به گزارش سه نسل، برگه هایی که معمولا از آنها به عنوان سند تاریخی یاد می شود، شامل دست نوشته ها، روزنامه ها، قباله های ازدواج، نامه های اداری، اسناد خرید و فروش برخی کالاها و املاک و اراضی، کتاب، فیلم و نوار و ... است.
این برگه ها شاید از نظر بسیاری، فاقد ارزش باشد اما واقعیت آن است که هر برگ از این اسناد، در بر دارنده نوع مراودلات، فرهنگ های مختلف در زمینه ازدواج، طلاق، تولد، خرید و فروش، نوع ارتباطات مردم و ویژگی های هر منطقه است.
این اسناد برای پژوهشگران دارای ارزش و اعتباری باور نکردنی است زیرا آنها تاریخ و فرهنگ ها را از میان همین اسناد به رشته تحریر در می آورند و راجع به فرهنگ و آداب و رسوم و ویژگی های هر منطقه قضاوت می کنند.
این تاثیرگذاری به حدی است که حتی ممکن است یک نامه، یک قباله ازدواج و ... نظر پژوهشگران و محققان را در مورد فرهنگ یک منطقه تغییر دهد.
در یزد نیز اسناد تاریخی بسیاری در قالب های یاد شده در حال نگهداری است و بسیاری از آنها قدمتی به بلندای تاریخ دارند اما این روزها این اسناد در وضعیت نامناسبی به سر می برند.
فرسودگی ساختمان اسناد ملی یزد را در معرض نابودی قرار داده است
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: بیش از دو میلیون برگ از اسناد راکد ادارات که در سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد نگهداری می شود به دلیل قدیمی بودن ساختمان و فرسودگی بافت آن، در خطر نابودی قرار دارد.
محمدرضا ملک ثابت افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد در محل خانه لاری ها، از خانه ها و مکان های تاریخی و قدیمی یزد مستقر است و با توجه به وضعیت ساختمان و فرسودگی مصالح به کار رفته، بیش از دو میلیون برگ از اسناد موجود در واحد آرشیو سازمان در خطر نابودی و تخریب قرار دارد.
احتمال فشردگی و چسبندگی اسناد تاریخی در خانه لاری ها بالاست
وی ادامه داد: کمبود فضا و مکان مناسب برای نگهداری مطلوب اسناد، احتمال فشردگی و چسبندگی اسناد و پرونده ها را به دنبال خواهد داشت.
ملک ثابت عنوان کرد: همچنین تعداد زیادی فیلم و نوار صوتی و تصویری ضبط شده از سخنان پیشینیان و بزرگان یزد نیز به علت وجود رطوبت در محل نگهداری، با خطر نابودی روبرو هستند که اگر با مساعدت و توجه مسئولان این معضل حل نشود، چه بسا بخش اعظمی از تاریخ مکتوب و شفاهی این دیار از بین برود.
این شرایط سبب شده مسئولان سازمان اسناد برای جلوگیری از تخریب تاریخ شفاهی بخشی از مکتوبات ارزشمند را به مکان های دیگری منتقل کنند.
در این راستا در سال گذشته کلیه کتاب های دست نویس و چاپ سنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد به تهران منتقل شد.
در صورت عدم تامین مکان مناسب ناچاریم اسناد تاریخی یزد را به تهران منتقل کنیم
مدیر اسناد و کتابخانه ملی استان یزد در این زمینه اظهار داشت: در صورت عدم تامین محل مناسب به عنوان" گنجینه اسناد استان یزد" ناچاریم برای مصون ماندن اسناد از خطر تخریب، آنها را به گنجینه های مجهز اسناد در تهران و یا استان های همجوار منتقل کنیم.
نداشتن مکان مناسب برای نگهداری از گنجینه های مکتوب تاریخ یزد در حالی است هر روز بر حجم این گنجینه افزوده می شود به نحوی که سازمان اسناد و کتابحانه ملی استان یزد به تازگی موفق شده علاوه بر اسناد بسیار، حدود پنج هزار حلقه فیلم به این سازمان منتقل کند در حالی که قبلا هیچ فیلم و کاست از اشخاص یا ادارات استان در سازمان نبوده است.
اهدای هزار سند تاریخی ارزشمند در سال جاری به سازمان اسناد استان یزد
ضمن اینکه در دو ماه نخست سال جاری نیز بیش از هزار سند تاریخی ارزشمند از سوی مردم به این سازمان واگذار شده است.
این اسناد مربوط به موضوعات مختلف اجتماعی در دهه های گذشته است که همگی از ارزش بالایی برخوردارند.
از این اسناد اهدایی بیش از 500 برگ نامه، دست خط و مجله قدیمی توسط خانم گلین صدر، دختر صدرالعلمای یزد و از بانوان نیکوکار این دیار، به این سازمان اهدا شده است.
نسخه هایی از روزنامه قدیمی معرفت که در سال 1288 هجری شمسی توسط حاج میرزا ابوالقاسم افتخارالعلما در یزد به رشته تحریر درآمده است و نیز نسخه هایی از روزنامه مخبر یزد به سردبیری سید علی مدرس در سال 1293هجری شمسی از جمله اسناد مهم و قدیمی اهدا شده است.
در بین این اسناد، روزنامه ناهید تهران که در سال 1303هجری شمسی چاپ می شده و روزنامه های پروانه و ناقور منتشره در سالهای 1289و 1288 هجری شمسی در اصفهان و نیز روزنامه گل آتشی شیراز که در سال 1300 هجری شمسی منتشر می شده از جمله اسناد اهدایی این بانوی فرهیخته یزدی است.
این امر حاکی از آگاهی و اطلاع مردم نسبت به اهمیت و ارزش روزنامه ها، مجلات، نامه ها، دست خط ها، نوارهای کاست، فیلم ها و ... به عنوان اسناد تاریخی است.
اما واقعیت آن است که در صورت عدم توجه به فضای نگهداری این اسناد، تمام رشته های مردم یزد را پنبه می کند و اسناد و تاریخ آنها را به استانهای دیگر پرواز می دهد.
اسنادی که می توانند چراغ راهی برای محققان و پژوهشگران باشند، این روزها در حالی به دلیل نداشتن فضای مناسب برای نگهداری در معرض نابودی قرار گرفته اند، که بسیاری از ساختمانهای مجلل در مناطق مختلف به ویژه در مرکز استان یزد به محل استقرار ادارات تبدیل شده اند.