، مصرف لبنیات به ازای هر نفر روزانه ۱۳۹ گرم است که فقط ۳۸ گرم از این میزان را شیر تشکیل می‌‌دهد. در شرایطی که مصرف مطلوب لبنیات هر فرد باید روزانه ۲۲۴ تا ۲۴۰ گرم باشد. همچنین براساس گزارش وضعیت عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، تنها حدود ۶۵ درصد از افراد جامعه روزانه یک بار یا بیشتر لبنیات مصرف می‌کنند؛ در حالی که ۲ درصد ایرانی‌ها در طول هفته هیچ‌گونه لبنیاتی مصرف نمی‌کنند. ۴/۳ درصد ایرانیان یک بار و ۶/۸ درصد ۲ بار در هفته از لبنیات استفاده می‌کنند و ۸/۶ درصد مردم ۴ بار، ۴/۱ درصد ۵ بار و ۳/۷ درصد ۶ بار در هفته از لبنیات تغذیه می‌‌کنند. پوکی استخوان، یکی از انواع بیماری‌هایی است که بر اثر کم مصرف کردن شیر و لبنیات بروز می‌کند. از سوی دیگر، میزان کم مصرف لبنیات به دندان‌ها آسیب شدید وارد می‌‌کند و تبعات و هزینه‌‌های ناشی از خدمات درمان سرپایی و بستری موارد آسیب‌دیده بسیار بیشتر از یارانه قابل تخصیص به شیر است. در حال حاضر ۴۳ درصد از بیماری‌ها را در کشور، بیماری‌های قلب و عروق،‌ دیابت، فشار خون، سرطان و پوکی استخوان تشکیل می‌دهند که تغذیه در بروز این بیماری‌ها نقش اساسی دارد و تاثیر آن حتی از بی‌تحرکی و مصرف دخانیات نیز بیشتر است. جالب آن که براساس آمارهای مستند، طی دهه گذشته ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال در کشورمان دچار کوتاه‌قدی ناشی از کمبود مواد مغذی بوده‌اند. بعلاوه کاهش سن ابتلا به پوکی استخوان در بین زنان ایرانی به زیر ۳۵ سال نیز خود هشداری جدی تلقی می‌شود.
به نظر می‌رسد بحث کوتاه‌قد شدن ایرانیان در واقع بهتر است تحت قالب هشداری برای بهبود تغذیه افراد و بخصوص کودکان و جوانان مطرح شود؛ زیرا پایین بودن متوسط رشد قدی کودکان در ایران تنها به نداشتن الگوی تغذیه‌ای مناسب بازمی‌گردد.
● چرا قدکوتاه هستم؟
کوتاه‌قدی در افراد تا حدی به عوامل ژنتیکی و صفات وراثتی بستگی دارد؛ اما عوامل دیگری نیز در بروز آن دخالت دارند که شامل ابتلا به بیماری عدم تحرک یکنواخت و متناسب اندام حرکتی، سوءتغذیه و نداشتن رژیم غذایی مناسب، وارد آمدن فشار بر عصب نخاع و دفرمه شدن دیسک‌ها، ایجاد شکاف و فاصله میان دیسک‌ها، به کارگیری حرکات ورزشی و کششی نامناسب برای افزایش قد، کاهش میزان ترشح هورمون رشد انسان و وضعیت نامناسب بدن در حالت نشسته و ایستاده می‌شوند.
● کوتاه‌قدی ناشی از کمبود هورمون رشد
هورمون رشد روی صفحات استخوانی اثر می‌گذارد و موجب رشد آنها می‌شود و در واقع باعث می‌شود کودک قد بکشد؛ البته این هورمون، علاوه بر اثر مستقیم به صورت غیرمستقیم هم سبب رشد اندام‌های بدن می‌شود که با تاثیر روی کبد، دستور ترشح هورمونی را به او می‌دهد که آن هورمون، وظیفه رشد اعضای بدن را به ‌عهده دارد؛ به گونه‌ای که کمبود هورمون رشد، حفظ پروتئین‌سازی در بدن را مختل می‌کند.
بحث کوتاه‌قد شدن ایرانیان بهتر است تحت قالب هشداری برای بهبود تغذیه افراد و بخصوص کودکان و جوانان مطرح شوداین هورمون در همه مقاطع زندگی ما ترشح می‌شود، حتی در دوران جنینی سبب رشد جنین می‌شود؛ ولی مساله مهم، میزان ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ است. اگر این ترشح مختل شود، عوارضی مثل کوتاهی قد یا کوتولگی و مشکلات دیگر پیش می‌آید. با این حال اثبات کمبود ترشح این هورمون با انجام آزمایش‌های تخصصی از سوی پزشک باید صورت بگیرد و سپس برای جبران آن اقدام شود.
● الگوی تغذیه‌ای درست
رژیم غذایی حاوی املاح و پروتئین، مهم‌ترین توصیه برای بلند قد شدن است. این املاح عبارتند از کلسیم که در شیر، ماست، سبزی‌ها و میوه‌های تازه به وفور یافت می‌شود. منیزیم که جوانه گندم و ماهی از منابع غنی آن هستند و فسفر که در گوشت و حبوبات موجود است. بعلاوه تازه‌ترین تحقیقات نشان می‌دهد مصرف روی به مقدار کافی موجب رشد قدی مناسب خواهد شد. بر این اساس، توصیه متخصصان تغذیه برای نوجوانان، مصرف روزانه ۱۵۰ گرم گوشت، نصف تا یک لیوان حبوبات پخته، ۲ تا ۳ لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزی‌های فراوان است.
