دو كليه در دو طرف ستون مهره ها در قسمت پشت شكم بين آخرين دنده و سومين مهره كمري قرار دارد كه نقش مهمي در عملكرد مناسب بدن ايفا مي‌كنند.
عمل كليه‌ها
- تمييز كردن خون از مواد زايد حاصل از كار طبيعي بدن
- حفظ تعادل مايعات با همكاري برخي اندام‌هاي ديگر
كليه‌ها عمل فوق را با تصفيه كردن بخش مايع خون به هنگام عبور از ميان آن‌ها انجام مي‌دهند. مواد لازم و اب را به خون باز مي‌گردانند و مواد زايد و اب اضافي آن را مي‌گيرند و به صورت ادرار درمي‌آورند. سپس ادرار به درون ميزناي‌ها ريخته مي‌شوند كه مجاري متصل‌كننده كليه‌ها و مثانه‌اند.
در برخي مواقع برخي عوامل از جمله عفونت‌هاي باكتريايي و ويروسي، تومورها، آسيب‌ديدگي‌هاي خارجي و نقض‌هاي مادرزادي موجب اختلال در عملكرد طبيعي كليه‌ها مي‌گردند.
علايم ناشي از اختلالات فوق
ادرار دردناك، تكرار ادرار، تأخير ادرار، فشار ادرار، كم ادراري، پر ادراري، بي‌ادراري، شب ادراري، خون ادراري. با بروز هر يك از اين علايم فرد بايد فورا به پزشك مراجعه كند.
نارسايي كليه
نارسايي كليه ها در اثر كاهش كاركرد كليه به دليل بيماري و يا عفونت ايجاد مي شود. نارسايي كليه ها به دو بخش، نارسايي حاد كليه و نارسايي مزمن كليه تقسيم مي شود. اين مشكل در هر سني روي مي‌دهد.
- نارسايي حاد كليه
كاهش ناگهاني كاركرد كليه به مدت كوتاه را «نارسايي حاد كليه» گويند (از چند دقيقه تا چند روز.) علت آن ناشي از اختلال تأمين خون كليه‌ها، عفونت‌هاي شديد، التهاب كليه (نفريت)، سموم و بيماري‌هاي ديگر كه موجب آسيب به دو كليه مي‌گردد مي‌باشد. در واقع اگر هر دو كليه به مدت كوتاهي عملكرد درستي نداشته باشند علايم نارسايي حاد كليه بروز مي‌كند.
افرادي كه با يك كليه و يا با نقض مادرزادي كليه به دنيا مي ايند مستعد ابتلا به نارسايي حاد كليه مي‌باشند. برخي مواقع شوك هاي داخلي شديد همراه با كاهش جريان خون كليه‌ها ممكن است موجب بروز نارسايي حاد كليه گردد.
علايم نارسايي حاد كليه
- كم ادراري: كاهش توليد ادرار گاهي همراه با خون
- احتباس آب در بافت هاي بدن
- ضعف و خستگي
- تهوع
- كاهش اشتها
اگر نارسايي خيلي شديد نباشد، بيمار تحت رژيم غذايي مناسب و كاهش مصرف مايعات بعد از بهبود قرار مي‌گيرد. تا زماني كه كاركرد كليه طبيعي گردد.
ولي وقتي نارسايي حاد كليه به عنوان عارضه بيماري شديد ديگري روي دهد پيش‌گيري و درمان از سوي پزشك و معمولاً در بيمارستان انجام مي‌شود.
- نارسايي مزمن كليه
در اين نارسايي فرآورده هاي زايد و ازدياد تجمع مايع در بدن باعث بروز نارسايي مزمن كليه مي‌گردد.
عوامل مؤثر در بروز بيماري
- پيشرفت بيماري كليه
- برخي نقص‌هاي مادرزادي دستگاه ادراري تناسلي مانند بيماري‌هاي چند كيستي كليه كه در آن كيست‌هاي كليه به آهستگي رشد كرده و بافت طبيعي آن را تخريب مي‌كند.
- بيماري‌هاي وراثتي مانند التهاب ارثي كليه
-اسيب هاي خارجي (البته به ندرت)
- بيماري‌هايي مانند فشار خون، ديابت و...
اگر نارسايي كليه به اندازه كافي شديد باشد اورمي در هر سني ممكن است روي دهد. شروع اورمي معمولاً تدريجي است كه معمولا تا زماني كه فرد ضعيف و بيماري مزمن است به آن توجه نمي شود.
