تاریخ خط میخی
این خط احتمالا باید در هشتصد سال پیش از میلاد مسیح به ایران راه یافته باشد. اما متاسفانه از روزگار پادشاهی مادها که در پایان سده ی هشتم تشکیل یافته، هنوز آثار کتبی بدست نیامده است.
اولین نوشته های موجود
بنا به نظر برخی ها نخستین خط میخی هخامنشی بدست آمده متعلق است به کوروش بزرگ در دشت مرغاب به جامانده و در آن تنها یک جمله من هستم کوروش شاه هخامنشی نوشته شده و در زمان پادشاهی کوروش بزرگ نگاشته شده است.
نظری دیگر در مورد کتیبه ی دشت مرغاب
برخی معتقدند این کتیبه به همراه پیکر بالدار و تاج بر سر واقع در دشت مرغاب متعلق به کوروش کوچک برادر اردشیر دوم است که به امید رسیدن به تاج و تخت با برادر خود جنگید و در جزء سپاهیانش سیزده هزار سرباز مزدور یونانی بودند و در کونخ، تقریبا در دوازده مایلی بابل شکست خورده و کشته شد.
البته بسیار بعید به نظر می رسد که برای او در دشت مرغاب پیکری تراشیده و به او لقب شاهی دهند. البته در این نوشته جای رد کردن یا تایید این مطلب نیست .
این مطلب تنها به این دلیل مطرح شده که به یکی از این فرضیه ها این کتیبه اولین سند از خط میخی هخامنشی است .
خطوط دیگر این کتیبه
این کتیبه به دو زبان دیگر هم ترجمه شده ( زبان بابلی و زبان ایلامی که بالای خط هخامنشی نوشته شده اند.
کتیبه های داریوش بزرگ
دو کتیبه دیگر نیز قدمتی بیش از این دارند. یکی ASH و دیگری AMHکه هر دو بنا به دلایلی به دوران ادامه ی هخامنشی متعلق است نه به دوران ابتدایی آن که ارشامه و آریارمنه شاهی می کردند . به هرحال می توان گفت اولین کتیبه های بدست آمده متعلق به داریوش بزرگ است .
پادشاهان دیگر هخامنشی که از آنها کتیبه به خط میخی هخامنشی بدست آمده عبارتند از :
داریوش ( 486 - 522 )
خشایارشا ( 465 - 486 )
اردشیر اول ( 424 - 465 )
اردشیر دوم ( 359 - 404 )
اردشیر سوم ( 338 - 359 )
و احتمالاً آریارمنه و ارشامه
هرودوت در جایی از لشکرکشی داریوش به جنگ ساکها skyths می گوید :
چون داریو ش به بسفر رسید دو ستون از سنگ سفید در آنجا بر پا کرد در یکی از آنها نام های کسانی را که با وی همراه بودند به خط آشوری و دیگری به خط یونانی کنده گری کردند ...
البته باید توجه داشت که هرودوت خط میخی هخامنشی را خطوط آشوری نامیده است.
پیدایش خط میخی
خط میخی ابتدا در سومر شکل گرفته به اکد رفته و از آنجا به بابل و آشور راه یافته است و و پس از آن به ایران رسید .
اما در ایران به اندازه ای این خط تغییر یافت که به صورت یک الفبا درآمد .
اما بعد از اردشیر سوم ( 338 - 359 ) ق.م دیگر اثری از این کتیبه بدست نیامده و چند نگین و مهر که بدست آمده همه قبل از سال 300 پیش از میلاد است .
واژه های خط میخی
روی هم رفته از تمامی آثار نگاشته شده هخامنشی حدود چهارصد واژه از زبان پارسی باستان به جای مانده است.البته این تعداد ریشه و بن شناخته شده دارند.
باید اشاره کرد که خط میخی با تغییری که در ایران کرد یک قسم از الفبای آریائی گردید یعنی فقط علامات این الفبا از اشکال میخی بابلی اقتباس شده است . در روزگار هخامنشیان خط دیگری به ایران راه یافت و رفته رفته جای خط میخی را گرفت.
