تهوع صبحگاهی: علل، نگرانیها و درمان

[mitra mehr]

​

اگر جز کسانی هستید که در بارداری تهوع ندارید، باید خوشحال باشید؛ و اگر نه، خود را برای مقابله با آن آماده کنید!

---

[h=4]چرا با این که در طول روز حالت تهوع دارم، باز هم به آن تهوع صبحگاهی می گویند؟تهوع صبحگاهی نام اشتباهی است (در واقع اصطلاح فنی پزشکی برای آن حالت تهوع یا استفراغ دوران بارداری است). در برخی از خانم‌های باردار، این علائم هنگام صبح در شدید‌ترین حالت خود قرار دارد و در طول روز کم‌کم بهتر می‌شود. اما در هر زمانی ممکن است این حالت به شما دست بدهد. در بسیاری از خانم‌ها این علائم در تمام طول روز ادامه دارد. شدت این علائم در هر خانمی متفاوت است.به طور کلی ¾ خانم‌های باردار در دوران ۳ ماههٔ اول بارداری دچار این مشکل می‌شوند. حدود نیمی از خانم‌های باردار هم از حالت تهوع و هم از استفراغ رنج می‌برند، ¼ آن‌ها فقط حالت تهوع دارند و ¼ دیگر از خانم‌های خوش شانس هیچ کدام از این حالت‌ها را ندارند. حالت تهوع از هفتهٔ ششم بارداری شروع می‌شود، اما ممکن است از هفته چهارم نیز خود را نشان دهد و در ماه‌های بعد رو به وخامت بگذارد.

حدود نیمی از خانم‌هایی که در دوران بارداری حالت تهوع دارند، در هفتهٔ چهاردهم کاملاً مشکلشان برطرف می‌شود، و بقیه آن‌ها تا یک ماه یا بیشتر، این حالت را خواهند داشت. حالت تهوع ممکن است در دوران بارداری هر از گاهی عود کند. متاسفانه در عده بسیار کمی از خانم‌ها حالت تهوع تقریباً تا زمان زایمان ادامه پیدا می‌کند.متداول بودن حالت تهوع در دوران بارداری امری عادی است، ولی این به معنای آسان بودنش نیست. حتی موارد بسیار خفیف آن نیز می‌تواند شما را به ستوه بیاورد. حالت تهوع و استفراغ ۲۴ ساعته ممکن است شما را بسیار خسته و درمانده کند. دربارهٔ این گونه مشکلات و نحوه برخورد با آن‌ها با پزشکتان مشورت کنید.

 

[mitra mehr]

علت حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری چیست؟

هیچ کس به طور قطع علت حالت تهوع در دوران بارداری را نمی‌داند، اما علت آن می‌تواند تغییراتی باشد که در این دوران در بدن شما رخ می‌دهد. برخی از دلایل احتمالی آن عبارتند از:هورمون گونادوتروپین جفتی انسانی (Human chorionic gonadotropin):

این هورمون در دوران بارداری به سرعت افزایش می‌یابد. هیچ کس نحوهٔ تاثیر گذاری این هورمون بر حالت تهوع را نمی‌داند. اما تصور می‌شود که اکثر حالت‌های تهوع به این هورمون مربوط است، زیرا در این زمان، حالت تهوع و میزان این هورمون با هم افزایش پیدا می‌کنند. به علاوه در مواردی که خانمی دارای میزان HCG بالایی است، مانند خانم‌هایی که دارای چند قلو هستند، حالت تهوع شدید‌تر می‌باشد.

استروژن:این هورمون نیز که در اوایل دوران بارداری به سرعت افزایش پیدا می‌کند، می‌تواند دلیل دیگری برای تهوع باشد.

افزایش حس بویایی و حساسیت به بو:در خانم‌های باردار شنیدن بوی ساندویچ از فاصله ۶ فرسخی مساله‌ای غیر عادی نیست. بعضی از عطر‌ها نیز باعث حالت تهوع می‌شوند. برخی از محققان تصور می‌کنند که دلیل آن افزایش هورمون استروژن باشد، اما در این مورد مطمئن نیستند.

