زنان، نظام آموزش عالي كشور و اشتغال

[الهه خورشید]

افزايش تعداد زنان تحصيل كرده و افزايش سن ازدواج موجب كاهش مواليد و ارتقاء فرهنگ جامعه را به دنبال داشته است؛ امابر اساس امار موجود درسه دهه اخير، عملاً از ميزان اشتغال زنان كاسته شده است. افزايش بار تكفل و توسعه خط فقر در جامعه را مي توان از جمله پيامدهاي سوء كاهش اشتغال زنان به شمار آورد. تغيير و تحول اشتغال زنان در بخشهاي مختلف اقتصادي جامعه به گونه اي بوده است كه بيشترين نسبت كاهش اشتغال زنان در بخش صنعت مشاهده مي شود.

علاوه بر آن، با توجه به افزايش تعداد فارغ التحصيلان زن از مراكز آموزش عالي كشور، عملاً پديده تبعيض جنسي در بازار كار حاصل گرديده است. به نسبت افزايش سطح تحصيلات زنان، شرايط لازم براي ارتقاء مديريتي و اشتغال در پست هاي حساس مملكتي نيز به وجود نيامده است.

چنانچه فعاليت اقتصادي زنان از بعد نيروي انساني، و سهم مؤثر آن در توسعه اقتصادي اجتماعي كشور مطالعه شود اهميت مشاركت اين بخش قابل توجه جمعيت كشور و لزوم فراهم آوردن زمينه هاي گسترش مشاركت زنان در عرصه هاي مختلف حيات اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي و فرهنگي جامعه ايران آشكار تر مي شود.

سهم حدود 9 درصدي زنان فعال از نظر اقتصادي (طبق آمار سر شماري سال 1375) به خودي خود منعكس كننده ي ميزان اندك مشاركت اقتصادي اجتماعي زنان در مقايسه با مردان در جامعه درحال توسعه ايران است ودر حالي كه ميزان توسعه اقتصادي (به عبارتي بهره گيري مناسب از نيروي انساني) زنان همگام با اهداف توسعه در كشورهاي پيشرفته صنعتي شاخصي از توسعه يافتگي است، به نظر مي‌رسدكه اشتغال زنان در محيط خارج از خانه در ايران هنوز با بعضي سوء تعبيرها، انتقادات، پيشداوري ها و شبهاتي در سطح جامعه ايراني همراه است.گذشته از تاثير عواملي چون بحران هاي اقتصادي، بيكاري، شرايط نا برابر اشتغال زنان و مردان در بازار كار ايران كه اثرات مستقيمي بر محدوديت ميزان مشاركت اقتصادي زنان در جامعه ايران باقي گذاشته است، مي‌توان به وجود برخي از عوامل فرهنگي و اجتماعي ديگر نظير تعابير خاصي از نقش شغلي زنان، نگرش هاي منفي و پنداشت هاي ويژه درباره فعاليت زنان اشاره كرد كه موانعي در راه تحقق و گسترش زمينه هاي همكاري زنان تلقي مي گردند. نگارنده در اين مقاله با تكيه بر برخي از تاملات نظري و يافته هاي تحقيق تجربي به بررسي اين موانع مي پردازد.

 

[الهه خورشید]

نظريه شبكه

اليزابت بات در حوزه جامعه شناسي نقش ها مطرح مي كند كه درجه تفكيك نقش هاي زن و شوهر با ميزان تراكم شبكه اي هم بسته است و زوجين بيرون از خانه آن را براي خود حفظ مي كنند. هرچه ارتباط ايشان با شبكه هاي خويشاوندي، دوستان و همسايگان نزديك تر و هرچه اين شبكه ها متراكم تر باشند، رابطه زن و شوهر به عنوان زوج زناشويي تفكيك شده تر بوده وبيشتر تابع سلسله مراتب است .عكس اين قضيه نيز مصداق دارد. هرچه شبكه ها كم تر تراكمتر باشند نقش هاي مردانه و زنانه كمتر نشانگر جدايي و تفكيك هستند.