● منکر تاثیرات ورزش نشوید
نقش انجام فعالیت‌های ورزشی را در افزایش قد بخصوص در سنین رشد هرگز نادیده نگیرید. هرچه تحرک بیشتر باشد، گردش املاح استخوانی بیشتر خواهد بود و این مساله قطعا به رشد قدی کمک خواهد کرد. ورزش‌هایی مثل بسکتبال، والیبال، شنا، بدمینتون و تنیس برای کمک به افزایش قد بسیار مفیدند.
● تبلیغات فریبنده بی‌اثر
متاسفانه علی‌رغم آنچه بارها متخصصان از بی‌اثر بودن شیوه‌های تبلیغاتی رفع کوتاهی قد گفته و می‌گویند، همچنان در برخی رسانه‌ها شاهد تبلیغات رفع کوتاهی قد به شیوه‌های درمانی و دارویی هستیم.
متخصصان بارها گفته‌اند افزایش یا کاهش قد، ژنتیکی و در واقع وراثتی است و با هیچ دارو و آمپولی برطرف نمی‌شود. حتی افرادی که مشکلات هورمونی دارند، حداکثر قدشان در صورت رفع مشکل، در زنان به ۱۵۰ و مردان به ۱۶۰ سانتی‌متر خواهد رسید، البته ناگفته نماند که عامل ژنتیک، تنها عامل اصلی رشد قد نیست؛ چراکه کشورهای پیشرفته توانسته‌اند به واسطه اصلاح رژیم تغذیه‌ای خود به درصد بالاتری از رشد قد نسبت به دیگر کشورها دست یابند.
● جراحی برای افزایش قد؟!
در دهه اخیر نیز با انجام عملی روی افراد کوتاه‌قد، به طور مصنوعی طول استخوان‌هایشان را افزایش می‌دهند. بدین ترتیب که یک برش ظریف روی استخوان ساق می‌دهند و دستگاهی از بیرون و روی استخوان ساق وصل می‌کنند، سپس به صورت منظم دستگاه را پیچانده و روزی یک میلی‌متر به قد اضافه می‌کنند. این عمل چند سالی است که در ایران نیز انجام می‌شود. مساله اینجاست که این نوع جراحی که به شیوه لیزاروف معروف است، یک شیوه درمانی برای رفع ضایعات استخوانی است، نه یک عمل زیبایی برای افراد سالم و به‌کارگیری آن به عنوان شیوه‌ای برای افزایش قد به قیمت پذیرش عوارض ناشی از آن، آگاهانه یا ناآگاهانه، یک خطای محض محسوب می‌شود.
● ژاپنی‌ها قد کشیدند
تحقیقات نشان می‌دهد تغذیه در رشد قد موثرتر از وراثت است، همان گونه که مردمان کشور هلند با مصرف سرانه ۴۸۰ لیتر شیر، بلندترین مردم دنیا شناخته شده‌اند و ژاپنی‌ها نیز با تغییر الگوی غذایی، قد خود را افزایش داده‌اند.
فراموش نکنید که در گذشته ژاپنی‌ها و کره‌ای‌ها به عنوان مردم کوتاه‌قد شناخته می‌شدند؛ اما با مهاجرت به آمریکا پس از گذشت ۳ نسل و تغییر کامل الگوی غذایی، ۲ تغییر عمده در این مردم ایجاد شد؛ به گونه‌ای که در نسل سوم آنها افزایش قد مشاهده شد و دلیلش تغییر کامل الگوی غذایی این افراد بود که ثابت کرد تغذیه در رشد قد، تاثیر بیشتری از وراثت دارد. جالب است بدانید مردم آلمان با مصرف سرانه ۴۰۰ لیتر شیر و فرانسه با ۳۸۰ لیتر پس از هلند، بلندترین مردم دنیا هستند.
● معجزه پیوند سلول‌های بنیادی
امروزه با پیشرفت‌های سریع بشر در حوزه شناخت و بهره‌گیری از پیوند سلول‌های بنیادی در بازسازی بافت‌ها و اعضای آسیب‌دیده بدن، شاهد تاثیرات جالب در حوزه اثرگذاری این سلول‌ها در تسریع استخوان‌سازی بوده‌ایم که البته آزمایش‌های مربوط به آن باید همچنان تا رسیدن به نتایج قطعی ادامه پیدا کند.
نتایج حاصل از مطالعه‌ یک محقق ایرانی نیز نشان می‌دهد تزریق سلول‌های بنیادی باعث افزایش میزان استخوان‌سازی و تسریع آن و همچنین کاهش دوران نقاهت بیماران درمان شده به این روش می‌شود.
● اصلاح خصوصیات فیزیکی با ژن‌درمانی
همان گونه که می‌دانید ژن‌درمانی و اصلاحات ژنتیکی بزرگ‌ترین دستاورد بشر در عرصه پزشکی در قرن حاضر به شمار می‌روند که همچنان مراحل رشد و پیشرفت خود را برای ایجاد تحولاتی شگرف در زندگی انسان‌ها طی می‌کنند. به گونه‌ای که امروزه با دستاوردهای حوزه ژنتیک، امکان توزیع کنترل شده برخی خصوصیات فردی مانند قد افزایش می‌یابد.
به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه‌چندان دور، والدین قادر باشند این‌گونه خصوصیات را در کودکان خود تعیین کنند که البته چنین مواردی درباره استعداد، ابتلاء به انواع بیماری‌ها، آمادگی جسمانی و توانمندی‌های هنری و فکری نیز صدق خواهد کرد که امیدواریم تا آن زمان امکان برخورداری عادلانه همه افراد برای بهره‌مندی از چنین امکاناتی فراهم شده باشد.