ناراحتی معده:دستگاه گوارش برخی از خانم‌ها به خاطر تغییراتی که در دوران بارداری در بدنشان ایجاد می‌گردد، حساس می‌شود. همچنین برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که خانم‌هایی که معدهٔ آن‌ها حاوی یک باکتری به نام «هلیکوباکتر پیلوری» است، دچار حالت تهوع و استفراغ شدید و طولانی تری می‌شوند. تمام مطالعات، ارتباط این باکتری با این مساله را تایید نمی‌کنند. محققان معتقدند که برخی از خانم‌ها به لحاظ روان‌شناختی، به دلیل واکنش‌های غیر عادی به استرس، زود‌تر از موعد دچار حالت تهوع می‌شوند، اما شواهد محکمی برای حمایت از این فرضیه ندارند (البته اگر دائماً حالت تهوع داشته باشید و زیاد استفراغ کنید، مطمئناً استرس بیشتری هم خواهید داشت).

 

[mitra mehr]

آیا احتمال داشتن حالت تهوع در برخی از خانمهای باردار بیشتر از سایرین است؟

در صورت بروز هریک از موارد زیر احتمال حالت تهوع و استفراغ در شما بیشتر می‌شود:

• داشتن دوقلو یا چند قلو (این مساله ممکن است به دلیل افزایش هورمون‌های HSG، استروژن و یا سایر هورمون‌ها باشد). در چنین مواردی احتمال شدت استفراغ و حالت تهوع در شما بالا‌تر می‌رود، از طرف دیگر این مساله قطعیت ندارد، زیرا برخی از خانم‌هایی که دارای دوقلو هستند، حالت تهوع خیلی کمی دارند یا اصلاً حالت تهوع ندارند.

  ---

  
  
• در بارداری قبلیتان حالت تهوع داشته‌اید.

  ---

  
  
• هنگام استفاده از داروهای جلوگیری از بارداری، دارای سابقه حالت تهوع و استفراغ بوده‌اید. این مساله ممکن است به دلیل واکنش بدنتان نسبت به هورمون استروژن باشد.

  ---

  
  
• سابقهٔ حالت تهوع هنگام حرکت (Motion Sickness) داشته‌اید.

  ---

  
  
• حالت تهوع در شما ارثی باشد. اگر مادر یا خواهرتان هنگام بارداری حالت تهوع شدیدی داشته‌اند، احتمال بروز این حالت در شما نیز بیشتر می‌شود.

  ---

  
  
• اگر دارای سابقه سردرد می‌گرنی باشید.

  ---

  
  
• اگر فرزندتان دختر باشد. نتایج یکی از مطالعات حاکی از آن است که جنسیت جنین در %۵۰ خانم‌هایی که در سه ماههٔ اول بارداری حالت تهوع شدیدی داشته‌اند، مونث بوده است.

 

[mitra mehr]

[h=4]آیا حالت تهوع بر کودکم تاثیر می‌گذارد؟حالت تهوع خفیف یا متوسط و استفراغ‌گاه به‌گاه که معمولاً به حالت تهوع صبحگاهی (بارداری) مربوط می‌شود، سلامت کودک را تهدید نمی‌کند. اگر در سه ماههٔ اول هیچ افزایش وزنی نداشته باشید، به شرطی که به اندازه کافی آب بنوشید و به خودتان گرسنگی ندهید، به طور کلی مشکل خاصی کودکتان را تهدید نخواهد کرد. در بسیاری از موارد، اشتهای شما خیلی زود باز خواهد گشت و دوباره افزایش وزن خواهید داشت. اگر حالت تهوع مانع از داشتن رژیم غذایی متعادل شود، با خوردن ویتامین‌های قبل از زایمان، سعی کنید مواد مغذی مورد نیاز نوزادتان را فراهم کنید. اگر این مکمل‌ها باعث ایجاد حالت تهوع در شما می‌شوند، از مکمل‌های حاوی آهن کم یا بدون آهن استفاده کنید.اما استفراغ شدید و طولانی مدت ممکن است منجر به افزایش خطر زایمان زودرس و یا کم وزنی نوزاد شود. مطالعه گسترده‌ای در مورد مادرانی که به دلیل استفراغ شدید بستری شده بودند، حاکی از آن است خانم‌هایی که حداقل ۷ کیلوگرم به وزنشان اضافه شده بود، عواقب بدتری نسبت به سایر خانم‌ها نداشتند.