او اين نكته را در قالب فشارهاي فرهنگي مطرح مي كند. هنگامي كه اشخاص با يك فرد آشنا هستند داراي كنشي فشرده با هم هستند يعني وقتي كه شبكه متراكم وجود دارد اعضاي شبكه به نوعي از وفاق مشترك در مورد هنجارها دست مي يابند و براي تبعيت از آنها به اعمال فشار اجتماعي غيررسمي دست مي زنند. (ريتزر، 1373 : 467).


نظريه والبي

​

والبي مطرح مي كند كه اظهار نظر بيشتر نويسندگان درباره استثمار زنان توسط مردان و مردسالاري با ناهماهنگي بين آنها به ماهيت ستمديدگي و مظلوميت زنان که ناشي از سرمايه داري است بر مي گردد. در صورتي كه واقعيت نشان ميدهد كه اين ستمگري از سرمايه داري قديمي تر بوده است. درواقع غيرمنطقي است كه فرض كنيم كه نظام اجتماعي قديمي تر در نظر گرفته شود.

تسلط مردسالارانه فرصت هاي كاري زن در خارج از خانه را محدود و در نتيجه فشارهاي ايدئولوژيكي را كه زنان بايد در خانه بمانند و از بچه ها نگهداري كنند را حمايت مي كند. والبي جنبه هايي از مردسالاري و شيوه توليد را در نظر مي گيرد كه بين جنبه هاي متفاوت روابط مردسالاري فرق قائل مي شود، مانند كارخانگي، موقعيت، خشونت مردان و جنسيت، كه اهميت نسبي آنها بستگي به ماهيت وابستگي بين مردسالاري و شيوه توليد دارد. (PLA ، 1987 : 10).

زنان در بازار كار و همچنين موسسات آموزشي و مراكز تربيت حرفهاي در معرض تبعيض قرار مي گيرند، بيشتر آنها پس از كسب تحصيلات و تخصص براي انجام فعاليت اقتصادي و اجتماعي تمايل كمتري از خود نشان مي دهند به قسمتي كه دوگانگي فعاليت اقتصادي بين مرد و زن، اختلاف زيادي از لحاظ درآمد بوجود مي آورد در نتيجه مردان اصولاً به فعاليت اقتصادي مي پردازند و زنان وظايف خانه داري را به عهده مي گيرند و بطور كلي از قانون مزيت نسبي تبعيت مي كنند. همچنين با توجه به اينكه مشاغل مردان نسبت به زنان با وجود داشتن تحصيلات عالي، در سطح بالاتري است و مطمئناً زنان در پذيرفتن اينگونه مشاغل دچار تأمل و ترديد مي شوند . (امين زاده، فرخ ، 1358 ، ص114)

بنظر مي رسد كه رابطه آموزش و تمايل بكاركردن زنان بطور قاطع بستگي به امكانات و تسهيلات آموزشي و تربيت حرفه اي دارد كه در اختيار مردان و زنان گذاشته مي شود، هرچند كه دوگانگي از نظر فعاليت اقتصادي مي تواند وجود همبستگي بين آموزش و ميزان فعاليت زنان را تبيين كند ولي تا انجام بررسيهاي دقيق و ژرفانگر بايد آن را با قيد احتياط تلقي كرد. ديگر اينكه با فراهم آوردن برابري امكانات آموزشي و تربيت حرفه اي مي توان انتظار داشت مشاركت زنان در زندگي اقتصادي بيشتر شود و رابطه مثبت بين سطح آموزش و فعاليت اقتصادي زنان بوجود آيد. اين تحولي است كه در كشورهاي صنعتي امروزه شاهد آن هستيم، بطور كلي بررسيهايي كه تاكنون انجام شده است وجود همبستگي منطقي را بين آموزش و درجه تحصيلات ارائه داده است . ( امين زاده، فرخ، 13)