پونه شیرازی

 

[Last Star]

قد از جمله معیارهایی ست که وضعیت تغذیه‌ای افراد را در درازمدت نشان می‌دهد. بسیاری از خانوادهها در تلاش هستند تا بچه هایشان قدی بلند داشته باشند و به این دلیل نزد هزاران متخصص می‌روند و نظر آنها را در این رابطه جویا می‌شوند.
به‌طور کلی مواد مغذی نظیر کلسیم، آهن، روی، پروتئین و ویتامین a نقش موثری در رشد قدی بچه ها داشته و مصرف منظم مواد غذایی نظیر انواع گوشت‌ها و ماهی، انواع لبنیات، میوه ها و سبزی‌جات این تاثیر را بیشتر می‌کند.
در دوران بلوغ به دلیل جهش رشدی، نیاز به مواد مغذی افزایش می یابد، اما در اغلب موارد این نیازها با تغییر عادات غذایی تامین نشده و در بسیاری از موارد کمبودهای تغذیه‌ای دیده می‌شود. در این دوران املاحی چون کلسیم، آهن، روی و منیزیم هم باید به میزان دو برابر دریافت شوند، اتفاقی که معمولا‌ رخ نمی‌دهد.
وضع وقتی بدتر می‌شود که بدانیم ۱۴ درصد از مجموع انرژی دریافتی نوجوانان پسر و ۱۵ درصد از کل انرژی دریافتی نوجوانان دختر از نوشابه های گازدار و آبمیوه های آماده تامین می شود. همچنین نیاز به اسید فولیک و ویتامین‌های گروه b و نیز ویتامین‌های a،c و‌e برای‌رشد بافت‌های جدید به شدت بالا می رود و در نتیجه نیاز به مصرف میوه ها و سبزیجات چندین برابر می‌شود. در این میان عواملی نظیر خوردن وعده های غذایی نامناسب، کم خوردن غذا، خارج از خانه غذا خوردن به ویژه در فصل مدرسه‌ها و… کمبود این مواد مغذی را افزایش می‌دهد. در نتیجه دادن آموزش به این سنین در جهت اصلاح عادات غذایی بسیار موثر خواهد بود.
بوفه مدرسه از جمله مکان‌هایی است که در سلامت تغذیه ای بچه ها در هر گروه سنی تاثیر فراوانی دارد. درواقع اگر پول توجیبی بچه ها اجازه دهد، ترجیح می دهند اصلا از خانه غذایی نیاورند و همه میان وعده های خود را با خوراکیهای بوفه تامین کنند.
مطالعات نشان می‌دهد که در اغلب غذاهای آماده، اسید فولیک، آهن، کلسیم و ویتامین‌a به ندرت دیده می شود. به علاوه میزان ویتامین‌c در این غذاها بسیار کم است و اغلب، ۵۰ درصد از کالری این غذاها از گروه چربیها تامین می شود، که مصرف مداوم آنها چاقی را هم به دنبال دارد. جالب است بدانید که در سال‌های نوجوانی بیش از یک‌صد هزار غذای تبلیغی از نظر بچهها می گذرد که اکثر آنها از چربی فراوان و کربوهیدراتهای ساده تشکیل شده اند و بیش از ۶۵ درصد آنها را نوشیدنیها و شیرینیها تشکیل می دهند. بیش از ۸۰ درصد مواد غذایی که در بوفه های مدارس به فروش می‌رسند نیز از همین گروه مواد غذایی هستند.
بوفه های مدارس هم یک فرصت هستند و هم یک تهدید. فرصت هستند از این نظر که با فروش شیر، کیک، بیسکوئیت، انواع آبمیوه های تازه (به شرطی که در خود مدرسه آبمیوه های طبیعی تهیه شود ) و خود میوه های تازه، می‌توانند اثرات بسیاری را در سلامت بچه ها داشته باشند اما از سوی دیگر با فروش مواد غذایی کم ارزش و یا حتی بی‌ارزش می‌توانند سلامتی آنها را به مخاطره بیاندازند.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۳ در دانشگاه کالیفرنیا به انجام رسید،معلوم شد بچه‌های دبستانی بیشترین مواد غذایی چرب را در مدرسه و بوفه ها تهیه می‌کنند و تخمین زده شد که هر بچه،۲۶ گرم چربی را در زنگهای تفریح از بوفه ها دریافت‌ می‌کند. این میزان در یک رژیم غذایی سالم باید معادل ۲۰ باشد. در ضمن کودک در هنگام ناهار، از غذاهایی که در مدرسه به فروش می رسند،۳۱ گرم چربی دریافت می‌کند در حالی که اگر این غذاها در منزل تهیه شود چربی دریافتی به ۲۱ گرم تقلیل می یابد.
مطالعه دیگری هم که در سال ۲۰۰۴ در مرکز علوم ایالات متحده به انجام رسید، نشان داد قسمت بزرگی از مواد غذایی که در بوفه مدارس به فروش می‌رسد، مواد غذایی پرچرب و نوشیدنیهای شیرین است. از آن بدتر این که ۷۵ درصد از نوشیدنیها را نوشیدنیهای گازدار شیرین و آبمیوه‌های آماده و ۸۰ درصد از مواد غذایی را انواع آبنباتها، چیپس و انواع شیرینی جات تشکیل می دهند. این درحالی است که بچه ها در مقاطع راهنمایی، کمترین مقدار میوه ها، سبزیجات و شیر و بیشترین مصرف انواع نوشیدنیهای شیرین و سبزیجات پر چرب نظیر سیب زمینی سرخ کرده را دارند.

