ازارجان تا اقلید
برسردرورودی بنائی محقردرساحل شرقی رود مارون و به فاصله کمی در غرب کارخانه سیمان بهبهان یک بیت شعر با متن ذیل جلوه گر است.
گرمیسر نشود بوسه زنم پایش را هر کجا پای نهد بوسه زنم جایش را
شاعردرپی کیست تا برپایش بوسه زند؟
درمجاوربنای موردنظرآثارپلی که پیونددهنده ساحل شرقی به ساحل غربی رود مارون بوده مشهود است ، کمی پائین تربنای دیگری که به حمام شباهت دارددیده می شودوبا فاصله ای نه چندان دورودرجنوب این منطقه آثارشهری کهن وپلی دیگر پژوهشگران را به تونل تاریخ رهنمون می سازد.
دشت شرقی را نرگس زارمی نامند وتنگ تکاب که رشادتهای آریوبرزن سردارایرانی و همرزمانش در نبرد با اسکندررادرسینه خود حفظ نموده است در شمال و بغ بغان (خدای خدایان عهد باستان ) درغرب منطقه ودر کوهپایه های زاگرس قراردارد.
باستان شناسان به سال 1361 هجری – شمسی با کشف گورکتین هوتران فرزند پادشاه عیلامی که درهزاره دوم پیش از میلاد مسیح سلطنت می کرده همراه با جام ارجان وحلقه قدرت ، قدمت تاریخی منطقه را به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح متصل ساختند.
پل وحمامی که به آن اشاره شد به عهد ساسانیان با سنگ و ملات گچ ساخته شده وبنائی که شاعرخود را به بوسیدن زمین آن وعده داده است قدمگاه آقا علی ابن موسی الرضا (ع) می باشد که به عهد دیلمیان بنا شده ودرطول تاریخ هرزمان که به تخریب کشیده شده تعمیری نه چندان اساسی درآن صورت گرفته است.
شهرکهن ارگان یا ارجان تا قرن چهارم هجری – قمری پا برجا بود و پس از تخریب سد مارون و پائین افتادن سطح آب رود مارون و حملاتی که توسط مهاجمان به عمل آمد از سکنه خالی شد و ساکنانش به بهبهان کوچ نمودند.
بهو به معنای کوشک وآن قصروعمارتی عالی است که در بیرون شهر و در میان باغ و بوستان بنا گشته باشد و بهبهون یعنی بهترین کوشک و همچنین به منطقه ییلاقی عشایر نیز بهبهو گویند.
درغرب بهبهان ودرکوهپایه های زاگرس ، جایگاهی وجود داردکه به بغ بغان (خدای خدایان عهد باستان ) تعلق دارد ، که با گویش محلی ، بعبعو گفته می شود.
شاید دراثرتکراربه بهبهو یا بهبهان تغییرنموده است
بعدازقدمگاه ارجان وتارسیدن به ابر کوه جاده ولایت را از مسیرهای مختلف دنبال می نمائیم.
درهیچ یک ازمنابع متقدم و متأخربه عبورکاروان امام (ع) ازشهرشیراز اشاره ای نشده است ، زیرا علاوه بربعد مسافت ، رجاء ابن ابی ضحاک درعبور از مسیرهای خاص که امام (ع) را ازشیعیان دور بدارد سعی وتلاش می نمود.
در تاریخ آمده است ، به آن هنگام که اسکندرمقدونی برتنگ تکاب وارد گشت ، سرداری دلیر به نام آریوبرزن را به انتظارخود دید ، گروهی برتنگه با شمشیرآخته ایستاده بودند وگروهی برفرازمعبرسنگها را می غلطانیدند و سپاه مقدونی را به زیرگرفته وگروهی دیگر با فلاخن وتیروکمان عرصه را بر اسکندرتنگ نموده بودند.
چوپانی به دست اسکندراسیربود ، درمقابل آزادیش راهی از بیراه بدو نمود واسکندربه پشت سپاه ایران راه یافت وآن شد که نمی بایستی بشود.
در شرایط کنونی که سد مارون ساخته شده عبورازتنگ تکاب دشواراست
امابدان زمان محدودیتی برای کاروان وجود نداشته و عبورازدهدشت ،لنده ، مارگون ، بی بی خاتون ، سی سخت تا رسیدن به تل خسرو (یاسوج) و ازآنجا به سوی اقلید از مسیر سده پیش بینی می شود و شاید قدمگاه سده مکانی دیگر است که در این مسیر پذیرای قدوم آن امام همام بوده باشد.