زنان كه بيش از 50% جمعيت جهان را تشكيل ميدهند حدود 66% كل ساعات كار ( اعم از كاردستمزدي، و غير دستمزدي) را انجام مي دهند در حاليكه فقط 32% نيروي كار مزدبگير هستند و از آنجائيه كه اكثراً مردان كار دستمزدي را بخود اختصاص داده اند زنان نقش ناچيزي در تصميم گيري دارند و بالاخره زنان فقط يك دهم درآمد جهاني را دريافت مي كنند. و كمتر از يك درصد زمينهاي جهان به آنها تعلق دارد اما فشار كار روزبه روز بر دوش آنان سنگين تر مي شود و بطور متوسط 10 تا 12 ساعت كار را در روز تحمل مي كنند. (هما زنجاني زاده – 33 بهار – تابستان 69)‌

هرگاه زنان دانش آموخته از قبول فعاليت حرفه اي خودداري كنند بايد سريعاً براي شناخت موانع و مشكلات و عوامل دلسرد كننده تدابيري انديشيد و شرايطي ايجاد كرد كه ازتخصص و مهارت آنان برخودار گشت. از اين گذشته مزاياي ديگري غير از پيوستن به زندگي اقتصادي، مي تواند جبران هزينه هاي اجتماعي، غيرفعال بودن را بكند. مثلاً در شرايط مساوي مي توان گفت كه زنان دانش آموخته، آماده تر از ديگر زنان، براي تربيت فرزندان از لحاظ تغذيه منظم و بهداشت خانواده هستند. ( فرخ امين زاده – تهران 1358- صفحه 116)

از نيمه قرن دوازدهم تا قرن چهاردهم هجري شمسي كه ايل قاجار بر ايران حكومت داشته است، هرچند موقعيت اجتماعي و اقتصادي زنان در سراسر ايران يكسان نبود و برحسب وضع محل و عرف و عات و سنن محلي متفاوت بود اما بطور كلي موقعيت زنان ناچيز و به فرزند آوردن و انجام كارهاي خانگي و گاهي كشاورزي و نساجي محدود مي شد و زنان در خارج از خانه مسئوليتي نداشتند. ( جمشيد بهنام – 1356- ص 13)‌

ارتباط وسيعتر ايران با تمدن صنعتي غرب در اين دوره سبب تغيير در ساختار اجتماعي، اقتصادي جامعه و دگرگوني زندگي و موقعيت زنان پايتخت و شهرهاي بزرگ گرديد ولي در موقعيت اجتماعي زنان روستايي و زنان ايل نشين به دليل دور ماندن آنها از ارزشهاي غربي تغييرات عمده اي بوجود نيامد. ايران در اين دوره با گسترش صنايع و خدمات و سرمايه گذاري داخلي و خارجي و تعليم و تربيت زنان مواجه گرديد و از اواسط قرن نوزده به بعد بود كه مدارسي توسط خارجيان و متأثر از شيوه تعليم و تربيتي آنها براي دختران و پسران بطور مختلط و يا جداگانه تأسيس گرديد. تماس زنان ایرانی با زنان اروپايي بيشتر گرديدو همه اينها موجب شد كه زنان نسبت به دوره هاي قبل در عرصه حيات اجتماعي مرئي شوند و عهده دار فعاليتهاي اجتماعي گردند. ( عذرا جاراللهي، 1372، ص 259-258)

بعد از به رسميت شناخته شدن پادشاهي رضاخان توسط مجلس در سال 1925 زنان توانستند به بسياري از اهداف خود كه از جمله آنان تحصيلات عمومي براي دختران بود برسند و لذا با بازگشايي روزافزون دبيرستانها و ورود زنان به دانشگاه ها آنها را قادر ساخت تا در دستگاه هاي دولتي عهده دار مشاغل مشخصي گردند.