دکتر مسعود کیمیاگر

 

[Last Star]

اگر بپذيريم که افزايش قد جزيي از فرآيند رشد است ناگزيريم به عواملي که بر رشد مطلوب قد تاثير مي‌گذارد اشاره کنيم. اين عوامل از ژنتيک گرفته تا هورمون‌ها و تغذيه مناسب هر کدام اثرات بارزي بر اين فرآيند دارند. حال سوال اين است که آيا شروع رشد با تولد آغاز مي‌شود؟ در واقع چنين نيست و شروع رشد از دوران جنيني آغاز مي‌شود. پس بايد براي رسيدن به قد بلندتر، از دوران بارداري مراقبت از رشد کودک را آغاز کنيم. در دوران بارداري تغذيه مادر تاثير زيادي بر قد کودک متولد شده دارد. به طوري که مشخص شده است مصرف ناکافي ريزمغذي‌ها در کنار نوشيدن مشروبات الکلي و استعمال دخانيات در دوران بارداري به رشد ناکافي و کم‌وزني کودک در هنگام توليد منجر مي‌شود. مصرف غذا در حد متعادل و مناسب از تمام گروه‌هاي غذايي براي دست‌يابي به رشد قدي مناسب از اهميت به سزايي برخوردار است اما سوال اساسي اين است که آيا با تغذيه مناسب مي‌توان به وراثت ژنتيک که از عوامل اساسي تعيين کننده طول قد است غلبه کرد؟


پيش از پاسخ به اين سوال بايد مشخص کرد که ميزان مورد انتظار براي قد هر فرد چيست؟ قد متوسط براي پسران شامل ميانگين قد پدر و مادر به‌علاوه 5/6 و براي دختران ميانگين قد پدر و مادر منهاي 5/6 است.‌ آيا مي‌توان با توجه به تغذيه اين قد را افزايش داد. پاسخ به اين سوال را بايد از متخصصان ژنتيک پرسيد؟ اما به طور مختصر مي‌توان گفت براي رشد هر فرد يک دامنه يا محدوده وجود دارد به عبارتي مرزهاي بالايي و پاييني براي قد هر فرد وجود دارد که از پيش براي هر فرد تعيين شده است. ما با تغذيه‌ مناسب مي‌توانيم از مرز حداقل فاصله گرفته و خود را به حداکثر نزديک کنيم اما نمي‌توانيم از مرز بالايي تجاوز کنيم. بگذاريد با مثالي مساله را ساده‌تر کنيم. فرض کنيد شما قصد ساختن بنايي را داريد اولين اقدام شما گرفتن مجوز ساخت است. اين مجوز به شما اجازه خواهد داد که چند طبقه و تا کجا بسازيد. اين مجوز ساخت مشابه آنچه است که نقشه ژني شما براي اينکه قد شما تا کجا پيش برود در اختيارتان قرار مي‌دهد. اقدام بعدي پس از گرفتن مجوز تهيه مصالح و گذاشتن مناسب آنها کنار هم است تا هم از استحکام لازم برخوردار باشد و هم زمينه ادامه کار را فراهم مي‌کند. فرض کنيد شما ساختماني 5 طبقه قرار است بسازيد، پس فونداسيون اين ساختمان را براي 5 طبقه آماده مي‌کنيد. حالا ممکن است در هر طبقه سقف‌ها را 50/2 تا 80/2 در نظر بگيريد. اين تفاوت به‌‌طور‌معمول تفاوتي است که در نگاه معمول بين دو ساختمان 5 طبقه قابل مشاهده است. اين همان اتفاقي است که در محدوده رشد قد ممکن است رخ دهد. يعني يک فرد به مرز پاييني و فرد ديگر به مرز بالايي دست يابد عوامل تغذيه‌اي به ما کمک مي‌کند که به مرز بالايي برسيم. اما بايد توجه داشت که براي حرکت از مرز پاييني به مرز بالايي محدوديت زماني وجود دارد که نقطه شروع آن از ابتداي بارداري است که نتيجه آن قد و وزن مطلوب در هنگام تولد خواهد بود و نقطه پاياني آن همزمان با بسته شدن صفحات رشد خواهد بود. در مرحله بلوغ با جهش قدي مواجه هستيم و پس از بلوغ به‌‌طور‌معمول افزايش رشد قدي در حدود 6 تا 7 سانتي‌متر خواهد بود. عوامل تغذيه‌اي رشد از تامين درشت مغذي‌ها مانند مواد قندي، چربي‌ها و پروتئين‌ها که انرژي لازم براي سوخت و ساز بدن را تامين مي‌کنند تا عوامل ساختماني و ريزمغذي مانند انواع ويتامين‌ها و مواد معدني مانند کلسيم، روي و منيزيم همگي عوامل تعيين‌کننده بر ميزان قد است. آنچه که امروزه تبليغات روي آن متمرکز است قرص‌هاي افزايش قد است که چيزي جز مجموعه‌اي از ويتامين‌ها و مواد معدني نيست که به قيمت‌هاي چند برابر فروخته مي‌شود. در صورتي که اگر واقعا به آنها نياز باشد سال‌ها است که با قيمت بسيار ارزان در داروخانه‌ها تحت عنوان قرص‌هاي مولتي ويتامين مينرال موجود است و نيازي به خريد آنها از طريق تلفن در مکان‌هاي نامشخص نيست. بسياري از اين مواد از طريق مصرف متعادل و مناسب مواد غذايي قابل دسترس است. مهم تشخيص کمبودها و رفع آن از طريق مواد غذايي يا مکمل‌هاي غذايي است. مشابه آنچه که در ژاپن اتفاق افتاد و افزايش قد جوانان ژاپني از سال 1950 تا 1970 با افزايش مقدار کلسيم دريافتي رخ داد و يا آنچه که در بعضي‌ نقاط کشورمان در مطالعات اخير دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت مشخص شد و آن کمبود روي بود. اگر چه غلات تامين کننده انرژي، قسمتي از پروتئين‌ها و برخي ويتامين‌ها و مواد معدني ضروري است اما مشخص شده مصرف نان‌هايي که آرد آنها به خوبي تخمير نشده است. به دليل داشتن ماده‌اي به نام فيتات در پوسته غلات مانع از جذب مواد معدني به خصوص روي و کوتاهي قد مي‌شود. سبزي‌ها و ميوه‌ها، انواع ويتامين‌ها و مواد معدني به خصوص پيش‌سازهاي ويتامين a را در رژيم غذايي تامين مي‌کنند. کمبود متوسط تا شديد ويتامين a مانع رشد مطلوب کودکان مي‌شود. منابع سرشار از ويتامين a عبارت‌اند از اسفناج، زردآلو، طالبي و... دريافت کافي کلسيم به ويژه در دوره رشد طولي استخوان‌ها بسيار حايز اهميت است. بنابراين تغذيه با شير، ماست، پنير و انواع کلم را بايد به نوجوانان پيش از رسيدن به سن بلوغ توصيه کرد. همين‌طور استفاده از نور خورشيد و دريافت ويتامين ‌d از منابع غذايي مانند تخم‌مرغ، خامه، شير و کره مدنظر قرار گيرد. بايد توجه داشت که براي داشتن وضعيت مناسب هورموني يکي از عوامل مهم وزن مناسب است زيرا وزن اضافي، بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدي را محدود خواهد کرد. براي رسيدن به قد مطلوب بايد وزن کودکان را در محدوده طبيعي حفظ کرد. از طرفي ترشح هورمون رشد که تاثير مهمي در رشد مطلوب دارد، کاملا تحت تاثير تغذيه فرد است و با مصرف زياد موادقندي و گلوکز کاهش و با مصرف غذاهاي غني از پروتئين افزايش مي‌يابد. در انتها لازم است متذکر شد که براي رشد قدي بهتر است با متخصص مشورت صورت گيرد و گول تبليغات را نخورد و حواسمان باشد که تغذيه صحيح، خواب مناسب، فعاليت فيزيکي و حفظ وزن مناسب در محدوده‌ طبيعي در رسيدن به حداکثر رشد قدي فرد بسيار موثر است.
يادداشتي از دکتر سعيد حسيني، متخصص تغذيه

