الوداع ای ماه رحمت الوداع
ماه تسبیح و عبادت الوداع
الوداع ای ماه غفران و کرم
ماه محرم گشتن دل در حرم
الوداع ای افتتاح نیمه شب
الوداع ای ذکرهای زیر لب
الوداع ای روضه های دستگیر
الوداع ای یا علی و یا عظیم
آيت الله ابراهيم اميني ... پس از ماه مبارك رمضان
جابربن عبدالله انصاري مي گويد كه جمعه آخر ماه رمضان خدمت رسول گرامي اسلام(ص) مشرف شدم، به من فرمودند: جابر اين جمعه آخر رمضان است، فرمودند: وداع كن با اين ماه!
مسئله اين است كه وداع يعني چه؟! مگر ماه رمضان يك موجود ذي شعوري است كه با او وداع كنيم؟ وداع كردن ماه رمضان يعني چه؟ آيا صرف اين كه دعاي وداعي كه در مفاتيح هست را بخوانيم، كافي است.
مرحوم سيدبن طاووس در كتاب «اقبال» پس از اينكه اين داستان را از قول جابر مي آورد از پيامبر(ص) نقل مي كند كه معناي وداع چيست؟ آيا اين است كه بگوييم: خداحافظ ماه رمضان، ما رفتيم! مسجدها و كارها را رها كنيم بگوييم خداحافظ ماه رمضان! يا اينكه معناي ديگري دارد؟ سيدبن طاووس كساني را كه وارد ماه رمضان مي شوند، به سه دسته تقسيم مي كند و درباره آنها توضيح مي دهد؛
وداع افراد خاص
دسته اول كساني هستند كه قدر ماه رمضان را دانستند و حداكثر استفاده را از ماه رمضان بردند. آنها مهمان خداوند بودند و از الطاف خدا هر چه توانستند بهره گرفتند، شب هاي احيا را درك كردند و در نماز جمعه و جماعت شركت كردند و ...
اينها خوب است كه (منقول از سيد بن طاووس) ساعتي تأمل كنند و با خود بينديشند در خصوص كارهايي كه در اين ماه كردند؛ مانند شركت در نمازهاي جمعه و جماعت، كمك به فقرا و در نهايت خواهند گفت كه الحمدلله! روزه هاي ما روزه هاي واقعي بود.
زبان مان روزه بود، گوش مان روزه بود، شكم مان و همه اعضا و جوارح مان روزه بود، درهاي بهشت روي ما باز شده بود و درهاي جهنم بر ما بسته بود و با توفيقات الهي توانستيم حداكثر استفاده را از ماه مبارك رمضان ببريم.
ماه رمضان را در خلوت خود خطاب مي كند و مي گويد كه ما حداكثر استفاده را از تو برديم و حتي استفاده هاي خود را نيز از ماه مبارك به نظر مي آورد، صحبت مي كند و بعد مي گويد حالا اين ماه كه تمام شد، اما من مي توانستم بيشتر از آن استفاده كنم، مي گويد كه من قدر اين الطاف الهي را مي دانم و پس از ماه رمضان هم سعي مي كنم كه دستاوردهاي اين ماه را حفظ كنم، همچنان در نماز جمعه و جماعت شركت مي كنم، همچنان دعا مي كنم، صدقه مي دهم و ديگر گناه نمي كنم. چشمانم را كه توانستم در يك ماه ببندم را باز هم مي بندم، توانستم رياضت بكشم و تمرين كردم، دستاوردهاي اين تمرين ها را حفظ خواهم كرد و بعد از ماه رمضان هم همين طور خواهم بود و بعد مي گويد كه ان شاء الله تا سال آينده هم اگر زنده بمانم نيز از تمام لحظات آن استفاده خواهم كرد .
اين وداع، وداع افراد خاص است. مي گويد كه من در اين ماه تقوا پيشه كردم، تمرين كردم و ديدم كه مي شود و امكان دارد كه چشم و زبانم را پس از ماه رمضان هم با توفيق الهي حفظ كنم. اينها بهترين وداع است.