توسعه اقتصادي در اين دوره موجبات اشتغال زنان را در خارج از خانه فراهم كرد و تقريباً جامعه پذيرفت كه زن ميتواند نقشهاي اجتماعي مفيدي در خارج از خانه ايفا كند. در نتيجه بسياري از دختران جوان خانواده هاي سنتي وارد دبيرستانها و حتي دانشگاهها شدند. (عذرا جاراللهي ، 1372، ص 265 – 264)

پيروزي انقلاب اسلامي ايران در 22 بهمن 1357 نيز موقعيت زنان را به طور محسوسي تغيير داد.

در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به استثناي اصل 115 كه طبق آن زن نمي تواند رئيس جمهور شود، زن و مرد از نظر تحصيل علم و اشتغال به كار از حقوق اجتماعي يكساني برخودارند. در اصل بيستم آمده است: «همه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان در حمايت قانون قرار دارند و ازهمه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند. ( عذرا جاراللهي ، 1372 – ص 266)

با وجود تمام پيشرفتهاي و موفقتهايي كه زنان تا كنون در جهت ايفاي صحيح نقش خويش درخانه بعنوان مادر و همسر و در جامعه بعنوان عضو فعال و مفيد و برابر با مردان در فعاليتهاي توليدي و اقتصادي داشته اند اما هنوز هم در عمل تبعيضات و نابرابريهايي در رابط با فعاليت زنان در خارج ازخانه وجود دارد كه اميد است با آگاهي هر چه بيشتر زنان به نقش خويش و اتخاذ برنامه هاي صحيح در سياستگذاريهاي جديداین تبعیضات از بين رفته و زنان بتوانند نيروهاي بالقوه خويش را بصورت بالفعل درآورده و در جهت پيشرفت خود و شكوفايي اقتصاد جمهوري اسلامي ايران ايفا نمايند.

دوگانگي جنسي زن و مرد از لحاظ آموزشي و تربيتي در اكثر كشورها وجود دارد اما در كشورهاي توسعه يافته كمتر و در كشورهاي در حال توسعه بيشتر به چشم مي خورد. كه البته در دهه هاي اخير دولتها با اتخاذ سياستهاي جديد با توجه به آگاهي يافتن از عواقب یاد شده آن در جهت رسيدن به نتايج مثبت برابري زن و مرد از لحاظ آموزش سعي نموده اند كه امكانات آموزشي را براي دوجنس يكسان بكار ببرند تا زان نيز بتوانند همپاي مردان به پيشرفتهاي آموزشي و علمي دست يافته كه خود برطرف كننده بسياري از مشكلات شخصي زنان و مشكلات اجتماعي جامعه خواهد بود.

دختران همان امتحان فكري را كه پسران مي گذرانند خواهند گذرانيد و مانند پسران مي توانند به مقامات مملكتي نايل شوند. (ويل دورانت، ص 36)
شايد علت كثرت نوابغ در ميان مردان آن باشد كه نسبت مردان درس خوانده و تعليم يافته به زنان بیشتر است و تا زماني كه نسبت مردان و زناني كه تعليمات عاليه يافته اند يكسان نباشد مقايسه زشت و نادرست است، نوابغ مرد از ميان ميليونها مرد تعليم يافته برخواسته اند و نوابغ زن فقط ازميان صدها زن تربيت يافته. ( ويل دورانت، ص 151)

 

[الهه خورشید]

روش تحقيق:

روش تحقيق بكاررفته در اين تحقيق ميداني بوده، و براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده، شده است.


جامعه مورد مطالعه

مناطق مختلف ا ستان كردستان جامعه مورد مطالعه اين تحقيق مي باشد.


جامعه آماري:

زنان متأهل شاغل و غيرشاغل ا ستان كردستان جامعه آماري اين تحقيق مي باشد.


جمعيت نمونه

225 نفر از زنان متأهل شاغل و غير شاغل استان كردستان


تعيين حجم نمونه

حجم نمونه براساس فرمول تعيين حجم نمونه كوكران مشخص گرديد.
براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده گرديده است.