 

[Last Star]

براساس تحقيقات يك پايان‌نامه، با افزايش ميزان درآمد خانواده، ميانگين وزن و قد نوزاد، افزايش مي‌يابد اما بر ميانگين دور سر نوزاد بي‌تاثير است.
دكتر هما حكيميان و دكتر مرجان قهرمان، دانشجويان پزشكي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد در رساله خود با عنوان «بررسي اثر فاكتورهاي اقتصادي - اجتماعي - مادي بر ميانگين قد و وزن و دور سر هنگام تولد» آورده‌اند: محل سكونت خانواده، شاغل بودن مادر و سطح سواد مادر نيز از جمله عواملي هستند كه مي‌توانند در ميانگين وزن يا قد يا دور سر نوزاد در هنگام تولد موثر باشند.





اگرچه دوران نوزادي به جهان هفته اول پس از تولد اطلاق مي‌شود، اما زندگي جنيني و دوران نوزادي ارتباط نزديكي با هم دارند كه در اين ارتباط، تكامل و رشد انسان تحت تاثير عوامل ژنتيكي و فاكتورهاي خارج رحمي قرار مي‌گيرد و فاكتورهاي اقتصادي، اجتماعي، مادي و فرهنگي بر روي اين پيوستگي موثر هستند.به عنوان مثال، سطح اقتصادي پايين با پره ماچورتيه ارتباط مستقيم دارد كه خود نيز با نسبت بيشتري با مرگ و مير نوزادي و شير خوارگي همراه است. در آمريكا ميزان مرگ و مير نوزادان سياه پوست به دليل تاثير فاكتورهاي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي بيشتر از نوزادان سفيد پوست است.
اين پژوهش نشان مي‌دهد، سوءتغذيه، آنمي، بيماريهاي خاص، مراقبت‌هاي ناكافي قبل از زايمان، اعتياد به دارو، عوارض حاملگي و سابقه عدم كفايت باروري در خانواده‌هاي با سطح اجتماعي و اقتصادي پايين شيوع بالايي دارد كه تمام اين فاكتورهاي به نوبه خود بر وضعيت جنين و نوزاد متولد شده تاثير مي‌گذارند.
براساس مطالعات انجام شده، در كشور آمريكا، علت عمده كم وزني هنگام تولد، تولد زودرس نوزاد مي‌باشد. اما در كشورهاي در حال پيشرفت علت اصلي آن، عقب ماندگي رشد داخل رحمي است. وزن پايين هنگام تولد از عللي است كه باعث افزايش ميزان مرگ و مير نوزادي شده و عقب ماندگي رشد داخل رحمي نيز با شيوع بالاي مرگ و مير دوران جنيني همراه است.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه از ديگر فاكتورهاي اجتماعي موثر بر قد و وزن و دور سر نوزاد، مراقبت‌هاي حين بارداري است و اگر انجام اين مراقبت‌ها با اشكال صورت بگيرد با ريسك بالاتري از ميزان مرگ و مير نوزادي مواجه خواهيم بود.
بر پايه اين پژوهش استفاده از داروهاي مضر در حين بارداري باعث افزايش بروز بيماريهاي نوزادي و شيرخوارگي مي‌شود. همچنين يك سري فاكتورهاي مادري از قبيل سن، جثه مادر، اول زا و چند زا بودن و وزن پايين مادر هنگام حاملگي، با وزن كم هنگام تولد همراه هستند.
نتايج بررسي‌ها حاكي از آن است كه گرچه فاكتورهاي اقتصادي،‌ اجتماعي،‌ فرهنگي و احتمالا جغرافيايي بر ميزان مرگ و مير دوران «پري ناتال» موثر هستند، انجام يك سري اقدامات پيشگيري كننده مثل آموزش بهداشت، مراقبت‌هاي حين بارداري، تغذيه مناسب مادر قبل و هنگام بارداري، افزايش فاصله بين دو حاملگي، پيگيري و درمان مادران، بالا بردن سطح اقتصادي مردم و بالا بردن سطح سواد جامعه به طور چشمگيري باعث كاهش مرگ‌ومير حوالي تولد مي‌شود.

