در ايران در هر25 دقيقه يك نفر بر اثر تصادفات جاده‌اي كشته مي‌شود و هر ساله نيز به تعداد كشته‌شدگان حوادث جاده‌اي افزوده مي‌شود.
تصادفات جاده‌اي علاوه بر تلفات جاني باعث ايجاد ترافيك شده كه اين امر نيز سبب افزايش مصرف بنزين مي‌شود. بسياري، راههاي غيرمناسب و يا فرهنگ غلط رانندگي را در تصادفات جاده‌اي مقصر مي‌دانند اما در اين ميان اين سؤال مطرح است كه خودروهاي ايراني چقدر در تصادفات جاده‌اي و مرگ و مير آن نقش بازي مي‌كنند و آيا خودروهاي داخلي با استانداردهاي مناسب ايمني توليد مي‌شوند؟
وضعيت ايمني نامطلوب برخي خودروها سالانه بيش از 200ميليارد تومان به اقتصاد ايران ضربه وارد مي‌كند. با اين كه مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران 51 استاندارد خودرو را اجباري كرده است، اما هنوز وضعيت ايمني خودروهاي داخلي جاي سؤال بسياري دارد. خودرويي كه ترمز نمي‌گيرد، ايربگي كه باز نمي‌كند و يا از وسايل ايمني جديد بي‌بهره است، شايد عامل اصلي براي ناميده شدن برخي از خودروهاي ساخت داخل به تابوت متحرك باشند.
سال گذشته بیش از 20 هزار نفر در ايران بر اثر تصادفات جاده‌اي جان باختند كه به نظر مي‌رسد خودروهاي بي‌كيفيت در اين آمار نقش نسبتاً قابل توجهي بازي كنند؛ البته در اين باره راهنمايي و رانندگي تنها 10درصد آمار مرگ و مير را مربوط به توليد خودروهاي بي‌كيفيت مي‌داند.
سردار رويانيان - معاون راهنمايي و رانندگي ناجا - درخصوص علت تصادفات جاده‌اي و نقش صنعت خودرو در اين باره مي‌گويد:30 درصد تصادفات جاده‌اي مربوط به وضعيت وسايل نقليه و راهها در ايران است كه از اين ميزان 10درصد به وضعيت ايمني در خودروهاي ايراني مربوط مي‌شود.
وي در پاسخ به اين سؤال كه كدام خودرو بدترين وضعيت ايمني را دارد؟ مي‌گويد: فعلاً نمي‌توانم اين اطلاعات را بگويم.
وي در خصوص آمار تصادفات جاده‌اي نيز مي‌گويد: ايران مقام دوم را در تصادفات جاده‌اي به خود اختصاص داده است
امنيت كدام خودرو داخلي بالاتر است
اين پاسخي است كه هيچ مرجعي در ايران به آن پاسخ نمي‌دهد، البته طبقه‌بندي خودروها در سازمان گسترش نشان مي‌دهد كه درخصوص كيفيت ترمز كه يكي از اصلي‌ترين موارد در ايمني خودروهاست، وضعيت خودروي پرتيراژي مانند پرايد چندان مطلوب نيست.
پرايد هم‌اكنون با تيراژ330هزار دستگاه مقام نخست توليد را در كشور دارد. امتياز منفي ترمز اين خودرو 6.1 است. پژو آردي ، سمند و پژو 405 به ترتيب5.7، 5.3 و 2.9 نمره منفي در سيستم ترمز دارند. اين درحالي است كه اين نمره منفي در پژو 206 و خودرو فولكس گل عدد صفر است.
براساس آخرين مطالعات انجام شده، خودروهاي پژو 206، ال-90، هيوندايي ورنا، مزدا 3 و مگان و بنز كلاس E كه در ايران توليد و يا در آينده نزديك توليد خواهند شد، توسط مؤسسه استاندارد ايمني اروپا (يورو NCAP) تاييد شده‌اند.