مراحل تدوين پرسشنامه

تهيه پرسشنامه با توجه به هدف تحقيق صورت گرفت كه از تعدادي سئوال باز و جداولي تشكيل شده است. سه دسته سئوال در پرسشنامه منظور گرديده است.

سئوال شناسايي: كه سئوالاتي است كه به منظور شناسايي فرد مورد مطالعه از او به عمل آمده است.

سئوالات هدف: كه در ارتباط با هدف موردنظر تحقيق و يافتن پاسخ سئوالات مطرح شده است.

سئوالات تكميلي: كه ضمن جمع آوري اطلاعات موردنياز اطلاعات اضافي ديگري براي تكميل شناخت مسئله مورد بررسي موردنظر بوده است.


وسايل آماري مورد استفاده

از وسايل آماري نظير جداول توزيع فراواني يك بعدي و دو بعدي و سه بعدي- كااسكوئر ( X²) و ضريب توافق (Pt)‌و همچنين درصدگيري و بعضي فرمولهاي جمعيت شناسي نظير ميانه – ميانگين – ميزان عمومي فعاليت- ميزان اشتغال و بارتكفل و غيره استفاده گرديده است. ضمناً براي استخراج پرسشنامه از جدول ماتريس كمك گرفته شد.


فرضيات تحقيق:

1- بين اشتغال زنان و درآمد آنان رابطه معني داري وجود دارد.
2- بين اشتغال زنان و سن ازدواج آنان رابطه معني داري وجود دارد؟
3- بين اشتغال زنان و ميزان مشاركت درامور اجتماعي- فرهنگي آنان رابطه معني داري وجود دارد؟
4- بين تحصيلات زنان و اشتغال آنان رابطه معني داري وجود دارد؟


پيشينه تحقيق:

مطالعات انجام شده در برزيل در حوزه مهارت و پيشرفت و آموزش نشان ميدهد، در ارزيابي كارمردان و زنان از طريق آزمون، مشخص شده كه كارگزاران مرد رسيدن به سلسله مراتب شغلي بالا را مدنظر قرار مي دهند و در واقع مي خواهند از موقعيتي به موقعيت ديگر حركت كنند. در حالي كه زنان به طور ثابت در مراحل پايين سلسله مراتب شغلي مي مانند. و اين به صورتي است كه مردان تجربه و آموزش مي بينند و زنان نمي توانند اين ها را كسب كنند. عوامل مهارت و آموزش و پيشرفت مي تواند چشم اندازي براي آينده مردان باشد (همفري، 1987 : 163).

پژوهش ها در اين زمينه بيانگر اين نكته هستند كه در همه جوامع، نقش اصلي براي زنان، نقش مادري و همسري است. از اين رو، با اصل قراردادن اين نكته، مسائل ديگري چون اشتغال آنها، نقش درجه دومي به خود مي گيرد. امكان يافتن شغل براي دختران و زنان متأثر از عوامل مختلفي از جمله نحوه اجتماعي شدن شان است. آنها از همان كودكي مي آموزند كه در كسب موقعيتها و امتيازات اجتماعي، با پسران يكي نيستند.

جامعه شناسان فمينيست برخلاف كاركردگرايان ساختاري كه بر تفاوت و تمايز نقش هاي اجتماعي و كاركردهاي متفاوت اين نقش ها در ساختارهاي متفاوت ولي مرتبط اجتماعي تأكيد مي ورزند. معتقدند كه اين قضيه به ويژه درباره نقش هاي اجتماعي زنان مصداق ندارند زيرا زنان نقش هاي متفاوت و متعادل كننده اي را در زندگي اجتماعي بازي مي كنند و از طريق تركيب اين نقش هاي متفاوت نهادهاي اجتماعي را به هم مرتبط مي سازند. آنها با ايفاي نقش تركيبي، كفه تعادل و توازن را در جامعه برقرار مي سازند.