 

[Last Star]

رييس انجمن تغذيه:
مخلوط پنير با مغز تخمه كدو رشد قدي كودكان را افزايش مي‌دهد

رييس انجمن تغذيه كودكان اعلام كرد: وجود مخلوطي از مغز تخمه كدو و پنير در تغذيه و صبحانه كودكان موجب تسريع در افزايش رشد قدي كودكان مي‌شود.

دكتر سيدضياءالدين مظهري در گفت‌وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران، با اشاره به مصرف آجيل و خشكبار در ميان كودكان گفت: استفاده از اين مواد در ميان كودكان علاوه بر خاصيت سير كنندگي، در تامين نيازهاي بدن نقش بسيار مؤثري برعهده دارد.

وي در ادامه بيان كرد: كودكان از اين مواد بايد در وعده‌هاي نيمروز و بعدازظهر به ميزان مناسب تغذيه كنند اما متاسفانه استفاده از اين مواد به شكل غيرصحيحي بوده و اغلب آنها درصدد سير كردن شكم خود هستند نه تامين نيازهاي بدنشان.

دكتر مظهري با اشاره به مخلوطي از كشمش، بادام و پسته خاطرنشان كرد: در ساير كشورها مخلوطي از اين مواد در بسته‌هاي كوچك تهيه و در اختيار كودكان و حتي دانشجويان قرار دارد كه اين مواد مي‌تواند در تامين مواد مورد نياز افراد بسيار مؤثر باشد.

رييس انجمن تغذيه اظهاركرد: متاسفانه ما دوران بلوغ و قبل آن را با كه به عنوان دوران رشد و فرصت طلايي جهش رشد است را با مصرف تنقلات فاقد ارزش و موادي كه تنها جنبه سيركنندگي دارند را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهيم و با مصرف ساندويچهاي پرچرب باعث تغيير ذائقه و چاقي مي‌شويم.

وي بيماريهاي فشارخون، سكته قلبي و مغزي، چربي خون و ناراحتي مفاصل را ناشي از تغذيه نامناسب دانست و بيان كرد: متاسفانه بد خوري جامعه، جوانان ما را درگير كرده به گونه‌اي كه آنها از مصرف غذاهاي سنتي بريده و به سمت غذاهايي مانند پيتزا، همبرگر، چيپس و... روي آورده‌اند.

دكتر مظهري مخلوطي از مغز تخمه كدو و پنير در صبحانه كودكان در حال رشد را عاملي براي تحريك هورمون رشد آنها و افزايش سريع رشد قدي كودكان دانست و اذعان كرد: هر آن چيزي كه خداوند به عنوان نعمت عطا كرده اگر به اندازه مصرف شود مي‌تواند با رفع كمبودها و جلوگيري از ايجاد بيماريها در حكم يك دارو باشد.

وي ادامه داد: نمي‌توان گفت كه از هر غذا تا چه حد استانداردي استفاده كرد لذا بايد در چارچوب نيازهاي فردي از تمام امكانات استفاده كرد زيرا ماده‌اي وجود ندارد كه در بردارنده تمام نيازهاي بدن باشد.

رييس انجمن تغذيه در پايان تصريح كرد: اگر مصرف تمام گروههاي غذايي اعم از سبزيجات، ميوه، نان، غلات، حبوبات، شير، لبنيات و انواع گوشت را در خانواده ايجاد كنيم از ايجاد سيري ظاهري و گرسنگي پنهان يا سلولي جلوگيري مي‌شود

 

[Last Star]

پرسش از متخصص تغذيه/دكتر مسعود كيمياگر/استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي
چـه غـذاهـايـي قـدمـان را بـلـنـد مـي‌كـنـد؟

بلندي يا كوتاهي قد بيشتر جنبه ژنتيكي دارد و تغذيه فقط در شرايطي كه بسيار نامناسب باشد و فرد دچار سوءتغذيه شود، بر رشد قد تاثير مي‌گذارد. بيشتر افرادي كه تمايل دارند...


قد بلندتري داشته باشند، سوءتغذيه ندارند بلكه دوست دارند از نظر ظاهري، بهتر باشند.

تغذيه در دوران جنيني و 3 سال اول زندگي، اهميت زيادي در رشد قد افراد دارد. به طور كلي چند گروه از موادغذايي بر رشد قد تاثير دارند؛ «روي» يا «زينك» از موادغذايي است كه به‌خصوص اگر قبل از بلوغ مصرف شود، مي‌تواند بر رشد قد تاثير بگذارد. علاوه بر آن، تغذيه كامل شامل گروه‌هاي مختلف غذايي مانند لبنيات و ميوه‌هاي حاوي ويتامين a مانند طالبي، خربزه، سيب، انگور و مركبات مي‌توانند روي رشد قد تاثير بگذارند.

برخي والدين تصور مي‌كنند اگر فرزندشان شير بيشتري بخورد، قدش بلندتر مي‌شود، در حالي كه مصرف شير هم اندازه دارد و اگر يك نوجوان بيشتر از حد نيازش در روز شير بخورد، چاق مي‌شود و صفحات استخواني‌اش زودتر بسته خواهند شد. برخي ورزش‌ها مانند واليبال، بسكتبال، شنا و دوچرخه‌سواري با زين بلند هم در رشد قد تاثير دارند.