وداع با حسرت
اما دسته دوم كساني هستند كه آن طور كه بايد از ماه رمضان استفاده نكردند و در استفاده از فيوضات آن اهمال كردند، در نماز جمعه و جماعت شركت كردند، صدقه دادند اما نه به اندازه كافي، به هر حال يك كارهايي كردند و سعي كردند كه چشم و زبان شان را به هر طريق ممكن حفظ كنند و از گناه هم يك مقداري خود را حفظ كردند، اينها روز جمعه آخر ماه مبارك را ساعتي مي نشينند و با خود خلوت مي كنند و اين اعمال را زير نظر مي گيرند و با اين ماه صحبت مي كنند و مي گويند كه ما توانستيم به طور نسبي گناه نكنيم. اين از الطاف الهي است و از كمك هاي خداست كه ما توانستيم به مقدار وسع مان يك مقداري به فقرا و درماندگان صدقه دهيم، در حالي كه مي توانستيم بيشتر بدهيم، اما نداديم. با خود مي گويند كه در اين ماه دروغ نگفتيم، اما متأسفانه غيبت كرديم، اعمال شان را يك به يك بررسي مي كنند از كارهاي خوبي كه انجام داده اند خوشحال مي شوند و مي گويند كه الحمدلله اين كارها را ما انجام داديم و اما كارهايي را كه توفيق پيدا نكردند، متأسف مي شوند و مي گويند كه خدايا اين ماه رمضان را چه جور از دست داديم، حيف نبود؟! خودشان را خطاب مي كنند كه ديدي چه اشتباهي كرديم، اين ماهي كه درهاي جهنم به كلي بسته بود، چرا بعضي وقت ها باز كردي و چرا درهاي بهشت را بعضي مواقع به روي خودت بستي. كارهاي خودشان را در اين ماه بررسي مي كنند و بعد هم مي گويند كه خب حالا كه به طور كامل نتوانستيم استفاده كنيم، اما اين مقداري كه استفاده كرديم را ادامه مي دهيم. گاهي به مسجد مي رويم، اين جور نباشد مسجد را رها مي كنيم، صدقه را هم بعد از ماه رمضان مي توان داد. بعد از ماه رمضان به نامحرم نگاه نمي كنيم، دروغ نمي گوييم، غيبت نمي كنيم، به هرحال اينهايي كه تمرين كردند مي گويند كه اينها شدني است.
ماه به ماه مي گويند كه ما قول مي دهيم اين دستاوردها را از دست ندهيم و نگه داريم. اين هم يك دسته كه اگر اين هم باشد كار نسبتاً خوبي است. بر طبق آمار در ماه رمضان چهل درصد جرايم كمتر مي شود و معلوم مي شود كه اين ماه رمضان يك ماه پر بركتي است، خب همين 40 درصد را اگر كه ما حفظ كنيم سال ديگر هم 40 درصد ديگر به آن اضافه كنيم، دستاورد خيلي خوبي خواهد داشت .
سعي كنيم كه با اين ماه رمضان به اين صورت وداع كنيم. دعاي وداع در مفاتيح هست، اينطور وداع كنيد. سيدبن طاووس هم اين را ذكر مي كند.
دسته سوم، آن كساني هستند كه اصلاً، كانه ماه رمضان نبوده و هيچ كاري نكرده اند، اينها بد بخت و بيچاره هستند، البته آنها خوشحالند از اين كه اين ماه مي رود. ماه رمضان مزاحم شان هم بوده است.
¤ خطبه اول نماز جمعه قم، پنج مهر 1387 مصادف با 25 رمضان 1429
بدرود ای بزرگترین ماه خداوند و ای عید اولیای خدا…
بدرود ای ماه دست یافتن به آرزوها…
بدرود ای یاریگر ما که در برابر شیطان یاریمان دادی…
بدرود ای که هنوز فرا نرسیده از آمدنت شادمان بودیم
و هنوز رخت برنبسته از رفتنت اندوهناک.
* التماس دعا*
خدیا! خروج از ماه مبارک را برای ما مقارن با خروج از تمامی گناهان قرار بده. *آمین*