از نظر آنان ساختاريهاي كلان اجتماعي مانند پدرسالاري اجازه نمي دهد كه زنان در كنش متقابل اجتماعي به گونه اي برابر و همانند شركت كنند و در نتيجه به معناي مشترك با مردان دست يابند. علاوه بر این زن شاغل در سه عرصه بایستی مبارزه کند:

1- عرصه کار و شغل
2- عرصه مادری و خانه داری
3- در عرصه زیبا جلوه نمودن برای همسر خود که این مبارزه او را از زنان خانه دار غیر شاغل زودتر می شکند.

به نظر این گروه وجود ايدئولوژي هاي جنسي و ساختارهاي اجتماعي تعبيض آميزنمي گذارند كه زنان ومردان از طيق كنش ها ي متقابل اجتماعي به معاني و مفاهيم توافق شده و مشتركي برسند. بر اثر دخالت اين ايدئولوژي حتي در زندگي خانوادگي، زن و مرد پس از سالها نمي توانند به تفام ها و توافق هايي دست يابند و با وجود گذشت سالهاي دراز همچنان نسبت به يكديگر بيگانه باقي مي مانند. (پرلبرگ و ميلر، 1990 : 13) .

1-Humphrey

بعد از انقلاب اسلامي به آموزش زنان خصوصا آموزش عالي آنها توجه بسيار شده است. آمار بدست آمده بيانگر اين ادعاست كه در سال تحصيلي 1380 پذيرفته شدگان زن با 60 درصد قبولي از سهم بيشتري نسبت به مردان برخوردار بوده اندكه اين نشانه رشد فكري و اجتماعي و توان بالقوه زياد اين قشر از جامعه است. با توجه به افزايش پذيرفته شدگان زن در دانشگاهها ، طبيعي است كه بايد با برنامه ريزي هاي صحيح امكان استفاده از اين نيروي عظيم فراهم گردد.

با توجه به روند رو به افزايش تعداد پذيرفته شدگان زن در سال هاي آتي به نظر مي رسد كه از يك طرف فرصتي استثنائي براي جامعه به منظور كشف و بهره برداري از اين استعداد ها فراهم شده و از طرف ديگر در صورت عد م برنامه ريزي و استفاده صحيح ، بحران اشتغال ديگري قريب الوقوع است.ناديده انگاشتن كار و فعاليت اقتصادي زنان يعني كار زدن نيمي از جمعيت فعال اقتصادي كشور از عرصه كار و فعاليت ، و بدون توجه به اين اصل مهم ، رسيدن به سازندگي و شكوفا نمودن اقتصاد كشور و دست يافتن به اصول مهم توسعه ممكن نخواهد بود .

 

[الهه خورشید]

اشتغال زنان وتعداد فرزندان

گرچه عوامل متعددي در نوسانات سطح باروري كشور دخالت دارند، ليكن اثر قاطع فاكتورهاي مهم سواد و اشتغال زنان بالاخص زنان در سنين باروري غيرقابل انكار است.

از طرفي ايجاد زمينه هاي ايجاد مشاركت در خارج از منزل و اشتغال زنان در بازار كار مي ميتواند به طرز فوق العاده اي به كاهش باروري منجر شود. به عبارتي گسترش زمينه هاي اشتغال و آموزش زنان موجبات استفاده از ساير راههاي كنترل جمعيت و موفقيت آنها را به همراه دارد.


رابطه بين ميزان تحصيلات و وضعيت اشتغال

رابطه آموزش و تمايل به كار كردن زنان بطور قاطع بستگي به امكانات و تسهيلات آموزشي و تربيت حرفه اي دارد كه در اختيار مردان و زنان گذارده مي شود. هرچند كه دوگانگي از نظر فعاليت اقتصادي مي تواند وجود همبستگي بين آموزش و ميزان فعاليت زنان را تعيين كند ولي تا انجام بررسيهاي دقيق و ژرفاگر بايد آن را با قيد احتياط تلقي كرد. ديگر اينكه با فراهم كردن امكانات آموزشي و تربيت حرفه اي مي تواند انتظار داشت مشاركت زنان در زندگي اقتصادي بيشتر شود ورابطه مثبت بين سطح آموزش و فعاليت اقتصادي زنان برقرار گردد . ( فرخ امينزاده، 1358 ، ص 14)