تمام موارد ذكرشده صد درصد در افزايش قد تاثير ندارند و اين طور نيست كه اگر كسي اين موادغذايي را مصرف يا ورزش كند حتما قد بلندي خواهد داشت. يك فرمول تقريبي كه تا 70 درصد نتايجش قابل‌استناد است، قد فرزندان را در آينده نشان مي‌دهد: اگر قد پدر و مادر را با هم جمع و حاصل را تقسيم بر 2 و عدد به دست آمده را با 5/6 جمع كنيم، قد پسر و اگر از آن 5/6 كم كنيم، قد دختر به دست مي‌آيد.

 

[Last Star]

برنامه غذایی کودک خوش قد و بالا


می گویند متوسط طول قد فرزندان نسل امروز از نسل های قبلی کوتاه تر است. با پیشرفت علم و بالارفتن سطح دانش عمومی بسیاری از خانواده ها مایلند تمام تلاش خود را برای کمک به رشد موثر فرزندشان داشته باشند. به همین دلیل به دفتر دکتر محمدرضا وفا، رئیس انجمن تغذیه ایران سری زدیم تا ببینیم واقعا قد و غذا به هم ربطی دارند؟

● نقش تغذیه بر روند رشد و نمو کودک چیست؟

پیروی از اصول تغذیه ای صحیح بر روند رشد و نمو و سلامت قدی کودک تاثیر مستقیم دارد، یعنی می تواند موجب بلند قد تر شدن کودک و رسیدن به پتانسیل قدی ناشی از ژنتیک شود. بالطبع اگر کودک برنامه غذایی بی کیفیتی داشته باشد، به طول قدی لازم نمی رسد و از استانداردهای رشدی خود عقب می ماند. والدین باید توجه داشته باشند که اگرچه تغذیه سالم در بیان خصوصیات ژنتیک فرزندشان اثر دارد اما قد صفتی است که توسط ژن های به ارث رسیده از والدین و حتی تاثیر ویژگی های ژنتیک یک نسل قبل تر (یعنی پدر و مادربزرگ ها) بیان می شود. اگر مادر و پدر و خانواده های آنها قدی کوتاه یا متوسط داشته باشند، نباید از عامل تغذیه معجزه بخواهند. برخی والدین تصور می کنند اگر به میزان کافی مواد پروتئینی و کلسیم دار به فرزندشان بدهند، قد فرزندشان ۲۰ ۳۰ سانتی متر از خود آنها بلند تر می شود.

● از چه زمان باید مراقب تغذیه کودک بود؟

از دوران جنینی باید مراقب تغذیه نوزاد بود. خانم باردار باید بداند شیوه تغذیه ای او از همان ابتدای دوران بارداری بر سلامت فرزندش اثر دارد. اگر خانمی در دوران باردرای از لحاظ برخی ریز مغذی ها دچار سو تغذیه باشد، ممکن است ناخواسته بر طول قد فرزندش اثر منفی بگذارد. یعنی این مسئله بر حداکثر پتانسیل رشد کودک بعد از تولد موثر است. صفر تا ۲ سالگی هم محدوده سنی بسیار مهمی برای رشد کودک محسوب می شود زیرا بنا به منحنی های استاندارد رشد در بخش هایی از این محدوده شاهد افزایش سرعت رشد هستیم. در محدوده ۴ تا ۶ سالگی هم در برهه های زمانی خاصی سرعت رشد در کودکان افزایش می یابد. بنابراین اگر کودک در این سه دوره بحرانی دچار سو تغذیه شود، رشد قدی او به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

● قد مثل وزن بر نمی گردد

کودکان در مواجهه با بیماری، مقداری وزن از دست می دهند که بعد از دوره نقاهت با پیروی از الگوی تغذیه ای سالم و صحیح می توانند این وزن از دست رفته را جبران کنند اما اگر به دنبال سوء تغذیه در هر یک از دوره های بحرانی رشد، میزان رشد کودک از حد لازم کمتر شود، این فرصت از دست رفته رشدی، دیگر به هیچ عنوان در دوره های بعدی زندگی قابل جبران و بازگشت نیست و برای همیشه از دست رفته است. برای رسیدن به حداکثر پتانسیل رشد به تمام مادران توصیه می شود در دوره های آموزشی مراکز بهداشت که برای شیوه تغذیه سالم کودکان در نظر گرفته شده، شرکت کنند تا مبادا خسارت جبران ناپذیری به رشد و نمو فرزندشان وارد شود. اگر والدین شرایط لازم برای مراجعه به مشاوران تغذیه را دارند بهتر است چند وقت یک بار توصیه های تغذیه ای لازم را برای فرزندشان دریافت کنند.

● افزایش قد با مکمل

شرکت های تولید کننده، تبلیغاتی، فروشندگان، بازاریاب ها و برخی متخصصان که در زمینه تجارت فعال تر از شاخه طب هستند، نباید از دانش ناقص مردم سو استفاده کنند و با چند جمله به ظاهر صحیح و منطقی خانواده ها را مجبور به پیروی از اهداف تجاری خود کنند. انواع مکمل های غذایی که برای کودکان جذاب هم هستند در بازار وجود دارند که برخی والدین حاضرند بودجه قابل توجهی را به آنها اختصاص دهند. برای تهیه این مکمل ها به نسخه پزشک نیازی نیست اما بهتر است خانواده ها بدانند تهیه این مواد برای تمام کودکان لازم نیست. یعنی در بسیاری از موارد کودک می تواند ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیازش را از طریق خوراکی های سالم و طبیعی دریافت کند، بدون این که کوچک ترین نیازی به مکمل شیمیایی داشته باشد. مکمل ها حاوی مقادیر مشخصی از مواد معدنی و ویتامین ها هستند که بدن در هر دوره سنی مشخص به مقدار معینی از این مواد نیاز دارد و اگر همین مواد مورد نیاز را بیش از حد نیاز خود دریافت کند ممکن است به جای اثر مورد انتظار اثرات معکوس و خطرناکی را متحمل شود. بنابراین وسواس افزایش قد فرزندتان را کنار بگذارید و به طور بی رویه دارو و مکمل های مختلف را به او نخورانید. گاهی کودک میزان رشدی مطابق استانداردهای محدوده سنی خود ندارد. در این زمان متخصص غدد تشخیص می دهد برخی مواد مغذی به صورت مکمل به مقدار مشخص و در دوره معین به رژیم غذایی کودک افزوده شوند.