 

[mitra mehr]

آیا نداشتن حالت تهوع صبحگاهی به این معنی است که احتمال سقط جنین در من بیشتر خواهد بود؟

لزوماً این طور نیست. هر چند که تعدادی از مطالعات این مساله را تایید می‌کنند (اگر کودک یا جفت رشد مناسبی نداشته‌اند، احتمالاً میزان هورمون‌های بارداری پایین بوده است. بنابراین اگر این مساله عامل حالت تهوع باشد، نتیجه آن کاهش حالت تهوع خواهد بود).

اما خانم‌های زیادی هستند که بارداری نرمالی دارند و حالت تهوع آن‌ها در سه ماه اول بارداری خیلی کم بوده یا اصلاً حالت تهوع نداشته‌اند. خودتان را خوش شانس بدانید و اگر ناراحتی خاصی ندارید، ذهنتان را درگیر این مسائل نکنید.

 

[mitra mehr]

[h=4]برای رهایی از حالت تهوع چه‌ کار می‌توانم بکنم؟اگر حالت تهوع خفیفی دارید، با اقداماتی نسبتاً ساده می‌توانید این مشکل را برطرف کنید (در غیر این صورت داروهای موثر و بی‌خطری هستند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید). بیشتر توصیه‌های زیر شواهد اثبات کنندهٔ محکمی ندارند، اما متخصصان زنان به طور مشترک این موارد را توصیه می‌کنند و بسیاری از خانم‌ها نیز از این تجربیات به خوبی یاد می‌کنند.

---

• وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید تا معدهٔ شما هیچ‌گاه خالی نماند. برخی از خانم‌ها احساس می‌کنند که هنگام حالت تهوع بیشتر به کربوهیدرات‌ها (مواد قندی) تمایل دارند، ولی یک مطالعه نشان می‌دهد که غذاهای حاوی پروتئین زیاد، بیشتر به کاهش علائم حالت تهوع کمک می‌کند.

  ---

  
  
• کنار تخت خوابتان خوراکی‌های سبکی مانند بیسکویت، قرار بدهید. بعد از بیدار شدن از خواب کمی بیسکویت بخورید و قبل از اینکه از رختخواب بلند شوید، ۲۰ تا ۳۰ دقیقه استراحت کنید. همچنین اگر نیمه‌های شب به خاطر حالت تهوع از خواب بیدار می‌شوید، خوردن بیسکویت می‌تواند برایتان مفید باشد.

  ---

  
  
• به جای اینکه به سرعت از جای خود بلند شوید، چند دقیقه‌ای روی تخت بنشینید و سپس به آرامی برخیزید؛ این کار نیز می‌تواند موثر باشد.

  ---

  
  
• سعی کنید از غذا‌ها و بوهایی که باعث حالت تهوع می‌شوند، اجتناب کنید. اگر خوردن تقریباً همه چیز باعث ایجاد حالت تهوع در شما می‌شود، می‌توانید در این بخش از دوران بارداری چند غذا را که تمایل بیشتری به آن‌ها دارید، میل کنید، حتی اگر به حفظ تعادل رژیم غذاییتان کمک نکند.

  ---

  
  
• همچنین می‌توانید از غذاهای ملایم استفاده کنید. سعی کنید غذاهای خنک و یا هم دما با درجه حرارت اتاق میل کنید، زیرا غذاهای داغ رایحه قوی‌تری دارند.