این خط احتمالا باید در هشتصد سال پیش از میلاد مسیح به ایران راه یافته باشد. اما متاسفانه از روزگار پادشاهی مادها که در پایان سده ی هشتم تشکیل یافته، هنوز آثار کتبی بدست نیامده است.
اولین نوشته های موجود
بنا به نظر برخی ها نخستین خط میخی هخامنشی بدست آمده متعلق است به کوروش بزرگ در دشت مرغاب به جامانده و در آن تنها یک جمله من هستم کوروش شاه هخامنشی نوشته شده و در زمان پادشاهی کوروش بزرگ نگاشته شده است.
نظری دیگر در مورد کتیبه ی دشت مرغاب
برخی معتقدند این کتیبه به همراه پیکر بالدار و تاج بر سر واقع در دشت مرغاب متعلق به کوروش کوچک برادر اردشیر دوم است که به امید رسیدن به تاج و تخت با برادر خود جنگید و در جزء سپاهیانش سیزده هزار سرباز مزدور یونانی بودند و در کونخ، تقریبا در دوازده مایلی بابل شکست خورده و کشته شد.
البته بسیار بعید به نظر می رسد که برای او در دشت مرغاب پیکری تراشیده و به او لقب شاهی دهند. البته در این نوشته جای رد کردن یا تایید این مطلب نیست .
این مطلب تنها به این دلیل مطرح شده که به یکی از این فرضیه ها این کتیبه اولین سند از خط میخی هخامنشی است .
خطوط دیگر این کتیبه
این کتیبه به دو زبان دیگر هم ترجمه شده ( زبان بابلی و زبان ایلامی که بالای خط هخامنشی نوشته شده اند.
کتیبه های داریوش بزرگ
دو کتیبه دیگر نیز قدمتی بیش از این دارند. یکی ASH و دیگری AMHکه هر دو بنا به دلایلی به دوران ادامه ی هخامنشی متعلق است نه به دوران ابتدایی آن که ارشامه و آریارمنه شاهی می کردند . به هرحال می توان گفت اولین کتیبه های بدست آمده متعلق به داریوش بزرگ است .
پادشاهان دیگر هخامنشی که از آنها کتیبه به خط میخی هخامنشی بدست آمده عبارتند از :
داریوش ( 486 - 522 )
خشایارشا ( 465 - 486 )
اردشیر اول ( 424 - 465 )
اردشیر دوم ( 359 - 404 )
اردشیر سوم ( 338 - 359 )
و احتمالاً آریارمنه و ارشامه
هرودوت در جایی از لشکرکشی داریوش به جنگ ساکها skyths می گوید :
چون داریو ش به بسفر رسید دو ستون از سنگ سفید در آنجا بر پا کرد در یکی از آنها نام های کسانی را که با وی همراه بودند به خط آشوری و دیگری به خط یونانی کنده گری کردند ...
البته باید توجه داشت که هرودوت خط میخی هخامنشی را خطوط آشوری نامیده است.
پیدایش خط میخی
خط میخی ابتدا در سومر شکل گرفته به اکد رفته و از آنجا به بابل و آشور راه یافته است و و پس از آن به ایران رسید .
اما در ایران به اندازه ای این خط تغییر یافت که به صورت یک الفبا درآمد .
اما بعد از اردشیر سوم ( 338 - 359 ) ق.م دیگر اثری از این کتیبه بدست نیامده و چند نگین و مهر که بدست آمده همه قبل از سال 300 پیش از میلاد است .
واژه های خط میخی
روی هم رفته از تمامی آثار نگاشته شده هخامنشی حدود چهارصد واژه از زبان پارسی باستان به جای مانده است.البته این تعداد ریشه و بن شناخته شده دارند.
باید اشاره کرد که خط میخی با تغییری که در ایران کرد یک قسم از الفبای آریائی گردید یعنی فقط علامات این الفبا از اشکال میخی بابلی اقتباس شده است . در روزگار هخامنشیان خط دیگری به ایران راه یافت و رفته رفته جای خط میخی را گرفت.