جدول توزيع فراواني زنان جامعه نمونه بر حسب وضعيت اشتغال قبل از ازدواج
وضعيت اشتغال قبل از ازدواج فراواني درصد

شاغل 32 14
غيرشاغل 193 86
جمع 225 100

بطوريكه در جدول مي بينيم كل زنان شاغل جامعه آماري قبل از ازدواج نيز شاغل بوده اند و كل زنان غيرشاغل قبل از ازدواج نيز شغلي نداشته اند. بعبارتي زناني كه قبل از ازدواج شاغل بوده اند بعد از ازدواج نيز به شغلي نپرداخته اند در صورتيكه اگر تعدادي از اينا قبل از ازدواج اشتغال داشتند مي توانستند آن شغل را ادامه دهند.

بطور كلي هرچند مي توان گفت همبستگي آموزش با فعاليت اقتصادي مثبت است ولي در عين حال امكان دارد اين همبستگي منفي باشد بطوريكه اگر آموزش توقعات و انتظارات زنان را بيش از حد افزايش دهد شرايطي را مي تواند فراهم آورد كه زن دچار ترديد و درنگ در پذيرفتن شغلهاي موجود در جامعه گردد.

غالباً مشاغل زنان تحصيل كرده با حيثيت و درآمدي كه فكر مي كنند استحقاق آن را دارند و با تحصيلاتيكه انجام داده اند هماهنگ نمي باشد. دربيشتر مواردبه زنان مشاغل پايين تر از مردان هم سطح آنان از نظر آموزشي واگذار مي شود، بدون توجه به علل آن اي وضع در زنان حس واخوردگي ايجاد ميكند و گاهي نيزمنجر مي شود به اينكه بجاي قبول مشاغل پايين تر خود را از زندگي حرفه اي كنار بكشند.


براي تحليل و تبيين جدول به سراغ X² مي رويم كه پس از مقايسه X² محاسبه شده با X² جدول در سطح 1% با اطمينان 99% مي توان گفت كه رابطه معني داري بين اشتغال زنان و مشاركت در امور اجتماعي – فرهنگي وجود دارد


نتايج تحقيق :

اولاً مي بينيم كه زنان دلايل مختلفي را بعنوان موانع در اشتغال بيرون ذكر كرده اند كه برخلاف نظر اكثر مردم كه عدم نياز مالي يا عدم علاقه و يا عدم تحصيلات كافي را دليل عمده سركار نرفتن زنان مي دانند در اينجا دليل عمده وجود فرزندان در خانواده بوده است كه مي توان گفت زنان بخاطر فرزندانشان اين ايثار را كرده اند كه سركار نروند و در خانه به مراقبت و تربيت آنان بپردازند. ثانياً در بعضي از زنان نه تنها يك دليل خاص بلكه دلايلي در كنارهم موجبات عدم اشتغاال آنان به كار بيرون را فراهم كرده است. اميد است كه در آينده با اتخاذ تدابير مناسب اين موانع از سرراه زنان برداشته شود.

به منظور تحقق برابري فرصت ها وحقوق و مزدها براي زنان و مردان بايد موردتوجه قرار گيرد. پديده هاي اجتماعي فوق الذكر ارتباطي نزديك با همديگر دارند. بايد آنها را باز شناخت و براي دگرگوني در وضع زن در دنياي كار مورد بررسي قرار داد. اين امر آسان و سهل حاصل نمي شود زيرا با نظام ارزشهاي كنوني كه حاكم بر زندگي ماست بيشتر افراد بطور طبيعي به برتري مرد نسبت به زن در مسائل سياسي، اجتماعي و اقتصادي اعتقاد دارند.
از انگيزه هاي اشتغال بكار زنان احتياجات مالي و كسب درآمد و برطرف نمودن نيازهاي زندگي است و در صورتيكه درآمد شوهر جهت پاسخگويي به نيازهاي مالي خانواده پاسخگو باشد زن كمتر گرايش بكار بيرون پيدا مي كند.