از جمله علايم بيماري مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- دفع مقادير غير عادي و زياد ادرار و احتياج به دفع در طول شب
- خواب‌آلودگي
- خستگي
- گاهي كاهش اشتها همراه با تهوع
در شرايطي كه بيماري شديد است علايم زير ديده مي شود:
- ضعف
- كم‌خوني
- كشيدگي ماهيچه
- گاهي خونريزي داخلي
- فشار خون
- پف كردگي صورت و ورم پاها به دليل احتباس مايعات
وقتي نارسايي مزمن روي دهد و بيماري روز به روز جدي‌تر شود درمان چندان راحت نيست. در اين شرايط از دو شيوه جهت درمان استفاده مي شود.
1- دياليز
2- پيوند كليه
دياليز
گاهي بايد كار طبيعي كليه‌ها را با وسايل مكانيكي و با روشي به نام دياليز انجام داد. كه دو نوع دياليز وجود دارد.
1- همودياليز: اين روش خون را پاك و تصفيه كرده و مواد زايد خطرناك و نمك و مايعات اضافي بدن را دفع مي‌كند، فشار خون را كنترل كرده و تعادل مواد شيميايي بدن را برقرار مي‌كند. معمولاً 3 بار در هفته و هر بار به مدت 2 تا 4 ساعت انجام شود.
2- دياليز صفاقي: آب اضافي، مواد زايد و مواد شيميايي زيادي بدن گرفته مي شود.
پيوند كليه
برخي بيماران ممكن است مجبور به عمل جراحي پيوند كليه يك دهنده باشند. كليه مي‌تواند متعلق به يك فرد سالم و زنده و يا فردي كه تازه از دنيا رفته، باشد. كليه‌اي كه با موفقيت پيوند شود كار كليه طبيعي بيمار را در حالت سلامت انجام داده، مواد زايد و مايعات اضافي را از خون گرفته و ادرار حاصل را از طريق مثانه دفع مي‌كند. فرد بايد داروهاي خاصي را بعد از عمل زير نظر پزشك مصرف كند و تحت مراقبت پزشك باشد.
منبع:نشريه تغذيه و سلامتي شماره - 78
عمل كليه‌ها
- تمييز كردن خون از مواد زايد حاصل از كار طبيعي بدن
- حفظ تعادل مايعات با همكاري برخي اندام‌هاي ديگر
كليه‌ها عمل فوق را با تصفيه كردن بخش مايع خون به هنگام عبور از ميان آن‌ها انجام مي‌دهند. مواد لازم و اب را به خون باز مي‌گردانند و مواد زايد و اب اضافي آن را مي‌گيرند و به صورت ادرار درمي‌آورند. سپس ادرار به درون ميزناي‌ها ريخته مي‌شوند كه مجاري متصل‌كننده كليه‌ها و مثانه‌اند.
در برخي مواقع برخي عوامل از جمله عفونت‌هاي باكتريايي و ويروسي، تومورها، آسيب‌ديدگي‌هاي خارجي و نقض‌هاي مادرزادي موجب اختلال در عملكرد طبيعي كليه‌ها مي‌گردند.
علايم ناشي از اختلالات فوق
ادرار دردناك، تكرار ادرار، تأخير ادرار، فشار ادرار، كم ادراري، پر ادراري، بي‌ادراري، شب ادراري، خون ادراري. با بروز هر يك از اين علايم فرد بايد فورا به پزشك مراجعه كند.
نارسايي كليه
نارسايي كليه ها در اثر كاهش كاركرد كليه به دليل بيماري و يا عفونت ايجاد مي شود. نارسايي كليه ها به دو بخش، نارسايي حاد كليه و نارسايي مزمن كليه تقسيم مي شود. اين مشكل در هر سني روي مي‌دهد.
- نارسايي حاد كليه
كاهش ناگهاني كاركرد كليه به مدت كوتاه را «نارسايي حاد كليه» گويند (از چند دقيقه تا چند روز.) علت آن ناشي از اختلال تأمين خون كليه‌ها، عفونت‌هاي شديد، التهاب كليه (نفريت)، سموم و بيماري‌هاي ديگر كه موجب آسيب به دو كليه مي‌گردد مي‌باشد. در واقع اگر هر دو كليه به مدت كوتاهي عملكرد درستي نداشته باشند علايم نارسايي حاد كليه بروز مي‌كند.