البته خودرو سمند نيز توسط مؤسسات ايمني انگلستان تاييد شده است. بر اين اساس مگان و بنز كلاس E با داشتن 5 ستاره بيشترين ايمني را در خودروهاي ايراني به خود اختصاص داده‌اند. خودرو پژو 206نيز از نظر ايمني داراي 4 ستاره و هيوندايي و ال -90 نيز 3 ستاره ايمني دارند.
بسياري از مردم بر اين باورند كه هرچه بدنه خودرو محكم‌تر باشد، خودرو امن‌تر است، در حالي كه اين گونه نيست. خودروهاي جديد به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه قسمت جلو آن بر اثر تصادفات شديد، تخريب شده و به اين وسيله ضربه تصادف را جذب كند، اما اطاق به گونه‌اي طراحي شده كه كمترين آسيب را ببيند.
در اين باره مي‌توان دو خودرو پژو 206 و پرايد را در ايران مقايسه كرد. پژو 206 در تصادف شديد تا كاپوت تخريب مي‌شود، اما موتور مچاله شده و به سمت سطح زمين متمايل شده و به همين دليل به داخل اطاق ضربه وارد نمي‌كند، اما در پرايد جلو و اتاق خودرو مانند آكاردئون جمع شده و سبب صدمه رسيدن به سرنشينان مي‌شود.
بازارهاي جهاني و نقش ايمني خودروها در آنپرايد هم‌اكنون با تيراژ330هزار دستگاه مقام نخست توليد را در كشور دارد. امتياز منفي ترمز اين خودرو 6.1 است. پژو آردي ، سمند و پژو 405 به ترتيب5.7، 5.3 و 2.9 نمره منفي در سيستم ترمز دارند. اين درحالي است كه اين نمره منفي در پژو 206 و خودرو فولكس گل عدد صفر است.
براساس آخرين مطالعات انجام شده، خودروهاي پژو 206، ال-90، هيوندايي ورنا، مزدا 3 و مگان و بنز كلاس E كه در ايران توليد و يا در آينده نزديك توليد خواهند شد، توسط مؤسسه استاندارد ايمني اروپا (يورو NCAP) تاييد شده‌اند.
البته خودرو سمند نيز توسط مؤسسات ايمني انگلستان تاييد شده است. بر اين اساس مگان و بنز كلاس E با داشتن 5 ستاره بيشترين ايمني را در خودروهاي ايراني به خود اختصاص داده‌اند. خودرو پژو 206نيز از نظر ايمني داراي 4 ستاره و هيوندايي و ال -90 نيز 3 ستاره ايمني دارند.
بسياري از مردم بر اين باورند كه هرچه بدنه خودرو محكم‌تر باشد، خودرو امن‌تر است، در حالي كه اين گونه نيست. خودروهاي جديد به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه قسمت جلو آن بر اثر تصادفات شديد، تخريب شده و به اين وسيله ضربه تصادف را جذب كند، اما اطاق به گونه‌اي طراحي شده كه كمترين آسيب را ببيند.
در اين باره مي‌توان دو خودرو پژو 206 و پرايد را در ايران مقايسه كرد. پژو 206 در تصادف شديد تا كاپوت تخريب مي‌شود، اما موتور مچاله شده و به سمت سطح زمين متمايل شده و به همين دليل به داخل اطاق ضربه وارد نمي‌كند، اما در پرايد جلو و اتاق خودرو مانند آكاردئون جمع شده و سبب صدمه رسيدن به سرنشينان مي‌شود.
وقتي در اروپا و آمريكا اعلام مي‌شود كه خودرويي در سطح پايين استاندارد است، به شدت از ميزان فروش آن كاسته مي‌شود، اما در ايران اين اطلاعات به ندرت (شما بخوانيد هيچ) ارائه مي‌شود.