  ---

  
  
• از خوردن غذای‌های چرب که هضم آن‌ها زمان زیادی می‌برد، اجتناب کنید. همچنین از خوردن غذاهای اسیدی، پر ادویه و یا سرخ کرده که ممکن است دستگاه گوارشی‌تان را تحریک کنند، صرف نظر کنید.

  ---

  
  
• سعی کنید بین وعده‌های غذایی بیشتر مایعات بنوشید. زمانی که احساس سیری می‌کنید، نوشیدنی زیادی مصرف نکنید، زیرا باعث می‌شود که در آینده کمتر احساس گرسنگی کنید. بهترین راه این است که مایعات را جرعه جرعه در طول روز بنوشید. ممکن است نوشیدنی‌های گازدار و خنک بیشتر به مذاقتان خوش بیاید.

  ---

  
  
• سعی کنید روزانه حدود یک لیتر مایعات بنوشید. اگر خیلی استفراغ می‌کنید، از نوشیدنی‌های ورزشی حاوی گلکوز، نمک و پتاسیم استفاده کنید تا الکترولیت‌های از دست رفته بدنتان را جبران کنید.

  ---

  
  
• از محرک‌های غیر غذایی نیز دوری کنید؛ اتاق گرم و خفه، بوی عطر‌های تند، ماشین سواری و حتی محرک‌های بصری مانند چراغ‌های های چشمک‌زن، ممکن است باعث حالت تهوع شوند. دوری از این موارد تحریک کننده می‌تواند بخش مهمی از درمان شما باشد.

  ---

  
  
• حالت تهوع هنگام خستگی شدید‌تر می‌شود، بنابرای به خودتان استراحت بدهید و اگر برایتان مقدور است کمی چرت بزنید. تماشای فیلم (ترجیحاً نه دربارهٔ غذا!) یا دیدار با دوستان می‌تواند به کاهش استرس و فکر کردن به این مشکل کمک کند.

  ---

  
  
• هیپنوتیزم را امتحان کنید. اگر چه هیچ گونه شواهد قطعی حاکی از تاثیر آن بر تهوع صبحگاهی وجود ندارد، اما تاثیر آن در جلوگیری از تهوع ناشی از شیمی درمانی ثابت شده است.

  ---

  
  
• سعی کنید ویتامی‌‌نهایتان را همراه با غذا یا قبل از خواب بخورید. همچنین ممکن است لازم شود که از پزشکتان بپرسید که آیا می‌توانید در سه ماه اول بارداری از ویتامین حاوی آهن کم یا بدون آهن استفاده کنید، زیرا هضم این مواد معدنی برای سیستم گوارشی سخت است.

  ---

  
  
• زنجبیل، درمانی جایگزین برای مشکلات معده و حالت تهوع است. اگر توانستید نوشیدنی زنجبیلی (زنجبیل طبیعی) را تهیه کنید. برای تهیهٔ چای زنجبیلی، مقداری زنجبیل را در آب داغ رنده کنید. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف کپسول‌های حاوی پودر ریشه زنجبیل نیز ممکن است موثر باشند.

  ---

  
  
• از بندهای طبی فشاری استفاده کنید. این بند مچی نخی و لطیف را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید. این وسیله، ساده و ارزان است و برای حالت تهوع طراحی شده است و به برخی از بارداران در جلوگیری از حالت تهوع کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که تاثیر آن بیش از یک تاثیر تلقینی می‌باشد. از فروشنده راجع به دستگاهی سوال کنید که قسمت زیرین مچتان را با جریان ملایم برق تحریک می‌کند. این دستگاه بی‌خطر است، اما ممکن است تحریکات پوستی کمی به همراه داشته باشد (حتماً از ژلی که به همراه این دستگاه ارائه می‌شود، استفاده کنید تا دچار تحریک پوستی نشوید).