افرادي كه با يك كليه و يا با نقض مادرزادي كليه به دنيا مي ايند مستعد ابتلا به نارسايي حاد كليه مي‌باشند. برخي مواقع شوك هاي داخلي شديد همراه با كاهش جريان خون كليه‌ها ممكن است موجب بروز نارسايي حاد كليه گردد.
علايم نارسايي حاد كليه
- كم ادراري: كاهش توليد ادرار گاهي همراه با خون
- احتباس آب در بافت هاي بدن
- ضعف و خستگي
- تهوع
- كاهش اشتها
اگر نارسايي خيلي شديد نباشد، بيمار تحت رژيم غذايي مناسب و كاهش مصرف مايعات بعد از بهبود قرار مي‌گيرد. تا زماني كه كاركرد كليه طبيعي گردد.
ولي وقتي نارسايي حاد كليه به عنوان عارضه بيماري شديد ديگري روي دهد پيش‌گيري و درمان از سوي پزشك و معمولاً در بيمارستان انجام مي‌شود.
- نارسايي مزمن كليه
در اين نارسايي فرآورده هاي زايد و ازدياد تجمع مايع در بدن باعث بروز نارسايي مزمن كليه مي‌گردد.
عوامل مؤثر در بروز بيماري
- پيشرفت بيماري كليه
- برخي نقص‌هاي مادرزادي دستگاه ادراري تناسلي مانند بيماري‌هاي چند كيستي كليه كه در آن كيست‌هاي كليه به آهستگي رشد كرده و بافت طبيعي آن را تخريب مي‌كند.
- بيماري‌هاي وراثتي مانند التهاب ارثي كليه
-اسيب هاي خارجي (البته به ندرت)
- بيماري‌هايي مانند فشار خون، ديابت و...
اگر نارسايي كليه به اندازه كافي شديد باشد اورمي در هر سني ممكن است روي دهد. شروع اورمي معمولاً تدريجي است كه معمولا تا زماني كه فرد ضعيف و بيماري مزمن است به آن توجه نمي شود.
از جمله علايم بيماري مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- دفع مقادير غير عادي و زياد ادرار و احتياج به دفع در طول شب
- خواب‌آلودگي
- خستگي
- گاهي كاهش اشتها همراه با تهوع
در شرايطي كه بيماري شديد است علايم زير ديده مي شود:
- ضعف
- كم‌خوني
- كشيدگي ماهيچه
- گاهي خونريزي داخلي
- فشار خون
- پف كردگي صورت و ورم پاها به دليل احتباس مايعات
وقتي نارسايي مزمن روي دهد و بيماري روز به روز جدي‌تر شود درمان چندان راحت نيست. در اين شرايط از دو شيوه جهت درمان استفاده مي شود.
1- دياليز
2- پيوند كليه
دياليز
گاهي بايد كار طبيعي كليه‌ها را با وسايل مكانيكي و با روشي به نام دياليز انجام داد. كه دو نوع دياليز وجود دارد.
1- همودياليز: اين روش خون را پاك و تصفيه كرده و مواد زايد خطرناك و نمك و مايعات اضافي بدن را دفع مي‌كند، فشار خون را كنترل كرده و تعادل مواد شيميايي بدن را برقرار مي‌كند. معمولاً 3 بار در هفته و هر بار به مدت 2 تا 4 ساعت انجام شود.
2- دياليز صفاقي: آب اضافي، مواد زايد و مواد شيميايي زيادي بدن گرفته مي شود.
پيوند كليه
برخي بيماران ممكن است مجبور به عمل جراحي پيوند كليه يك دهنده باشند. كليه مي‌تواند متعلق به يك فرد سالم و زنده و يا فردي كه تازه از دنيا رفته، باشد. كليه‌اي كه با موفقيت پيوند شود كار كليه طبيعي بيمار را در حالت سلامت انجام داده، مواد زايد و مايعات اضافي را از خون گرفته و ادرار حاصل را از طريق مثانه دفع مي‌كند. فرد بايد داروهاي خاصي را بعد از عمل زير نظر پزشك مصرف كند و تحت مراقبت پزشك باشد.
منبع:نشريه تغذيه و سلامتي شماره - 78