همچنين بين اشتغال زنان وسن ازدواج واشتغال ومشاركت اجتماعي – فرهنگي با تحصيلات آنان رابطه مستقيمي را نشان مي‌دهد.

هر چند که نتایج هر تحقیق بر علوم انسانی نمی تواند به طور قطعی باشد و می بایست در جاهای دیگر نیز آزمون ومورد بررسی مجدد قرار گیرد اما نتایج حاصل از تحقیق گویای این است که: اشتغال زنان در خارج از منزل از ابعاد اقتصادی بر فرد و خانواده، جنبه های روانی و روحی زنان، موقعیت تحصیلی فرزندان و زن، فراهم آوردن امکانات بهتر زندگی و رفاه بیشتر، کاستن از بار تکفل در خانواده، مشارکت در اداره منزل تاثیر مثبت داشته است. از نظر اجتماعی نیز موجب بالا رفن منزلت اجتماعی زنان، کنترل جمعیت، سهولت دسترسی به توسعه، استفاده از تمامی استعدادها و توانائی های افراد و بسیاری دیگر از جنبه های اجتماعی شده است.

اشتغال زنان تأثیر منفی نیز بر خانواده از نظر نگهداری و مراقبت از فرزندان، گذران اوقات فرزندان با دیگران، روابط زوجین و توافق طرفین داشته است، که مقداری می تواند حاصل اثرات فرهنگی و اجتماعی و مقداری نیز ناشی از غیبت مادر در خانه باشد، که با ضافه شدن ساعات کار این اثر تشدید شده و حتی بر روحیه زنان شاغل نیز اثر بروز نموده است.


پيشنهادات :

ـ پيشنهاد مي شود وزارت كار با همكاري ساير وزارتخانه ها و سازمان ها نسبت به رفع تبعيض و نبود فرصت هاي برابر شغلي اقدام نموده تا بدين وسيله دستيابي زنان به مشاغل گوناگون فراهم گردد .
ـ توصيه مي گردد وزارتخانه هاي مختلف و سازمان كار و تأمين اجتماعي در مورد تقليل ساعت كار بانوان اقداماتي را به اجرا گذارند ، تا مشاغل بيرون از خانه لطمه اي به زندگي خانوادگي و تربيت فرزندان نزد .
ـ زنان شاغل با مدرك تحصيلي بالاتر عوامل تبعيضاتي را ، زنان شاغل با سنوات خدمتي بيشتر ،عوامل آموزشي را و زنان متاهل عوامل اقتصادي را در بروز مشكلات شغلي مؤثر دانسته اند،كه اين تفاوت ها بايد توسط متوليان امرقرار گيرد .
ـ شناخت و توجه به فعاليت زن در خانواده بوسيله ي دولت ها ، به عنوان نقش اساسي زن در خانواده و تعميم بيمه هاي اجتماعي براي زنان خانه دار در كليه زمينه ها و تأكيد بر خود اشتغالي زنان در كليه زمينه ها و تأكيد بر خود اشتغالي زنان در منزل و پذيرش كارِ خانه به عنوان يك شغل .
- مشاركت زنان در تعيين نوع و سمت و سوي توسعه و الگوها و برنامه هاي توسعه اي كشور با دستيابي بر بهداشت بهتر ، درآمد بهتر ، مهارت ها و تكنولوژي ، برابري حقوقي و تسلط بر جسم و بدن خويش .
ـ ايجاد مراكز مشاوره راهنمايي خانوادگي براي زنان و ارائه آموزش هاي لازم از طريق اين مراكز جهت برخورد شايسته ي زنان با مسائل خانوادگي و اجتماعي خويش .