ايمني خودرو به موارد زيادي از جمله طراحي داخلي و خارجي و نوع مواد به كار رفته در آن مربوط است. طراحي و استفاده از سيستم‌هاي نوين ترمز مانند ABS، ESP ، EBD كه با افزايش پايداري و فرمان‌پذيري، قفل نشدن ترمزها ، كاهش طول ترمز و واكنش درست خودرو در زمان حادثه تا 40 درصد از بروز تصادف جلوگيري مي‌كنند و يا استفاده از كمربندهاي چندمرحله‌اي و كيسه‌هاي هوا هم مي‌توانند تا حدود بسيار زياد به ايمني خودرو بيفزايند.
ايمني خودروها در ايران به هيچ‌وجه مطلوب نيست و حتي استفاده از بعضي وسايل كه در اروپا براي ايمني كردن خودرو ضروري است، در خودروهاي داخلي حتي به صورت سفارشي، كمتر يافت مي‌شود.
اولين تصادف
در اكتبر سال 1804 ميلادي خودرويي به نام موتور بخار كه گاگنت نام داشت به ديواره‌اي برخورد كرد. در روزنامه‌هاي آن زمان نوشته شد كه علت اصلي اين اتفاق ترمزهاي ضعيف آن بوده است. اولين برخورد دو اتومبيل با هم نيز در جولاي سال 1831 ميلادي در انگلستان اتفاق افتاد. همچنين در سال 1897 نخستين تصادف يك خودرو بنزيني اتفاق افتاد و در سال 1898 نخستين عابر پياده در برخورد با يك اتومبيل كشته شد.
تمامي اين عوامل سبب شد دولت‌ها و افكار عمومي، خودروسازان را به ايمن كردن خودروهايشان متوجه كنند. امروز نيز مؤسسه ايمني اروپا (NCAP) بر ايمني خودروها نظارت دارد و آنها را دسته‌بندي مي‌كند كه اين دسته‌بندي نيز در ميزان تقاضاي خريد مدل‌هاي مختلف خودرو تأثير فراواني دارد.
در ايران بیش از 20 هزار نفر سالانه بر اثر تصادف جان خود را از دست مي‌دهند. راهنمايي رانندگي 10 درصد اين تصادفات را به دليل امنيت كم در خودروها عنوان كرده است، اما بررسي درست و جامعي در دست نيست كه علت اصلي تصادفات را مشخص كند.
رانندگي غلط، جاده‌هاي نامناسب و همچنين خودروهاي فرسوده از دلايل بروز اين تصادفات ذكر شده است، اما برخي كارشناسان نيز ايمن نبودن توليدات كارخانه‌هاي داخلي را علت اصلي اين مشكلات مي‌دانند.
وقتي كه خودروها براي ايمني از بين مي‌روند
تست تصادف اصلي‌ترين مرحله بررسي خودرو در جهان است؛ از جمله ديگر بررسي مسايل ايمني، يك پيست مجهز است كه هيچ كدام از اين موارد در ايران وجود ندارد و برروي كمتر خودرويي نيز اين آزمايش‌ها را انجام مي‌دهند.
براساس بررسي آماري 90 درصد برخورد اتومبيل‌ها در شهر با سرعت 60 كيلومتر بر ساعت روي مي‌دهد و در تصادف جدي از اين نوع معمولاً 70 درصد قسمت عقب خودروها آسيب مي‌بيند. به همين دليل در آزمايشگاه‌ها، جسمي را با سرعت 60 كيلومتر بر ساعت با قسمت عقب خودرو برخورد مي‌دهند، در اين زمان آدمك‌هاي درون خودرو واكنشي از خود نشان مي‌دهند كه براساس سنسورهاي مختلف در قسمت‌هاي مختلف خودرو مورد بررسي قرار مي‌گيرد و مشخص مي‌شود كه بيشترين امكان آسيب در كجاست.