● رژیم غذایی کودک باید چگونه باشد؟

در بیان نیازهای اساسی تغذیه کودکان علاوه بر تغذیه تکمیلی، تغذیه با شیر مادر تا ۲ سالگی باید ادامه داشته باشد و از ۲ سالگی به بعد کودک باید روزانه هر یک از گروه های غذایی اصلی را با مقادیر مشخص مصرف کند.

حداقل ۲ واحد از گروه شیر و لبنیات

۲ تا ۵/۲ واحد از گروه گوشت ها و پروتئین ها (هر واحد گوشت معادل ۳۰ گرم گوشت پخته، یک عدد تخم مرغ، ۸۰ تا ۱۰۰ گرم حبوبات پخته یا ۳۰ گرم پنیراست)

۲ تا ۵/۲ واحد سبزی و صیفی ها

۲ تا ۵/۲ واحد میوه

۴ تا ۵ واحد از گروه غلات (نان، برنج، ماکارونی یا سیب زمینی)

در این محدوده سنی روغن و چربی ها در گروه مستقلی قرار نمی گیرند اما توصیه می شود والدین مراقب باشند فرزندشان به خوردن غذاهای چرب عادت نکند. به جای استفاده از روغن های جامد و هیدروژنه بهتر است از روغن های مایع استفاده شود. روغن مایع را (روغن گیاهی از قبیل روغن سویا یا آفتابگردان و نه کره آب شده!) را بعد از این که برنج پخته و طبخ شد، تنها به میزان یک قاشق غذاخوری روی برنج بریزید، زیرا حرارت دیدن روغن بسیاری از مواد شیمیایی مفید آن مثل اسیدهای چرب ضروری را از بین می برد و روغن را تبدیل به ماده ای بی ارزش یا حتی خطرناک می کند.

در مورد میوه و سبزی ها توصیه می شود تنوع و نحوه سرو کردن این گروه را رعایت کنید تا کودکان به خوردن مواد غذایی این گروه بسیار مهم عادت و علاقه داشته باشند و به جای آنها به مصرف خوراکی های نشاسته ای، چرب یا شیرین و بی ارزش روی نیاورند.

مصرف شیرینی، شکلات، چیپس، پفک، فست فود و نوشابه های گازدار را برای فرزندتان محدود کنید و خوراکی های شیرین سالم از قبیل میوه های شیرین را هم در فواصل زمانی نزدیک به وعده اصلی به فرزندتان ندهید. در عوض آنها را با مقادیر مشخص و محدود به عنوان دسر بعد از وعده غذایی اصلی به فرزندتان بدهید. اگر کودک چنین خوراکی هایی را قبل از غذای اصلی مصرف کند، سیر می شود و دیگر نمی تواند غذای اصلی را که برایش در نظر گرفته اید، بخورد و تناوب زمانی گرسنگی، اشتها و برنامه غذایی اش بر هم می ریزد.

● قد، صفتی که از چند عامل دستور می گیرد

قد کلی هر انسانی به چند عامل مهم بستگی دارد که ژنتیک و جنس مهم ترین آنها هستند اما عواملی مانند تغذیه، میزان ورزش و تمرینات بدنی و وضعیت جسمانی هم بر طول قد کودک موثرند.

● ژنتیک

ماده ژنتیک هر فردی از پدر و مادرش به او می رسد اما این که فرزند هر کدام از صفات را به چه میزان از کدام والد به ارث ببرد محاسبات و احتمالات پیچیده ژنتیک است که در این صفحات نمی گنجد. باید بدانیم این که ژن ها بخواهند به چه نحوی بیان شوند از مدت ها قبل از تولد تعیین شده و به طور کلی بیشتر بچه های سالم در نهایت قدی در محدوده قدی والدین خودشان خواهند داشت.

● جنس

در اکثر موارد بعد از اتمام دوره های رشدی جنس مونث کوتاه تر از جنس مذکر است اما در دوران قبل از بلوغ ممکن است دختر ها نسبت به پسرهای هم سن شان رشد سریع تری داشته باشند. البته در جامعه شاهدیم برخی خانم ها قد بسیار بلندتری از آقایان دارند.

● میزان فعالیت بدنی

کودکان سالم به طور طبیعی برای فعالیت های بدنی انرژی کافی دارند. تمرین بدنی روزانه کمک می کند کودک انرژی خود را مصرف کند، عضلات قوی تری و وزن متعادلی داشته باشد و همچنین استخوان ها و مفاصل او به نحو موثری به فعالیت و رشد خود ادامه دهند. نداشتن تحرک کافی هم ممکن است بر رشد کودک اثر منفی داشته باشد.

● وضعیت جسمانی

برخی بیماری های نادرمی توانند بر پتانسیل رشدی کودک اثر منفی بگذارند، مثلا سندرم ترنر که یک بیماری ژنتیک است.

● تغذیه

تغذیه مناسب و صحیح، کودک را از قدی که ژنتیک برای او تعیین کرده بلند تر نمی کند اما تغذیه غلط و غیر اصولی او را از رسیدن به قدی که می تواند داشته باشد، باز می دارد.



مجله شهرزاد