برسردرورودی بنائی محقردرساحل شرقی رود مارون و به فاصله کمی در غرب کارخانه سیمان بهبهان یک بیت شعر با متن ذیل جلوه گر است.
گرمیسر نشود بوسه زنم پایش را هر کجا پای نهد بوسه زنم جایش را
شاعردرپی کیست تا برپایش بوسه زند؟
درمجاوربنای موردنظرآثارپلی که پیونددهنده ساحل شرقی به ساحل غربی رود مارون بوده مشهود است ، کمی پائین تربنای دیگری که به حمام شباهت دارددیده می شودوبا فاصله ای نه چندان دورودرجنوب این منطقه آثارشهری کهن وپلی دیگر پژوهشگران را به تونل تاریخ رهنمون می سازد.
دشت شرقی را نرگس زارمی نامند وتنگ تکاب که رشادتهای آریوبرزن سردارایرانی و همرزمانش در نبرد با اسکندررادرسینه خود حفظ نموده است در شمال و بغ بغان (خدای خدایان عهد باستان ) درغرب منطقه ودر کوهپایه های زاگرس قراردارد.
باستان شناسان به سال 1361 هجری – شمسی با کشف گورکتین هوتران فرزند پادشاه عیلامی که درهزاره دوم پیش از میلاد مسیح سلطنت می کرده همراه با جام ارجان وحلقه قدرت ، قدمت تاریخی منطقه را به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح متصل ساختند.
پل وحمامی که به آن اشاره شد به عهد ساسانیان با سنگ و ملات گچ ساخته شده وبنائی که شاعرخود را به بوسیدن زمین آن وعده داده است قدمگاه آقا علی ابن موسی الرضا (ع) می باشد که به عهد دیلمیان بنا شده ودرطول تاریخ هرزمان که به تخریب کشیده شده تعمیری نه چندان اساسی درآن صورت گرفته است.
شهرکهن ارگان یا ارجان تا قرن چهارم هجری – قمری پا برجا بود و پس از تخریب سد مارون و پائین افتادن سطح آب رود مارون و حملاتی که توسط مهاجمان به عمل آمد از سکنه خالی شد و ساکنانش به بهبهان کوچ نمودند.
بهو به معنای کوشک وآن قصروعمارتی عالی است که در بیرون شهر و در میان باغ و بوستان بنا گشته باشد و بهبهون یعنی بهترین کوشک و همچنین به منطقه ییلاقی عشایر نیز بهبهو گویند.
درغرب بهبهان ودرکوهپایه های زاگرس ، جایگاهی وجود داردکه به بغ بغان (خدای خدایان عهد باستان ) تعلق دارد ، که با گویش محلی ، بعبعو گفته می شود.
شاید دراثرتکراربه بهبهو یا بهبهان تغییرنموده است
بعدازقدمگاه ارجان وتارسیدن به ابر کوه جاده ولایت را از مسیرهای مختلف دنبال می نمائیم.
درهیچ یک ازمنابع متقدم و متأخربه عبورکاروان امام (ع) ازشهرشیراز اشاره ای نشده است ، زیرا علاوه بربعد مسافت ، رجاء ابن ابی ضحاک درعبور از مسیرهای خاص که امام (ع) را ازشیعیان دور بدارد سعی وتلاش می نمود.
در تاریخ آمده است ، به آن هنگام که اسکندرمقدونی برتنگ تکاب وارد گشت ، سرداری دلیر به نام آریوبرزن را به انتظارخود دید ، گروهی برتنگه با شمشیرآخته ایستاده بودند وگروهی برفرازمعبرسنگها را می غلطانیدند و سپاه مقدونی را به زیرگرفته وگروهی دیگر با فلاخن وتیروکمان عرصه را بر اسکندرتنگ نموده بودند.
چوپانی به دست اسکندراسیربود ، درمقابل آزادیش راهی از بیراه بدو نمود واسکندربه پشت سپاه ایران راه یافت وآن شد که نمی بایستی بشود.
در شرایط کنونی که سد مارون ساخته شده عبورازتنگ تکاب دشواراست
امابدان زمان محدودیتی برای کاروان وجود نداشته و عبورازدهدشت ،لنده ، مارگون ، بی بی خاتون ، سی سخت تا رسیدن به تل خسرو (یاسوج) و ازآنجا به سوی اقلید از مسیر سده پیش بینی می شود و شاید قدمگاه سده مکانی دیگر است که در این مسیر پذیرای قدوم آن امام همام بوده باشد.