ايمني قسمت عقب يعني فاصله ميان صندوق بار و تكيه‌گاه رديف سوم صندلي‌ها كه بايد درست طراحي شود، در برخورد از قسمت عقب، سر سرنشينان به سقف و زانو و بدن آنها نيز به صندلي جلو اصابت مي‌كند؛ در اين باره بايد ارگونومي و طراحي سقف به گونه‌اي باشد كه ضربه را به حداقل برساند. البته جنس مواد نيز در اين آزمايش‌ها بسيار مهم است.
به نظر كارشناسان NCAP خودروها هرچه بزرگتر ساخته شوند، در برخورد نيز ايمني بالاتري خواهند داشت. البته اتومبيل‌هاي كوچك نيز در صورت طراحي درست ايمن خواهند بود. اما به هر حال بايد توجه داشت كه در اكثر موارد، خودروهاي ارزان قيمت ايمني كمتري دارند، زيرا آنچه كه در اين خودروها بيشتر از ايمني مورد توجه طراحان قرار مي‌گيرد، ارزان بودن خودروست و به همين دليل از مواد ارزان‌تري استفاده مي‌شود كه حاصل آن ايمني كمتر خودرو خواهد بود.
روش ديگر آزمايش تصادف‌ها كه چندي است در قاره اروپا مورد توجه قرار گرفته، ايمني افراد پياده در صورت تصادف با خودروست و به همين دليل، به خصوص خودرو و كاپوت جلوي آن بايد به گونه‌اي طراحي شود كه كمترين ضربه را به افراد پياده وارد كند. اين عامل سبب شده كه كار طراحان در طراحي خودرو سخت‌تر شده و آنها كمتر مي‌توانند از زواياي تيز استفاده كنند.
تصادف از رو به رو نيز به دو صورت برخورد به مانع ساكن و برخورد با اتومبيل‌هاي در حال حركت انجام مي‌شود. در اين آزمايش نيز ميزان نيروي وارد شده به كل بدن آدمك‌ها بررسي مي‌شود.
به طور كلي، خودرو بايد به گونه‌اي ساخته شود كه جنس مواد سبب شود ضربه وارد شده به قسمت‌هاي مختلف بدن كاهش پيدا كند و جلو خودرو نيز بايد به صورتي طراحي و ساخته شود كه با جمع شدن جلو خودرو، به اتاق خودرو كمترين صدمه وارد شود و شدت ضربه كاهش يابد. در مجموع در آزمايش‌هاي انجام شده توسط كانون NCAP در هر خودرو قسمت‌هاي امن بدن سرنشينان خودرو با رنگ‌هاي مختلف مشخص مي‌شوند. به عنوان مثال، رنگ سبز ايمن‌ترين وضعيت و رنگ سياه كمترين ايمني را نشان مي‌دهد.
حضور در بازارهاي جهاني تنها با خودرو ايمن امكان پذير است
براي فروش ها در بازارهاي جهاني بايد اين خودروها توسط مؤسسات ايمني معتبر مورد تاييد قرار گيرند. اين هم اكنون همان چالشي است كه خودروسازان چيني با آن دست به گريبان هستند و اگر خودروسازان ايراني نيز بخواهند به صادرات پايدار به بازارهاي جهاني بپردازند بايد به آن توجه كنند.
از طرفي اگر ايران در سال‌هاي آينده به سازمان تجارت جهاني بپیوندد دير يا زود واردات گسترده خودرو با تعرفه كم آغاز مي‌شود كه در آن زمان خودروهاي ايمن خودروسازان خارجي بازار را ازدست رقيبان وطني آنان خواهند ربود، دقيقاً همان اتفاقي كه هم اكنون براي خودروهاي گران قيمت داخلي افتاده و خودروهاي با كيفيت و ايمن وارداتي بازار را از دست خودروهاي گران قيمت داخلي در آورده‌اند. به هر حال اگر خودروسازان به ايمن كردن خودروهاي خود نپردازند جبر بازار سبب اين اتفاق خواهد شد.