 

[mitra mehr]

[h=4]آیا داروهای ضد تهوع تاثیر گذارند؟اگر نتوانستید حالت تهوع را تسکین دهید، با پزشکتان راجع به استفاده از دارو مشورت کنید. لازم نیست که به خودتان عذاب بدهید و درمان را به تاخیر بیاندازید، زیرا تاخیر در استفاده از داروهای مناسب، درمان شما را دشوار‌تر خواهد کرد.

ممکن است پزشک استفاده از ویتامین B6 را توصیه کند. علت تاثیر B6 بر حالت تهوع خانم‌های باردار مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که B6 در بسیاری از خانم‌ها موثر بوده است و همواره ثابت شده که در صورت استفاده در مقادیر توصیه شده، هیچ خطری را به دنبال ندارد.مقدار معمول استفاده از این ویتامین، ۱۰ تا ۲۵ میلی‌گرم و سه بار در روز است؛ اما قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند مقدار مصرف آن را به شما بگوید و اینکه آیا ویتامین‌های مکمل قبل از زایمان‌تان حاوی این مقدار B6 هست یا نه (مقدار ویتامین B6 در ویتامین‌های مکمل مارک‌های تجاری مختلف، متفاوت است).

ویتامین B6 را بیش از مقدار توصیه شده مصرف نکنید. مقدار زیاد B6 می‌تواند باعث بی‌حسی و تخریب سلول‌های عصبی شود و برای رشد کودکتان مضر است.اگر ویتامین B6 تاثیری بر حالت تهوع شما ندارد، می‌توانید از داروهای موثر و بی‌خطر دیگری برای حالت تهوع استفاده کنید. اگر قصد دارید دوباره باردار شوید، حتماً در زمان لقاح و اوایل بارداری، مولتی ویتامین مصرف کنید تا از حالت تهوع شدید در دوران بارداری جلوگیری کنید (هرچند دلیل آن مشخص نیست).

 

[mitra mehr]

معده‌ام هیچ غذایی را در خود نگه نمی‌دارد

اگر هیچ چیزی (حتی مایعات) را نمی‌توانید هضم کنید، ظرف ۲۴ ساعت به پزشکتان مراجعه کنید. اگر ادرارتان تیره است، بوی تندی دارد و به ندرت به دستشویی می‌روید (کمتر از هر ۴ تا ۶ ساعت) به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

همچینین اگر خون بالا می‌آورید، تب یا دل درد دارید و یا اگر شدیداً احساس ضعف می‌کنید به پزشکتان مراجعه کنید. اگر به تازگی باردار شده‌اید و پزشکی ندارید، به بخش اورژانس مراجعه کنید.حدود %۱ از خانم‌های باردار از وضعیتی به نام «استفراغ بیش از حد در دوران باردرای» (Hyperemesis Gravidar) رنج می‌برند. این وضعیت را به سختی می‌توان مهار کرد، اما هر چه زود‌تر این ناراحتی تشخیص داده شود و هر چه زود‌تر بتوانید آن را درمان کنید، بیشتر می‌توانید از بروز علائم شدید جلوگیری کنید. پزشک شما احتمالاً سرم داخل وریدی تجویز می‌کند، زیرا به احتمال زیاد آب بدنتان به شدت کم شده است. سپس آزمایشاتی را برای بررسی میزان الکترولیت بدنتان و نیز برای اطمینان پیدا کردن از اینکه بیماری مزمن دیگری باعث بروز این مشکل نشده باشد، تجویز می‌کند. بسته به شرایط ممکن است نیاز باشد که چند روزی بستری شوید تا بتوانید سرم وریدی و دارو دریافت کنید.بسیاری از خانم‌ها بعد از تامین آب بدن، احساس بهتری می‌کنند و می‌توانند بیماریشان را با استفاده از داروهای ضد تهوع کنترل کنند. در برخی موارد نادر ممکن است نیاز به درمان‌های وریدی در خانه یا بیمارستان داشته باشید.

اگر به طور کامل درمان نشوید، این ناراحتی ممکن است منجر به کم آبی مزمن، کاهش وزن، سوء تغذیه و سایر مشکلات پیچیده برای خود و کودکتان شود.

منبع